Prognoza oddziaływania na środowisko.

Transkrypt

Autorzy:
mgr inż. Katarzyna Drobot
mgr inż. Joanna Hartman-Łesiuk
mgr inż. Elżbieta Olczyk
mgr inż. arch. Marek Wiland
- biegły w zakresie sporządzania prognoz skutków
wpływu ustaleń planu na środowisko nr 1282 z dnia
31.12.1998 r.
- uprawnienia do projektowania w planowaniu
przestrzennym nr 1016/89 z dnia 12.09.1989 r.
SPIS TREŚCI
strona
1.
2.
PODSTAWA PRAWNA.................................................................................................................................................... 1
ZAWARTOŚĆ, GŁÓWNE CELE PROJEKTU STUDIUM ORAZ JEGO POWIĄZANIA Z INNYMI
DOKUMENTAMI. ............................................................................................................................................................ 1
3. METODY ZASTOSOWANE PRZY SPORZĄDZANIU PROGNOZY. .......................................................................... 3
4. PROPOZYCJE DOTYCZĄCE PRZEWIDYWANYCH METOD ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI USTALEŃ
PROJEKTU STUDIUM. .................................................................................................................................................... 8
5. INFORMACJE O MOŻLIWYM TRANSGRANICZNYM ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO. ......................... 9
6. ISTNIEJĄCY STAN ŚRODOWISKA ORAZ POTENCJALNE ZMIANY TEGO STANU W PRZYPADKU BRAKU
REALIZACJI PROJEKTU STUDIUM. ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z
PUNKTU WIDZENIA REALIZACJI PROJEKTU STUDIUM. ..................................................................................... 10
7. CHARAKTER I STAN ŚRODOWISKA NA OBSZARZE OBJĘTYM PRZEWIDYWANYM ZNACZĄCYM
ODDZIAŁYWANIEM. ................................................................................................................................................... 12
7.1. Charakterystyka środowiska. ..................................................................................................................................... 12
7.2. Stan i jakość środowiska. .......................................................................................................................................... 24
7.2.1. Powietrze. ............................................................................................................................................................... 24
7.2.2. Wody podziemne i powierzchniowe....................................................................................................................... 24
7.2.3. Gleby. ..................................................................................................................................................................... 25
7.3. Stan dotychczasowego zagospodarowania. ............................................................................................................... 25
8. CELE OCHRONY ŚRODOWISKA USTANOWIONE NA SZCZEBLU MIĘDZYNARODOWYM,
WSPÓŁNOTOWYM I KRAJOWYM, ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA PROJEKTU STUDIUM ORAZ
SPOSOBY, W JAKICH TE CELE I INNE PROBLEMY ŚRODOWISKA ZOSTAŁY UWZGLĘDNIONE PODCZAS
OPRACOWANIA PROJEKTU STUDIUM. ................................................................................................................... 27
9. IDENTYFIKACJA I OCENA ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO W OPARCIU O ANALIZĘ
USTALEŃ I ROZWIĄZAŃ FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNYCH PROJEKTU STUDIUM. ............................. 29
10. ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJĘ
PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO. ......................................................... 44
11. ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIĄZAŃ ZAWARTYCH W PROJEKCIE STUDIUM WRAZ Z
UZASADNIENIEM ICH WYBORU LUB WYJAŚNIENIE BRAKU ROZWIĄZAŃ ALTERNATYWNYCH. .......... 46
12. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM. ........................................................................................... 47
1
1. PODSTAWA PRAWNA.
Prognozę do projektu zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy Nowa Ruda sporządzono na podstawie art. 51 ust. 1 i w oparciu o art.
51 ust. 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na
środowisko (Dz. U. z 2013 r., poz. 1235; zwanej dalej ustawą o udostępnianiu informacji).
Ponadto uwzględniono postanowienia organów dotyczące zakresu i stopnia szczegółowości
informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko:
- Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska we Wrocławiu, określone w piśmie z
dnia 30.06.2011r, znak: WSI.411.208.2011.KM
- Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Kłodzku, określone w piśmie
z dnia 09.06.2011r, znak: NS-ZNS-731-08/AZ/11.
2.
ZAWARTOŚĆ,
GŁÓWNE
CELE
PROJEKTU
STUDIUM
ORAZ
JEGO
POWIĄZANIA Z INNYMI DOKUMENTAMI.
Prognozę oddziaływania na środowisko opracowano do projektu zmiany Studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Nowa Ruda (zwanego
dalej projektem Studium), do którego przystąpiono w związku z Uchwałą Nr 98/XIII/07 Rady
Gminy Nowa Ruda z dnia 4 grudnia 2007 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia zmiany
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Nowa Ruda.
Omawianym projektem Studium objęto obszar gminy Nowa Ruda (w jej granicach
administracyjnych), o powierzchni niemal 140 km2. Według podziału administracyjnego
Polski gmina ta leży w północno-zachodniej części powiatu kłodzkiego, w południowym
fragmencie województwa dolnośląskiego.
Projekt Studium stanowi drugą całościową edycję Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy Nowa Ruda. Omawiany projekt zmienia dotychczas
obowiązujące Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
Nowa Ruda, przyjęte Uchwałą Nr 125/XVIII/00 Rady Gminy Nowa Ruda z dnia 15 września
2000 r. i zmienione Uchwałami:
-
Nr 130/XXIV/05 Rady Gminy Nowa Ruda z dnia 27 stycznia 2005 r.,
-
Nr 177/XXXI/05 Rady Gminy Nowa Ruda z dnia 28 listopada 2005 r.
Prognoza oddziaływania na środowisko do projektu Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy Nowa Ruda. Listopad 2016 r.
2
Dla przejrzystości analizy dokonanej w niniejszym opracowaniu, w dalszej jego części
pierwotną wersję Studium wraz z jej dwiema zmianami, nazywa się dotychczasowym
Studium.
Do zmiany dotychczasowego Studium przystąpiono przede wszystkim ze względu na
konieczność dostosowania układu i zakresu omawianego dokumentu do wymogów
wynikających z obecnie obowiązujących przepisów (w tym przede wszystkim z ustawy z dnia
27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Dz. U. z 2012 r. poz.
647, z późn. zm., oraz rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w
sprawie
zakresu
projektu
studium
uwarunkowań
i
kierunków
zagospodarowania
przestrzennego gminy, Dz. U. Nr 118, poz. 1233). Konieczność zmiany dotychczasowego
Studium wynikała także z potrzeby aktualizacji danych statystycznych i weryfikacji
niektórych tez diagnozy oraz z konieczności uwzględnienia sporządzonych w międzyczasie
różnych gminnych dokumentów planistycznych (strategii, programów, planów – w tym
miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego).
Celem projektu Studium jest stworzenie warunków przestrzennych dla racjonalnego
rozwoju gminy, w tym m.in. poprawa funkcjonowania układu komunikacyjnego oraz
warunków zamieszkiwania ludności - przy jednoczesnym wykorzystaniu, ale i ochronie
lokalnych zasobów przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych. Realizacja postanowień
projektu Studium odbywać się będzie przede wszystkim poprzez miejscowe plany
zagospodarowania przestrzennego, które stworzą prawne podstawy realizacji konkretnych
przedsięwzięć i inwestycji.
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy jest
jednym z elementów systemu planowania przestrzennego kraju i zgodnie z ustawą z dnia 27
marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym – jako akt niższego rzędu –
musi uwzględniać ustalenia planu zagospodarowania przestrzennego województwa, a ten z
kolei ustalenia Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju (KPZK). W omawianym
przypadku spójność pomiędzy powyższymi, aktualnymi dokumentami mogła zostać
zachowana – ze względu na okres ich powstania. Aktualna Koncepcja Przestrzennego
Zagospodarowania Kraju 2030 (KPZK 2030) jest stosunkowo nowym dokumentem, gdyż
została przyjęta Uchwałą Nr 239 Rady Ministrów z dnia 13 grudnia 2011 r. (M.P. z 2012 r.,
poz. 252). Ale Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Dolnośląskiego jest
dokumentem nowszym – przyjęto go Uchwałą Nr XLVIII/1622/2014 Sejmiku Województwa
3
Dolnośląskiego z dnia 27 marca 2014 r. (Dz. Urz. Województwa Dolnośląskiego z 2014 r.
poz. 2448).
Poza wymienionymi powyżej dokumentami, przy sporządzaniu projektu Studium
uwzględniono również ustalenia: Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego do 2020
roku (przyjętej Uchwałą Nr XLVIII/649/2005 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia
30 listopada 2005 r.), Studium zagospodarowania przestrzennego pasma Drogi Śródsudeckiej
(przyjętego Uchwałą Nr 309/II/03 Zarządu Województwa Dolnośląskiego z dnia 17 czerwca
2003 r.), programu „Proturystyczna aktywizacja polskiej części Euroregionu Glacensis w
paśmie Drogi Śródsudeckiej” (przyjętego Uchwałą Nr XXIV/267/2004 Rady Powiatu
Kłodzkiego z dnia 25 maja 2004 r.) oraz Strategii rozwoju powiatu kłodzkiego na lata 20082015 (przyjętej Uchwałą Nr XIX/282/2008 Rady Powiatu Kłodzkiego z dnia 22 maja
2008 r.).
Ponadto opracowując projekt Studium uwzględniono gminne strategie, plany i
programy, których opracowanie w niektórych przypadkach wynika z obowiązku, jaki został
nałożony na gminy przez przepisy prawa. Część tych opracowań, zgodnie z wymaganiami
ustawodawców, jest spójna z tożsamymi dokumentami (których część wymieniono powyżej)
sporządzanymi na wyższych szczeblach administracji publicznej. Do takich dokumentów,
które uwzględniono opracowując projekt Studium, należy przede wszystkim Strategia
Rozwoju Gminy Nowa Ruda do roku 2015 (przyjęta Uchwałą Nr 217/XXX/09 Rady Gminy
Nowa Ruda z dnia 16 kwietnia 2009 r.).
W ramach opracowywania projektu Studium uwzględniono także informacje zawarte w
„Planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry”. W „Planie gospodarowania
wodami dorzecza Odry” nie zawarto postulatów dotyczących konkretnych działań
inwestycyjnych dotyczących obszaru gminy Nowa Ruda. Natomiast zawarto w nim dane
dotyczące jakości poszczególnych jednolitych części wód podziemnych i powierzchniowych,
które wzięto pod uwagę w opracowanym projekcie Studium.
3. METODY ZASTOSOWANE PRZY SPORZĄDZANIU PROGNOZY.
Prognozę wykonano w pełnym zakresie, jaki określony został w art. 51 ust. 2
przywołanej w rozdziale 1 ustawy o udostępnianiu informacji. Charakterystyki stanu
środowiska dokonano na podstawie wizji w terenie i z uwzględnieniem informacji - zarówno
własnych, jak i zawartych w opracowaniu ekofizjograficznym oraz w innych materiałach
wymienionych
na
końcu
tego
rozdziału.
Ocenę
oddziaływania
na
środowisko
przeprowadzono analizując poszczególne (istotne z punktu widzenia wpływu na środowisko)
4
ustalenia i rozwiązania funkcjonalno-przestrzenne zawarte w projekcie Studium, w
konfrontacji z charakterem (walorami i wrażliwością) elementów środowiska przyrodniczego
występujących na obszarze projektu Studium i w jego sąsiedztwie.
Materiały wykorzystane przy sporządzaniu prognozy:
 Biuro Urbanistyczne Ecoland, 2011. Opracowanie ekofizjograficzne na potrzeby
studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Nowa
Ruda. Wrocław;
 Dolnośląska Służba Dróg i Kolei we Wrocławiu, 2014. Wykaz dróg wojewódzkich stan na 1. stycznia 2014 r. Internet;
 Drabiński A., Radczuk L., Nyc K., Mokwa M., Olearczyk D., Markowska J., BacBronowicz J., Chmielewska I., Jawecki B., Gromada O., Pikul K., Malczewska B.,
Goździk M., 2006. Program małej retencji wodnej w województwie dolnośląskim.
Akademia
Rolnicza
we
Wrocławiu
-
Centrum
Modelowania
Procesów
Hydrologicznych, Dolnośląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych we
Wrocławiu, Wrocław, Internet;
 Fulica-Jankowski
W.,
2005.
Inwentaryzacja
przyrodnicza
województwa
dolnośląskiego - gmina Nowa Ruda. Wrocław;
 Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, 2014. Sieć dróg krajowych - stan
na 1. stycznia 2014 r., Serwis GDDKiA, Internet;
 Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000.
Internet;
 Główny Urząd Geodezji i Kartografii, geoportal.gov.pl, Internet;
 Główny Urząd Statystyczny, 2012-2013. Dane dla jednostki podziału terytorialnego.
