Plik

S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 3 • 2006
HYDROENERGIA DROGĄ DO POPRAWY STANU
JAKOŚCI ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
HYDROPOWER AS A WAY TO ENVIRONMENT
PROTECTION
Anna Jarosiewicz1, Katarzyna Toczko
Akademia Pomorska
Instytut Biologii i Ochrony Środowiska
ul. Arciszewskiego 22b, 76-200 Słupsk
1
e-mail: [email protected]
ABSTRACT
The management of water resources has been one of the functions of government
since the earliest civilizations. Increasing population, decreasing fossil fuels resources and environmental effects (i.e. climate change, acid rain, photochemical
smog) caused that the alternative energy is still more interesting. Optimizing the use
of reneveable resources, especially water, is one way that leads to the more sustainable future. This paper reviews the current role hydropower is playing in the world.
Hydropower supplies at least 50% of electricity production in 65 countries, and at
least 80% in 32 countries. About half of this capacity and generations is in Europe
and North America. However, this proportion is changing as Asia and Latin America
are building large amounts of new hydro capacity. Moreover in this article the advantages and negative effects on aquatic and riparian ecosystems associated with
hydropower projects were discussed.
Słowa kluczowe: energetyka wodna, ochrona środowiska, rozwój
Key words: hydropower, environment protection, development
WPROWADZENIE
Od czasu pojawienia się człowieka na Ziemi dostępność energii była czynnikiem
nierozerwalnie związanym i decydującym o rozwoju cywilizacyjnym (Wiąckowski
i Wiąckowska 1999). Z chwilą opanowania technologii wytwarzania energii elektrycznej, wielkość jej zużycia stała się podstawowym wskaźnikiem rozwoju gospo13
darczego. Energia przez swoją ogólną dostępność i łatwość w wykorzystaniu stała
się dobrem niezbędnym dla egzystencji człowieka. Równocześnie szczególnej wagi
zaczęły nabierać zagadnienia kosztów uzyskania energii i jej zasobów, wyczerpywalność konwencjonalnych surowców energetycznych oraz skutków środowiskowych związanych z jej produkcją.
Zapewnienie dostępu do energii, a tym samym dbałość o właściwy rozwój człowieka i społeczeństwa z równoczesnym zachowaniem walorów środowiskowych
jest jednym z priorytetów państw na całym świecie. Zostało podpisanych wiele rezolucji światowych dotyczących rozwoju zrównoważonego poszczególnych państw
(The role… 2003), które m.in. podkreślały konieczność poszukiwania nowych dróg
i rozwiązań dotyczących energetyki (Birol i Argiri 1999). Coraz częściej poruszany
był problem ograniczonego dostępu i wyczerpywalności konwencjonalnych zasobów energetycznych oraz możliwości wykorzystania tzw. alternatywnych źródeł
(The role... 2003, Jung i Guha 1999).
W Polsce zasady kształtowania polityki energetycznej państwa określa Ustawa
Prawo Energetyczne (Ustawa 1997). Głównymi celami strategii energetycznej zapisanymi w ustawie są m.in.:
− Ochrona zasobów surowców energetycznych, która odbywa się zgodnie z zasadami ochrony kopalin (Ustawa 1994);
− Poprawa efektywności wykorzystania energii m.in. poprzez zmniejszenie jej jednostkowego zużycia, a także zmniejszenia strat energii w systemach przemysłowych;
− Ograniczenie zanieczyszczenia środowiska naturalnego głównie poprzez obniżenie emisji zanieczyszczeń powietrza z obiektów energetycznych w zakresie emisji pyłów, SO2, NOx, CO2 oraz CO z uwzględnieniem istniejącego tła zanieczyszczeń emitowanych z innych źródeł;
− Zwiększenie udziału źródeł energii odnawialnej w pokrywaniu potrzeb energetycznych kraju (Ustawa 1997).
Sejm RP (Kułagowski 2001) uznał, że użytkowanie odnawialnych źródeł energii
umożliwia osiągnięcie korzyści ekologicznych, gospodarczych i społecznych,
a wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych powinien stać się integralnym elementem zrównoważonego rozwoju państwa.
