FRANCJA - LUTECJA

FRANCJA
Francja, Republika Francuska, République Française
Stolica: ParyŜ (Paris)
Powierzchnia: 547 tys. km2
Ludność: 60 656 tys. (2005)
Gęstość zaludnienia: 108,7 osoby/km2
Ustrój: republika
Data przystąpienia do Unii: 1957r.
Bezrobocie: 8,9%
Długość autostrad: 9 303 km
Podział administracyjny: 96 departamentów
Język urzędowy: francuski
Jednostka monetarna: 1 euro (EUR) = 100 euro centów
Grupy etniczno - rasowe: Francuzi (93,6%), Alzatczycy i Lotaryngijczycy (2%), Bretończycy (1,5%),
Katalończycy (0,5%), pozostali (2,4%, gł. Flamandowie, Baskowie, Algierczycy)
Religie: Katolicy (90%), protestanci (2%), muzułmanie (1%), wyznawcy judaizmu (1%), pozostali (6%)
Przyrost naturalny: 0,35%o
Przeciętna dł. Ŝycia: 77,9 lat (męŜczyźni 73,9 lat, kobiety 81,9 lat)
Ludność miejska: 74,7%
Struktura uŜytkowania ziemi: grunty orne 33%, plantacje 2%, uŜytki zielone 20%, lasy 27%, pozostałe 18%
Struktura zatrudnienia: rolnictwo 4,3%, przemysł 25%, usługi 70,7%
PKB na 1 mieszk.: 25 400 euro
Święto narodowe: 14 lipca (rocznica zburzenia Bastylii w 1789r.)
-------------------------------------------------------------------------------Francja jest w pojęciu przeciętnego Europejczyka (a na pewno Francuza) krajem kultury i sztuki, zaś ParyŜ duchową stolicą Europy. Jednak niewątpliwy dorobek artystyczny i intelektualny tego kraju moŜliwy był dzięki
napływowi do Francji w ciągu stuleci tysięcy artystów i intelektualistów z całego kontynentu, którzy w
przyjaznym francuskim (głównie paryskim) środowisku tworzyli dzieła nie tyle francuskie, ile europejskie.
Francja jest do dziś stolicą mody, gigantem przemysłu perfumeryjnego i producentem najprzedniejszych win.
Współczesna Francja to takŜe największa, po Niemczech, potęga gospodarcza kontynentu, która usilnie walczy
z zalewem amerykańskości na swoim podwórku oraz w całej Europie.
-------------------------------------------------------------------------------TURYSTYKA
Francja jest najczęściej odwiedzanym przez turystów zagranicznych państwem europejskim. Corocznie
przybywa tam około 70-80 milionów turystów, najwięcej z Niemiec, Wielkiej Brytanii, Holandii, Szwajcarii,
Belgii, Włoch, Hiszpanii, Stanów Zjednoczonych. Kraj ten oferuje bardzo róŜnorodne formy spędzania czasu.
Wielu turystów odwiedza historyczne centra francuskie, przede wszystkim ParyŜ, Lyon, Strasburg, Niceę,
Cannes, Bordeaux, Awinion, Nimes, Carcassonne, Rouen, Reims itd. Latem miliony przyjezdnych
odpoczywają na wybrzeŜach francuskich - zwłaszcza na WybrzeŜu Lazurowym (Côte D'Azur) nad Morzem
Śródziemnym i Liguryjskim (w Nicei, Cannes, St Tropez, Antibes), na południowo-zachodnim wybrzeŜu nad
Zatoką Biskajską (głównym kurortem jest tam Biarritz) oraz na północno-zachodnich wybrzeŜach nieodległej
od ParyŜa Normandii i odmiennej kulturowo celtyckiej Bretanii. Wzrasta zainteresowanie wypoczynkiem na
wybrzeŜach Korsyki. Amatorzy sportów zimowych mają moŜliwość wypoczywać w doskonale
przygotowanych ośrodkach alpejskich (przede wszystkim olimpijskie Chamonix i Albertville) oraz w
Pirenejach. Wielką popularnością zwiedzających cieszą się renesansowe zamki w Dolinie Loary (Pays de la
Loire).
