mediacja w sprawach gospodarczych

Transkrypt

Poradnik jest przeznaczony dla
mediatorów zajmujących się pomocą
w rozwiązywaniu sporów cywilnych,
zwłaszcza gospodarczych, bez
względu na poziom ich
zaawansowania w zakresie mediacji.
Powstał na podstawie wiedzy i
doświadczeń autora oraz aktualnego
na czas jego napisania stanu
prawnego (maj 2015).
MEDIACJA W
SPRAWACH
GOSPODARCZYCH
Praktyczny przewodnik dla mediatorów
Maciej Tański
SPIS TREŚCI
Wstęp.......................................................................................................................................... 3
Mediacja – wprowadzenie .......................................................................................................... 4
Metody rozwiązywania sporów .............................................................................................. 4
Istota i zasady mediacji........................................................................................................... 5
Główne style prowadzenia mediacji ....................................................................................... 6
Mediacja facylitatywna (ogólna, podstawowa) ............................................................................ 6
Mediacja ewaluatywna (oceniająca) .............................................................................................. 7
Mediacja transformatywna .............................................................................................................. 7
Który styl jest lepszy?............................................................................................................. 8
Główne zasady mediacji............................................................................................................. 8
Kategorie spraw nadających się do mediacji ........................................................................... 10
Cechy konfliktów nadających się do rozwiązania za pomocą mediacji .................................. 11
Cechy konfliktów, dla rozwiązania których mediacja nie jest właściwa ................................ 12
Mediacja krok po kroku ........................................................................................................... 13
Mediator ................................................................................................................................... 14
Rola mediatora podczas mediacji ............................................................................................. 15
Przebieg mediacji ..................................................................................................................... 18
Etapy mediacji ...................................................................................................................... 18
Etap 1
Otwarcie ................................................................................................................. 19
Etap 2
Niezakłócone wypowiedzi .................................................................................... 20
Co to jest kwestia mediacyjna i jak ją zdefiniować? ................................................................. 21
Etap 3
Wymiana ............................................................................................................... 22
Techniki stosowane na etapie Wymiany ..................................................................................... 23
Etap 4
Poszukiwanie rozwiązań ....................................................................................... 26
Etap 5
Negocjowanie porozumienia ............................................................................... 27
Maciej Tański, Mediacja w sprawach gospodarczych. Praktyczny poradnik, 2015
Etap 6
Zamknięcie ............................................................................................................ 28
Obowiązki mediatora.................................................................................................... 29
Regulacje prawne mediacji w sprawach cywilnych ............................................................. 30
DODATKI ................................................................................................................................ 31
1. Umowa o mediację ........................................................................................................... 32
2. Zgoda na mediację ............................................................................................................ 37
3. Przykładowe zaproszenie na mediację ............................................................................. 38
4. Rozszerzone zobowiązanie do poufności ......................................................................... 40
5. Przykładowy protokół z mediacji umownej ..................................................................... 41
6. Przykładowy protokół z mediacji skierowanej przez sąd ..................................................... 42
WSTĘP
Poradnik jest przeznaczony dla mediatorów zajmujących się pomocą w rozwiązywaniu sporów cywilnych, zwłaszcza gospodarczych, bez względu na poziom ich zaawansowania zawodowego w zakresie mediacji. Powstał na podstawie wiedzy i doświadczeń autora oraz aktualnego na czas jego napisania stanu prawnego (maj 2015). Autor jest świadomy, że wiele
stwierdzeń czy sugestii zawartych w Poradniku można by ująć w inny, równie uprawniony
sposób. Dzieje się tak głównie dlatego, że mediacja jest dziedziną słabo unormowaną i nieskodyfikowaną. Właściwie każda „kanoniczna” zasada mediacji – od dobrowolności przez
bezstronność po poufność – była przez jakiś niewątpliwy autorytet mediacyjny w ten czy w
inny sposób kwestionowana. Mediacja w wydaniu współczesnym jest bowiem raczej uogólnieniem praktyki tworzonej przez wiele osób niż spójnym systemem z wewnętrznymi regułami.
Proszę więc Czytelników, żeby nie traktowali tych uwag, rad i sugestii jak nienaruszalnego
kodeksu mediacji, lecz jak zbiór praktycznych porad, które, zdaniem autora, przyczyniają się
do skutecznej pomocy stronom w rozwiązywaniu spornych kwestii.
Modelem mediacji, który pełni w Poradniku rolę punktu odniesienia, jest mediacja facylitatywna, zwana inaczej ogólną lub podstawową. Ten styl prowadzenia mediacji jest najczęściej
spotykany w Polsce i można się spodziewać, że dla większości czytelników Poradnika treści
odnoszące się do tego właśnie stylu będą najbardziej przydatne. Niemniej autor zdaje sobie
sprawę, że wielu mediatorów w Polsce eksperymentuje z różnymi podejściami do mediacji.
Dla nich strategie i techniki opisane w Poradniku mogą być inspiracją do rozwoju lub „lustrem”, w którym mogą obejrzeć swój sposób pracy. Mam nadzieję, że przyczyni się do
owocnej pracy lubelskiego Centrum Arbitrażu i Mediacji.
Ze względu na praktyczny charakter Poradnika ilość odnośników i odwołań prawnych została
ograniczona do minimum. Wszelkie uwagi lub pytania proszę przesyłać na adres: [email protected]
Powodzenia!
MEDIACJA – WPROWADZENIE
Metody rozwiązywania sporów
Po co najmniej trzech tysiącach lat pełzającego, wyspowego rozwoju niekonfrontacyjnych
metod rozwiązywania konfliktów ich rozkwit nastąpił około czterdziestu lat
l temu w Kalifornii, kiedy to w połowie lat 70. XX wieku założono osiedlowe „rady społeczne” (community
boards),
), które m.in. zajmowały się rozwiązywaniem sąsiedzkich konfliktów o zakłócanie cic
szy, o miejsca parkingowe czy o zaległy czynsz. Rady miały za zadanie oddać konflikt obyob
watelom, tzn. nie pozwolić, aby – postrzegany tak przez kontrkulturowych założycieli – opresyjny aparat państwowy zawłaszczył
zawłaszcz każdą sferę życia, także tą związaną z konfliktami. Metodą przyjętą przez rady była dobrowolna rozmowa stron
stron sporu w obecności przedstawicieli
rady, którzy czynili wszystko, co w ich mocy, aby spór nie musiałby być „rozstrzygnięty” ala
bo, nie daj Boże, „rozsądzony”. Tak narodziła się współczesna mediacja.
W najprostszym ujęciu można wyróżnić 5 metod albo strategii radzenia sobie z konfliktem:
odstąpienie od szukania rozwiązania (wycofanie lub unikanie)
bezpośrednie samodzielne rozmowy z drugą stroną sporu (negocjacje)
udział trzeciej osoby jako decydenta o przyszłości sporu (arbitraż, sąd)
udział osoby trzeciej jako katalizatora rozwiązania sporu (mediacja)
wymuszenie rozwiązania na drugiej stronie (walka, przemoc)
Ze względu na obecność trzeciej osoby klienci mediacji – przyzwyczajeni do procedury sąs
dowej lub arbitrażowej – nie zawsze rozumieją w pełni różnicę między rolą mediatora a rolą
arbitra czy sędziego. Przejawia się to na przykład w pytaniach o zdanie na temat sporu, o oceoc
nę szans w sądzie czy wreszcie o ocenę słuszności stanowiska zajmowanego przez stronę.
W niektórych krajach rozwinęło się bardzo dużo niearbitralnych (pozasądowych) metod rozro
wiązywania sporów a cały ten nowy obszar został nazwany alternatywnymi albo przyjaznymi,
albo właściwymi metodami rozwiązywania sporów (Alternative,
(Alternative, Amicable, Appropriate DisDi
pute Resolution – ADR). Trzeba jednak dodać, że niektórzy włączają w obszar metod alternaaltern
tywnych (wobec sądu) także
akże arbitraż.
Maciej Tański, Mediacja w sprawach gospodarczych. Praktyczny poradnik,
poradnik 2015
Dziedzina alternatywnych, pozasądowych metod rozwiązywania sporów i konfliktów to obszar wolności, różnorodności i elastyczności, więc nie znajdziemy tu ostrych definicji, jasnych reguł i jednoznacznych procedur. Co mediator to inne rozumienie i inny sposób praktykowania mediacji. Stanowi to zasadniczą różnicę z systemem prawa. Mediacja, podobnie
jak inne metody alternatywne, jest po prostu innym niż prawo sposobem rozwiązywania sporów, cechującym się jednak – mylącymi czasami – podobieństwami.
