0200-H0038F

Idolatria i ikonoklazm – spór o status i funkcję obrazu
Idolatry and Iconoclasm – dispute about debate over status and functions of image
Kod: 0200-H0038F
Imię i nazwisko wykładowcy: dr Agnieszka Gralińska-Toborek
Typ zajęć: przedmiot monograficzny II
Semestr i rok studiów: semestr letni, dla studentów wszystkich lat z wyjątkiem pierwszego
licencjackiego
Liczba godzin w semestrze: 30, semestr letni
Prerekwizyty: zaliczony przedmiot Estetyka I
Język nauczania: polski
Liczba punktów ECTS: 3
Proponowany termin, sala: poniedziałek, godz. 8.30-10.00, sala 31
Cele i efekty kształcenia
Wiedza i jej rozumienie: student wyjaśnia pojęcia i terminy : ikonoklazm, idolatria,
ikonodulia, reprezentacja, umie wymienić przyczyny i skutki ikonoklazmów i ikonolatrii
religijnej, politycznej i artystycznej.
Umiejętności: analizuje teksty historyczne, artefakty i wydarzenia z życia społecznego
dotyczące ikonoklastycznego stosunku do obrazu. Rozróżnia postawy ikonoklastyczne i
idolatryczne, dostrzega je obserwując współczesną kulturę.
Postawy: Uznaje aktualność i wagę problemu ikonoklazmu i ikonolatrii, zajmuje własne
stanowisko w sporze o obrazy i je argumentuje dzięki zdobytej wiedzy, nabiera dystansu
krytycznego do zjawisk ikonoklazmu.
Zalecane (rekomendowane) fakultatywne komponenty przedmiotu: uprzedni lub
równoczesny udział w zajęciach Estetyka jako filozofia sztuki lub Estetyka jako zjawisko
kulturowe (udział w rekomendowanych zajęciach nie jest konieczny)
Treści programowe
1. Wstęp: pojęcia obraz, reprezentacja, przedstawienie, idol, ikona, idolatria,
ikonodulia, ikonoklazm, bałwochwalstwo
2. Bóg w przedmiocie i przedmiot jako bóg (magia sympatyczna, totemizm)
3. Bóg obrazowany i nieprzedstawialny: religie ikonoklastyczne (aikoniczne): judaizm,
islam, protestantyzm
4. Bóg czczony w obrazie: argumenty obrońców ikony, teologia ikony, różnica między
ikoną a świętym obrazem
5. Ikonoklazm – niszczenie wizerunku Boga: ikonoklazm bizantyjski i protestancki
6. Ikonoklazmy polityczne: niszczenie pomników i wizerunków, działania symboliczne
7. Obraz zamiast Boga: sakralizacja sztuki, symulakrum, niszczenie jako świętokradztwo
8. Sztuka samoniszcząca i artysta niszczący swoją sztukę
9. Niszczenie sztuki jako wroga: dystans estetyczny, prowokacja ze strony sztuki,
niszczenie w imię ideologii, cenzura, totalitaryzm
10. Przemoc symboliczna: sztuka niszcząca inną sztukę, profanacja, złe restauracje,
bezdomność sztuki, krytyka, interpretacja i nadinterpretacja, kopiowanie, serializacja,
muzealizacja
11. Obraz w sferze publicznej : obrazy dominujące, kultura obrazkowa, reklama i
subvertising
Zalecana literatura i materiały pomocnicze:
Baudrillard J., Procesja symulakrów, [w:] Postmodernizm. Antologia przekładów, Kraków
1998
Cormack R., Malowanie duszy: ikony, maski pośmiertne i całuny, Kraków 1999
Drozdowski R. Obraza na obrazy, Strategie społecznego oporu wobec obrazów Freedberg D.,
Potęga wizerunków. Studia z historii i teorii oddziaływania, Kraków 2005
Dziamski G. Sztuka w przestrzeni publicznej. Pytanie o granice sztuki, [w:] Czas przestrzeni,
red. K. Wilkoszewska, Kraków 2008
Gamboni D., The Destruction of art: iconoclasm and vandalism since French Revolution,
bmw., 2007
Gutowska K, Niechciane dobra kultury: chronić czy niszczyć? [w] Odłamki rozbitych luster.,
red. I.Lorenc, Warszawa 2005
Iconoclash: beyond the Image Wars in Science, Religion and Art, red. B.Latour, P.Weibel,
London 2002
Markowski P.M., Pragnienie obecności. Filozofie reprezenracji od Platona do Kartezjusza
Gdańsk, 1999
Mitchell W.J.T, Iconology. Image, Text, Ideology, London 1986
Myśliciele, kronikarze i artyści o sztuce. Od starożytności do 1500 r., red.
J.Białostocki,Warszawa 1988, [rozdział.: Spór o funkcję i kult obrazów]
Palusińska A., Filozofia ikony u Teodora Studyty i Nicefora, Lublin 2007
Piotrowski P., Agorafobia po komunizmie, [w:] Tenże, Sztuka według polityki.Od Melancholii
do Pasji, Kraków 2007
Platon, Państwo, księga X
Sontag S. , Przeciw interpretacji, „Literatura na świecie”, 1979, nr 9
Warunki zaliczenia:
Nie więcej niż dwie nieobecności – dotyczy wszystkich studentów.
Na ocenę dst – przygotowanie konspektu do wybranych zajęć według podanych lektur
Na ocenę db – przygotowanie konspektu do wybranych zajęć według podanych lektur z
pokazem multimedialnym
Na ocenę bdb – przygotowanie konspektu do wybranych zajęć, praca pisemna w formie eseju
Forma zajęć i metody dydaktyczne:
Zajęcia w formie konwersatorium, wszyscy studenci czytają podaną lekturę przygotowując
się do zajęć, na każde zajęcia jedna osoba przygotowuje dodatkowe lektury i prowadzi
dyskusję według przygotowanego konspektu lub tworzy prezentację multimedialną
ilustrującą omawiany problem.