Bank Danych Lokalnych. Portal informacyjny, Internet;
 Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach, Państwowy Instytut
Badawczy, 2007. Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Internet;
 Instytut na rzecz Ekorozwoju, Katalog obszarów Natura 2000. Internet;
 Instytut Badawczy Leśnictwa, Biblioteka Monitoringu Środowiska, 2004. Stan
zdrowotny lasów Polski w 2004 r., Warszawa;
 Józefaciuk A., Józefaciuk Cz., 1996. Erozja i melioracje przeciwerozyjne. PIOŚ,
Internet;
5
 Kondracki J., 2002. Geografia regionalna Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa;
 Kukuła S., Krasowicz S., 2006. Regionalne zróżnicowanie polskiego rolnictwa w
świetle badań IUNG-PIB. Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa, Państwowy
Instytut Badawczy Puławy, Internet;
 Kutkowska B., Sowiński J., Berbeka T., Kurtyka I., Kropsz I., Łabędzki H., 2006.
Zrównoważony rozwój obszarów górskich. Możliwości rozwoju obszarów wiejskich
powiatu kłodzkiego, s. 21-24. Publikacja wydana w ramach FAO „Zrównoważony
rozwój obszarów górskich” TCP/POL/3004(A). Fundacja Programów Pomocy dla
Rolnictwa FAPA, Internet;
 Kutkowska B., Parylak D., Patkowska-Sokoła B., Kordas L., 2007. Diagnoza stanu i
kierunki rozwoju rolnictwa na Dolnym Śląsku. Dolnośląskie Centrum Studiów
Regionalnych, Politechnika Wrocławska, Wrocław;
 Kutkowska B., Czarnecki A., Łabędzki H., Struś M., 2010. Modele rozwoju dla
terenów urbanizujących się w obrębie wielofunkcyjnych obszarów wiejskich
Dolnego Śląska. Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, Wrocław,
Internet;
 Maciejczyk S., 2008. Gmina Nowa Ruda. Portal Sudety.info.pl, Internet;
 Matuszkiewicz J.M., 2008. Regionalizacja geobotaniczna Polski. IGiPZ PAN,
Warszawa;
 Matuszkiewicz J.M., 2008. Potencjalna roślinność naturalna Polski. IGiPZ PAN,
Warszawa;
 Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Strategia rozwoju obszarów wiejskich i
rolnictwa na lata 2007-2013 (z elementami prognozy do roku 2020) przyjęta przez
Radę Ministrów dnia 29 czerwca 2005 r., Internet;
 Ministerstwo Ochrony Środowiska. System wymiany informacji o różnorodności
biologicznej. Internet;
 Mizerski W., 2002. Geologia Polski dla geografów. Polskie Wydawnictwo Naukowe
S.A., Warszawa;
6
 Paczyński B. red., 1995. Atlas hydrogeologiczny Polski. 1:500 000 cz. II,
Wydawnictwo PAE S.A., Warszawa;
 Paczyński B., Sadurski A. red., Hydrogeologia regionalna Polski. Tom I i II,
Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa;
 Państwowy Instytut Geologiczny, IKAR Geoportal. Internet;
 Państwowy Instytut Geologiczny, System Gospodarki i Ochrony Bogactw
Mineralnych „MIDAS”. Internet;
 Państwowy Instytut Geologiczny, Państwowy Instytut Badawczy, Centralna Baza
Danych Geologicznych. Internet;
 Państwowy Instytut Geologiczny, Państwowy Instytut Badawczy, Państwowa Służba
Hydrogeologiczna. Charakterystyka JCWPd. Internet;
 Pietrzak S., Nawalany P., 2008. Wpływ długo- i krótkotrwałego składowania
obornika na gruncie na zanieczyszczenie gleb i wody związkami azotu. Woda Środowisko - Obszary Wiejskie, t. 8, z. 2b (24), Internet;
 Portal Infogeoskarb. Internet;
 PTTK. Natura 2000. Internet;
 Program Ochrony Środowiska dla gminy miejskiej Nowa Ruda i gminy Nowa Ruda.
Internet;
 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska we Wrocławiu. Formy Ochrony Przyrody
na terenie województwa dolnośląskiego. Rejestr pomników przyrody. Internet;
 Rybka-Ceglecka I., Wiśniewska D., Grajewski G., Dymarska E., 2005. Studium
środowiska kulturowego gminy Nowa Ruda, powiat kłodzki. Regionalny Ośrodek
Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego we Wrocławiu, Wrocław;
 Schmuck A., 1960. Regionalizacja pluwiotermiczna Dolnego Śląska. Zeszyt Nauk
Wyższej Szkoły Rolniczej we Wrocławiu, Melioracja V, Nr 27, Wrocław;
 Siata E., 20141. Dodatek nr 3 do dokumentacji geologicznej złoża węgla kamiennego
„Nowa Ruda” pole „Piast” – rejon „Wacław” w kat. C1 i C2. Przedsiębiorstwo Robót
Gologiczno-Wiertniczych Sp. z o.o., Sosnowiec;
 Siata E., 20142. Dodatek nr 4 do dokumentacji geologicznej złoża węgla kamiennego
„Nowa Ruda” pole „Piast” – rejon „Lech” w kat. A, B, C1 i C2. Przedsiębiorstwo
Robót Gologiczno-Wiertniczych Sp. z o.o., Sosnowiec;
7
 Siata E., 20143. Dokumentacja geologiczna złoża węgla kamiennego „Nowa Ruda
pole Piast rejon Wacław-Lech” w kat. B, C1, C2. Przedsiębiorstwo Robót GologicznoWiertniczych Sp. z o.o., Sosnowiec;
 Skrzypczyk L., 2001. Mapa głównych zbiorników wód podziemnych 1:500 000
(według stanu CAG z dnia 30 września 2001). Państwowy Instytut Geologiczny,
Warszawa;
 Staffa M., Janczak J., Mazurski K.R., Czerwiński J., Potocki J., 1996. Słownik
geografii turystycznej Sudetów. Tom 9. Góry Kamienne. Wydawnictwo I-BIS,
Wrocław;
 Strategia rozwoju gminy Nowa Ruda do roku 2015 (zatwierdzona Uchwałą Nr
217/XXX/09 Rady Gminy Nowa Ruda z dnia 16 kwietnia 2009 r.);
 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Nowa
Ruda (przyjęte Uchwałą Nr 125/XVIII/00 Rady Gminy Nowa Ruda z dnia 15
września 2000 r.);
 Trzciński W., 1989. Roczniki gleboznawcze, Tom XL, Nr 3/4, Systematyka gleb
Polski. Polskie Towarzystwo Gleboznawcze, PWN, Warszawa;
 Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, 2000. Strategia rozwoju
obszarów wiejskich województwa dolnośląskiego. Internet;
 Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, 2001. Studia nad rozwojem
Dolnego Śląska. Nr 5, s.21-22, Wrocław, Internet;
 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu, 2014. Ocena jakości
powietrza na terenie województwa dolnośląskiego w 2013 r., Internet;
 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu, kwiecień 2014. Ocena
stanu czystości wód podziemnych województwa dolnośląskiego rok 2013, Internet;
 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu, 2012a. Ocena stopnia
zanieczyszczenia gleb w województwie dolnośląskim w 2011 roku. Internet;
 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu, 2013. Tabela
klasyfikacji stanu ekologicznego i chemicznego rzek w JCW oraz rzek w JCW
monitoringu obszarów chronionych – ocena za 2012 r. województwo dolnośląskie,
Internet;
 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu, 2012b. Stan
środowiska w województwie dolnośląskim w 2011 r., Internet;
8
 Wołkiewicz S. red., 2007. Potencjał radonowy Sudetów wraz z wyznaczeniem
obszarów występowania potencjalnie leczniczych wód radonowych. Ministerstwo
Środowiska, Internet;
 Woś A., 1999. Klimat Polski. PWN, Warszawa;
 Zarząd Województwa Dolnośląskiego, Wojewódzkie Biuro Urbanistyczne we
Wrocławiu, listopad 2005. Opracowanie ekofizjograficzne dla województwa
dolnośląskiego. Wrocław;
 Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
Nowa Ruda dla terenu położonego we wsi Bartnica w gminie Nowa Ruda (przyjęta
Uchwałą Nr 130/XXIV/05 Rady Gminy Nowa Ruda z dnia 27 stycznia 2005 r.);
 Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
Nowa Ruda dla terenu położonego we wsi Bartnica (przyjęta Uchwałą Nr
177/XXXI/05 Rady Gminy Nowa Ruda z dnia 28 listopada 2005 r.).
4.
PROPOZYCJE
DOTYCZĄCE
PRZEWIDYWANYCH
METOD
ANALIZY
SKUTKÓW REALIZACJI USTALEŃ PROJEKTU STUDIUM.
Analizę skutków realizacji ustaleń projektu Studium można przeprowadzić przy okazji
wykonywania wynikającej z ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2012 r., poz. 647, z późn. zm.) oceny zmian w
zagospodarowaniu przestrzennym gminy - przeprowadzanej co najmniej raz w okresie
kadencji rady gminy (art. 32 ust. 1 i 2 przywołanej ustawy). Przy sporządzaniu tego typu
oceny, w ramach wypełnienia obowiązku nałożonego na Wójta Gminy Nowa Ruda przez art.
55 ust. 5 ustawy o udostępnianiu informacji (o której mowa w rozdziale nr 1), polegającego
na prowadzeniu monitoringu skutków realizacji postanowień przyjętego dokumentu,
należałoby zwrócić szczególną uwagę na realizację ustaleń projektu Studium w zakresie
ochrony zasobów środowiska przyrodniczego, krajobrazu oraz elementów środowiska
kulturowego. W przypadku identyfikacji negatywnych skutków uchwalenia projektu Studium
należy podjąć stosowne działania, mające na celu zmianę obowiązującego dokumentu
planistycznego lub wyegzekwowanie od właścicieli lub zarządców uciążliwych obiektów
dostosowanie się do norm środowiskowych.
Planowany charakter zagospodarowania na obszarze projektu Studium (głównie
zagospodarowanie leśne, rolnicze oraz zabudowa mieszkaniowa i usługowa), nie będzie
stanowić źródła znaczących negatywnych oddziaływań na środowisko. Dlatego obowiązek
9
przeprowadzenia oceny, o której mowa w przywołanej powyżej ustawie o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym, wydaje się adekwatnym narzędziem analizy skutków
realizacji ustaleń omawianego projektu Studium. Także częstotliwość jej przeprowadzania
jest wystarczająca. Zwłaszcza, że badanie stanu jakości środowiska i zachodzących w nim
zmian, będzie prowadzone na obszarze projektu Studium w ramach Państwowego
Monitoringu Środowiska. Nie ma zatem potrzeby tworzenia dodatkowych rozwiązań w tym
względzie.
5. INFORMACJE O MOŻLIWYM TRANSGRANICZNYM ODDZIAŁYWANIU NA
ŚRODOWISKO.
Obszar objęty projektem Studium graniczy bezpośrednio (od północnego-zachodu) z
czeską gminą Šonov (kraju hradeckiego). Jednak ze względu na charakter planowanego
zagospodarowania prawdopodobnie nie wystąpią tu znaczące negatywne oddziaływania na
środowisko, które wykroczą poza granica obszaru objętego projektem Studium, a tym samym
granicy państwa. W związku z tym, w efekcie realizacji przedsięwzięć zgodnych z
ustaleniami projektu Studium, negatywne oddziaływanie na środowisko mogące mieć
znaczenie transgraniczne nie będzie miało miejsca.
10
6. ISTNIEJĄCY STAN ŚRODOWISKA ORAZ POTENCJALNE ZMIANY TEGO
STANU
W
PRZYPADKU
BRAKU
REALIZACJI
PROJEKTU
STUDIUM.
ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU
WIDZENIA REALIZACJI PROJEKTU STUDIUM.
Najbardziej powszechnymi problemami ochrony środowiska w Polsce są emisje
zanieczyszczeń z różnego rodzaju źródeł, w tym przede wszystkim powierzchniowych,
liniowych i punktowych. Do źródeł liniowych, występujących obecnie na obszarze projektu
Studium, zalicza się drogi i linię kolejową. Natomiast punktowe źródła potencjalnych
negatywnych oddziaływań na środowisko w granicach omawianego obszaru stanowią przede
wszystkim lokalne kotłownie i gospodarstwa domowe. Potencjalne problemy ochrony
środowiska mogą powodować także niektóre z istniejących na obszarze projektu Studium
form zagospodarowania - dotyczy to zwłaszcza: stacji paliw oraz czynnych cmentarzy. Pewne
ograniczenia związane są również z prowadzoną na omawianym obszarze działalnością
rolniczą i górniczą. Ponadto istotnym uwarunkowaniem ograniczającym obecne i planowane
użytkowanie obszaru projektu Studium, jest zagrożenie powodziowe.
Należy podkreślić, że na stan środowiska obszaru projektu Studium mogą mieć wpływ
także różnego typu emisje, których źródła zlokalizowane są w bliższym i dalszym sąsiedztwie
tego obszaru. Dotyczy to przede wszystkim emisji zanieczyszczeń powietrza, które mogą
napływać nad obszar gminy Nowa Ruda przede wszystkim z: zakładu „Ciepłownictwo” Sp. z
o.o. w Nowej Rudzie, odlewni żeliwa „ZETKAMA” S.A. w Ścinawce Średniej (stanowiących
źródło emisji znacznej ilości pyłów, dwutlenku siarki, dwutlenku azotu i tlenku węgla),
zakładu ciepłowniczego w Głuszycy oraz z obszaru Wałbrzycha i jego okolic.