Istota i zasady mediacji
Mediacja doczekała się wielu definicji, z których najprostsza mówi, że są to negocjacje stron
sporu lub konfliktu, w których za ich zgodą uczestniczy osoba trzecia, wspomagająca sam
przebieg tych negocjacji. Bardziej rozbudowana definicja głosi, że jest to proces rozwiązywania konfliktu, w którym odpowiednio przygotowany, neutralny i bezstronny profesjonalista za
dobrowolną zgodą stron i przy zachowaniu poufności pomaga im samodzielnie poradzić sobie
z konfliktem. Mediator jest po to, żeby zadbać o dobrą, konstruktywną rozmowę i umożliwić
stronom podjęcie autonomicznych decyzji co do przyszłości sporu. On sam nie podejmuje
decyzji za strony.
Mediacja pozwala jej uczestnikom określić kwestie sporne, zmniejszyć bariery komunikacyjne, opracować propozycje rozwiązań i, jeśli taka jest wola stron, zawrzeć akceptowalne porozumienie.
W polskim systemie prawnym można jednak znaleźć akt prawny definiujący mediację – jest
to dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej nr 2008/52/WE. W artykule 3
zdefiniowano mediację w następujący sposób: „Mediacja oznacza zorganizowane postępowanie o dobrowolnym charakterze, bez względu na jego nazwę lub określenie, w którym przynajmniej dwie strony sporu próbują same osiągnąć porozumienie w celu rozwiązania ich sporu, korzystając z pomocy mediatora. Postępowanie takie może zostać zainicjowane przez
strony albo może je zaproponować lub zarządzić sąd lub nakazać prawo państwa członkowskiego. [Mediacja] nie obejmuje [...] jednak prób podejmowanych przez sąd lub sędziego rozstrzygającego spór w toku postępowania sądowego dotyczącego rzeczonego sporu.”
Główne style prowadzenia mediacji
Jak już wspomniano na początku,
początku mediatorzy pracują w różny sposób i te różne sposoby będę
nazywać stylami. Szerokie
kie spektrum stylów rozciąga się od mediacji terapeutycznej do mem
diacji zakończonej arbitrażem. Najczęściej jednak spotyka się poniższe trzy style:
facylitatywny
ewaluatywny
transformatywny
MEDIACJA FACYLITATYWNA
FACYLITATYW
(OGÓLNA, PODSTAWOWA)
Mediator nadaje procesowi rozwiązywania sporu strukturę kolejnych
kolejnych etapów (kroków, zadań)
w celu pomocy stronom w osiągnięciu rozwiązania. Zadaje
adaje pytania, przeformułowuje wypowyp
wiedzi i normalizuje punkty widzenia stron, szuka ukrytych pod stanowiskami obaw i intereinter
sów, pomaga stronom znaleźć i przeanalizować możliwości
możliwości rozwiązania kwestii, z którymi
przyszły do mediacji. Mediator facylitatywny nie doradza, nie czyni żadnych rekomendacji,
nie wydaje własnych opinii ani nie snuje przewidywań, co sąd zadecydowałby w podobnej
sytuacji. Mediator jest odpowiedzialny za przebieg spotkań mediacyjnych, zaś strony są odo
powiedzialne za wynik mediacji – spoczywa on w ich rękach.
Mediatorzy facylitatywni dążą do tego, by strony osiągały porozumienie na podstawie dod
głębnego zrozumienia sytuacji swojej i drugiej strony,
strony zwłaszcza obaw i interesów.
interesów Większość spotkań jest wspólna, ale istnieje możliwość spotkań na osobności. Mediatorzy preferuprefer
ją, aby to raczej strony, a nie ich pełnomocnicy, miały kluczowy wpływ na decyzje.
Mediacja facylitatywna zakłada, że mediatorzy nie muszą się znać na przedmiocie sporu.
Ten styl mediacji jest najbardziej rozpowszechniony. Szacuje się, że około 70% mediatorów
na świecie pracuje tą metodą. Jest ustrukturyzowany i stosunkowo łatwy do nauczenia.
poradnik 2015
MEDIACJA EWALUATYWNA (OCENIAJĄCA)
Mediacja ewaluatywna narodziła się w USA i jest wzorowana na tamtejszych tak zwanych
sędziowskich konferencjach pojednawczych (sędzia w dość nieformalny sposób prowadzi posiedzenie, które ma na celu polubowne rozwiązanie sporu). Pojawiła się w wyniku zapotrzebowania na mediacje ze skierowania sądu.
Mediator pomaga stronom osiągnąć rozwiązanie, wskazując na słabości ich argumentacji i
przewidując, co zrobiłby sąd. Mediator może robić nieformalne lub nawet formalne (jak we
Włoszech) rekomendacje co do najlepszych rozwiązań danej kwestii. Zwykle spotykają się ze
stronami na osobnych spotkaniach wraz z ich prawnikami i uprawiają mediację „wahadłową”.
Wspomagają strony i ich pełnomocników w prawnej ocenie sytuacji oraz w podjęciu decyzji,
czy lepiej jest zawrzeć ugodę, czy może skierować sprawę do sądu. Mediator nadaje strukturę
procesowi rozwiązywania sporu i pośrednio wpływa na wynik mediacji.
Prawnicy mają wpływ na wybór mediatora i są aktywnymi uczestnikami mediacji. Mediator
często spotyka się z samymi tylko pełnomocnikami, bez głównych decydentów. Mediator
powinien posiadać solidną wiedzę w przedmiocie sporu lub wiedzę prawną. Większość mediatorów ewaluatywnych to prawnicy.
MEDIACJA TRANSFORMATYWNA
Mediacja transformatywna została tak nazwana przez Josepha Folgera i Roberta B. Busha w
książce The Promise of Mediation z 1994 roku. Mediacja transformatywna opiera się na
dwóch podstawowych wartościach: „umacniania” każdej strony, oraz „uznawania” przez każdą stronę potrzeb, interesów, wartości i punktów widzenia drugiej strony. Celem jest przekształcenie relacji między stronami tak, aby mogły samodzielnie poradzić sobie z konfliktem
– teraz i w przyszłości. Mediatorzy spotykają się ze stronami razem i na osobności.
Wartości, na których oparty jest ten styl, mają odzwierciedlać te, które przyświecały mediacji
z czasów założycielskich. Pierwsi mediatorzy chcieli pokojowymi metodami zmienić całe
społeczeństwo, opierając swoją pracę na bezwzględnym respektowaniu zasady autonomii
stron`.
Współcześni mediatorzy transformatywni kontynuują ten ruch, wspierając strony w wyborze
kierunku procesu rozwiązywania konfliktu – strony zarówno nadają strukturę procesowi, jak i
kształtują wynik mediacji, a mediator postępuje w ślad za nimi. W tym ujęciu porozumienie
lub ugoda są jedynie „produktem ubocznym” procedury rozwiązywania sporu.
Podejście transformatywne najlepiej się sprawdza w konfliktach, gdzie strony pozostają w
długotrwałej relacji – np. rodzinnej, pracowniczej czy sąsiedzkiej.
Który styl jest lepszy?
Zwolennicy mówią, że mediacja facylitatywna i transformatywna wzmacnia strony i pomaga
im wziąć odpowiedzialność za swój konflikt i jego rozwiązanie. Krytycy powiadają, że obie
te mediacje zajmują zbyt dużo czasu i zbyt często kończą się bez żadnego porozumienia.
Obawiają się, że rezultaty mediacji mogą być niesprawiedliwe i że mediatorzy nie są w stanie
ochronić słabszej strony.
Zwolennicy mediacji transformatywnej mówią, że zarówno mediatorzy facylitatywni, jak i
ewaluatywni wywierają dużą presję na strony, aby osiągnęły porozumienie. Twierdzą, że to
strony, a nie mediator powinny decydować, czy na pewno chcą porozumienia.
Zwolennicy mediacji ewaluatywnej utrzymują, że klienci przychodzą do mediatora po odpowiedź na pytanie, czy i jak mogą osiągnąć porozumienie („po ugodę”) i oczekują rzetelnej
odpowiedzi. Wskazują na rosnącą liczbę klientów tak praktykowanej mediacji, aby udowodnić, że rynek bardziej popiera ten rodzaj mediacji niż inne. Krytycy mediacji ewaluatywnej
odpowiadają, że jej popularność jest wynikiem działalności prawników, którzy zalecają klientom tę procedurę, bo wydaje im się bardziej zrozumiała, bliższa praktyce prawniczej.