Zgodnie z obowiązującą ustawą (1997, Art. 9a), przedsiębiorstwa energetyczne
zajmujące się obrotem energią elektryczną są zobowiązane do zakupu wytwarzanej
na terytorium Polski energii elektrycznej z odnawialnych źródeł przyłączonych do
sieci oraz jej odsprzedaży bezpośrednio lub pośrednio odbiorcom dokonującym zakupu energii elektrycznej na własne potrzeby. Obowiązek zakupu energii ze źródeł
niekonwencjonalnych uznaje się za spełniony, jeżeli wynosi on co najmniej tyle, ile
przewiduje prawo (RMGiP 2004) na dany rok kalendarzowy (ryc. 1). Do grupy źródeł energii odnawialnej, mającej skutecznie zastępować energię wytwarzaną w sposób konwencjonalny, zaliczane są elektrownie wodne.
Celem niniejszego artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, czy hydroenergetyka na tle obecnych uwarunkowań prawno-ekonomicznych, ekologicznych i społecznych jest właściwą drogą do zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego oraz
poprawy stanu jakości środowiska przyrodniczego.
14
udział
energii
pochodzącejze
ze źródeł
Udział
energii
pochodzącej
źródeł
odnawialnych,
odnawialnych
w %%
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
rok
Ryc. 1. Udział ilościowy energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych w latach 2005-2014
Fig. 1. Amount of energy, in percent, produced from reneveable resources (years 2005-2014)
MATERIAŁ I METODY BADAŃ
Energetyka wodna na świecie
Teoretyczne zasoby energii wodnej na świecie szacuje się na 19% całkowitej światowej produkcji energii (ryc. 2) (The role... 2003). Gdyby przyjąć cenę 1 kWh równą 3
centom, to energia wodna generowałaby zysk równy 79,8 bilionów dolarów (Koch
2002). Wartości te wskazują, jak ważna jest hydroenergetyka w globalnej makroekonomii. W 65 krajach świata hydroenergia stanowi ponad 50% narodowej produkcji energii,
a w 32 więcej niż 80% (Koch 2002). Aby lepiej zilustrować wielkość tej produkcji, wystarczy dodać, że na wyprodukowanie tej samej ilości energii pochodzącej z hydroektrowni należałoby zużyć 1595 milionów ton węgla (Koch 2002).
Obecnie największy rozwój hydroenergetyki obserwowany jest w Azji (84 400
MW), następnie Ameryce Południowej (14 800 MW), Afryce (2403 MW), Europie
(2211 MW) i Ameryce Północnej i Środkowej (1236 MW) (Bartle 2002).
W Afryce produkowane jest 76 000 GWh/rok energii wodnej, przy czym
w ostatnich latach produkcja ta zwiększana jest o około 2000 GWh/rocznie. W krajach takich, jak m.in. Namibia, Uganda, Etiopia czy Zambia ponad 80% wytwarzanej energii pochodzi właśnie z tego źródła. Azja natomiast jest tym kontynentem, na
którym rozwój hydroenergetyki jest najintensywniejszy. Obecnie w fazie budowy
i rozruchu są elektrownie wodne o łącznej mocy 84 400 MW, natomiast moc elektrowni już funkcjonujących ocenia się na około 225 000 MW. Produkują one rocznie
754 000 GWh (Bartle 2002). Liderem w rozwoju hydroenergetyki nie tylko na kontynencie azjatyckim, ale i na całym świecie, są Chiny (Koch 2002).
15
Energia
Energia
słońca
słońca
Paliwa
konwencjonalne
Energia
Energia
wiatru
wiatru
Energia
Energia
geotermalna
geotermalna
Energia
biomasy
Hydroenergia
Energia
jądrowa
Ryc. 2. Udział poszczególnych źródeł energetycznych na świecie, (The role... 2003)
Fig. 2. The world’s electricity sources
W Ameryce Południowej, w której produkuje się rocznie 512 238 GWh hydroenergii, najbardziej aktywnym państwem jest Brazylia, w której obecnie w fazie budowy są elektrownie o mocy 12 000 MW. Inne kraje, w których wykorzystywany jest
ten rodzaj energii odnawialnej, to Wenezuela, Argentyna, Ekwador i Chile (Bartle
2002).