Emisje zanieczyszczeń powietrza z lokalnych kotłowni, w których zazwyczaj stosuje
się paliwa stałe, przeważnie wpływają negatywnie na stan powietrza. Warto jednak
podkreślić, iż emisje zanieczyszczeń powietrza z lokalnych systemów grzewczych mają
charakter czasowy (pojawiają się w sezonie grzewczym) i występują na większości terenów
osadniczych. Niekorzystne oddziaływania ze strony gospodarstw domowych znajdujących się
na obszarze projektu Studium, mogą być związane również z wytwarzanymi przez nie
odpadami i ściekami - jeśli nie będą one w odpowiedni sposób składowane i utylizowane,
mogą zanieczyścić środowisko gruntowo-wodne. Ponadto niewłaściwe zabezpieczenie miejsc
składowania odpadów, może doprowadzić do roznoszenia i zjadania nieczystości przez
zwierzęta penetrujące zespoły osadnicze.
11
Potencjalne źródła negatywnych oddziaływań na środowisko związane są także, o
czym już wspomniano, z istniejącym na obszarze projektu Studium zagospodarowaniem
rolniczym. Niewłaściwe gospodarowanie na terenach rolnych może stanowić źródło
uciążliwości - dotyczy to zwłaszcza praktykowanego dość często (wiosną i jesienią)
wypalania traw lub odpadów ogrodowych, w efekcie czego zanieczyszczane jest powietrze.
Czynnikiem wpływającym na stan powietrza mogą być również emisje amoniaku ze
stosowanych na polach nawozów sztucznych i obornika. Ponadto niewłaściwie składowane
nawozy (na polach), w tym zwłaszcza gnojowica, mogą zanieczyszczać środowisko
gruntowo-wodne.
Przedstawione powyżej problemy ochrony środowiska, które mogą potencjalnie
wystąpić na obszarze projektu Studium, nie są obecnie znaczące – z wyjątkiem problemu
zanieczyszczenia powietrza, co potwierdzają wyniki badań przedstawione w rozdziale 7.2.1.
Realizacja ustaleń projektu Studium prawdopodobnie nieznacznie zwiększy presję na
środowisko. Bowiem w jej wyniku powiększy się areał terenów zabudowanych (z których
funkcjonowaniem i użytkowaniem związane są negatywne oddziaływania na środowisko, np.:
emisje ścieków, odpadów czy zanieczyszczeń powietrza) - przeznaczonych głównie dla nowej
zabudowy mieszkaniowej i usługowej (w tym przede wszystkim turystycznej). Jednocześnie
jednak zmniejszeniu ulegnie areał gruntów przeznaczonych w dotychczasowym Studium
m.in. dla innych aktywności gospodarczych, których oddziaływanie na środowisko jest
zazwyczaj bardziej niekorzystne, niż to ze strony działalności usługowej. Powyższe zmiany
obejmą stosunkowo niewielki areał gruntów gminy Nowa Ruda, więc nie powinny wywierać
znaczącego oddziaływania na środowisko.
Należy podkreślić, że planowane w projekcie Studium zagospodarowanie stanowi w
dużej mierze kontynuację istniejącego, więc nie powinno znacząco negatywnie wpływać na
środowisko.
Natomiast
wyznaczając
w
analizowanym
projekcie
nowe
jednostki
funkcjonalno-przestrzenne, wzięto pod uwagę szereg uwarunkowań, w tym m.in.:
występowanie obiektów i obszarów chronionych, warunki gruntowo-wodne, rodzaj gleb oraz
warunki klimatyczne. Przez to zminimalizowano możliwość powstania nowych źródeł
znaczącego negatywnego wpływu na środowisko w miejscach najbardziej wrażliwych na
różnego typu oddziaływania.
Urzeczywistnienie
regulacji
zawartych
w
projekcie
Studium
pozwoli
na
uporządkowanie i rozwój struktury funkcjonalno-przestrzennej gminy w kierunku zgodnym z
oczekiwaniami lokalnej społeczności. Jednocześnie, co należy podkreślić, w efekcie realizacji
12
ustaleń projektu Studium zostaną rozwiązane niektóre z istniejących na obszarze nim objętym
problemów, np.: dotyczących potrzeby modernizacji i rozbudowy systemów infrastruktury
technicznej, rozwoju funkcji o charakterze turystycznym, czy zagospodarowania terenu po
zakończonej eksploatacji kruszywa w Świerkach. Urzeczywistnienie regulacji zawartych w
projekcie Studium powinno zatem skutkować poprawą ładu przestrzennego i podwyższeniem
obecnych standardów zamieszkiwania. Przez to stan środowiska przyrodniczego również
może ulec tu poprawie.
Odstąpienie od realizacji
projektu Studium
spowoduje utrzymanie ustaleń
dotychczasowego Studium, a więc nieaktualnej już wizji rozwoju gminy Nowa Ruda.
Odstąpienie od urzeczywistnienia ustaleń projektu zmiany Studium spowoduje, że
ograniczona zostanie możliwość podejmowania działań mających na celu rozwój gminy nie
tylko w sferze zagospodarowania przestrzennego (np.: wskazanie nowych terenów
osadniczych), ale również w zakresie rozwoju społeczno-gospodarczego.
Reasumując, w wyniku realizacji ustaleń projektu Studium na obszarze nim objętym
pojawią się nowe źródła negatywnego oddziaływania na środowisko, w tym związane
głównie z działalnością usługową i górniczą. Jednak ze względu na skalę tego typu
planowanego zagospodarowania oraz regulacje projektu Studium (uwzględniające potrzebę
ochrony lokalnych walorów środowiska) niekorzystne influencje nie powinny być tu znaczące
i można zakładać, że będą miały charakter lokalny. Natomiast utrzymanie ustaleń
dotychczasowego Studium ograniczy możliwość podejmowania działań mających na celu
rozwój gminy zarówno w sferze zagospodarowania przestrzennego, jak i w zakresie rozwoju
społeczno-gospodarczego.
7.
CHARAKTER
I
STAN
ŚRODOWISKA
NA
OBSZARZE
OBJĘTYM
PRZEWIDYWANYM ZNACZĄCYM ODDZIAŁYWANIEM.
7.1. Charakterystyka środowiska.
Obszar projektu Studium, o czym wspomniano już w rozdziale nr 2, obejmuje gminę
Nowa Ruda. Jest to obszar częściowo zurbanizowany, o stosunkowo dużych walorach
przyrodniczych,
krajobrazowych
i
kulturowych.
Najważniejsze
uwarunkowania
ekofizjograficzne na powyższym obszarze i w jego bezpośrednim otoczeniu przedstawiają się
następująco:

Pod względem fizyczno-geograficznym (Kondracki J., 2002) obszar projektu
Studium leży w zasięgu:
13
-
megaregionu Pozaalpejska Europa Środkowa,
-
prowincji Masyw Czeski (33),
-
podprowincji Sudety z Przedgórzem Sudeckim (332),
-
makroregionu Sudety Środkowe (332.4-5).
W ramach powyższego makroregionu obszar gminy Nowa Ruda leży w
zasięgu 4 mezoregionów:
1)
Góry Kamienne (332.43) - stosunkowo niewielki fragment omawianego
obszaru wzdłuż zachodniej granicy gminy;
2)
Góry Sowie (332.44) - północno-wschodnia część obszaru projektu
Studium;
3)
Góry Bardzkie (332.45) - południowo-wschodni fragment gminy;
4)
Obniżenie Noworudzkie (332.46) - centralna część obszaru objętego
projektem Studium;
5)
Obniżenie Ścinawki (332.47) – niewielki fragment południowej części
obszaru objętego projektem Studium.

Według podziału Polski na jednostki geologiczno-strukturalne (Mizerski W.,
2002) obszar projektu Studium leży w zasięgu niecki śródsudeckiej (znaczna jego
część) oraz bloku sowiogórskiego (północno-wschodni fragment gminy). Niecka
śródsudecka powstała w trakcie orogenezy warysyjskiej. Budują ją skały osadowe
i wulkaniczne, pochodzące z różnych okresów (zapadają się do jej środka):
dolnego karbonu (najstarsze), górnego karbonu, permu, dolnego triasu oraz górnej
kredy (najmłodsze). Powyższe warstwy skalne zostały zaburzone tektonicznie, co
spowodowało podział niecki śródsudeckiej na 3 strefy (zróżnicowane pod
względem budowy geologicznej). Strefa, w której leży obszar projektu Studium,
zwana jest synkliną śródsudecką. Budują ją głównie: karbońskie łupki, piaskowce,
zlepieńce oraz osady czerwonego spągowca (piaskowce i zlepieńce z wkładkami:
łupków ilastych, wapieni i tufów). W południowo-wschodniej części obszaru
projektu Studium występują przede wszystkim: dolnodewońskie łupki (ilaste,
krzemionkowe i pstre), kwarcyty, piaskowce kwarcytowe, sylurskie łupki ilaste (z
lidytami), szarogłazy gruboławicowe, wapienie węglowe dolne, wapienie
górnodewońskie, zlepieńce z Wilczy i gnejsowe. Natomiast w północnej części
omawianego obszaru dominują skały czerwonego spągowca.
14

Położenie obszaru projektu Studium w zasięgu powyższych mezoregionów, ma
swoje odzwierciedlenie w zróżnicowanej rzeźbie terenu - występują tu liczne
doliny, poprzedzielane wzgórzami i wzniesieniami. Na obszarze projektu Studium
występuje 6 lokalnych kulminacji wysokościowych: Wielka Sowa (1013,9 m
n.p.m.; Góry Sowie, w północno-wschodniej części gminy), Góra Włodzicka
(758, 0 m n.p.m.; Wzgórza Włodzickie w zachodniej części obszaru projektu
Studium), Góra Wysoka (750,3 m n.p.m.; Góry Suche w północno-zachodnim
fragmencie gminy), Góra Gontowa (723,0 m n.p.m.; Wzgórza Wyrębińskie w
północnej części omawianego obszaru), Góra Włoczek (675,5 m n.p.m.; Góry
Bardzkie w południowo-wschodnim fragmencie obszaru projektu Studium) oraz
Góra Przyrzec (602,0 m n.p.m.; Garb Dzikowca w południowo-wschodniej części
gminy). Najniżej położone tereny obszaru projektu Studium rozciągają się w
rejonie wsi Bożków, na wysokości około 330 m n.p.m. Różnice wysokości w
granicach gminy Nowa Ruda sięgają 780 m.

Pomimo prowadzonej przez wieki na obszarze gminy Nowa Ruda działalności
człowieka, antropogeniczne przekształcenia rzeźby terenu są tu widoczne jedynie
lokalnie. Spośród czynników związanych z działalnością człowieka, które
bezpośrednio wpłynęły na zmianę rzeźby terenu należy wymienić przede
wszystkim górnictwo (wyrobiska kamieniołomów i zwałowiska stanowią nowe
elementy krajobrazu, dysharmonizujące z otoczeniem). Istotne przekształcenia (w
postaci m.in. nasypów i przekopów) związane są także z drogami i linią kolejową.
Pośrednio na zmianę pierwotnej rzeźby terenu obszaru projektu Studium wpłynęło
również wylesienie części tego obszaru.

Na obszarze objętym projektem Studium znajdują się dość liczne złoża surowców
mineralnych - kamieni drogowych i budowlanych oraz węgla kamiennego.
Obecnie eksploatowane są wyłącznie złoża: gabra „Słupiec-Dębówka” (fragment
złoża leży w południowo-wschodniej części obszaru projektu Studium, przy
granicy gminy z miastem Nowa Ruda; z którym związane są teren i obszar
górniczy „Słupiec-Dębówka II”) i diabazów „Dębówka” (fragment złoża w
południowej części gminy, przy granicy z miastem Nowa Ruda, z którym
związane są teren i obszar górniczy „Dębówka II”; złoże eksploatowane
okresowo). Powierzchniowa eksploatacja powyższych złóż możliwa jest na
podstawie koncesji:
15
- dla złoża gabra „Słupiec-Dębówka”: Decyzja Nr 8/E/2013 Marszałka
Województwa Dolnośląskiego wydana na rzecz Kopalni Surowców
Skalnych w Bartnicy Sp. z o.o.; ważna do 14.10.2063 r.;
- dla złoża diabazów „Dębówka”: Decyzja Nr 32/2011 Marszałka
Województwa
Dolnośląskiego
z
dnia
21.09.2011
r.;
ważna
do
31.12.2040 r. Decyzja ta zmienia wcześniejszą koncesję.
Ponadto w północno-zachodniej części obszaru projektu Studium znajduje się
rozpoznane szczegółowo złoże melafiru i towarzyszącego mu tufu porfirowego
„Włodzicka Góra” oraz nieeksploatowane już złoże melafiru „Świerki”.