GŁÓWNE ZASADY MEDIACJI
Aby rozpocząć proces mediacji, potrzebna jest zgodna wola wszystkich zainteresowanych, to
znaczy nie tylko stron, ale także i mediatora. Dobrowolność mediacji znalazła usankcjonowanie w Kodeksie postępowania cywilnego (art. 1831 §1). Nawet jeśli sąd skieruje strony na
mediację, to mogą bez konsekwencji (z jednym wyjątkiem, o czym później) odmówić udziału, podobnie, pod pewnymi warunkami, jak i mediator. Strony mają swobodę w wyborze mediatora, mogą go także zmienić w trakcie trwania mediacji, do ostatniej chwili mogą nego-
cjować warunki ugody, nie są wzywani na posiedzenie mediacyjne,, ale termin a czasem i
miejsce jest z nimi uzgadniane
gadniane.
Mediację zwykle prowadzi wykwalifikowany mediator (jeden
jeden lub więcej).
więcej Jego rolą jest
przede wszystkim przywrócenie możliwości samodzielnego negocjowania rozwiązania sporu
przez przywrócenie przerwanych negocjacji i ułatwienie procesu porozumiewania
porozumiewa się, czyli:
umożliwienie wzajemnego wysłuchania się
pełniejsze zrozumienie własnych potrzeb i interesów
zauważenie potrzeb, obaw i interesów drugiej strony
wypracowanie rozwiązań, które będą zaspokajały potrzeby i
interesy obydwu stron.
Mediator jest w tym procesie bezstronny, czyli nie opowiada się za żadną ze stron
s
i w równym stopniu angażuje się w pomoc dla każdej z nich. Nie ocenia ani osób, ani ich zachowań,
ani też proponowanych
ych rozwiązań. Pozostaje neutralny wobec sposobu rozwiązania sporu i
czynionych przez strony uzgodnień.
Mediator akceptuje wszelkie rozwiązania (w tym również brak porozumienia), które strony
uważają za właściwe
we w ich sytuacji. Nie podejmuje decyzji, nie ocenia składanych
składa
propozycji, lecz towarzyszy stronom w samodzielnym uzgodnieniu odpowiadających im ustaleń. Nie
jest więc prywatnym sędzią czy arbitrem ani doradcą (nawet jeśli się zna na materii sporu),
ale strażnikiem rzetelnej procedury rozwiązywania sporu, a nie stronnikiem konkretnego pop
rozumienia. Odpowiedzialność za rozwiązanie sporu i za kształt ugody spoczywa na stronach.
str
Mediacja ma charakter poufny.
poufny Zgodnie z polskim prawem (art. 1834 Kodeksu postępowania
cywilnego) mediator
ediator nie może ujawnić żadnych faktów,
faktów, o których dowiedział się w związku z
prowadzonym
nym postępowaniem. Chodzi o fakty, które pozwoliłyby zidentyfikować strony. Nie
może być wezwany na świadka w sprawie, chyba że obie strony zgodnie zwolnią go z tajemtaje
nicy mediacji w określonej kwestii (nie w sprawie mediacji w ogóle).. Strony
St
zaś nie mogą
wykorzystywać w ewentualnym dalszym postępowaniu sądowym żadnych treści (ofert, ded
poradnik 2015
klaracji, propozycji ugodowych,
ugodowych czyli tzw. oświadczeń woli)) pozyskanych w postępowaniu
mediacyjnym.
Podsumowując, mediacja (w ujęciu podstawowym) rządzi się
się następującymi zasadami:
dobrowolność
bezstronność mediatora wobec osób
neutralność mediatora wobec przedmiotu
sporu i rozwiązań (w granicach prawa)
poufność
autonomia stron
KATEGORIE SPRAW NADAJĄCYCH
NADA JĄCYCH SIĘ DO MEDIACJI
MEDIAC
Mediacja może być wykorzystywana
wykorzyst
do rozwiązywania
ania większości sporów, również takich,
które cechuje duża złożoność lub znaczna liczba zaangażowanych podmiotów. Spór gospodarczy to spór cywilny między przedsiębiorcami w zakresie prowadzonej przez nich działaldziała
ności gospodarczej. Do konfliktów rozwiązywalnych
rozwiąz
za pomocą mediacji zalicza się m. in.
spory, których
rych przedmiot stanowią:
stanowią zapłata, niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobozob
wiązania,
a, prawa konsumentów, uprawnienia wspólników oraz kwestie związane z funkcjonowaniem (w tym rozwiązywaniem
aniem) spółek, naruszenie zasad uczciwej konkurencji i inne.
Należy podkreślić, że mediacja nadaje się doskonale nie tylko do rozwiązywania istniejących
sporów,
porów, ale także do wypracowywania zasad wzajemnych relacji między stronami tak, aby w
przyszłości nie wystąpiły konflikty. Mediacja pozwala na wypracowanie mechanizmów i propr
cedur (i włączenie ich do tworzonej umowy), których zastosowanie zmniejszy prawdopodoprawdop
bieństwo wystąpienia konfliktów, względnie określi oczekiwania stron co do sposobu ich
rozwiązywania.
poradnik 2015
CECHY KONFLIKTÓW NADAJĄCYCH SIĘ DO ROZWIĄZANIA ZA POMOCĄ
MEDIACJI
Obie strony są zainteresowane rozwiązaniem konfliktu
Odpowiedzialność za wystąpienie sporu obciąża obie
strony, choć może nie w równym stopniu
Istnieją różne możliwości rozwiązania sporu (możliwe
są negocjacje)
Istnieje prawdopodobieństwo, że strony zechcą
wziąć udział w mediacji
Strony łączą stałe stosunki i kontakty zawodowe
(raczej nie spór „o jedną fakturę”)
Przypadki, w których występują trudności w komunikacji
między stronami
Sprawy, gdzie stronom szczególnie zależy na szybkim i mniej
kosztownym niż postępowanie sądowe rozwiązaniu sporu
CECHY KONFLIKTÓW, DLA ROZWIĄZANIA KTÓRYCH MEDIACJA NIE JEST
WŁAŚCIWA
Sprawy, gdzie jedna lub więcej stron nie jest w stanie
samodzielnie negocjować
Konflikty, w których występuje rażąca
dysproporcja między intelektualnymi czy
ekonomicznymi możliwościami stron i nie może
być ona zrównoważona w procesie mediacji
Konflikty, których podłoże stanowią wartości czy
przekonania; możliwa jest mediacja w zakresie
konfliktów wynikających z zachowań będących
następstwem przekonań, jednakże same przekonania
nie mogą stanowić przedmiotu mediacji
O tym więc, czy spór nadaje się do mediacji, decyduje nie tyle jego przedmiot, ile natura relacji między stronami, cechy i kwalifikacje stron oraz ich gotowość do negocjacji i wypracowania rozwiązań akceptowalnych przez uczestników postępowania mediacyjnego. Kluczowe
znaczenie ma także faza rozwoju konfliktu – spory „niedojrzałe” (tzn. gdy istnieje duża szansa na samodzielne ich rozwiązanie przez strony albo nie jest wyraźna oś sporu) lub zastarzałe,
wieloletnie, słabo rokują do mediacji.
MEDIACJA KROK PO KROKU
KRO
Bez względu na źródło sprawy trafiającej do mediacji – czy z sądu, czy z własnej inicjatywy
stron – mediator wykonuje szereg czynności służących właściwemu przygotowaniu a następnastę
nie przeprowadzeniu postępowania mediacyjnego.
mediacyjnego
Posiedzenie mediacyjne trwa zwykle
z
od półtorej do dwóch-trzech
trzech godzin, ale nierzadko w
sprawach gospodarczych może trwać cały dzień. Na ogół potrzebne są dwa lub trzy spotkaspotk
nia, choć czasami jest ich więcej (autorowi zdarzyło się przeprowadzić 16 sesji w jednej
sprawie). Niektórzy mediatorzy
iatorzy prowadzą także indywidualne, przedmediacyjne spotkania
wstępne, zanim spotkają się ze wszystkimi stronami na posiedzeniu wspólnym.
wspólnym Takie spotkania służą głównie:
ocenie, czy sprawa nadaje się do mediacji
przekazaniu informacji o mediacji
zbudowaniu zaufania do mediacji i do mediatora
poznaniu poziomu gotowości stron do negocjowania
(dokonywania ustępstw, oceny alternatyw itp.)
uzyskaniu zgody na udział w mediacji i/lub zawarciu
umowy o mediację (por. Dodatki 1 i 2).