W Ameryce Północnej i Środkowej produkowane jest około 702 500 GWh hydroenergii/rok. Największym potencjałem energetycznym charakteryzuje się Kanada, gdzie w przyszłości mają funkcjonować elektrownie wodne o łącznej mocy
12 000 MW. W Stanach Zjednoczonych z kolei energetyka wodna jest bardzo słabo
rozwinięta ze względu na bardzo złożone procedury oraz liczne ograniczenia środowiskowe. Obecnie konstruowane są w USA elektrownie wodne o łącznej mocy sięgającej zaledwie 40 MW. W Ameryce Środkowej najbardziej aktywnymi krajami są
Meksyk, Kostaryka i Honduras (Bartle 2002).
Mimo iż w wielu krajach Europy największy rozwój hydroenergetyki miał miejsce wiele lat temu, to nadal jest to aktywna gałąź przemysłu energetycznego. Wynika to z faktu zarówno budowy nowych elektrowni wodnych, jak również odnowy
i modernizacji elektrowni starszych (przede wszystkim chodzi tu o tzw. małe elektrownie wodne MEW o mocy od 0,1 do 10 MW (Egre i Milewski 2002)). W Europie
wytwarzane jest 567 000 GWh/rok energii pochodzącej „z wody” w elektrowniach
o łącznej mocy 157 GW. Przypuszcza się, że ta forma pozyskiwania energii elektrycznej najszybciej rozwijać się będzie w Bośni, Bułgarii, Niemczech, Grecji, Włoszech, Macedonii, Norwegii, Portugalii, Rumunii, Słowenii, Hiszpanii i na Ukrainie.
16
Warto dodać, że w Estonii, na Litwie i w Niemczech planowany jest głównie rozwój
MEW (Bartle 2002). W Polsce również dąży się przede wszystkim do korzystania
z istniejących już małych elektrowni.
Polska nie ma zbyt dobrych warunków do rozwoju hydroenergetyki, nie ma
w naszym kraju warunków hydrologicznych do budowy wielkich elektrowni wodnych. Potencjał hydroenergetyczny, wynoszący według Mikulskiego (1998) 23 000
GWh, co odpowiada mocy 2700 MW (z czego zaledwie 52% nadaje się do wykorzystania) jest niewielki ze względu na małe spadki terenów, niezbyt obfite opady
oraz dużą przepuszczalność gruntów (Kułagowski 2001).
W Polsce działa obecnie około 500 elektrowni wodnych, przy czym około 26%
to elektrownie pracujące w energetyce zawodowej. Pozostałe z nich to małe elektrownie wodne. W tabeli 1 zestawiono większe elektrownie wodne funkcjonujące
w Polsce (Mikulski 1998).
Tabela 1
Elektrownie wodne w Polsce (większe) (Mikulski 1998)
Table 1
Hydropower in Poland (bigger)
Elektrownia
Rodzaj i projektowana moc
(MW)
Żarnowiec
Żar
Włocławek
Żydowo
Solina
Czorsztyn-Niedzica
Dychów
Rożnów
Koronowo
Tresna
Dębe
Porąbka
Brzeg Dln./Wały Śl.