W 2014 r. udokumentowano na obszarze gminy (we wsi Włodowice) złoże
piaskowca „Filip”. Dokumentację geologiczną tego złoża w kategorii C1
zatwierdził Starosta Kłodzki pismem znak PG.6528.6.2.2014 z dnia 18 grudnia
2014 r. Natomiast w roku 2015 r. Starosta Kłodzki decyzją z dnia 17 lipca 2015 r.
zatwierdził „Dokumentację geologiczną złoża piaskowca dolnopermskiego
„Bieganów II” w kat. C1” położonego w granicach obrębu geodezyjnego
Bieganów. Bilansowe zasoby geologiczne tego złoża podane w ww. decyzji
wynoszą 1026 tyś. ton. Przedsiębiorcy, którzy zlecili wykonanie geologicznych
prac rozpoznawczych wymienionych wyżej złóż, planują ubiegać się o koncesje na
wydobywanie z nich kopalin.
Na pograniczu Gminy i Miasta Nowa Ruda w rejonie Woliborza znajdują się
pokłady złoża gabra określone na mapie geośrodowiskowej Polski jako złoże
perspektywiczne.
Jak już wspomniano poza złożami kamieni drogowych i budowlanych na
obszarze gminy Nowa Ruda znajdują się także złoża węgla kamiennego, których
eksploatacji już zaprzestano. W północnej i północno-zachodniej części obszaru
projektu Studium leżą fragmenty nieeksploatowanych obecnie złóż węgla
kamiennego: „Nowa Ruda” pole „Piast” - rejon „Lech” i „Nowa Ruda” pole
„Piast” - rejon „Wacław”, a w południowym fragmencie gminy - złoże węgla
kamiennego „Nowa
Ruda” pole „Słupiec”.
Zasoby tych złóż
zostały
przeklasyfikowane do pozabilansowych grupy „b”. W 2011 r. nastąpiła jednak ich
ponowna weryfikacja, w wyniku której części z zasobów omawianych złóż
ponownie przeklasyfikowano do zasobów geologicznych bilansowych. W 2011 r.
do zasobów bilansowych zaliczono 16 126 tys. ton węgla kamiennego ze złoża
16
„Nowa Ruda” pole „Słupiec”. Natomiast zasoby dwóch pozostałych z ww. złóż, tj.
„Nowa Ruda” pole „Piast” - rejon „Lech”, a także „Nowa Ruda” pole „Piast” rejon „Wacław”, zostały w całości włączone - w 2014 r. - do zasobów
udokumentowanego złoża o nazwie „Nowa Ruda pole Piast rejon Wacław-Lech”.
Tym samym w dodatkach do dokumentacji geologicznych złóż „Nowa Ruda” pole
„Piast” -
rejon „Lech” oraz „Nowa Ruda” pole „Piast”, zawarto wnioski o
skreślenie ich z zasobów bilansów złóż węgla kamiennego [Siata E., 2014
1 i 2
].
Należy tu wyjaśnić, że obecnie trwają prace nad dalszym dokumentowaniem
zasobów złoża węgla kamiennego „Nowa Ruda pole Piast rejon Wacław-Lech”.
Wydana dnia 17 grudnia 2014 r. decyzja Ministra Środowiska znak: DGKVIII-4741-8220/99/51173/14/MW
zatwierdzająca
dokumentację
geologiczną
złoża węgla kamiennego „Nowa Ruda pole Piast rejon Wacław-Lech”, ustaliła
wysokość zasobów bilansowych na poziomie 179 311 tys. ton węgla kamiennego
(według stanu na dzień 31. grudnia 2013 r.) [Siata E., 2014 3]. Jak wspomniano
już wcześniej, obecnie trwają dalsze prace, mające na celu dokładniejsze
rozpoznanie zasobów omawianego złoża..
Między innymi dla obszaru gminy Nowa Ruda wydano ponadto Koncesję
nr 4/2013/p z dnia 21 maja 2013 r. na poszukiwanie i rozpoznanie złóż metanu z
pokładów węgla kamiennego w obszarze „Wałbrzych”. Koncesji udzielono na
rzecz Green Energy Polska sp. z o.o. na okres 5 lat.
Złoża surowców mineralnych znajdują się także w sąsiedztwie obszaru
objętego projektem Studium. W bezpośrednim sąsiedztwie odcinka południowej
granicy gminy (na południowy wschód od wsi Bieganów znajduje się
eksploatowane złoże piaskowca dolnopermskiego „Bieganów” (z którym związane
są teren i obszar górniczy „Bieganów”). Blisko (około 0,9 km na południowy
zachód od granic gminy) leży nie eksploatowane już złoże surowców ilastych
ceramiki budowlanej „Ścinawka Średnia”. W niedalekim sąsiedztwie granic
obszaru projektu Studium (w odległości około 1,2 km na południowy zachód)
znajduje się natomiast eksploatowane okresowo złoże melafiru „Tłumaczów
Wschód” (oraz związane z nim teren i obszar górniczy „Tłumaczów Wschód”). W
dalszym sąsiedztwie gminy znajdują się ponadto dwa inne złoża melafiru:
„Tłumaczów-Gardzień” (oraz związane z nim teren i obszar górniczy
„Tłumaczów-Gardzień I”) i „Tłumaczów Południe” (rozpoznane wstępnie).
17
Ponadto w sąsiedztwie obszaru projektu Studium leżą złoża: kruszywa naturalnego
„Ścinawka Dolna I” (już nie eksploatowane), „Ścinawka Dolna III” i „Ścinawka
Dolna-Wschód 1” (rozpoznane szczegółowo), surowców ilastych ceramiki
budowlanej „Słupiec” (już nie eksploatowane) oraz kamieni drogowych i
budowlanych „Słupiec-Kościelec-pole A” (nie eksploatowane) i „SłupiecKościelec-pole B” (rozpoznane szczegółowo).

Według regionalizacji klimatycznej Dolnego Śląska (Schmuck A., 1960) znaczna
część gminy Nowa Ruda leży w wałbrzyskim (IV) regionie klimatycznym, piętrze
„b” - umiarkowanie ciepłym (tereny położone na wysokości 400-550 m n.p.m.) i
„c” - umiarkowanie chłodnym (część gminy leżąca na wysokości 550-800 m
n.p.m.). Ponadto w Górach Sowich wyróżnia się piętro „d” - chłodne (powyżej
800 m n.p.m.). Jedynie południowo-wschodni fragment gminy (w zasięgu Gór
Bardzkich) jest położony w regionie kłodzkim (V), piętrze „b”.
Ze względu na urozmaiconą rzeźbę terenu warunki klimatyczne na obszarze
projektu Studium są dość zróżnicowane. Generalnie klimat lokalny charakteryzują
tu następujące parametry:
-
temperatura średnia roczna: + 6,5 ºC (+4ºC na wysokości powyżej 700
m n.p.m. i +7ºC na terenach położonych niżej),
-
średnie opady roczne: 800-850 mm,
-
średni czas zalegania pokrywy śnieżnej: 60-100 dni,
-
czas trwania termicznego lata: 102 dni,
-
czas trwania termicznej zimy: 131 dni.
Na obszarze gminy Nowa Ruda przeważają wiatry z kierunku południowego i
zachodniego. Średnia roczna prędkość wiatru w gminie nie przekracza 5 m/s - z
wyjątkiem wyższych partii Gór Sowich, gdzie wiatry wieją ze średnią roczną
prędkością 7,5-10 m/s. W „dolinnej” części obszaru objętego projektem Studium
pojawia się inwersja termiczna oraz towarzyszące jej zjawiska, w tym m.in.: mgły,
przymrozki i słabe ruchy powietrza. Warunki przewietrzania są tu pogorszone może dochodzić do nadmiernej kumulacji zanieczyszczeń powietrza (przede
wszystkim w sezonie grzewczym). Warunki przewietrzania pozostałej części
obszaru projektu Studium określa się, jako dobre.
18

Na obszarze objętym projektem Studium występuje dodatni (choć stosunkowo
niewielki) klimatyczny bilans wodny (Drabiński i inni, 2006). Oznacza to, iż na
obszarze gminy nie ma lokalnego deficytu opadów.
 Według podziału regionalnego wód zwykłych obszar projektu Studium leży w
zasięgu regionu sudeckiego (XVI). W regionie tym wydzielono 4 subregiony.
Część gminy Nowa Ruda (tereny w zachodniej części) leży w zasięgu subregionu
śródsudeckiego (XVI3).
Warunki hydrogeologiczne w regionie sudeckim są dość zmienne. Wody
użytkowe występują tu generalnie w utworach paleozoiku i prekambru (wody
szczelinowe). Przy czym wody subregionu śródsudeckiego zalegają w utworach
mezozoiku
(wody
porowo-szczelinowe)
oraz
permu
i
karbonu
(wody
szczelinowe). W wodach regionu sudeckiego położonych głębiej zwierciadło ma
przeważnie charakter napięty, a w tych płytszych - swobodny (ZWD, WBU we
Wrocławiu, listopad 2005).
 Obszar objęty projektem Studium leży w zasięgu fragmentów dwóch Jednolitych
Części Wód Podziemnych (JCWPd) nr 110 i 112. Wody słodkie zalegają tu
prawdopodobnie na głębokości 200-800 m. W zasięgu tych JCWPd wydzielono
Główne Zbiorniki Wód Podziemnych (GZWP). Jednak znajdują się one poza
granicami gminy Nowa Ruda.
 Główne użytkowe piętro wodonośne (GPU) na obszarze projektu Studium (z
wyjątkiem jego południowo-wschodniej części, w której nie ma GPU) występuje w
utworach paleozoiku-proterozoiku (ZWD, WBU we Wrocławiu, listopad 2005).
Głębokość jego występowania na obszarze gminy Nowa Ruda jest zróżnicowana.
W części zachodniej omawianego obszaru główne użytkowe piętro wodonośne
występuje na głębokości 5-50 m p.p.t. W stosunkowo wąskim pasie, ciągnącym się
przez Ludwikowice Kłodzkie, Wolibórz i Nową Wieś Kłodzką, GPU zalega na
głębokości do 5 m p.p.t. Natomiast w północno-wschodniej części obszaru
projektu Studium główne użytkowe piętro wodonośne występuje miejscami na
głębokości 5-50 m p.p.t., a lokalnie na głębokości 50-150 m p.p.t. Wody na
znacznej części obszaru projektu Studium są w pełni izolowane od wpływów z
powierzchni terenu. Wody te nie są wrażliwe na zanieczyszczenia z powierzchni
gruntu, w tym związane z ewentualnym nowym zagospodarowaniem. Wyjątek
może stanowić pierwszy horyzont wód podziemnych zlokalizowany w dnach dolin
19
– w utworach czwartorzędowych. Wody te są prawdopodobnie wrażliwe na
zanieczyszczenia z powierzchni terenu.
 Niemal cały obszar projektu Studium leży w zlewni Nysy Kłodzkiej, a w jej
ramach w zlewni Ścinawki (lewy dopływ Nysy Kłodzkiej). Jedynie tereny wsi
Bartnica znajdują się w zlewni Bystrzycy (lewy dopływ Odry). Największą rzeką
obszaru projektu Studium jest Włodzica (lewy dopływ Ścinawki), mająca swoje
źródło w rejonie wsi Dworki. Powyższa rzeka przepływa w rejonie 3
noworudzkich miejscowości: Ludwikowice Kłodzkie, Świerki i Włodowice.
Ponadto większymi ciekami na obszarze projektu Studium są: potok Dzik (lewy
dopływ Ścinawki), Jugowski Potok (lewy dopływ Włodzicy), Woliborka (lewy
dopływ Włodzicy) i Piekielnica (lewy dopływ Włodzicy). Powyższe rzeki wraz z
ich dopływami oraz ze spływami powierzchniowymi, odwadniają cały obszar
objęty projektem Studium.
 Z rzekami (zwłaszcza Włodzicą i zasilającymi ją potokami) płynącymi przez
obszar projektu Studium związane jest zagrożenie powodziowe. Jednak ze względu
na przebieg rzek - ze znacznie nachylonym profilem podłużnym - zagrożenie
wylewu z nich wód jest stosunkowo niewielkie (wody wezbraniowe są tu dość
szybko odprowadzane). Nie można go jednak wykluczyć całkowicie, co należy
wziąć pod uwagę przy zagospodarowaniu terenów położonych w sąsiedztwie
cieków
wodnych.
Warto
także
zwrócić
uwagę
na
ograniczenia
w
zagospodarowaniu niektórych terenów, w miejscach występowania okresowych
(po intensywnych opadach deszczu i roztopach) zbiorników i cieków wodnych.
 Gleby na obszarze projektu Studium są dość zróżnicowane pod względem
genetycznym.
Dominującymi
typami
są
tu
gleby
brunatne
kwaśne
i
pseudobielicowe. W dolinach większych rzek występują mady (lekkie i ciężkie).
Ponadto miejscami na obszarze projektu Studium zalegają czarne ziemie (przede
wszystkim w południowej części gminy) i gleby murszowe (płytkie).
Wśród użytków rolnych na omawianym obszarze dominują gleby IV i V klasy
bonitacyjnej (stanowiące łącznie nieco ponad 69% użytków rolnych gminy).