Spotkanie wstępne może trwać ok. godziny lub nieco mniej. Jeśli nie nastąpiło to wcześniej,
wcze
na jego zakończenie
nie powinno się umówić termin spotkania wspólnego.
poradnik 2015
MEDIATOR
Kto może być mediatorem? Na gruncie polskiego prawa mediatorem w sprawach cywilnych
w tym gospodarczych może być osoba
osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawpra
nych,
ych, korzystająca w pełni z praw publicznych,
publicznych, i nie będąca czynnym sędzią.
sędzią
Wiele osób zastanawia się, czy skutecznego mediatora powinny charakteryzować jakieś
szczególne cechy. W Poradniku,
Poradniku, zamiast szukać niezwykłych być może cech osobowości,
autor proponuje
je kilka praktycznych uwag na temat charakterystyki mediatora, zwłaszcza tej
obserwowalnej.
Biegłość i płynność w posługiwaniu się językiem
• Posługuje się słownictwem zrozumiałym dla stron.
• Umie precyzyjnie wyrażać się na dany temat bez wielosłowia.
• Umie rozmawiać z osobami o różnych poziomach wykształcenia.
Zdolność intelektualna do pojmowania złożonych
zagadnień
• Zdolny do rozumienia oraz do jasnego wyrażania myśli.
• Zadaje sensowne pytania, pokazując zdolność do złożonych
procesów myślowych.
Zdolność do współpracy z ludźmi
• Okazuje zainteresowanie i słucha, co mówią inni.
• Posługuje się humorem w odpowiednich sytuacjach i w pozytywny
sposób, w porę.
• Okazuje autentyczne ciepło i radość ze współpracy z innymi.
Wygląd zewnętrzny odpowiedni do organizacji,
którą reprezentuje i do rodzaju sporu
• Ubranie nie jest zbyt wyróżniające się ani niezwykłe dla stron.
• Wygląd świadczy o pewności siebie mediatora i zdolności zajęcia
się sprawą.
A ponadto mediator…
• Dopuszcza innych i zachęca ich do udziału w dyskusji
• Unika przerywania, wypytywania czy prowokowania rozmówcó
poradnik 2015
ROLA MEDIATORA PODCZAS MEDIACJI
Jest bezstronny. Nie opowiada się po żadnej ze stron. Mediator musi utrzymywać delikatną równowagę w swoich relacjach ze stronami. Powinien pamiętać, że ma swój system
wartości, swoje preferencje i uprzedzenia, i że mogą one wpływać na jego stosunek do
stron. Zarówno większa sympatia do jednej, większe współczucie wobec niej, jak i irytacja wywołana u mediatora zachowaniem którejś ze stron, brak akceptacji dla wartości wyznawanych przez nią, mogą stanowić zagrożenie dla mediatora.
Mediator powinien poddawać ciągłej refleksji swój stosunek do stron. Jeżeli odkryje, że
którąś z nich faworyzuje, powinien zastanowić się, jakie są tego przyczyny. Jest to pierwszy krok, aby zmienić swoje zachowanie. Jeśli dojdzie do wniosku, że sympatia lub awersja do którejś ze stron uniemożliwia mu zachowanie bezstronności lub ma problemy w
kontakcie z obiema stronami i przez to zmniejsza swoją skuteczność jako mediatora, powinien rozważyć wycofanie się ze sprawy.
Jest neutralny. Nie jest zwolennikiem jakiegoś konkretnego rozwiązania. Nie podsuwa
propozycji rozwiązań stronom, chyba że jest o to wyraźnie poproszony i przedstawia kilka
wariantów do decyzji stron.
Wyjaśnia stronom procedurę mediacji, swoją rolę i uzyskuje zgodę stron na udział w
mediacji. Osoby, które trafiają do mediacji, bardzo często nie wiedzą, na czym proces ten
polega, bądź też mylą go z innymi metodami rozwiązywania konfliktów. Zdarza się, że
oczekują od mediatora interwencji właściwej dla wynajętego negocjatora lub oczekują porady prawnej, po którą winni zwrócić się do zewnętrznego prawnika. Dobre wyjaśnienie
stronom, czym jest proces mediacji, czyni go zrozumiałym i przewidywalnym i daje im
poczucie bezpieczeństwa.
Dba o dobrą komunikację pomiędzy stronami. Mediator dysponuje różnymi umiejętnościami komunikacyjnymi. Stara się we właściwy sposób komunikować ze stronami i w
ten sposób modeluje dobrą komunikację pomiędzy nimi. Może także wprost proponować
im pewne zasady komunikowania się czy techniki komunikacyjne, wyjaśniając, na czym
polegają.
Pomaga stronom w ustaleniu najważniejszych dla nich kwestii (programu mediacji).
Mediator po wysłuchaniu wstępnych wypowiedzi stron proponuje im program dalszej
dyskusji. Prosi strony o weryfikację swoich propozycji i uzupełnienie ich, a następnie
ustala z nimi kolejność omawiania kwestii.
Sugeruje stronom odpowiednich ekspertów. Mediator, jako osoba niezaangażowana w
spór, może łatwiej dostrzegać potrzebę wyjaśnienia pewnych spraw przez ekspertów (np.
biegłych). Może to zaproponować stronom.
Dba o satysfakcję psychologiczną stron podczas negocjacji. Podczas pierwszego etapu
mediacji (lub później, w jej trakcie) mediatorzy czasami proponują stronom szereg zasad
wzajemnego odnoszenia się do siebie, a następnie proszą strony o zgodę na ich obowiązywanie podczas mediacji. Zasady te to na przykład: nieobrażanie się, nieprzerywanie sobie, nieoskarżanie się, wypowiadanie się w swoim imieniu, niekomentowanie rzekomych
motywacji drugiej strony.
Uczy strony negocjacji. Pomaga stronom w określeniu ich obaw i interesów. Może ustalić z nimi alternatywy wobec niezawarcia porozumienia, zwłaszcza wtedy, gdy nie są one
precyzyjnie określone a strony są skłonne zerwać negocjacje nie mając przemyślanych
konsekwencji takiego posunięcia. Mediator jest dla stron nauczycielem negocjacji problemowych. Szczególną rolę może odgrywać podczas przygotowań do negocjacji,
zwłaszcza gdy każdą ze stron reprezentuje grupa osób. Musi jednak uważać, aby nie stać
się rzecznikiem którejś ze stron.
Pomaga skupić uwagę na przyszłości, a nie na przeszłości. Zadaje stronom takie pytania, które będą skupiały ich uwagę na poszukiwaniu rozwiązań, a nie na szukaniu źródeł
sporu. Wychwytuje i podkreśla wszystkie słowa stron, które są zapowiedziami propozycji
rozwiązania konfliktu.
Jest organizatorem spotkań. To mediator najczęściej odpowiada za stronę organizacyjną
mediacji. Zapewnia neutralne miejsce do prowadzenia mediacji. Umawia strony na następne sesje.
Umożliwia stronom konstruktywną ekspresję emocji. Mediator może doprowadzić do
tzw. wentylacji emocji, czyli takiego ich ujawnienia, które nie jest atakiem.
Dba o realistyczne porozumienie. Mediator może występować w niektórych sytuacjach
w roli adwokata diabła. Gdy strony kierują się w stronę porozumienia, które jest nierealistyczne lub nieosiągalne dla nich, a mediator jest przekonany o tym, może sprawdzić, czy
strony rozumieją wszystkie konsekwencje swoich decyzji. Powinien jednak uważać, aby
nie stracić bezstronności. Najlepiej jeżeli zrobi to za pomocą pytań zadawanych stronom.
Skupia uwagę stron na omawianym problemie. Zawraca dyskusję na właściwe tory.
Wtedy, gdy problem jest złożony, występuje wiele związanych ze sobą kwestii, to strony
mogą przeskakiwać z tematu na temat.
Dba o zachowywanie równowagi sił. Stara się, by żadna ze stron nie zdominowała drugiej, nie tracąc jednak swej bezstronności.
Bywa kozłem ofiarnym. Wtedy, gdy mediacja nie zakończy się powodzeniem lub wystąpią jakieś nieporozumienia (np. organizacyjne), strony mogą obwiniać o to mediatora. Raczej nie należy walczyć ze stronami o swoje dobre samopoczucie.