KUCHNIA
Kuchnia francuska naleŜy do najbardziej znanych i najsmaczniejszych w Europie, a spoŜywanie posiłków
(przynajmniej obiadu) naleŜy we Francji do bardziej celebrowanych zajęć dnia. Francja słynie z sera. Jest on
produkowany z mleka krów, kóz i owiec. Głównymi regionami produkcji sera są: Owernia, Normandia,
Burgundia i Masyw Centralny. Najsłynniejsze francuskie gatunki sera to: śmietankowy fromage blanc, cantal,
roquefort, brie i camembert. W całym niemal kraju popularnością cieszą się naleśniki crepes i suflety.
Popularnym pieczywem są bagietki oraz spoŜywane na śniadanie rogaliki croissant. Francuzi słyną w świecie
jako konsumenci potraw z tak niezwykłych produktów jak Ŝaby (udka) i ślimaki (przede wszystkim winniczki).
Burgundia słynie z escargots i quenelles (pieroŜki z rybą lub mięsem cielęcym) oraz gougére (ciasto z serem).
W Sabaudii spoŜywa się raclette (smaŜony na grillu i starty szwajcarski ser serwowany z ziemniakami i
ogórkami). Na Lazurowym WybrzeŜu jada się zupę rybną bouillabaisse oraz (podobnie jak na innych
wybrzeŜach kraju) potrawy z owoców morza (np. sałatkę z ośmiornicy). Aix-En-Provence słynie z ciast z
dodatkiem migdałów, a cała Prowansja z tamtejszych ziół. W Langwedocji spoŜywa się cassoulet - gulasz z
białą fasolką, ziołami oraz mięsem. Bretończycy jedzą np. sarasin (placki z ciemnej gryki), małŜe (cocquilles
St. Jacques lub moules mariniéres). We Francji do praktycznie wszystkich posiłków pije się wina (czerwone,
róŜowe lub białe zaleŜnie od posiłku). Niemal kaŜdy region ma swoje specjały winne. Najbardziej znanym
produktem przemysłu winnego Francji jest szampan - wytwarzane w Szampanii wino musujące. W rejonie
Lyonu produkuje się słynne beaujolais oraz burgunda, zaś okolice Bordeaux słyną z czerwonego wina o tej
samej nazwie. W Normandii pije się mocny jabłecznik - calvados, w sąsiedniej Bretanii - równieŜ jabłkowy
cidre bouché i cidre doux oraz wytrawny muscadet. DuŜą popularnością poza winami cieszą się takŜe koniaki i
brandy. Francuzi spoŜywają równieŜ znaczne ilości piwa. Kawa, pita częściej niŜ herbata, jest bardzo mocna,
słodka i w maleńkich filiŜankach. W całej Francji znaczną popularnością cieszą się takŜe potrawy obcych
kuchni, zwłaszcza arabskiej, dalekowschodniej i włoskiej.
-------------------------------------------------------------------------------NIEZBĘDNE INFORMACJE
Ambasada Francji w Polsce: Warszawa, ul. Piękna 1.
Ambasada Polska we Francji: ParyŜ, rue Talleyrand 1.
Do ParyŜa, Lyonu i Nicei moŜna dostać się bezpośrednio z Warszawy samolotem. Pociągiem moŜna dojechać
m.in. do ParyŜa. Istnieją takŜe połączenia autobusowe z licznymi miastami we Francji. Francuskie koleje są
uwaŜane za najlepsze w Europie, są szybkie (lub bardzo szybkie, jak słynne TGV), punktualne i wygodne, ale
przy tym nie najtańsze. Komunikacja autobusowa jest znacznie gorzej rozwinięta i pokrywa swym zasięgiem
przede wszystkim tereny, do których nie docierają pociągi. Dość powszechna we Francji Ŝegluga wykorzystuje
liczne w tym kraju kanały i rzeki. Popularnym środkiem lokomocji jest rower (moŜna go wynająć na około 300
stacjach kolejowych). Banki we Francji obsługują klientów najczęściej pomiędzy 9.30 a 16.30 (z przynajmniej
1-godzinną przerwą), choć godziny otwarcia mogą się bardzo róŜnić. Sklepy francuskie otwarte są od 9 lub
9.30 do 18.00 lub 19.00 (przerwa na lunch obowiązuje i w tym przypadku). Aparaty telefoniczne przyjmują
monety (rzadko) 20-, 50-centowe i 1 eur oraz karty magnetyczne (za 7,50 i 16 eur).