Gleby wyższych klas bonitacyjnych (II-III) zajmują około 23,5% powierzchni
użytków rolnych omawianego obszaru.
 Obszar projektu Studium leży w przemysłowo-rekreacyjno-turystycznym (III)
regionie funkcjonalnym obszarów wiejskich województwa dolnośląskiego
20
(UMWD, 2001). Generalnie warunki agroekologiczne w gminie Nowa Ruda są
średnio korzystne dla rozwoju rolnictwa (IUNG w Puławach, 2007) - wskaźnik
waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej dla całej gminy wynosi 66,7
punktów (w 100 punktowej skali; wartość średnia w Polsce to 66,6 pkt). Zaleca się
tu rozwój produkcji rolniczej opartej na zbożach - zwłaszcza pszenicy ozimej i
pszenżycie (Kutkowska B., 2006). Opłacalna ekonomicznie może być tu również
uprawa ziemniaków sadzeniakowych.
 Na części obszaru projektu Studium zachowała się roślinność potencjalna, w
postaci m.in.:
-
ubogich buczyn z zespołu Luzulo luzuloidis-Fagetum (na wyżej
położonych stokach górskich),
-
żyznych buczyn sudeckich z zespołu Dentario enneaphyllidi-Fagetum
(miejscami w Górach Sowich i Bardzkich),
-
górnoreglowych świerszczyn z zespołu Calamagrostio villosae-Piceetum
(szczyt Wielkiej Sowy),
-
środkowoeuropejskich grądów z zespołu Galio sylvatici-Carpinetum
(noworudzkie tereny Wzgórz Włodzickich i Wyrębińskich, Gór Suchych
i Obniżenia Bożkowa),
-
podgórskich środkowoeuropejskich dąbrów Luzulo luzuloidis-Quercetum
petraeae (na uboższych glebach Wzgórz Włodzickich i Wyrębińskich),
-
ziołorośli oraz roślinności młak i torfowisk nizinnych (miejscami, na
stosunkowo małych powierzchniach).
Znaczna część powyższych siedlisk podlega ochronie (gatunki z tzw.
Dyrektywy Siedliskowej UE).
Na obszarze projektu Studium dominują lasy. W reglu górnym (we Wzgórzach
Wyrębińskich i Włodzickich) są to lasy świerkowe oraz bukowe. Wśród gatunków
drzew na omawianej części obszaru gminy Nowa Ruda przeważa zatem świerk
Picea A. Dietr i buk Fagus. Ponadto występują tu: brzozy Betula, daglezje
Pseudotsuga Carriere,
dęby
Quercus,
graby
Carpinus,
jawory
Acer
pseudoplatanus, jesiony Fraxinus, jodły Abies Miller, modrzewie Larix Mill. i
sosny Pinus L. Natomiast w lasach pozostałej części obszaru projektu Studium,
należącej do regla dolnego, dominują monokultury świerkowe. Miejscami
występują tu także lasy bukowe. Drzewa reprezentują tu takie gatunki, jak: świerki
21
Picea A. Dietr, buki Fagus L., jarzębiny Sorbus aucuparia, jawory Acer
pseudoplatanus i jodły Abies Miller. Ponadto, na terenach położonych niżej,
spotkać można: brzozę brodawkowatą Betula pendula Roth, dąb Quercus L., klon
zwyczajny Acer platanoides L., lipę drobnolistną Tilia cordata Mill., modrzew
europejski Larix decidua Mill. i sosnę zwyczajną Pinus sylvestris.
Część lasów gminy wiejskiej Nowa Ruda to lasy ochronne: glebochronne,
wodochronne, wyłączone drzewostany nasienne oraz o 2-3 kategoriach
ochronności.
 Na obszarze projektu Studium znajduje się:
-
fragment Parku Krajobrazowego Gór Sowich - tereny położone w
północno-wschodniej części obszaru projektu Studium;
-
fragment Obszaru Chronionego Krajobrazu „Góry Bardzkie i Sowie” tereny położone w południowo-wschodniej części gminy;
-
fragment projektowanego Specjalnego Obszaru Ochrony siedlisk (SOO)
„Ostoja Nietoperzy Gór Sowich” o kodzie PLH020071 - tereny
północno-wschodniej i wschodniej części gminy Nowa Ruda;
-
fragment
Obszaru
Specjalnej
Ochrony ptaków
(OSO)
„Sudety
Wałbrzysko-Kamiennogórskie” o kodzie PLB020010 – niewielki
fragment północno-zachodniej części gminy Nowa Ruda;
-
8 pomników przyrody ożywionej: po 2 dęby szypułkowe Quercus robur,
buki pospolite Fagus silvatica oraz sosny pospolite Pinus sylvestris we
wsi Bożków, lipa drobnolistna Tilia cordata w Sokolcu oraz cis
pospolity Taxus baccata we wsi Jugów;
-
pomnik przyrody nieożywionej: grupa skał (dolomity i ankeryty)
„Diamentowe Skałki” w obrębie Jugów;
-
gatunki roślin i zwierząt objętych ochroną.
Obszary objęte ochroną występują również w bezpośrednim sąsiedztwie
obszaru projektu Studium:
-
rezerwat przyrody „Bukowa Kalenica w Górach Sowich”: bezpośrednio
przy odcinku północno-wschodniej granicy gminy, w rejonie Jugowa;
-
projektowany Specjalny Obszar Ochrony siedlisk (SOO) NATURA 2000
„Góry Bardzkie” o kodzie PLH020062 - bezpośrednio przy fragmencie
22
wschodniej granicy obszaru projektu Studium (na wysokości Nowej Wsi
Kłodzkiej);
-
„Góry Kamienne” o kodzie PLH020038 - bezpośrednio przy fragmencie
północnej granicy obszaru projektu Studium (w rejonie miejscowości
Bartnica);
-
„Kamionki” o kodzie PLH020005 – około 1,5 km od północnej granicy
obszaru projektu Studium;
-
„Góry Stołowe” o kodzie PLH0200004 - około 9,4 km na południowyzachód od granic gminy (na wysokości wsi Bożków);
-
Obszar Specjalnej Ochrony ptaków (OSO) NATURA 2000 „Góry
Stołowe” o kodzie PLB020006 - około 5,3 km na południowy-zachód od
granic obszaru projektu Studium (na wysokości wsi Bożków).
Występowanie na obszarze gminy Nowa Ruda oraz w jej sąsiedztwie
powyższych form ochrony przyrody wprowadza określone ograniczenia w
zagospodarowaniu terenów położonych w ich zasięgu. Należy również zwrócić
uwagę na obszary i obiekty wskazane w inwentaryzacji przyrodniczej gminy Nowa
Ruda (Fulica-Jankowski, 2005), jako warte objęcia ochroną w postaci: zespołów
przyrodniczo-krajobrazowych, rezerwatów, użytków ekologicznych i pomników
przyrody.

Struktura gatunkowa zwierząt obszaru projektu Studium jest dość różnorodna, co
wynika poniekąd z bogactwa lokalnej szaty roślinnej.
Poza zwierzętami chronionymi na obszarze gminy Nowa Ruda występują także
inne gatunki. Grupę ssaków reprezentują m.in.: badylarka Micromys minutus,
borsuk Meles meles, darniówka Pitymys subterraneus, dzik Sus scrofa, jenot
Nyctereutes procyonoides, kuna leśna Martes martes, lis Vulpes vulpes, muflon
Ovis aries musimon, mysz domowa Mus musculus, nornica ruda Myodes
glareolus, piżmak Ondatra zibethicus, sarna Capreolus capreolus oraz zając Lepus
europaeus. Liczne są również ptaki, w tym m.in.: dzięcioł duży Dendrocopos
major, gołąb siniak Columba oenas, jaskółka oknówka Delichon urbicum, jastrząb
Accipiter gentilis, kobuz Falco subbuteo, kopciuszek Phoenicurus ochruros,
23
krogulec Accipiter nisus, kukułka Cuculus canorus, myszołów Buteo buteo,
pustułka Falco tinnunculus, szpak Sturnus vulgaris i zięba Fringilla coelebs.
Ponadto na obszarze projektu Studium występują zwierzęta hodowlane (m.in.
krowy, króliki i świnie) oraz udomowione (psy i koty).
 Na obszarze objętym projektem Studium znajdują się stosunkowo liczne obiekty i
ich zespoły zabytkowe. Spośród nich 30 obiektów (w tym 2 stanowiska
archeologiczne) wpisano do rejestru zabytków. W ewidencji zabytków ujęto
łącznie 420 niearchologicznych obiektów. Ponadto, według „Studium środowiska
kulturowego gminy Nowa Ruda, powiat kłodzki” (Rybka-Ceglecka I. i inni, 2005),
na obszarze gminy wiejskiej Nowa Ruda znajdują się inne wartościowe obiekty
(zabytkowe aleje i szpalery, osie widokowe oraz punkty i wieże widokowe), które
warto byłoby objąć ochroną.
 Obszar gminy Nowa Ruda leży w zasięgu 7 obszarów AZP: 89-23, 90-22, 90-23,
90-24, 91-23, 91-24 i 92-24. Łącznie na omawianym obszarze zidentyfikowano
dotychczas 55 stanowisk (obiektów) archeologicznych. Znajdują się one w
większości obrębów gminy (z wyjątkiem: Bartnicy, Bieganowa, Dworków i
Koszyna), z czego najwięcej (12) w obrębie Bożków i (9) Jugów. Stosunkowo
dużo obiektów znaleziono również w obrębach: Czerwieńczyce (8), Włodowice (6)
oraz Wolibórz (5).
Wśród
noworudzkich
obiektów
archeologicznych
udokumentowano
następujące ich typy: ślad osadnictwa, osada, znalezisko luźne, dwór, fort ziemny,
huta szkła, kopalnia łupku, kopalnia rud miedzi, kopalnia-sztolnia srebra, relikt
dworu-pozostałość fosy, skarb (?) z okresu wpływów rzymskich (II w. n.e.) i
zamek. Znaczna część powyższych stanowisk archeologicznych pochodzi z
późnego średniowiecza (około 60% wszystkich obiektów). Pozostałe powstały w:
średniowieczu, epoce kamienia, okresie nowożytnym, neolicie i okresie wpływów
rzymskich.

Na obszarze projektu Studium wyznaczono kilka rodzajów stref konserwatorskich:
-
strefę „A” ścisłej ochrony konserwatorskiej,
-
strefę „B” ochrony konserwatorskiej,
-
strefę „K” ochrony konserwatorskiej krajobrazu kulturowego,
-
strefę „E” ochrony konserwatorskiej ekspozycji,
24
-
strefę
„W”
ścisłej
ochrony
konserwatorskiej
stanowiska
archeologicznego,
-
strefę „OW” obserwacji archeologicznej.
 Na obszarze objętym projektem Studium, ani w jego bezpośrednim sąsiedztwie,
nie występują obiekty, które można by uznać za dobra kultury współczesnej.
7.2. Stan i jakość środowiska.
7.2.1. Powietrze.
Badania i ocena jakości powietrza w Polsce prowadzone są w ramach Państwowego
Monitoringu Środowiska - dla stref określonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z
dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz.
U. z 2012 r., poz. 914). W strefach tych rozmieszczone są stacje pomiarowe, na których
zbierane są dane dotyczące zanieczyszczenia powietrza różnego typu pierwiastkami i ich
związkami. Następnie dokonuje się analizy zebranych danych w odniesieniu do dwóch
kryteriów: ochrony zdrowia oraz ochrony roślin. Dla każdej z tych grup określone są stężenia
zanieczyszczeń mających decydujący wpływ na stan zdrowia ludzi oraz stan roślin. Zgodnie z
przywołanym powyżej rozporządzeniem gmina wiejska Nowa Ruda należy do strefy
dolnośląskiej. W 2013 r. na niektórych stacjach strefy dolnośląskiej, w tym położonej
najbliżej obszaru opracowania stacji przy ul. Srebrnej w mieście Nowa Ruda, odnotowano
przekroczenie dopuszczalnego poziomu średniorocznego (40 μg/m³) zanieczyszczenia
powietrza pyłem zawieszonym PM10 o 7 μg/m³ (stężenie średnioroczne stanowiło tu 118%
normy). Ponadto na powyższej stacji o 121 dni przekroczono dopuszczalną liczbę dni w roku
(35) z przekroczeniami poziomu 24-godzinnego pyłu zawieszonego PM10 (50 μg/m³)
(WIOŚ, 2014).
7.2.2. Wody podziemne i powierzchniowe.
Z rzek płynących przez obszar projektu Studium dotychczas badano jedynie wody
Włodzicy - na stanowiskach w Sokolcu i powyżej Jugowa. Na podstawie wyników badań
przeprowadzonych w 2012 r. (monitoring operacyjny) stan wód tej rzeki w klasyfikacji
elementów biologicznych oraz w klasyfikacji elementów fizykochemicznych zaliczono do
klasy I. Stan i potencjał ekologiczny tej rzeki uznano za dobry i powyżej dobrego (WIOŚ,
2013).