PRZEBIEG MEDIACJI
Spośród wielu propozycji na ukazanie kolejności kroków mediatora – od czterech do dwunastu – autor Poradnika wybrał strukturę sześcioetapową. Jest prosta i wyczerpująca. Pamiętać
należy, że podział na etapy jest umowny i w rzeczywistości przebieg mediacji jest płynnym
procesem.
Etapy mediacji
Dla celów edukacyjnych możemy rozróżnić sześć etapów sesji mediacyjnej:
1. Otwarcie
2. Niezakłócone wypowiedzi
3. Wymiana
4. Poszukiwanie rozwiązań
5. Negocjowanie porozumienia
6. Zamknięcie
Najpierw syntetycznie scharakteryzujemy poszczególne etapy, by następnie przejść do dokładniejszego omówienia zadań i działań mediatora na poszczególnych etapach.
1. otwarcie
6. zamknięcie
2.
niezakłócone
wypowiedzi
5.
negocjowanie
porozumienia
3. wymiana
4.
poszukiwanie
rozwiązania
Etap 1
Otwarcie
Cele:
Wprowadzić właściwą atmosferę (zbudować zaufanie)
Przedstawić proces mediacji
Kolejne kroki
Przedstawienie stron i mediatora
Zwięzłe objaśnienie:
o Możliwych rezultatów mediacji (ugoda, częściowe porozumienie, brak porozumienia)
o Przebiegu mediacji
o Roli mediatora
o Zasady poufności
Potwierdzenie dobrowolności uczestnictwa i uprawnień do zawarcia ugody
Uzgodnienie podstawowych zasad [jeśli strony chcą]:
o Nieprzerywanie sobie
o Traktowanie się z szacunkiem
o Możliwość spotkań na osobności
o Określenie ram czasowych
o Uzgodnienie opłat
o Odpowiedzi na ewentualne pytania
Przejście do etapu drugiego
„Kto chciałby zacząć?” lub zacząć od strony powodowej
Niezakłócone wypowiedzi
Etap 2
Cele:
Umożliwić stronom wypowiedzenie się
Sformułować listę kwestii do rozwiązania
Kolejne kroki
1. Każda strona pokrótce przedstawia swoje spojrzenie na sprawę – o czym chciałaby z
drugą stroną negocjować
2. Mediator podsumowuje kluczowe zagadnienia i wstępne deklaracje oczekiwań jako listę kwestii do omówienia
Rola mediatora:
Słucha
Zapisuje (problemy — kwestie — możliwe interesy)
Zadaje pytania wyjaśniające, ale nie przesłuchuje ani nie ustala „stanu faktycznego”
Zadaje pytanie o rezultat (np. „Co pan by chciał, żeby się tutaj dzisiaj stało w wyniku
mediacji?”)
Określa:
o kwestie merytoryczne
o kwestie emocjonalne (jeśli pojawiły się)
Przejście do etapu trzeciego
Lista kwestii do mediacji – plan
CO TO JEST KWESTIA MEDIACYJNA I JAK JĄ ZDEFINIOWAĆ?
Na etapie niezakłóconych wypowiedzi każda ze stron prezentuje własne rozumienie problemu. Składa się ono zwykle z trzech elementów.
Pierwszy to wersja wydarzeń z przeszłości, które doprowadziły do konfliktu. Podstawowe elementy tych opowieści mogą być jednakowe, jednak interpretacja faktów często różni się od siebie zasadniczo. Często każda ze stron prezentuje swoją wersję wydarzeń tak, by pokazać mediatorowi, że jest niewinną ofiarą, że to ona ma rację.
Drugi to zarzuty i oskarżenia wobec drugiej strony, które mają na celu pokazanie mediatorowi, że to właśnie ona jest winna i ponosi odpowiedzialność za powstanie konfliktu.
Trzeci element to prezentowana przez strony definicja problemu. Najczęściej strony
definiują problem w taki sposób, że dla jego rozwiązania konieczna jest zmiana zachowania czy stanowiska jedynie przez drugą stronę konfliktu.
Zadaniem mediatora jest stworzyć takie warunki, aby stała się możliwa praca nad rozwiązaniem problemu, który strony postrzegają jako trudny, a czasem wręcz niemożliwy do rozwiązania. Mediator właściwie definiując kwestie pomaga stronom:
zobaczyć problem jako możliwy do rozwiązania,
zobaczyć problem jako wspólny – aby go rozwiązać potrzebna jest zmiana zachowania lub stanowisk obydwu stron,
uzyskać pierwsze porozumienie – co do tego, co jest przedmiotem sporu,
skoncentrować uwagę stron na przyszłości, na poszukiwaniu rozwiązań.
Dobrze sformułowana kwestia mediacyjna, czyli temat do negocjacji lub dyskusji, jest:
neutralna – nie określa
niczyjej winy
nie przesądza żadnych
rozwiązań
angażuje obie strony
Przykład
Zamiast powiedzieć: „Kwestią sporną jest, ile firma X ma zapłacić firmie Y”, można powiedzieć: „Kwestią, którą chcą się państwo zająć, jest sposób dokonania rozliczeń finansowych
wynikających z łączącej was umowy”.
Etap 3
Wymiana
Cele:
Pomóc stronom w zbudowaniu zaufania, które umożliwi im negocjowanie i pracę
nad porozumieniem
Odkryć interesy i obawy stron, pomóc zrozumieć interesy swoje i drugiej strony
Kolejne kroki
Dyskusja nad:
Kwestiami „emocjonalnymi” (rozpocznij od czegoś, co pozytywnie łączy lub łączyło
strony)
Kwestiami merytorycznymi
Rola mediatora:
Pomaga stronom:
skupić się na przyszłości, a nie na przeszłości
zacząć rozumieć punkt widzenia drugiej strony (niekoniecznie się z nim zgadzając)
Słucha aktywnie:
wyjaśnia, przeformułowuje, parafrazuje, nazywa emocje, podsumowuje
Przejście do etapu czwartego
Skieruj uwagę na szukanie możliwych rozwiązań
TECHNIKI STOSOWANE NA ETAPIE WYMIANY
Techniki komunikacyjne na tym etapie można podzielić na trzy grupy:
I. Służące redukowaniu poziomu konfliktów
II. Służące polepszaniu (usprawnianiu) komunikacji między
stronami
III. Służące klaryfikacji obszarów zgody
I.
Techniki służące redukowaniu poziomu konfliktu
Interwencje skierowane na podtrzymanie poczucia własnej wartości klientów – polegają
na niedopuszczeniu do prowadzenia rozmowy w warunkach stosowania ironii czy sarkastycznych uwag (np. „na remont swojej siedziby to jakoś znaleźliście pieniądze, a na nasze faktury
to już nie”)
Mediator: wycofuje lub zawiesza takie uwagi.
Wentylacja emocji – polega na daniu pozwolenia podczas sesji indywidualnej, na osobności,
na okazywanie gniewu, złości i innych negatywnych emocji. Takie uzewnętrznienie emocji
jest czasem niezbędne, aby dana osoba mogła zacząć uważnie słuchać partnera, myśleć racjonalnie o przyszłości i o swoich potrzebach.
Mediator daje komunikat stronie: masz prawo tak odczuwać, ale nie pozwól, by emocje
wpłynęły na twój racjonalny sposób myślenia o przyszłości i swoich potrzebach.
Przeformułowanie – stosowane, kiedy strony używają słów oceniających, wyrażających negatywne emocje.
Mediator: powtarza jeszcze raz to, co mówiła strona, ale neutralnym językiem,
pozbawionym oceny.
Przeformułowanie pytania „pułapkowego” – stosowane w momentach, kiedy w pytaniu
zawierają się niepotrzebne wątki powodujące wzrost napięcia związanego z konfliktem
zamiast rozwiązania go. Pułapkowe pytanie jednej strony może na przykład brzmieć: „Czy
nie uważają państwo, że skoro zawsze, od samego początku naszej umowy, dostarczaliśmy
towar zgodnie ze specyfikacją i nigdy nie było żadnych zastrzeżeń, to mamy prawo domagać
się i oczekiwać, aby zapłacili państwo wszystkie zaległe faktury?”. To pytanie zawiera dużo
treści, a ewentualna odpowiedź „tak” lub „nie” może się odnosić do jednego z fragmentów.
Mediator: przeformułowuje pytanie tak, żeby oddzielić pogląd na historię współpracy
stron od oczekiwania zapłaty spornych faktur. Powtarza je, aby usunąć z niego wszystkie rodzące napięcie podteksty, zostawiając treści związane z rozwiązaniem problemu.
