Projekt programu wychowawczego i naukowego klasy

Projekt programu wychowawczego
i naukowego klasy matematyczno-fizycznej
z rozszerzonym programem nauczania
matematyki, fizyki oraz elementami filozofii
przyrody i filozofii nauki.
Lata realizacji 2009/2012
opracował Wojciech Świderski
1. Wstęp
Reforma systemu oświaty spowodowała drastyczny spadek umiejętności matematycznych wśród absolwentów szkół średnich.1 Widać to wyraźnie po malejącej liczbie kandydatów na studia na kierunkach ścisłych i technicznych
oraz działaniach podejmowanych przez uczelnie wyższe w celu zmniejszenia
luki między realnym a oczekiwanym poziomem wiedzy absolwentów szkół
średnich. Problem ten dostrzegł również Rząd, który wyszedł z inicjatywą
tzw. „zamawiania kierunków studiów”, której istotą jest zachęcanie młodych
ludzi do podejmowania studiów na „deficytowych” kierunkach poprzez system zachęt finansowych. Najlepsi studenci „kierunków zamawianych” mogą
już od pierwszego roku studiów liczyć na wysokie stypendia.
Wydaje się, że w tej sytuacji utworzenie klasy matematyczno-fizycznej z rozszerzonym programem fizyki (9 godzin tygodniowo w 3-letnim cyklu nauki,
tj. 3 godziny zajęć tygodniowo) i matematyki (18 godzin w 3-letnim cyklu,
tj. 6 godzin zajęć tygodniowo) jest jak najbardziej zasadne. Zakładamy, że
absolwenci takiej klasy będą nie tylko wykształceni lepiej niż przeciętnie, ale
dzięki wdrożonym innowacjom będą mieć istotną przewagę nad większością
rówieśników, co z kolei umożliwi im pełniejsze wykorzystanie oferty edukacyjnej wybranej uczelni.
Dodatkowo, roczny kurs filozofii przyrody wraz z filozofią nauki (1 godzina
tygodniowo w klasie trzeciej) powinien wykształcić w absolwentach nawyk
reflekcji i krytycznego spojrzenia na otaczającą rzeczywistość.
1
Uwaga ta dotyczy także uczniów kończących klasy z rozszerzonym programem nauczania matematyki
1
2. Sylwetka kandydata
Zakładamy, że do klasy trafią uczniowie uzdolnieni matematycznie i zainteresowani jednym z dwóch wiodących przedmiotów. Wysoce pożądany jest
bardzo dobry wynik z części matematyczno-przyrodniczej testu gimnazjalnego, jeszcze bardziej sukcesy w rozmaitych konkursach matematycznych2 . Jest
to niezbędne, by właściwie wykorzystać szanse jakie daje realizacja programu
klasy. Potrzebne będą również pracowitość i samozaparcie – jak zawsze, gdy
chce się odnieść sukces.
3. Innowacja pedagogiczna
W klasie chcemy wprowadzić dwie innowacje pedagogiczne. Pierwsza to elementarny kurs rachunku różniczkowego i całkowego funkcji jednej zmiennej rzeczywistej, oparty na wybranych rozdziałach klasycznego opracowania
Włodzimierza Krysickiego i Lecha Włodarskiego pt. „Analiza matematyczna
w zadaniach”. Na rynku dostępnych jest wiele wydań tej książki, uczniowie
nie będą mieli zatem problemu z zaopatrzeniem się w nią. Na innowację
chcemy przeznaczyć 3 godziny w trzyletnim cyklu nauczania. Przyjmując 35
tygodni w roku szkolnym, dawałoby to 105 godzin. W tym czasie można
zrealizować solidny kurs uniwersytecki! Celem innowacji jest solidne przygotowanie absolwentów do podjęcia studiów na tych kierunków, na których
istotną rolę odgrywa matematyka.
Innowacja druga to roczny kurs historii filozofii przyrody z elementami filozofii nauki, oparty na kompendium autorstwa Michała Hellera pt. „Filozofia
przyrody”3 . Celem tej innowacji jest ukazanie zmian w pojmowaniu przyrody
i nauki na przestrzeni dziejów oraz zachęta do krytycznego spojrzenia na ten
proces.
4. Przedmioty nauczania – program rozszerzony
Program rozszerzony z matematyki realizowany będzie w oparciu o podręcznik do matematyki Oficyny Edukacyjnej Pazdro. Program ten jest od lat
z powodzeniem realizowany w naszym liceum przez mgr Wiolettę Graczyk.
Chcemy pójść tym śladem. Na realizację programu autorzy przewidują 12
godzin w trzyletnim cyklu nauczania, jednak praktyka pokazuje, że solidne opanowanie materiału przez uczniów wymaga 15 godzin. Dysponując 18
godzinami w cyklu trzyletnim mamy pewność realizacji programu oraz wspomnianej innowacji w wymiarze 3 godzin tygodniowo.