W obowiązującym podziale kraju na jednolite części wód podziemnych (JCWPd)
obszar gminy Nowa Ruda leży, o czym wspomniano w rozdziale 7.1., w zasięgu fragmentów
25
JCWPd nr 110 i 112. Na podstawie wyników badań jakości wód podziemnych
przeprowadzonych w 2013 r. stwierdzono, iż wody powyższych JCWPd są w dobrym stanie
chemicznym (WIOŚ, kwiecień 2014). Przy czym na obszarze objętym projektem Studium
złej jakości jest prawdopodobnie pierwszy horyzont wód podziemnych - zwłaszcza na
terenach zabudowanych i przeznaczonych dla działalności eksploatacyjnej. Wprawdzie
dotychczas wody tego horyzontu nie były badane pod kątem zanieczyszczeń, ale na obszarach
takich zazwyczaj pierwszy poziom wód podziemnych jest wyraźnie zanieczyszczony. Jest
więc dość prawdopodobne, iż tak jest też w omawianym przypadku.
7.2.3. Gleby.
W latach 2006-2011 w ramach państwowego monitoringu środowiska badany był stan
gleb użytkowanych rolniczo na obszarze Sudetów i Przedgórza Sudeckiego. Wyniki badań
wskazują, że zawartości cynku, ołowiu, miedzi, niklu, kadmu oraz rtęci w gruntach ornych
analizowanego obszaru nie odbiegają od wartości średnich dla województwa dolnośląskiego,
natomiast są wyższe od średniej krajowej. Podwyższona zawartość metali w glebach raczej
nie wynika z antropopresji, lecz z cięższego składu granulometrycznego gleb badanego
obszaru (WIOŚ 2012b).
Wartości ponadnormatywne benzo(a)pirenu odnotowano tylko w glebach położonych
w rejonie drogi relacji Nowa Ruda – Kłodzko (WIOŚ, 2012a).
Gleby na obszarze objętym projektem Studium są bezpieczne pod względem
radiologicznym - potencjał radonowy na omawianym obszarze określono, jako średni
(Wołkiewicz, 2007).
Problemem na obszarze objętym projektem Studium jest erozja. Gleby omawianego
obszaru zagrożone są erozją wodną powierzchniową. Obecnie stopień degradacji
noworudzkich gleb określono na średni. Potencjalnie erozja nasili się i przyjmie formy:
intensywną oraz bardzo intensywną (Józefaciuk A. i Józefaciuk C., 1996).
7.3. Stan dotychczasowego zagospodarowania.
Obszar objęty projektem Studium jest tylko częściowo zurbanizowany. Na
omawianym obszarze dominują tereny otwarte, a wśród nich tereny rolne i leśne. Ponadto
znajdują się tu nieużytki i wody powierzchniowe.
Zabudowa na obszarze gminy Nowa Ruda jest zróżnicowana zarówno pod względem
formy architektonicznej, jak i funkcji. Na wyżej położonych terenach gminy - wzdłuż
26
potoków górskich lub w obniżeniach dolinnych - dominuje zabudowa zwarta, o układzie
charakterystycznym dla tzw. wsi łańcuchowej. Głównym elementem takiego typu wsi była
droga (prowadząca przez jej środek), przy której wznoszono poszczególne zagrody. Do
każdej z zagród przynależał łan (średniowieczna jednostka podziału pól) wykarczowanego
pola oraz część lasu. Granicę wsi łańcuchowej stanowił dział wód. Pomimo następujących z
czasem przekształceń omawiany układ zachował się, z mniejszymi lub liczniejszymi
przekształceniami, do dziś m.in. we wsiach: Bożków, Czerwieńczyce, Dzikowiec, Jugów,
Krajanów, Ludwikowice Kłodzkie, Nowa Wieś Kłodzka, Przygórze, Sokolec, Świerki,
Włodowice i Wolibórz. W pozostałych miejscowościach gminy Nowa Ruda, w tym m.in. w:
Sowinach, Nowym Miłkowie i Grzymkowie (w obrębie Ludwikowice Kłodzkie) oraz
Jutroszowie i Krzowie (w obrębie Jugów), zabudowa ma charakter rozproszony.
Jak już wspomniano zabudowa na obszarze projektu Studium jest zróżnicowana także
pod względem przeznaczenia - przeważają tu budynki mieszkaniowe, zagrodowe i usługowe.
W obrębach: Bartnica, Bieganów, Jugów, Ludwikowice Kłodzkie, Przygórze, Świerki i
Wolibórz znajdują się również zabudowania związane z prowadzoną tu działalnością
produkcyjną oraz górniczą. Poza powyższymi elementami zainwestowania na obszarze
projektu Studium znajdują się: obiekty i urządzenia sportowo-rekreacyjne (w tym m.in. basen
we wsi Jugów oraz wyciągi narciarskie w obrębach: Jugów i Sokolec), zieleń urządzona
(cmentarze, zieleń przydomowa), drogi, linia kolejowa oraz sieci, obiekty i urządzenia
infrastruktury technicznej oraz kopalnianej.
Istniejące na obszarze projektu Studium układy osadnicze cechuje względny ład
przestrzenny. Lokalna zabudowa - zwłaszcza w miejscowościach, w których zachował się
historyczny (przeważnie średniowieczny z nowożytnymi cechami) układ funkcjonalnoprzestrzenny, jest dość jednorodna architektonicznie - jest tu stosunkowo mało obiektów
(głównie
współczesnych)
dysharmonizujących
znacząco
z
otoczeniem.
Obiekty
zdegradowane występują jedynie lokalnie (np.: upadający majątek trwały po niektórych
byłych zakładach przemysłowych czy uspołecznionych gospodarstwach rolnych). Ważny jest
również fakt, iż najcenniejsze z lokalnych walorów kulturowych i niektóre z przyrodniczych
objęto tu ochroną.
Niektóre z istniejących na obszarze projektu Studium uwarunkowań, stanowią pewną
przeszkodę w rozwoju zarówno istniejącego, jak i planowanego zagospodarowania.
Ograniczenia takie związane są przede wszystkim z położeniem omawianego obszaru w
zasięgu fragmentów (wspomnianych już w rozdziale 7.1.) obszarów chronionych: Parku
27
Krajobrazowego Gór Sowich, Obszaru Chronionego Krajobrazu „Góry Bardzkie i Sowie” a
także projektowanego Specjalnego Obszaru Ochrony siedlisk „Ostoja Nietoperzy Gór
Sowich” o kodzie PLH020071 i Obszaru Specjalnej Ochrony ptaków (OSO) „Sudety
Wałbrzysko-Kamiennogórskie” o kodzie PLB020010. Restrykcje dotyczą również terenów
położonych w sąsiedztwie pomników przyrody oraz stanowisk roślin i zwierząt objętych
ochroną gatunkową.
Istotne ograniczenia w dowolnym zagospodarowaniu terenów położonych w
północnej i południowo-wschodniej części omawianego obszaru, wynikają także z
prowadzonej tu działalności górniczej. Pewną barierą dla dowolnego zagospodarowania
terenów na obszarze projektu Studium są także istniejące tu czynne cmentarze oraz elementy
infrastruktury technicznej, w tym linie elektroenergetyczne wysokiego i średniego napięcia.
8.
CELE
OCHRONY
MIĘDZYNARODOWYM,
ŚRODOWISKA
USTANOWIONE
WSPÓŁNOTOWYM
I
NA
KRAJOWYM,
SZCZEBLU
ISTOTNE
Z
PUNKTU WIDZENIA PROJEKTU STUDIUM ORAZ SPOSOBY, W JAKICH TE
CELE
I
INNE
PROBLEMY
ŚRODOWISKA
ZOSTAŁY
UWZGLĘDNIONE
PODCZAS OPRACOWANIA PROJEKTU STUDIUM.
Ochrona środowiska jest realizowana w Polsce poprzez odpowiednie akty prawne, w
tym ustawy i rozporządzenia, których ustalenia częściowo wynikają z celów ochrony
środowiska, ustanowionych na szczeblu międzynarodowym i wspólnotowym.
Za jeden z najważniejszych krajowych aktów prawnych dotyczących ochrony
środowiska należy uznać wspomnianą już wcześniej ustawę o udostępnianiu informacji.
Ustawa ta jest częściowo wynikiem ustaleń międzynarodowych. Konwencja o Różnorodności
Biologicznej (sporządzona w Rio de Janeiro w dniu 05 czerwca 1992 r.), w artykule 14
zawiera zapis o wprowadzeniu odpowiednich procedur wymagających wykonania oceny
oddziaływania na środowisko projektów, które mogą mieć znaczenie dla różnorodności
biologicznej. Ponadto treść ustawy o udostępnianiu informacji jest wynikiem wdrożenia do
prawa polskiego aktów prawnych Wspólnot Europejskich, w tym m.in.:
1) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/42/WE z dnia 27 czerwca 2001 r. w
sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko (Dz. Urz. WE
L 197 z 21.07.2001, str. 30; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 6,
str. 157); celem tej dyrektywy jest zapewnienie wysokiego poziomu ochrony
środowiska i przyczynienie się do uwzględniania aspektów środowiskowych w
przygotowaniu i przyjmowaniu planów i programów - w celu wspierania stałego
28
rozwoju, poprzez zapewnienie, że zgodnie z tą dyrektywą dokonywana jest ocena
wpływu na środowisko niektórych planów i programów, które potencjalnie mogą
powodować znaczący wpływ na środowisko;
2) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/4/WE z dnia 28 stycznia 2003 r. w
sprawie publicznego dostępu do informacji dotyczących środowiska i uchylającej
dyrektywę Rady 90/313/EWG (Dz. Urz. WE L 41 z 14.02.2003, str. 26; Dz. Urz. UE
Polskie wydanie specjalne); celem dyrektywy jest m.in. zapewnienie wysokiego
poziomu ochrony środowiska, jako całości poprzez stosowanie zasad przezorności
(przewidywania
ewentualnych
negatywnych
skutków
działań)
i
prewencji
(zapobiegania zanieczyszczeniom i likwidacji ich u źródła);
3) Konwencji o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym,
sporządzonej w Espoo dnia 25 lutego 1991 r. (Dz. U. Nr 96, poz. 1110); celem
postanowień Konwencji jest podejmowanie (indywidualnie lub wspólnie przez
umawiające się Strony) Konwencji prawnych, administracyjnych lub innych działań,
aby odpowiednimi i skutecznymi środkami zapobiec, redukować i kontrolować
znaczące szkodliwe transgraniczne oddziaływania na środowisko, wynikające z
planowanej działalności o charakterze globalnym i jakimkolwiek innym.
Projekt Studium wskazuje kierunki rozwoju gminy Nowa Ruda, uwzględniając przy
tym potrzebę utrzymywania odpowiedniego stanu środowiska, a także zachowania walorów
krajobrazowych i kulturowych występujących na obszarze nim objętym. Można więc uznać,
iż jest on narzędziem realizacji krajowej polityki ochrony środowiska.
Sporządzając projekt Studium kierowano się zasadami zrównoważonego rozwoju między innymi w taki sposób wyznaczając nowe tereny rozwojowe gminy, aby umożliwić jej
dalszy rozwój, przy możliwie najmniejszej ingerencji w cenne zasoby przyrodnicze tego
obszaru. Jednocześnie wskazując w projekcie Studium możliwość zagospodarowania
poszczególnych terenów, wzięto pod uwagę uwarunkowania ekofizjograficzne (w tym
występowanie obiektów i obszarów chronionych) oraz konieczność ich ochrony.
Określając ustalenia projektu Studium położono nacisk m.in. na właściwą gospodarkę
energetyczną (poprzez korzystanie z proekologicznych źródeł ciepła) i wodno-ściekową (w
tym m.in.: poprzez ochronę ujęć wody przed zanieczyszczeniami, modernizację i rozbudowę
systemów wodociągowego i kanalizacyjnego). Wprowadzenie w życie tych działań zrealizuje
ustalenia m.in. Polityki energetycznej Polski do 2030 r., przyjętej przez Radę Ministrów dnia
29
10 listopada 2009 r., oraz Polityki Ekologicznej Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą
do roku 2016. Ponadto, w zakresie gospodarowania odpadami, regulacje projektu Studium (w
tym m.in. konieczność prowadzenia działań administracyjnych dążących do utrzymania
porządku i czystości w gminie) uwzględniają ustalenia takich dokumentów, jak regulamin
utrzymania czystości i porządku w gminie oraz wojewódzki plan gospodarki odpadami.
Reasumując, regulacje zawarte w projekcie Studium uwzględniają - w możliwym
zakresie - cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, krajowym i
lokalnym. Jednocześnie warto podkreślić, iż omawiany projekt dotyczy ograniczonego
obszaru i inwestycji o charakterze lokalnym, które będą realizowane w przyszłości. Trudno
zatem odnieść je bezpośrednio do wszystkich dokumentów związanych z ochroną środowiska
na szczeblu krajowym, wspólnotowym czy międzynarodowym.
9.
IDENTYFIKACJA
ŚRODOWISKO
W
I
OCENA
OPARCIU
O
ZNACZĄCYCH
ANALIZĘ
ODDZIAŁYWAŃ
USTALEŃ
I
NA
ROZWIĄZAŃ
FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNYCH PROJEKTU STUDIUM.