Myczkowce
Czchów
Żur
Pilchowice
Bielkowo
Wrocław
Otmuchów
Wrzeszczyn
Złotniki
EP – 716
EP – 500
EWp – 162
EP – 150
EWz – 200
EW-P – 92,1
EWz – 79,5
EWz – 50
EWz – 26
EWz – 21
EWz – 20
EWz – 12,6
EWp – 9,8
EWw – 8,3
EWw – 8
EWz – 8
EWz – 7,5
EWz – 7,2
EWp – 4,8
EWz – 4,8
EWz – 4,4
EWz – 4,2
Rzeka – jezioro
J. Żarnowieckie
Soła
Wisła dolna
J. Kamienne/j. Kwiecko
San
Dunajec
Bóbr
Dunajec
Brda
Soła
Narew
Soła
Odra
San
Dunajec
Wda (Czarna Woda)
Bóbr
Radunia
Odra
Nysa Kłodzka
Bóbr
Kwisa
17
Gałąźnia Mała
Smukła
Gródek
Jeziorsko
Tryszczyn
EWz – 4,2
EWz – 4
EWz – 3,9
EWz – 3,8
EWz – 3,3
Słupia
Brda
Wda (Czarna Woda)
Warta
Brda
EP – elektrownie pompowe, zwane też szczytowo-pompowymi
EWp – elektrownie wodne przepływowe
EW-P – elektrownie wodne z czołem pompowym
EWz – elektrownie wodne zbiornikowe
EWw – elektrownie wyrównawcze
WYNIKI I DYSKUSJA
Rozwój gospodarczy każdego kraju zależy przede wszystkim od spadku rozwiązywania problemów prawno-ekonomicznych, ekologicznych i produkcji oraz dostarczania energii. Nie można dopuścić, by energetyka rozwijała się wbrew prawom
ekonomii i kosztem degradacji środowiska naturalnego (The role... 2003). Jednak
wiadomo, że każda działalność człowieka wpływa w mniej lub bardziej zauważalny
sposób na środowisko. Jedną z takich działalności jest budowa elektrowni wodnych
na rzekach w celu uzyskania „czystej” energii elektrycznej. Istnieje wielu zagorzałych zwolenników, jak i przeciwników tych przedsięwzięć. Jedni i drudzy przytaczają bardzo dużo argumentów na poparcie swego stanowiska. Aczkolwiek jednoznaczność zarówno wad, jak i korzyści płynących z wytwarzania takiej energii stoi
pod znakiem zapytania.
Perspektywy wyczerpywania się zasobów paliw kopalnych (tab. 2) (Klugmann-Radzienuska 1999), wzrost liczby mieszkańców na kuli ziemskiej oraz obawy o stan
Tabela 2
Zasoby nieodnawialnych źródeł energii (Klugmann-Radzienuska 1999)
Table 2
Nonrenewable power resources
Źródło energii
Zasoby, t.p.u.*
Zasoby, lata
Węgiel kamienny
764*109
224
Ropa naftowa
Gaz ziemny
177*10
9
41
144*10
9
58
*t.p.u. – tona paliwa umownego – równoważna 7000 kcal/kg = 29,3 MJkg
18
środowiska naturalnego znacznie zwiększyły zainteresowanie odnawialnymi źródłami energii. A same technologie czerpania energii ze źródeł odnawialnych rozwinęły się już do takiego stopnia, że mogą konkurować z konwencjonalnymi systemami energetycznymi. Zdaniem zwolenników hydroenergetyki, właśnie to jej rozwój pozwoli na wyeliminowanie powyższych problemów. Dostarcza ona bowiem
ekologicznie czystej energii, gwarantuje zmniejszenie zużycia paliw kopalnych
(Chudy 2004) oraz dodatkowo reguluje stosunki wodne, zwiększając retencję wód
powierzchniowych, czego skutkiem jest poprawa warunków uprawy roślin oraz dostępu ludności i przemysłu do wody.
Kolejnym, niezaprzeczalnym argumentem przemawiającym na korzyść elektrowni wodnych jest uniknięcie emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych do atmosfery. Dla zilustrowania pozytywnych efektów funkcjonowania hydroelektrowni
w Polsce, obliczono, że w samym tylko 1995 roku przy produkcji 1816 GWh uniknięto emisji do atmosfery:
− 18 705 ton SO2 – odpowiadającego m.in. za powstawanie kwaśnych opadów;
− 4340 ton NOx – wpływającego na ubożenie warstwy ozonowej, przyczyniającego
się do tworzenia smogu, powodującego chroniczne schorzenia dróg oddechowych i mającego m.in. działanie rakotwórcze;
− 1800 ton metali ciężkich (ołów, rtęć, arsen, stront);
− 1 863 200 ton CO2 – głównego odpowiedzialnego za powstawanie efektu cieplarnianego;
− 3630 ton pyłów (Chudy 2004).