4azywanie emocji – kiedy strona nie mówi o tym, jak się czuje, ale „widać, słychać i czuć”,
że za wypowiedzią kryją się emocje.
Mediator: nazywa emocje strony, np. „wydaje mi się, że jest pan rozczarowany”.
Tworzenie słownej strefy buforowej – kiedy atmosfera między stronami staje się bardzo napięta i nie jest możliwa bezpośrednia komunikacja, gdy wypowiedzi są pełne oskarżeń, ocen,
krytyki. Chodzi tu o zablokowanie nieskutecznej komunikacji.
Mediator: prosi, by jedna strona zwracała się do drugiej za pośrednictwem mediatora,
mediator pełni rolę przekaźnika informacji dopóki napięcie nie zostanie złagodzone na
tyle, by strony mogły komunikować się wprost.
II.
Techniki służące usprawnieniu komunikacji między stronami
Pozytywne wzmacnianie prawidłowo przebiegającej komunikacji między stronami. Mediator tworzy w ten sposób klimat dla rozwoju zasad komunikacji sprzyjającej wspólnemu
rozwiązywaniu konfliktów. Uświadamia stronom, że zrozumienie czyjegoś punktu widzenia
nie oznacza jeszcze akceptacji.
Mediator: wychwytuje takie pozytywne momenty w komunikacji i głośno to docenia,
nagradzając wypowiedzi świadczące o słuchaniu i rozumieniu tego, co mówi druga strona.
Uruchamianie bezpośredniej komunikacji między stronami, polegające na polecaniu, by
rozmawiały ze sobą wprost, bez pośrednictwa mediatora. Taką decyzję podejmuje mediator,
gdy jest mało interakcji między stronami i są one zdolne do wzajemnego słuchania się i rzeczowej rozmowy o sposobach rozwiązywania konfliktów.
Mediator może powiedzieć: „To, co powiedziała pani przed chwilą, wydaje się nowe.
Czy może pani powiedzieć to jeszcze raz, bezpośrednio do drugiej strony?”.
III.
Techniki służące klaryfikacji obszarów zgody
Poszukiwanie informacji pozwalających na podjęcie dyskusji nad określoną kwestią sporną
Mediator: organizuje dyskusję, najpierw poznaje znaczenie wszystkich kwestii dla
stron, a później proponuje rozmowę nad szukaniem rozwiązań.
Rozdzielenie kwestii, które niepotrzebnie są łączone, powodując niemożność porozumienia
się. Pozwala to określić, które punkty są bezsporne i jak duży jest obszar niezgody.
Mediator: proponuje, aby o każdej ze spraw porozmawiać oddzielnie
Dzielenie konfliktu na części – chodzi o to, żeby podzielić problem na mniejsze, być może
bardziej rozwiązywalne fragmenty.
Mediator: proponuje, żeby zająć się szczegółami metodą małych kroków, np. nie całym
spadkiem (masą spadkową), ale jego częściami składowymi.
Etap 4
Poszukiwanie rozwiązań
Cel:
Wypracować satysfakcjonujące obie strony rozwiązania wszystkich kwestii
Możliwe kroki:
Spotkaj się z każdą ze stron na osobności, prosząc o propozycje rozwiązań
Przeprowadź burzę mózgów bez oceniania propozycji
Zbierz propozycje oparte na interesach i obawach stron
Odwołaj się do najlepszej lub najgorszej alternatywy wobec toczonych negocjacji
Rola mediatora:
Upewnij się, czy wszystkie kwestie zostały poruszone
Zachęcaj strony do aktywności
Dbaj o równowagę i konkretność
Przejście do etapu piątego
Przygotuj się do spisania porozumienia w formie ugody
Etap 5
Negocjowanie porozumienia
Cel:
Sporządzić możliwe do wprowadzenia w życie porozumienie (ugodę)
Kolejne kroki
Używając neutralnych sformułowań sporządź projekt dokumentu
Wylicz oddzielnie, na co strony się zgodziły
Pamiętaj, aby:
Unikać zdań warunkowych
Trzymać się konkretów — co kto ma zrobić, jak się zachować
Unikać tonu oficjalno-urzędowego
Przejście do etapu szóstego
Strony podpisują porozumienie
Zamknięcie
Etap 6
Cel:
Podsumować pracę
Kolejne kroki
Jeśli osiągnięto porozumienie:
1.
Krótko przedstaw rezultaty
2.
Podziękuj za wysiłki
3.
Wspomnij o tym, co nastąpi lub może nastąpić później (protokół do sądu i do
stron, wniosek od zatwierdzenie lub nadanie klauzuli wykonalności ugodzie)
Jeśli nie osiągnięto porozumienia:
1. Podsumowując podkreśl, co udało się osiągnąć
2. Wymień pozostałe trudności/możliwości
3. Podziękuj za udział i wysiłek
Co dalej?
1. Z przebiegu mediacji sporządza się dość lakoniczny protokół podpisywany przez mediatora.
2. W protokole umieszcza się:
a) miejsce i czas przeprowadzenia mediacji
b) imię, nazwisko (nazwę) i adresy stron
c) imię, nazwisko i adresy mediatora
d) wynik mediacji
3. Jeżeli strony zawarły ugodę, zamieszcza się ją w treści protokołu lub załącza do niego.
4. Ugodę podpisują strony. Ewentualną niemożność podpisania ugody przez strony mediator stwierdza w protokole.
Obowiązki mediatora
1. Doręczenie stronom odpisu (może być kopia) protokołu
2. Doręczenie protokołu do sądu:
3. W przypadku mediacji skierowanej przez sąd mediator składa protokół w sądzie rozpoznającym sprawę.
4. W przypadku mediacji na wniosek stron (umownej) mediator składa protokół w sądzie, który byłby właściwy do rozpoznania sprawy, ale tylko jeżeli doszło do zawarcia
ugody.
Jeśli zawarto ugodę
1. Po zawarciu ugody sąd (na wniosek strony) niezwłocznie przeprowadza postępowanie co
do jej zatwierdzenia. Sąd:
a) zatwierdza ugodę na posiedzeniu niejawnym, bez wzywania stron
b) jeżeli ugoda podlega wykonaniu w drodze egzekucji, sąd zatwierdza ją przez nadanie klauzuli wykonalności (o to trzeba wnosić we wniosku do sądu).
2. Ugoda zawarta przed mediatorem ma po jej zatwierdzeniu przez sąd moc prawną ugody
sądowej.
3. Sąd odmówi zatwierdzenia ugody lub nadania jej klauzuli wykonalności jeżeli:
a) jest sprzeczna z prawem
b) jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego
c) zmierza do obejścia prawa
d) jest niezrozumiała
e) zawiera sprzeczności.
4. Jeśli doszło do ugody, to sąd z urzędu (ale zwykle jednak na wniosek strony) zwraca ¾
uiszczonej opłaty od pisma wszczynającego postępowanie sądowe. (W przypadku „zwykłej” ugody sądowej zwrot obejmuje tylko ½ opłaty.)
5. Jeśli ugoda objęła wszystkie sporne kwestie a sprawa toczyła się przed sądem, to na wniosek strony sąd umarza postępowanie.
Regulacje prawne mediacji w sprawach cywilnych
1. Kodeks postępowania cywilnego z dnia 17 listopada 1964 r. (Dz. U. z 1964 r., Nr 43,
poz. 296 z późn. zm.; mediacja została wprowadzona do k.p.c. Ustawą z dnia 28 lipca
2005 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych
ustaw, Dz. U. z 2005 r., Nr 172, poz. 1438; weszła w życie 10 grudnia 2005 r.)
2. Kodeks cywilny z dnia 23 kwietnia 1964 r. (Dz. U. z 1964 r., Nr 16, poz. 93 z późn.
zm.)
3. Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z
2005 r., Nr 167, poz. 1398 ze zm.)
4. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 30 listopada 2005 r. w sprawie wy-
sokości wynagrodzenia i podlegających zwrotowi wydatków mediatora w postępowaniu cywilnym (z późn. zm.)