W dotychczasowym Studium na obszarze gminy Nowa Ruda wydzielono różne
jednostki terenowe, którym przypisano konkretne funkcje. Znaczną część omawianego
obszaru przeznaczono dla użytkowania rolniczego i lasów oraz dolesień. W rejonie
istniejących miejscowości określono granice dopuszczalnego rozwoju osadnictwa oraz tereny
priorytetowych działań inwestycyjnych. Wśród terenów zabudowanych najwięcej wskazano
takich dla zabudowy mieszkaniowej, zagrodowej oraz usługowej (w tym: administracyjnej,
gastronomicznej, handlu, kultury, rzemiosła, turystycznej, oświaty, sportu i zdrowia). Ponadto
część terenów (w obrębach: Dzikowiec, Ludwikowice Kłodzkie i Świerki) przeznaczono dla
działalności gospodarczej (przemysłu, baz, składów i magazynów) oraz eksploatacji
powierzchniowej (w obrębach: Czerwieńczyce, Dworki i Świerki). W dotychczasowym
Studium wskazano także tereny m.in.: hałd i wyrobisk wskazanych do sukcesywnej
rekultywacji (w obrębie Ludwikowice Kłodzkie), produkcji rolniczej - dawnych PGR (m.in.
w obrębach: Bożków, Krajanów i Wolibórz), oczyszczalni ścieków i wysypiska śmieci (w
granicach obrębów: Świerki, Włodowice i Wolibórz), usług komunikacji i dróg.
W analizowanym projekcie Studium także wydzielono szereg jednostek terenowych
(funkcjonalno-przestrzennych), którym przypisano określone kategorie przeznaczenia.
Częściowo przeznaczenie to pokrywa się z tym określonym w dotychczasowym Studium.
Wyjątek stanowią przede wszystkim tereny przeznaczone dotychczas dla dolesień. W
30
projekcie Studium zrezygnowano ze znacznej części tych dolesień - pozostawiono je tylko
tam, gdzie ich wprowadzenie było zgodne z uwarunkowaniami ekofizjograficznym (np.: na
najsłabszych glebach, w pobliżu kompleksów leśnych, tak, aby stanowiły dopełnienie
istniejących kompleksów). Z powyższych względów dla lasów i dolesień oraz obiektów
gospodarki leśnej (tereny oznaczone na rysunku projektu Studium pt „Kierunki rozwoju
przestrzennego” symbolem „ZL”) w projekcie Studium wskazano także niektóre z
dotychczasowych (określonych w dotychczasowym Studium) terenów rolnych.
Na znacznej części dotychczasowych terenów dla dolesień w projekcie Studium
wskazano użytkowanie rolnicze (tereny oznaczone symbolem „R”). Zmiany te są dość
korzystne „ekologicznie”, gdyż na większości terenów utrzymano istniejące na nich obecnie
zagospodarowanie rolnicze. Pozwoli to na zachowanie istniejących ekosystemów łąkowych,
co jest ważne ze względu na potrzebę ochrony żyjących tu stosunkowo licznych gatunków
zwierząt i roślin, objętych ochroną. Z drugiej strony część terenów wskazanych dotychczas
dla dolesień, w projekcie Studium przeznaczono dla obiektów usług turystycznych oraz
sportowych, rekreacyjnych i lecznictwa (symbol „UT”), bądź obiektów usług turystycznych
oraz terenowych obiektów i urządzeń sportowych oraz rekreacyjnych (symbol „UTT”). Te
niekorzystne zmiany pozwolą natomiast na rozwój gminy w kierunku turystycznym, uznanym
za jeden z ważniejszych dla aktywizacji gospodarczej omawianego obszaru.
Zmiany, jakie wprowadzono w projekcie Studium - w stosunku do dotychczasowego
Studium - dotyczą także m.in. terenów usług, działalności gospodarczej oraz eksploatacji
powierzchniowej. W dotychczasowym Studium teren położony w centralnej części obrębu
Bartnica (na zachód od drogi nr 3339D) przeznaczony był dla działalności gospodarczej. W
projekcie Studium dotychczasowe przeznaczenie utrzymano tylko na części tego terenu (przy
drodze), a na pozostałym jego fragmencie przewidziano zagospodarowanie rolnicze (symbol
„R”). Podobnie postąpiono z terenem w obrębie Dzikowiec (na wschód od drogi nr 3323D) w projekcie Studium jedynie jego północną część pozostawiono dla działalności
gospodarczej, a pozostałe jego fragmenty przeznaczono dla: zabudowy mieszkaniowej i usług
(symbol „MU”), zabudowy rekreacji indywidualnej (letniskowej), pensjonatowej, hotelowej i
mieszkaniowej jednorodzinnej oraz usług sportu, rekreacji i lecznictwa (symbol „ML”) i
obiektów usług turystycznych oraz sportowych, rekreacyjnych i lecznictwa (symbol „UT”).
Nowe tereny inwestycyjne (symbol „UP”), o stosunkowo niewielkiej powierzchni,
przewidziano w Czerwieńczycach (przy drodze 3323 D), Przygórzu (w rejonie drogi 3314 D),
31
a także Jugowie (poprzez powiększenie dotychczas projektowanych terenów inwestycyjnych
przy drodze KDL).
Jedną z większych zmian w stosunku do dotychczasowego Studium stanowi natomiast
likwidacja projektowanego obszaru aktywności gospodarczej, o powierzchni około 60 ha,
zlokalizowanego w Świerkach, w zachodniej części wsi. Potencjał inwestycyjny tych terenów
zmalał w związku z zakończeniem powierzchniowej eksploatacji pobliskiego złoża melafiru
„Świerki”. Zatem w projekcie Studium dla terenu tego przewidziano przeznaczenie rolnicze
(symbol „R”). Natomiast w związku ze wspomnianym zamknięciem kopalni odkrywkowej w
Świerkach, tereny po byłej eksploatacji przeznaczono w projekcie Studium dla obiektów
usług turystycznych oraz sportowych, rekreacyjnych i lecznictwa (symbol „UT”), a także dla
obiektów usług turystycznych oraz terenowych obiektów i urządzeń sportowych oraz
rekreacyjnych (symbol „UTT”). Rozwój w tym obszarze funkcji o charakterze turystycznosportowo-rekreacyjnym
pozwoli
na
rekultywację
zdegradowanych
terenów
poeksploatacyjnych i ich wtórne użytkowe wykorzystanie. Jest to działanie o charakterze
pozytywnym z punktu widzenia ochrony walorów środowiska, w tym krajobrazowych. Efekty
działań inwestycyjnych na tym obszarze będzie można obserwować zapewne w długim
horyzoncie czasowym.
Jak już wspomniano zmiany, jakie wprowadzono w projekcie Studium dotyczą także
terenów usług. W omawianym projekcie dla usług (przede wszystkim turystycznych)
wskazano w projekcie Studium tereny przeznaczone dotychczas głównie dla użytkowania
rolniczego (m.in. w obrębach: Bartnica, Dzikowiec, Ludwikowice Kłodzkie, Sokolec,
Przygórze, Wolibórz) lub lasów (m.in. w obrębach: Dworki, Jugów, Krajanów, Świerki).
Powyższe zmiany wynikają z istniejącego zapotrzebowania na możliwość lokalizacji
konkretnych funkcji w określonych miejscowościach. Przy tym są zgodne z lokalnymi
uwarunkowaniami ekofizjograficznym.
Jeden z terenów oznaczonych symbolem „UTT”, wyznaczony w Dzikowcu w rejonie
góry Wapienna, obejmuje swoim zasięgiem fragment obszaru o cennych walorach
przyrodniczych. Obszar ten, ze względu na występowanie stanowisk rzadkich i chronionych
gatunków, w tym: goryczki krzyżowej, kukułki bzowej i perłówki orzęsionej, został
zaproponowany do ochrony w formie użytku ekologicznego (w inwentaryzacji przyrodniczej
gminy – Fulica-Jankowski, 2005). Dla zabezpieczenia walorów przyrodniczych tego obszaru,
w projekcie Studium wprowadzono regulacje, zgodnie z którymi „projektowane sposoby
zagospodarowania i użytkowania terenu nie mogą naruszać walorów przyrodniczych obszaru
32
proponowanego do ochrony w formie użytku ekologicznego”. W zasięgu proponowanego
użytku ekologicznego zakazano ponadto lokalizowania nowej zabudowy.
Istotną zmianą, jaką wprowadzono w projekcie Studium, jest również ograniczenie
możliwości zabudowania części terenów - pomniejszono ustalony w dotychczasowym
Studium zasięg granicy dopuszczalnego rozwoju osadnictwa w obrębach: Bieganów,
Bożków, Czerwieńczyce, Dzikowiec, Przygórze, Sokolec, Włodowice i Wolibórz. W ramach
obszarów objętych dotychczas granicą dopuszczalnego rozwoju osadnictwa, w projekcie
Studium wskazano konkretne tereny dla różnego typu zabudowy, a pozostałe tereny
przeznaczono głównie dla użytkowania rolniczego.
Ponadto w projekcie Studium wyznaczono nowe jednostki terenowe dla: usług, w tym
m.in. stacji paliw (symbol „U,KSN”), cmentarzy wraz z obiektami obsługi (symbol „ZC”),
stawów hodowlanych, retencyjnych i innych dla potrzeb rolnictwa (symbol „WS”), obiektów
i urządzeń związanych z gospodarką leśną (symbol „RLU”), obiektów składowania odpadów
komunalnych (symbol „O”). Jednocześnie w projekcie Studium zaadaptowano tereny
prowadzonej aktualnie eksploatacji powierzchniowej złoża gabra „Słupiec-Dębówka” (w
obrębie Czerwieńczyce), korygując jednocześnie zasięg terenu eksploatacji – zgodnie z
zasięgiem obszaru górniczego. Natomiast tereny wskazane w dotychczasowym Studium dla
eksploatacji powierzchniowej złoża diabazów „Dębówka”, przeznaczono w większości dla
lasów i dolesień oraz obiektów gospodarki leśnej (symbol „ZL”), pozostawiając niewielki
obszar przeznaczony dla powierzchniowej eksploatacji złoża. Ograniczono tym samym zasięg
obszaru przyszłych przekształceń terenu.
W stosunku do ustaleń dotychczasowego Studium wskazane w omawianym projekcie
Studium funkcje i sposoby zagospodarowania poszczególnych terenów, mogą generować
zarówno pozytywne, jak i negatywne skutki dla środowiska. Z pozytywnymi skutkami
będziemy mieli do czynienia w odniesieniu do obszarów, na których zmniejszono (w
stosunku do dotychczasowego Studium) areał terenów zabudowanych, w tym z przewagą
funkcji gospodarczych, oraz w odniesieniu do obszarów, w zasięgu których adaptowano
dotychczasowe przeznaczenie, ustanawiając jednocześnie bardziej restrykcyjne zasady
zagospodarowania Negatywne oddziaływanie na środowisko będzie generalnie dotyczyło
obszarów, dla których proponowane jest rozszerzenie terenów inwestycyjnych, w tym o
charakterze mieszkaniowym, usługowym i gospodarczym. Negatywne oddziaływania na
środowisko mogą także generować dopuszczone na terenie gminy - na konkretnych terenach -
33
urządzenia oraz ich zespoły służące do produkcji energii z odnawialnych źródeł energii o
łącznej mocy do 100 kW.
W odniesieniu do wszystkich analizowanych terenów projektowane funkcje i sposoby
zagospodarowania terenów nie powinny generować znaczącego negatywnego oddziaływania
na środowisko. Niemniej jednak potencjalnie negatywne oddziaływanie na środowisko może
dotyczyć wszystkich obszarów dotychczas niezainwestowanych, dla których wprowadzono
możliwość realizacji technicznego zainwestowania. Planowane w projekcie Studium nowe
tereny dla funkcji gospodarczych (symbol „UP”) – mogą stanowić źródło emisji hałasu oraz
zanieczyszczeń powietrza, gleb i wód o potencjalnie większym natężeniu, niż inne formy
technicznego zainwestowania. Tereny z przewagą funkcji gospodarczych mogą generować
większe natężenie ruchu komunikacyjnego, głównie ciężarowego, co może mieć negatywny
wpływ na klimat akustyczny oraz jakość powietrza. Poza tym na terenie tym mogą powstać
obiekty produkcyjne wraz z instalacjami, których funkcjonowanie może powodować emisje
zanieczyszczeń i hałasu.
W projekcie Studium zawarto stosunkowo liczne ustalenia, dzięki którym - jeśli zostaną
wcielone w życie - możliwości wystąpienia negatywnych oddziaływań na środowisko, czy
uciążliwości dla mieszkańców obszaru objętego projektem Studium zostaną znacznie
ograniczone. Mimo tego realizacja ustaleń projektu Studium może mieć nieznaczny
niekorzystny wpływ na różne komponenty środowiska, gdyż nie da się tego całkowicie
wykluczyć.