Jeden ze wskaźników przytaczanych przez Brown i Ulgiati (2002) odnosi się do
produkcji CO2. Określa on ilość dwutlenku węgla produkowanego przy okazji wytwarzania 1 kWh energii. Autor porównał energetykę konwencjonalną oraz korzystającą ze źródeł odnawialnych (tab. 3). Z zestawień tych wynika, że hydroelektrownia
emituje najmniej CO2 (11,63 g/kWh) nie tylko w porównaniu z energetyką konwencjonalną, ale również wygrywa m.in. z elektrowniami wiatrowymi. Inny wskaźnik
Tabela 3
Ilość dwutlenku węgla powstającego przy produkcji energii
Table 3
Comparison of carbon dioxide flow for electricity production
Ilość uwalnianego CO2
na jednostkę
energii, g/kWh
Wiatr
Energia
geotermalna
Hydroenergia
Metan
Węgiel
kamienny
Olej
opałowy
36,15
655,08
11,63
759,48
923,19
1109,82
Źródło: Brown i Ulgiati (2002)
19
stosowany jest do określenia obciążenia środowiska na skutek wytwarzania energii
w konkretny sposób. Opiera się on na określeniu wykorzystania zasobów odnawialnych, takich jak światło słoneczne, wiatr, powietrze czy deszcz (R) oraz zasobów
nieodnawialnych (N), takich jak węgiel, wody gruntowe, gaz ziemny. Kolejna ze
składowych wskaźnika dotyczy wkładu człowieka, który wykorzystywany jest do
konstrukcji czy obsługi urządzeń potrzebnych do wytwarzania energii (F). Obciążenie środowiska (ELR – Environmental Loading Ratio) obliczane jest ze wzoru: ELR
= (F + N)/R. Brown i Ulgiati (2002) wyliczyli iż obciążenie środowiska przy produkcji energii w sposób konwencjonalny jest bardzo wysokie i mieści się w zakresie
11,37 (węgiel) do 14,24 (olej opałowy). W przypadku alternatywnych sposobów wytwarzania energii wskaźnik ten za każdym razem był mniejszy od jedności (dla hydroelektrowni wyniósł 0,45). O wysokim wskaźniku w pierwszym przypadku zadecydował znaczny udział nieodnawialnych zasobów (N) wykorzystywanych w produkcji energii z zastosowaniem paliw kopalnych.
Inną wymienianą zaletą elektrowni wodnych jest ich elastyczność ruchowa, pozwalająca na łatwe dostosowanie się nawet do raptownych zmian mocy. Stąd
ogromna ich rola przy pokrywaniu szczytów zapotrzebowania energii oraz w przypadkach awaryjnych. Prostota techniczna małych elektrowni wodnych ma wpływ na
ich wysoką niezawodność i długą żywotność, a co najważniejsze, elektrownie te
wymagają nielicznego personelu, co znacznie obniża koszty wytwarzanej energii
(Sikora i Miller 2004). Istotne jest także to, że przegradzając rzekę i tworząc zbiorniki przyzaporowe doprowadzono do powstania naturalnych siedlisk ptactwa wodnego i unikalnej roślinności (Chudy 2004, Czech 2001). Rozwój hydroenergetyki
sprzyja powstawaniu nowych siedlisk korzystnych dla lasów wilgotnych oraz wiąże
się z silnym natlenieniem wody przepływającej przez urządzenia piętrzące, co sprzyja intensyfikacji procesu samooczyszczania wód (Chudy 2004). Warto również
wspomnieć o korzyściach społeczno-gospodarczych, czyli poprawie warunków napięciowych w sieci energetycznej, zmniejszeniu strat przesyłu, zasilaniu sieci wydzielonych, w tym odbiorców szczególnie wrażliwych na przerwy w dostawach
energii elektrycznej (szpitale, oczyszczalnie ścieków, chłodnie).