5. Rekomendacja Komitetu Ministrów Rady Europy Rec (2002) 10 z 18 września 2002 r.
o mediacji w sprawach cywilnych
6. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej 2008/52/EC z dnia 21 maja
2008 r. w sprawie niektórych aspektów mediacji w sprawach cywilnych i handlowych
DODATKI
1. UMOWA O MEDIACJĘ (przykładowa)
zawarta w [miejsce] w dniu [data] pomiędzy:
.............................................. (nazwa, adres, 9IP)
reprezentowanym/ą przez [podać podstawę reprezentacji – wpis w KRS, pełnomocnictwo]
...............................................
oraz
............................................... (nazwa, adres, 9IP)
reprezentowanym/ą przez [podać podstawę reprezentacji – wpis w KRS, pełnomocnictwo]
...............................................
zwanymi dalej łącznie „Stronami”,
a
[nazwa lub imię i nazwisko mediatora/ki] z siedzibą przy ulicy [nazwa], [kod] [miasto], NIP
…, REGON …, zwaną/ym dalej „Ośrodkiem” [lub „Mediatorem”].
§1
Przedmiot Umowy
1. Przedmiotem niniejszej Umowy („Umowa”) jest próba doprowadzenia Stron do polubownego rozwiązania sporu dotyczącego [krótki opis sporu] („Spór”). Polubowne
rozwiązanie Sporu nastąpi przy udziale Mediatora/ów z Ośrodka, wybranego/ych
przez Strony zgodnie z regulaminem Ośrodka. Zapisy niniejszej umowy odnoszące się
do Ośrodka mają zastosowanie wobec Mediatora/ów wybranych przez Strony do realizacji celu niniejszej Umowy.
§2
4ależyta staranność i dobra wiara
Strony oraz Ośrodek/Mediator zobowiązują się dołożyć wszelkich starań, aby w dobrej
wierze doprowadzić Spór do polubownego rozwiązania.
§3
Udział w mediacji
1. Udział w mediacji jest dobrowolny.
2. Dla uzyskania pewności, że Strony działają z należytym rozeznaniem, możliwy jest
udział w mediacji – za zgodą obu Stron – niezależnych ekspertów, w szczególności
prawników oraz osób posiadających fachową wiedzę związaną z przedmiotem czy
charakterem sporu.
§4
Zobowiązania Ośrodka
1. Ośrodek zobowiązuje się:
2. Dołożyć wszelkich starań, aby działając poprzez Mediatora/ów doprowadzić Spór do
polubownego rozwiązania zgodnie z zasadami dobrej wiary w negocjacjach i nie naruszając zasady samostanowienia Stron.
3. Zapewnić udział Mediatora/ów w spotkaniach indywidualnych ze Stronami oraz w
spotkaniach wspólnych.
4. Nie działać w imieniu żadnej ze Stron.
§5
Odpowiedzialność Mediatora
1. Mediator nie ponosi odpowiedzialności za szkody powstałe w związku z mediacją w
następstwie jego działań lub zaniechań.
2. Wyłączenia odpowiedzialności Mediatora nie dotyczą odpowiedzialności za szkody
będące wynikiem jego winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa.
§6
Zapis mediacji
Strony oraz Mediator zgadzają się nie prowadzić żadnego zapisu z przebiegu mediacji. Strony
oraz Mediator mogą prowadzić robocze notatki.
§7
Zakończenie mediacji
Mediacja zostanie zakończona, gdy nastąpi którekolwiek ze zdarzeń:
a) nastąpi polubowne rozwiązanie Sporu;
b) Strona zgłosi wycofanie się z mediacji;
c) Mediator zrezygnuje z powierzonej mu funkcji;
d) Mediator zdecyduje o przerwaniu mediacji, kiedy uzna w trakcie mediacji, że
nie ma szansy ani warunków na osiągnięcie polubownego rozwiązania Sporu.
§8
Zobowiązanie do niewszczynania postępowania sądowego lub arbitrażowego
Strony zobowiązują się przez czas trwania mediacji nie wszczynać żadnego postępowania
sądowego lub arbitrażowego, którego przedmiotem byłby Spór.
OPCJA: Jeżeli w podlegającym mediacji Sporze między Stronami toczy się postępowanie sądowe, Strony zobowiązują się wystąpić do sądu z wnioskiem o zawieszenie postępowania na
czas udziału Stron w postępowaniu mediacyjnym.
§9
Zobowiązanie do zachowania poufności
1. Strony oraz Mediator i Ośrodek zobowiązują się zachować w tajemnicy [OPCJA: fakt
prowadzenia Mediacji oraz] wszelkie fakty powzięte w trakcie lub w związku z Mediacją pozwalające na zidentyfikowanie Stron.
2. Strony oraz Mediator i Ośrodek zobowiązują się nie wykorzystywać w trakcie ewentualnego postępowania sądowego lub arbitrażowego dokumentów, które zostały im
ujawnione w trakcie lub w związku z Mediacją. Strony zobowiązują się też nie powoływać na świadków ani biegłych w postępowaniu sądowym lub arbitrażowym osób,
które brały udział w mediacji na okoliczność faktów, o których dowiedziały się w
trakcie lub w związku z mediacją.
3. Poufny charakter mediacji nie wyłącza możliwości ujawniania jej przebiegu w postępowaniach sądowych przeciwko Mediatorowi związanych z przebiegiem mediacji, w
zakresie niezbędnym do ochrony interesów Mediatora.
4. Obowiązek zachowania w tajemnicy przebiegu mediacji nie dotyczy sytuacji, gdy
Mediator poweźmie informacje o popełnieniu przez jedną ze stron przestępstwa ściganego z urzędu.
§10
Koszty mediacji
1. Strony pokryją koszty Mediatora/ów związane z mediacją (m.in. podróż, hotel itp.)
oraz wypłacą Ośrodkowi wynagrodzenie w wysokości _____ złotych netto za godzinę
pracy Mediatora/ów plus należny podatek VAT. Koszt sporządzenia pierwszego projektu ugody wynosi _____ złotych netto plus należny podatek VAT. W przypadku
niezawarcia ugody po sporządzeniu jej projektu koszt ten nie jest zwracany i jest wymagalny.
2. Kwoty, o których mowa w powyższym ustępie, będą wpłacone przelewem na wskazane na fakturze konto bankowe nie później niż w ciągu 14 dni po otrzymaniu wystawionej przez Ośrodek na Stronę faktury VAT.
3. W czas pracy Mediatora wchodzi także podróż do i z miejsca realizowania Umowy.
4. W braku odmiennych postanowień każda ze stron zobowiązuje się pokryć połowę
wynagrodzenia Ośrodka oraz połowę kosztów związanych z udziałem Mediatora/ów
w mediacji.
5. Strony we własnym zakresie pokrywają koszty swojego uczestnictwa w mediacji.
§11
Kopie Umowy
Umowa zostaje sporządzona w ..... jednobrzmiących egzemplarzach po .... dla każdej ze Stron
i jeden egz. dla Ośrodka.
..................................................
za Stronę 1 [inicjator/powód]
..................................................
za Stronę 2 [respondent/pozwany]
..................................................
w imieniu Ośrodka
......................
....................
data
podpis
......................
....................
data
podpis
......................
....................
data
podpis
W umowie o mediację mogą się ponadto znaleźć następujące zapisy:
Mediator nie udziela porad prawnych żadnej ze stron postępowania mediacyjnego.
Zobowiązuję/emy się nie pociągać mediatora/ów do odpowiedzialności za żadne uwagi, sugestie, poczynione obserwacje lub wyciągnięte przez mediatora/ów wnioski w
trakcie trwania postępowania mediacyjnego. Rozumiem/y, że w przypadku jakichkolwiek wątpliwości prawnych mogę/żemy skorzystać z profesjonalnej pomocy prawnej i
nie będę/ziemy polegać na informacjach prawnych ewentualnie uzyskanych od mediatora.
Każda korespondencja związana z mediacją i otrzymana od Strony przez Mediatora
będzie dostępna dla obu Stron mediacji.
Strony zobowiązują się nie nawiązywać bezpośredniej komunikacji z Mediatorem
pomiędzy posiedzeniami mediacyjnymi w sprawie, w której toczy się niniejsze postępowanie mediacyjne, z wyjątkiem kwestii organizacyjnych.
2. Zgoda na mediację
[nazwa i logo ośrodka mediacyjnego/mediatora]
dane teleadresowe ośrodka/mediatora, e-mail, strona www
[miejsce, data]
My, niżej podpisani, wyrażamy zgodę na uczestnictwo w postępowaniu mediacyjnym ze skierowania sądu (sygn. akt … - jeśli dotyczy) prowadzonym między [inicjator/strona powodowa] a [respondent/strona pozwana] i pokrycie jej kosztów zgodnie z [umową o mediację lub z
informacjami podanymi w zaproszeniu na mediację] z dnia [data]. Mediacja będzie prowadzona przez [imię i nazwisko mediatora], (stałego) mediatora [nazwa ośrodka] wskazanego
przez sąd [wybranego przez strony].