Język francuski naleŜy do grupy języków romańskich. Jest on językiem rodzimym dla około 90 milionów ludzi.
Poza Francją jest uŜywany w środkowej i południowej Belgii, w Luksemburgu, w zachodniej Szwajcarii, na
południowym wschodzie Kanady (Quebec), w Monako w byłych koloniach francuskich i belgijskich (w
niektórych z nich francuski jest wciąŜ językiem urzędowym).
--------------------------------------------------------------------------------
PODSTAWOWE ZWROTY JĘZYKA FRANCUSKIEGO
Dzień dobry / wieczór - Bon jour / soir
Do widzenia - Au revoir
Proszę - S'il vous plaît
Dziękuję - Merci
Przepraszam - Pardon
Ile to kosztuje? - Combien ça?
Gdzie jest...? - Qu est...?
Tak - Oui
Nie - Non
Nie rozumiem - Je n' est comprende pas
-------------------------------------------------------------------------------PARYś
Stolica Francji, w środkowej części kraju, w centralnej części Basenu Paryskiego, przy ujściu rzek Oise i
Marny do Sekwany, w krainie historycznej Île-de-France. 2175 tys. mieszkańców (1990), zespół miejski,
liczący 9318 tys. mieszkańców (1990), stanowi największą aglomerację w Europie i jedną z największych na
świecie. Centrum polityczne i kulturalno-naukowe kraju oraz największy ośrodek przemysłowy.
-------------------------------------------------------------------------------HISTORIA
W staroŜytności Lutecja, rybacka osada celtyckiego plemienia Paryzjów, połoŜona na sekwańskiej wyspie
(obecnie Île de la Cité). 52 p.n.e zdobyta przez Rzymian pod wodzą Labienusa. Za czasów rzymskich rozwinęła
się w waŜny ośrodek handlowy, siedzibę biskupstwa i jedno z głównych miast Galii. W połowie V w. n.e.
oblegana przez Hunów pod wodzą Attyli. 508 ulokował tu swą rezydencję protoplasta dynastii Merowingów,
Chlodwig.
Za panowania kolejnej dynastii frankońskiej - Karolingów - miasto podupadło, stolicę kraju przeniesiono do
Akwizgranu. 861 spustoszony przez Normanów. 987 załoŜyciel dynastii Kapetyngów - Hugo Kapet wybrał
ParyŜ na swą rezydencję królewską.
W XII w. za rządów Filipa II Augusta miasto rozbudowało się, na obu brzegach Sekwany wzniesiono mury
obronne obejmujące obszar wielokrotnie większy niŜ sama wyspa Cité. Filip II August rozpoczął budowę
katedry Notre-Dame, zorganizował Hale Targowe, przystąpił do brukowania ulic. 1215 powstał uniwersytet
paryski, który szybko stał się waŜnym ośrodkiem Ŝycia intelektualnego Europy.
W 1370 Karol V Mądry wybudował nowe mury obronne, biegnące w znacznej części wzdłuŜ dzisiejszych
Wielkich Bulwarów. 1420 podczas wojny stuletniej zajęty przez Anglików, 1431 król angielski koronował się
w katedrze Notre-Dame na władcę Francji. 1430 Francuzi pod wodzą Joanny d'Arc próbowali bezskutecznie
odzyskać miasto.
W XVI w. Franciszek I rozpoczął budowę Luwru. Okresem zastoju dla miasta były wojny religijne, które
nasiliły się po paryskiej rzezi hugonotów w noc Św. Bartłomieja. 1590 bezskutecznie oblegany przez wojska
Henryka z Nawarry, przez cały czas walk zdecydowanie opowiadał się po stronie katolików. 1648 wybuchł
bunt mieszczan, w wyniku którego regentka Anna Austriaczka i kardynał J. Mazarin zmuszeni byli schronić się
w Saint-Germain-en-Laye.
Za panowania Ludwika XV duŜy ośrodek rzemiosła i manufaktur skupionych głównie na przedmieściu Św.