Przeciwnicy elektrowni wodnych twierdzą natomiast, że entuzjazm dotyczący
elektrowni wodnych jako źródła ekologicznie czystej energii jest zbyt pochopny,
a samo wybudowanie na rzece hydroelektrowni przynosi wiele niekorzystnych
zmian w jej ekosystemie. Największe zmiany zachodzą w samej rzece i jej bezpośrednim sąsiedztwie. Wpływ hydroelektrowni na ekosystem rzeczny zależy od jej
wielkości i rodzaju (Sikora i Miller 2004). Dużą rolę odgrywają rodzaje turbin oraz
urządzenia towarzyszące, takie jak: zapory, śluzy, jazy, kraty, które degradują rzeki
jako korytarze ekologiczne. Wybudowanie barier uniemożliwiających swobodną
migrację hydrobiontów powoduje odcięcie gatunkom wędrownym drogi na tarliska,
czyli w efekcie uniemożliwia im to rozród (Jankowski 2004). Zaobserwowano wycofywanie się gatunków związanych z naturalnymi korytami i dolinami, jak np. zimorodka, jaskółki brzegówki, nie mogących w skarpach kopać swoich nor, oraz bytujących w wodach płynących: łososia, pstrąga, a także grupy ryb prądolubnych –
np. świnki i jelca. Ryby, które spływają przez turbiny, giną praktycznie w 100%, np.
okoń, sandacz oraz duży procent spływających węgorzy (Chudy 2004, Jankowski
20
2004). Aby zminimalizować straty w rybostanie, powstające podczas uruchamiania
elektrowni, projektowane są urządzenia płoszące ryby, włączane bezpośrednio przed
uruchomieniem elektrowni. Oprócz tego stosowane są kraty ochronne o określonym
rozstawie i konstrukcji (Chudy 2004). Minimalizowanie negatywnego oddziaływania barier wodnych odbywa się poprzez budowanie odpowiednich urządzeń do migracji ryb – przepławek. Przeciwnicy hydroelektrowni twierdzą jednak, że nawet
najdoskonalsza przepławka wykorzystywana jest jedynie przez część grupujących
się przy przeszkodzie ryb (Sikora i Miller 2004). Budowa przepławek jest obecnie
w Polsce wymagana prawnie, ale nie stanowi wystarczającego zabezpieczenia. Ryby
często nie są w stanie ich pokonać lub, w przypadku niewłaściwych zabezpieczeń,
są w tych miejscach masowo odławiane przez kłusowników (Antonowicz 2003).
Likwidacja wysp i piaszczystych łach uniemożliwia gniazdowanie wielu ptakom
wodno-błotnym. Ponadto zbiornik przed tamą staje się często osadnikiem zanieczyszczeń prowadzonych przez rzekę, w wyniku czego na jego dnie gromadzić się
mogą toksyczne osady, zawierające duże ilości metali ciężkich. Zbiorniki takie są
jednocześnie podatne na eutrofizację, spowodowaną stałym dopływem i gromadzeniem związków azotu i fosforu (Antonowicz 2003).
Inne, często przytaczane negatywne cechy hydroelektrowni związane są ze spiętrzeniem wód. Elektrownie opierające się na samym przepływie nie niosą tak poważnych zmian dla rzeki, jak elektrownie o wysokich piętrzeniach (Sikora i Miller
2004). Spiętrzenie wody może powodować:
− powstanie cofki, tym większej, im wyższe jest piętrzenie i mniejszy spadek rzeki;
− spowolnienie przepływu rzeki;
− przyspieszenie procesu sedymentacji zawiesin, co prowadzi do zmiany charakteru dna z kamienisto-żwirowego na piaszczysto-mulisty;
Elektrownie wodne w złym stanie technicznym lub zaprojektowane i wykonane
niewłaściwie, mogą stanowić zagrożenie bezpieczeństwa dla mieszkańców dolin
poniżej obiektu. Mogą być one również źródłem nadzwyczajnych zagrożeń środowiska, takich jak wycieki oleju, nagłe zatrzymanie bądź zwiększenie odpływu wody
(Chudy 2004).
PODSUMOWANIE
Aby dyskutować na temat zalet czy wad danego sposobu pozyskiwania energii,
należy przede wszystkim zdać sobie sprawę z tego, że każdy ze sposobów generowania energii pociąga za sobą konsekwencje środowiskowe, socjalne i ekonomiczne. Najważniejszą sprawą jest zatem podjęcie optymalnej pod wymienionymi trzema względami decyzji, ściśle dostosowanej do panujących warunków i sytuacji.