2
W szczególności dotyczy to „Kangura matematycznego” i organizowanej przez UMK
w Toruniu „Ligi Zadaniowej” oraz konkursów wojewódzkich z matematyki, informatyki,
fizyki i astronomii organizowanych przez Kuratorium Oświaty w Bydgoszczy.
3
Michał Heller, Filozofia przyrody, Wydawnictwo Znak, Kraków 2007, ISBN
978-83-240-0480-5
2
5. Przedmioty nauczania – program podstawowy
Pozostałe przedmioty realizowane będą w zakresie podstawowym według
podręczników wybranych przez nauczycieli. Planujemy język angielski jako
wiodący i język niemiecki jako drugi język obcy.
6. Podstawowe cele edukacyjne klasy
Po ukończeniu nauki absolwent powinien dobrze opanować wiedzę w zakresie
przewidzianym odpowiednimi programami nauczania. W przypadku fizyki
chodzi oczywiście o program rozszerzony, w przypadku matematyki również. Część innowacyjna podlegać będzie osobnym ewaluacjom -– chcemy,
by absolwent dysponował umiejętnościami i wiedzą praktyczną umożliwiającymi na swobodne badanie funkcji zmiennej rzeczywistej, obliczanie całek
oznaczonych i nieoznaczonych typowych funkcji (w zakresie objętym książką
Krysickiego i Włodarskiego). W zakresie filozofii przyrody i nauki absolwent
powinien orientować się w historii obu dyscyplin oraz powinien znać ich podstawowe koncepcje.
Oczywistym celem nauki w liceum jest zdanie matury i przygotowanie do
obranego kierunku studiów wyższych. Zakładamy, że zdecydowana większość
będzie zdawała egzamin maturalny na poziomie rozszerzonym z przedmiotów
wiodących i podstawowym z pozostałych przedmiotów.
7. Cel wychowawczy klasy – sylwetka absolwenta
Cel wychowawczy związany jest ściśle z celem edukacyjnym -– wychowujemy
również poprzez sposób przekazywania wiedzy. Chcemy przede wszystkim,
by absolwent liceum nabrał przekonania, że wiedza i kultura są wartościami
samymi w sobie – liceum musi nauczyć absolwenta uczyć się samemu. Nigdy
nie jest się dość dobrym, nigdy nie wie się dość – oto co powinien zrozumieć
absolwent. Z drugiej strony, przyswajane informacje muszą zostać poddane
krytycznej analizie – kto nie potrafi ocenić wiarygodności przekazywanych
mu treści, wydany jest na łup społecznym manipulatorom. Wydaje się, że
klasa o obranym przez nas profilu w szczególny sposób może uwrażliwiać na
szerzące się wokół lekceważenie wartości i rozmaite postaci relatywizmu.
Jednocześnie absolwent powinien być wrażliwy na niesprawiedliwość i otwarty na potrzeby innych. Wiele wymaga się od tego, komu wiele dano.
Kończąc naukę absolwent powinien:
– czuć potrzebę bezustannego samodoskonalenia, w szczególności zaś zdobywania wiedzy;
– krytycznie oceniać podawane mu treści, przejawiać zdrowy krytycyzm, a
jednocześnie być otwarty na nowe idee;
3
– samodzielnie stosować zdobytą wiedzę do rozwiązywania napotykanych
problemów;
– zdawać sobie sprawę z zagrożeń współczesnego świata i unikać ich;
– samodzielnie dokonywać właściwych wyborów moralnych w wymagających
tego sytuacjach;
– swobodnie korzystać z dóbr kultury i w miarę indywidualnych możliwości
samemu je współtworzyć;
– cechować się wysoką kulturą osobistą i poczuciem własnej wartości.
8. Jak to osiągnąć?
Realizacja zamierzonych celów jest możliwa przy współpracy wszystkich uczestników procesu edukacyjnego: uczniów, nauczycieli i rodziców. Przewidujemy
następujące formy działalności:
– praca w kołach zainteresowań i udział w konkursach i olimpiadach przedmiotowych – wykonywanie pomocy i opracowań naukowych;
– pomoc w pracach klubu zdolnego ucznia przy I LO;
– udział w pracach szkolnego obserwatorium astronomicznego Astro-Baza;
– udział w zajęciach organizowanych przez UMK w Toruniu na Wydziałach
Matematyki i Informatyki oraz Fizyki;
– organizacja części zajęć w ramach sesji wyjazdowych;
– uczestnictwo w internetowych forach naukowych;
– wycieczki piesze i rowerowe w okolicach Inowrocławia;
– wycieczki krajoznawcze do różnych rejonów kraju;
– współpraca przy organizacji imprez szkolnych i pozaszkolnych;
– współpraca z pedagogiem szkolnym;
– zachęcanie uczniów do udziału w rozmaitych formach wolontariatu.
Eugeniusz Mikołajczak
Wojciech Świderski
4