Antoniego. 14 VII 1789 mieszkańcy przedmieścia Św. Antoniego zdobyli Bastylię, rozpoczynając Wielką
Rewolucję Francuską. 22 IX 1792 proklamowano utworzenie republiki, 21 I 1793 na Placu Zgody (wówczas
Placu Rewolucji) zgilotynowano Ludwika XVI.
W okresie rządów Napoleona I (1799-1814) w ParyŜu wybudowano kilka nowych mostów (m.in. Austerlitz,
Iéna), nowe Hale Targowe, kanał l'Ourcq, port rzeczny la Villette, Łuk Triumfalny przy placu du Carrousel,
kolumny Vendôme i Châtelet oraz rozpoczęto budowę Łuku Triumfalnego przy placu de l'Étoile i kościoła
Madeleine.
Za czasów drugiego cesarstwa (1851-1870) przebudowano najstarszą część miasta - Cité, okolice Hal
Targowych, plac Republiki, rejon dworców St.-Lazarre, Nord i Est, powstały bulwary Saint-Michel,
Sébastopol, Strasbourg, Magenta i większość ulic odchodzących od placu de l'Etoile. 1870-1871 oblegany
przez wojska pruskie ( wojna francusko-pruska 1870-1871).
1871 wybuchło powstanie zwane Komuną Paryską, stłumione przez wojska rządowe. W okresie Trzeciej
Republiki ParyŜ rozbudowywał się nadal, na szczycie góry Montmartre wzniesiono bazylikę Sacré-Coeur,
zakładano nowe szerokie arterie komunikacyjne - Avenue de l'Opéra, bulwar Raspail i in. 1887-1889 dla
uczczenia Wystawy Światowej wzniesiono wieŜę Eiffla.
Podczas I wojny światowej na przedpolach ParyŜa, nad Marną, rozegrała się zwycięska dla Francuzów bitwa,
która powstrzymała ofensywę niemiecką. O jej wyniku zadecydowało przerzucenie w rejon walk 6 tys.
Ŝołnierzy francuskich paryskimi taksówkami. 1918 miasto znajdowało się pod ostrzałem niemieckich cięŜkich
dział, było bombardowane przez lotnictwo i sterowce.
Po wojnie w latach 20. zburzono pas fortyfikacji otaczających miasto. Przez cały okres międzywojenny
rozbudowywano paryskie metro.
1940 ogłoszono ParyŜ "miastem otwartym", wkraczające oddziały hitlerowskie nie napotkały Ŝadnego oporu,
zajmując go 14 czerwca. W sierpniu 1944 wybuchło powstanie, po kilkudniowych walkach Francuzi uwolnili
miasto od niemieckiego okupanta.
1958 z inicjatywy Ch. de Gaulle'a przystąpiono do wielkich prac modernizacyjnych. Wybudowano szereg
nowoczesnych dzielnic i osiedli, głównie o charakterze mieszkaniowym (Italie, Front-de-Seine, Défense), przy
Porte-Maillot wzniesiono ośrodek kongresowy. Rozpoczęto budowę szybkiej kolei podziemnej (RER), oddano
do uŜytku lotnisko Orly.
Silnie rozwinięty przemysł maszynowy, środków transportu (produkcja samochodów, samolotów i taboru
kolejowego), metalowy oraz elektrotechniczny. Nadto przemysł chemiczny, odzieŜowy, skórzany, precyzyjny i
optyczny, a takŜe poligraficzny, szklarski, ceramiczny, papierniczy i spoŜywczy. Wielki ośrodek handlowy.
Siedziba licznych przedsiębiorstw oraz instytucji finansowych. Miejsce licznych wystaw i targów
międzynarodowych (La Foire de Paris). Jeden z największych w Europie węzłów komunikacyjnych (m.in.
międzynarodowe porty lotnicze Orly i Le Bourget). Port śródlądowy. Światowa stolica kultury. Wielkie
centrum rozrywki (liczne rewie oraz kabarety) i mody.
Liczne szkoły wyŜsze - w tym znany uniwersytet Sorbona (załoŜony w XII w.), takŜe placówki naukowobadawcze, znane wydawnictwa (Larousse, Hachette), 5 akademii. Jeden z największych na świecie ośrodków
turystyki. Liczne muzea, m.in. Luwr, Musée de l'Homme, Musée National d'Art.