Oczywiście jest to bardzo trudne zadanie. Przeprowadzenie analiz obiegu materii
czy określenie cyklu życia produktu nie daje jednoznacznej odpowiedzi, ze względu
na to, że często nie bierze pod uwagę aspektu socjalnego. Podobnie bardzo trudno
jest tak naprawdę określić konsekwencje środowiskowe i wycenić je. Przykładowo,
czy lepiej jest uniknąć emisji kilkunastu tysięcy ton dwutlenku węgla do atmosfery
21
kosztem zmniejszenia populacji ryb o 2000 osobników, czy odwrotnie (Brown
i Ulgiati 2002).
Na tym tle omówienie problematyki eksploatacji hydroelektrowni jest bardzo aktualne, a zainteresowanie pozyskiwaniem energii z odnawialnych źródeł ciągle
wzrasta. Energię wody wykorzystywano od wieków, w związku z czym miała ona
zawsze zwolenników i przeciwników. Biorąc pod uwagę wszystkie argumenty za
i przeciw można stwierdzić, iż hydroenergetyka będzie miała większe zastosowanie
w przyszłości. Głównym założeniem potwierdzającym konieczność stosowania alternatywnych źródeł energii jest to, iż nie są one ograniczone tak jak zasoby węgla
kamiennego lub gazu. W związku z obecnymi uwarunkowaniami ekonomicznymi
i ekologicznymi elektrownie wodne mają szansę znacznego rozwoju, poprzez zastosowanie nowoczesnych rozwiązań technologicznych, bliższych naturze. W Polsce
w zasadzie zmierza się do modernizacji starych, małych elektrowni, zwłaszcza na
ternie Polski Północnej.
LITERATURA
Antonowicz A. 2003. Ekofundusz a mała energetyka wodna – za i przeciw. Czysta Energia,
3: 14.
Bartle A. 2002. Hydropower potential and development activities. Energ. Policy, 30: 1231-1239.
Birol F., Argiri M. 1999. World energy prospects to 2020. Energ. Policy, 24: 905-918.
Brown M. T., Ulgiati S. 2001. Energy evaluations and environmental loading of electricity
production systems. J. Clean. Prod., 10: 321-334.
Chudy Ł. 2004. Małe elektrownie wodne w środowisku i gospodarce. Gosp. Wod., 7: 272277.
Czech J. 2001. Biała energia. Ekopartner, 12: 29.
Egre D., Milewski J. C. 2002. The diversity of hydropower projects. Energ. Policy, 30: 1225-1230.
Jankowski W. 2004. Negatywny wpływ zabudowy hydrotechnicznej rzek na przyrodę. Wrocław.
Jung M., Guha M. K. 1999. The future of energy and the environment: Policy implications
for electric power. Corp. Env. Strat., 6: 355-367.
Klugmann-Radzienuska E. 1999. Alternatywne źródła energii. Energetyka fotogalwaniczna,
Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko. Białystok.
Koch F. H. 2002. Hydropower – the politics of water and energy: Introduction and overview.
Energ. Policy, 30: 1207-1213.
Kułagowski W. 2001. Hydroenergetyka w Polsce – stan obecny, perspektywy rozwoju. Gosp.
Wod., 3: 119-123.
Mikulski Z. 1998. Gospodarka wodna. PWN. Warszawa.
RMGiP 2004 w sprawie szczegółowego zakresu obowiązku zakupu energii elektrycznej
i ciepła wytworzonych z odnawialnych źródeł energii. DzU Nr 267, poz. 2656.
22
Sikora B., Miller M. 2004.Wpływ elektrowni wodnych na ekosystem rzeczny. W: L. Kukiełka (red.). I Konf. Nauk.-Tech. Wykorzystanie niekonwencjonalnych źródeł energii.
The role of hydropower in sustainable development. 2003. IHA White Paper. United Kingdom.
Ustawa Prawo Energetyczne 1997. DzU Nr 54, poz. 348.
Ustawa Prawo Geologiczne i Górnicze 1994. DzU Nr 24, poz. 96.
Wiąckowski S., Wiąckowska I. 1999. Globalne zagrożenia środowiska. WSP. Kielce.
23