Ze strony inicjatora/powoda:
………………………………………………………………..
……………………………………….……………………..
Ze strony respondenta/pozwanego:
……………………………………….……………………..
……………………………………….……………………..
3. Przykładowe zaproszenie na mediację
[nazwa i logo ośrodka mediacyjnego/mediatora]
dane teleadresowe ośrodka/mediatora, e-mail, strona www
[miejsce, data]
[dane strony powodowej]
[dane strony pozwanej]
Zaproszenie na mediację
W związku ze skierowaniem przez Sąd ………………… Wydział ………… sprawy o sygn.
akt ……………… do mediacji zapraszam Państwa na pierwsze spotkanie mediacyjne w dniu
[data i godzina] w siedzibie [nazwa ośrodka mediacyjnego, dokładny adres]. Pierwsze spotkanie może trwać do dwóch godzin.
Uprzejmie proszę o telefoniczne lub pocztą elektroniczną potwierdzenie terminu.
Uprzejmie proszę o informację, gdyby Państwo nie mogli spotkać się w tym terminie.
Informuję także, że zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dn. 30.11.2005
koszt całkowity pierwszego posiedzenia mediacyjnego w sprawach niemajątkowych wynosi
140 zł. Koszt każdej następnej sesji (czas trwania – 1 godzina) wynosi 80 zł. Istnieje możliwość umówienia dwóch sesji mediacyjnych następujących bezpośrednio po sobie, w tym samym dniu. Koszt sporządzenia zapisu ustaleń mediacyjnych (porozumienia, ugody czy rodzicielskiego planu wychowawczego) jest równy kosztowi jednej sesji mediacyjnej czyli 80 zł.
W sprawach majątkowych, zgodnie z powyższym rozporządzeniem, całkowite wynagrodzenie mediatora wynosi 1% wartości przedmiotu sporu, ale nie mniej niż 30 zł i nie więcej niż
1000 zł oraz 40 zł tytułem zwrotu kosztów korespondencji i 50 zł tytułem zwrotu kosztu sali
za jedno spotkanie.
Wszystkie podane kwoty są [netto/brutto], płatne według uzgodnionego między stronami podziału. Płatność – gotówką na miejscu lub przelewem przed sesją (dowód wpłaty prosimy
przesłać mailem lub przynieść na spotkanie). Umówione spotkanie można odwołać najpóźniej
do godziny 18:00 w dniu je poprzedzającym. Rezygnacja późniejsza może spowodować konieczność poniesienia pełnej opłaty za spotkanie.
Mediator nie ma dostępu do sądowych akt sprawy, o ile strony go do tego nie upoważnią a
sąd wyrazi na to zgodę. Jeśli chcieliby Państwo, aby mediator zapoznał się z aktami Waszej
sprawy, proszę o jak najszybsze dostarczenie do biura CMPP stosownego wniosku (wspólnego lub każdego z Państwa oddzielnie) zaadresowanego do właściwego sądu z prośbą o upoważnienie wskazanego mediatora do zapoznania się z aktami Państwa sprawy. Sąd może się
zgodzić na zapoznanie się mediatora z aktami, gdy mediator przedłoży zgodne wnioski stron
w tym względzie. Czytanie akt sprawy powoduje wzrost wynagrodzenia mediatora o 10%.
Więcej informacji o mediacji znajdą Państwo na naszej stronie internetowej. Jeśli mieliby
Państwo jakieś pytania, chętnie na nie odpowiem.
Z poważaniem,
_______________________
IMIĘ I NAZWISKO MEDIATORA
/TU MOŻNA TAKŻE PODAĆ SWÓJ NR TELEFONU KOM./
4. Rozszerzone zobowiązanie do poufności
ZOBOWIĄZA4IE DO ZACHOWA4IA POUF4OŚCI
Jako osoba uczestnicząca w postępowaniu mediacyjnym między [inicjator/powód] a [respondent/pozwany] oświadczam, że przyjmuję do wiadomości i zobowiązuję się w imieniu reprezentowanego podmiotu do:
Zachowania w poufności wszelkich ujawnionych i przekazanych w toku mediacji informacji,
w tym również wszystkich dokumentów (w tym elektronicznych), raportów lub innych materiałów.
Niepowoływania się na lub przedstawiania jako dowodu w postępowaniu sądowym, arbitrażowym lub jakimkolwiek innym:
opinii, ocen, oświadczeń, sugestii przedstawianych lub wyrażanych przez jakiekolwiek uczestnika mediacji w odniesieniu do sporu lub możliwego polubownego rozwiązania;
uznania jakiejkolwiek okoliczności faktycznej – hipotetycznego bądź twierdzącego –
dokonanego przez jakąkolwiek osobę w toku mediacji w odniesieniu do sporu sądowego lub przedmiotu mediacji;
propozycji, sugestii bądź oświadczeń lub opinii wyrażonych przez mediatora;
faktu, że ktokolwiek nie wyraził woli lub ochoty zaakceptowania propozycji ugodowej przedstawionej przez jakąkolwiek osobę uczestnicząca w mediacji.
nienagrywania, niesporządzania protokołu i notatek poza notatkami na własny użytek.
imię i nazwisko
strona, firma, podmiot
podpis
5. Przykładowy protokół z mediacji umownej
[nazwa ośrodka, dane mediatora włącznie z adresem poczty elektronicznej]
[miejscowość, data]
Sąd [nazwa i adres odpowiedniego wydziału sądowego]
PROTOKÓŁ Z PRZEBIEGU POSTĘPOWA4IA MEDIACYJ4EGO
Na podstawie art. 18313 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego uprzejmie informuję, że
umowne postępowanie mediacyjne między [wymienić nazwy i adresy stron] zostało zakończone ugodą. Kwestią sporną poddaną mediacji było [bardzo syntetycznie opisać]. Odbyły się
[podać liczbę posiedzeń] posiedzenia mediacyjne w dniach [podać daty] br. W wyniku dokonanych wzajemnych ustępstw Strony osiągnęły porozumienie i zawarły ugodę (w załączeniu).
Każda ze stron może wnieść o zatwierdzenie ww. ugody przez sąd.
Z poważaniem
[podpis]
mediator
Zał.:
1) Ugoda z [data] między [nazwy stron]
Kopie otrzymują:
[nazwy i dane adresowe stron]
6. PRZYKŁADOWY PROTOKÓŁ Z MEDIACJI SKIEROWANEJ PRZEZ SĄD
[nazwa ośrodka, dane mediatora włącznie z adresem poczty elektronicznej]
[miejscowość, data]
Sąd [nazwa i adres odpowiedniego wydziału sądowego]
Sygnatura akt [...]
PROTOKÓŁ Z PRZEBIEGU POSTĘPOWA4IA MEDIACYJ4EGO
Uprzejmie informuję, że postępowanie mediacyjne o sygnaturze akt jak wyżej, do którego
zostały skierowane strony – [nazwa strony], powód/wnioskodawca, i [nazwa strony], pozwany/uczestnik – w sprawie o [podać przedmiot sporu jak w postanowieniu sądu o skierowaniu
do mediacji], zostało zakończone. Postanowienie o skierowaniu sprawy do mediacji wpłynęło
listem poleconym/faksem/pocztą elektroniczną [data wpływu]. Odbyły się trzy wspólne posiedzenia mediacyjne w dniach [daty]. Strony w wyniku dokonanych wzajemnie ustępstw
osiągnęły porozumienie i zawarły ugodę (w załączeniu).
W związku z tym postępowanie mediacyjne uważam za zakończone.
Mediacja była prowadzona przez [imię i nazwisko mediatora], stałego mediatora [nazwa
ośrodka mediacyjnego], wyznaczonego przez sąd w przedmiotowej sprawie.
Z poważaniem
______________
[podpis]
Załączniki:
1) Ugoda z dn. [data] zawarta przez [dane stron]
Kopie otrzymują:
[dane adresowe stron]

mediacja w sprawach gospodarczych

Transkrypt

Podobne dokumenty

Konferencja „Mediacja jako nowa kategoria w działalności prawniczej”

MCM_Joanna-Bilecka-Sprawa-Mediowana-1

Informacja o postępowaniu mediacyjnym w sprawach rodzinnych, o

Informacja o postępowaniu mediacyjnym w sprawach cywilnych

2. Skutki zawarcia ugody mediacyjnej oraz konsekwencje jej nie