Niekorzystne oddziaływania na środowisko ze strony planowanego w projekcie
Studium zagospodarowania będzie miało zarówno charakter tymczasowy, jak i stały. W
trakcie prac budowlanych dojdzie do zniszczenia wierzchniej warstwy glebowej, w tym
porastającej ją roślinności. Bezpowrotnie zostanie utracona także powierzchnia infiltracyjna
gruntu, która zostanie zabudowana budynkami oraz utwardzona placami i podjazdami
(oddziaływanie bezpośrednie, stałe, długoterminowe). Aby ograniczyć możliwość jej
pomniejszenia w analizowanym projekcie zalecono zachowanie minimalnego udziału takich
powierzchni na każdej działce budowlanej. Należy również podkreślić, iż wprawdzie w
wyniku wprowadzenia nowego zagospodarowania, zostanie zajęta część przestrzeni rolniczej,
to nie ulegnie ona niepożądanej fragmentacji. W projekcie Studium nowe tereny inwestycyjne
wyznaczono głównie w sąsiedztwie już istniejących, czym ograniczono możliwość
rozpraszania osadnictwa.
34
W związku z realizacją ustaleń projektu Studium naruszone i zanieczyszczone może
zostać również środowisko gruntowo-wodne. Naruszenie wierzchniej warstwy glebowej
będzie miało charakter stały – w miejscu posadowienia budynków – i długoterminowy.
Przeważająca część gleb analizowanego obszaru charakteryzuje się niewielką przydatnością
rolniczą, więc wspomniane oddziaływanie nie powinno być znaczące. Także wpływ robót
budowlanych na stosunki gruntowo-wodne nie powinien być znacząco negatywny. W trakcie
prac budowlanych może zostać także przekształcona rzeźba terenu - w celu lokalizacji
niektórych obiektów. Zmiany te (o charakterze stałym) nie powinny być jednak znaczące,
gdyż prawdopodobnie nowa zabudowa będzie lokalizowana tak, aby nie było konieczne
dokonywanie tego typu zabiegów.
Z pracami budowlanymi (pracą pojazdów oraz maszyn) mogą wiązać się emisje
zanieczyszczeń powietrza (spaliny i pylenie), hałasu oraz ewentualnie śladowych emisji
(wycieków) substancji ropopochodnych do „uwrażliwionego” (w wyniku prowadzonych
robót) gruntu. Warto podkreślić, że zanieczyszczenie środowiska gruntowo-wodnego może
nastąpić nie tylko w wyniku prac maszyn, ale również w przypadku niewłaściwego
zabezpieczenia ścieków bytowych (wytwarzanych przez pracowników budowy), materiałów
budowlanych czy samego zaplecza budowy. Jednak te ewentualne niekorzystne
oddziaływania będą występowały tylko przez pewien (prawdopodobnie krótki) czas - do
momentu zakończenia budowy. Zakłada się zatem, iż powyższe kategorie oddziaływań na
środowisko nie powinny być znaczące.
Kolejne kategorie niekorzystnego oddziaływania na środowisko pojawią się na etapie
użytkowania nowych obiektów. Będą to prawdopodobnie influencje o charakterze
bezpośrednim, skumulowanym, długoterminowym i stałym. Bowiem z okresem eksploatacji
planowanej zabudowy mogą być związane przede wszystkim emisje zanieczyszczeń do
powietrza (z lokalnych kotłowni), ścieków i odpadów stałych (głównie z gospodarstw
domowych). Potencjalnym źródłem negatywnych oddziaływań na środowisko będą nowe
tereny z przewagą zabudowy mieszkaniowej, usługowej, zagrodowej oraz przemysłowoprodukcyjnej. Negatywnym skutkiem wprowadzenia takich form zainwestowania będzie
niewątpliwie zajęcie przestrzeni użytkowanej dotychczas rolniczo. Jednak ze względu na
stosunkowo niskie walory produkcyjne większości gleb obszaru gminy Nowa Ruda, rezultat
ten będzie mało znaczący. W odniesieniu do funkcji mieszkaniowej, usługowej i zagrodowej
wielkość tych kategorii oddziaływania nie powinna być znacząca (z pewnością nie przekroczy
wartości dopuszczalnych). Po części efekt ten może zostać osiągnięty dzięki ustaleniom
35
projektu Studium, w którym zawarto liczne regulacje, dotyczące ochrony środowiska i jego
zasobów, np. dotyczące: sukcesywnego porządkowania gospodarki wodno-ściekowej na
terenach zainwestowanych czy wykorzystywania ekologicznych źródeł energii. Należy
również podkreślić, że tereny z przewagą zabudowy jednorodzinnej, usługowej lub
zagrodowej wyznaczono zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju - jako kontynuację
istniejących terenów osadniczych. Nie powinny więc znacząco niekorzystnie wpływać na
środowisko.
Niemniej
omawiana kategoria
oddziaływania będzie miała charakter
długoterminowy i stały. W przypadku terenów przeznaczonych dla funkcji gospodarczych
(oznaczonych symbolem „UP”) można jedynie przypuszczać, iż uciążliwości dla środowiska
związane z tymi terenami będą większe od większości innych form zagospodarowania
terenów określonych w projekcie Studium. Ponieważ zakres możliwych do zrealizowania na
tych terenach działalności jest szeroki, trudno na obecnym etapie przewidzieć ich wpływ na
środowisko. W zależności od ich charakteru i potencjalnego stopnia oddziaływania na
środowisko będą miały zastosowanie odpowiednie przepisy Prawa ochrony środowiska
mające na celu zmniejszenie influencji na środowisko.
Potencjalnie negatywny wpływ na środowisko może mieć wzniesienie urządzeń lub ich
zespołów wytwarzających energię ze źródeł odnawialnych. Na obszarze gminy Nowa Ruda
dopuszczono zarówno urządzenia wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii o
łącznej mocy do 100 kW, jak i o mocy przekraczającej 100 kW. Lokalizację urządzeń z
pierwszej z ww. grup (w szczególności takich jak: systemy fotowoltaiczne, słoneczne
systemy grzewcze, czy pompy ciepła) dopuszczono na wszystkich terenach, na których
dopuszczono zabudowę, pod warunkiem, że te instalacje nie będą powodować przekroczenia
standardów jakości środowiska ani - poza (małymi elektrowniami wodnymi) - wprowadzać
ograniczeń w zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu na innych
nieruchomościach niż te, na których zostały usytuowane. Natomiast w zakresie realizacji
urządzeń oraz ich zespołów służących do produkcji energii z odnawialnych źródeł energii o
łącznej mocy przekraczającej 100 kW w projekcie Studium:
1) zakazano lokalizacji elektrowni wiatrowych;
2) dopuszczono lokalizację instalacji fotowoltaicznych w granicach:
- terenów kategorii: „EF”, „P”, „UP”, „PE”, „OPE”;
- terenów o symbolu: „SW.1.UT”, „SW.2.UTT”, „DR.1.UTT”;
3) dopuszczono realizację niewymienionych w pkt 1 i 2 instalacji wytwarzających
energię z odnawialnych źródeł na terenach „L.1.P”.
36
Zgodnie z ustaleniami analizowanego projektu Studium strefy ochronne dla obszarów,
na których rozmieszczone będą urządzenia wytwarzające energię z odnawialnych źródeł
energii o mocy przekraczającej 100 kW winny zamykać się w:
1) dla ogniw fotowoltaicznych lokalizowanych na terenach kategorii: „EF”, „P”, „UP”,
„PE” i „OPE” – w zasięgu terenów, na których te ogniwa będą lokalizowane;
2) dla ogniw fotowoltaicznych lokalizowanych na terenach o symbolu: „SW.1.UT”,
„SW.2.UTT”, „DR.1.UTT” – w zasięgu terenów, na których te ogniwa będą
lokalizowane;
3) dla instalacji wytwarzających energię z odnawialnych źródeł, takich jak biogaz,
biomasa oraz biopaliwa, lokalizowanych na terenach „L.1.P”– w zasięgu terenów,
na których te ogniwa będą lokalizowane.
Spośród dopuszczonych na obszarze projektu Studium urządzeń lub ich zespołów
wytwarzających energię ze odnawialnych źródeł energii o mocy powyżej 100 kW, największe
obszary mogą zajmować instalacje fotowoltaiczne. Farmy fotowoltaiczne to inwestycje,
których eksploatacja nie generuje hałasu, nie powoduje nieprzyjemnych zapachów oraz nie
powoduje emisji zanieczyszczeń do powietrza. Niewątpliwie powstanie farmy fotowoltaicznej
powoduje: zajętość terenu, zmianę warunków oświetlania terenu (panele zacieniają teren pod
sobą) oraz zmianę warunków wodnych (odpady nie będą równomiernie pokrywały terenu).
Farma fotowoltaiczna oddziaływuje także na lokalny krajobraz, choć nie są to zazwyczaj
oddziaływania znacząco negatywny. Wpływ na środowisko przypuszczalnie może mieć
miejsce także podczas prac budowlanych, gdy dochodzi do uszkodzenia wierzchniej warstwy
podłoża, co może być przyczyną uszkodzenia warstwy urodzajnej gleby a także wywołać
zmiany w płytkich strukturach litologicznych i hydrogeologicznych. Podobne oddziaływania
mogą wystąpić na etapie demontażu paneli fotowoltaicznych.. Ewentualne negatywne
oddziaływania paneli fotowoltaicznych na środowisko mogą wiązać się także z refleksami
świetlnymi, powstającymi na skutek odbicia promieni słonecznych od szyby pokrywającej
panel słoneczny. Odblaski takie mogą być niebezpieczne dla ptaków, gdyż potencjalnie
zwierzęta mogą je mylić z taflą wody i zderzać się z nimi. Potencjalnie problem odbijania
promieni słonecznych może dotyczyć także gatunków owadów, składających jaja w wodzie
(co może skutkować spadkiem populacji niektórych gatunków owadów, a co za tym idzie
zmniejszenie bazy pokarmowej dla ptaków). Stosowane obecnie panele fotowoltaiczne o
wysokiej absorpcji promieni słonecznych ograniczają jednak ww. zjawiska. Lokalizację na
37
obszarze gminy Nowa Ruda właśnie takich paneli (o wysokim poziomem absorpcji promieni
słonecznych) zalecono w projekcie Studium.
Wskazane w projekcie Studium – na rysunku pt. „Kierunki rozwoju przestrzennego” –
granice obszarów lokalizacji instalacji fotowoltaicznych, charakteryzują się oddaleniem od
większych zbiorników wodnych – czyli od stref przyrodniczych generujących większą
aktywność awifauny wodnej, potencjalnie najbardziej narażonej na zderzenie z panelami
fotowoltaicznymi. Ponadto żaden z tych obszarów, nie leży w zasięgu obszarowej formy
ochrony przyrody [Geoserwis GDOŚ]. Na żadnym z tych obszarów nie zidentyfikowano
także dotychczas stanowisk gatunków roślin, zwierząt lub grzybów objętych ochroną.
Niemniej stanowiska chronionych gatunków roślin i zwierząt zidentyfikowano w bliskim
sąsiedztwie omawianych obszarów. Obszar lokalizacji instalacji fotowoltaicznych w obrębie
Świerki leży w bliskim sąsiedztwie granicy projektowanego SOO „Ostoja Nietoperzy Gór
Sowich” o kodzie PLH020071. Ponadto w bezpośrednim sąsiedztwie omawianego obszaru
lokalizacji instalacji fotowoltaicznych – na południowy-zachód od jego granicy – rozciągają
się tereny źródliskowe potoku Włodzica, proponowane w inwentaryzacji przyrodniczej gminy
Nowa Ruda [Fulica-Jankowski, 2005] do objęcia ochroną w formie użytku ekologicznego.
Warto jednak zauważyć, że dane dotyczące stanowisk chronionych gatunków roślin i zwierząt
oraz walorów obszaru źródliskowego Włodzicy, pochodzą z 2005 r., zatem sprzed 10 lat. Od
tamtego czasu zmianie uległ sposób zagospodarowania przestrzeni na obszarach (i w ich
sąsiedztwie), zidentyfikowanych jako cenne przyrodniczo. Trudno jednoznacznie stwierdzić
czy nie straciły one swoich walorów, czy cech siedlisk sprzyjających bytowaniu określonego,
chronionego
gatunku
–
na
potrzeby
niniejszej
prognozy
nie
zidentyfikowano
ogólnodostępnych opracowań, aktualizujących i weryfikujących ww. dane z inwentaryzacji
przyrodniczej gminy Nowa Ruda z 2005 r. Weryfikacja taka zostanie prawdopodobnie
przeprowadzona na etapie projektowania
konkretnej inwestycji (farmy fotowoltaicznej).
Dopiero taka szczegółowa, aktualna inwentaryzacja pozwoli na rozpoznanie walorów danego
obszaru i sporządzenie takiego projektu inwestycji, który będzie te walory uwzględniał.
Obecnie nie można jednoznacznie wskazać, że realizacja paneli fotowoltaicznych na
określonych w projekcie Studium obszarach, będzie miała znacząco negatywny wpływ na
środowisko, w tym cenne gatunki roślin i ptaków, których siedliska zidentyfikowano w
sąsiedztwie obszarów lokalizacji instalacji fotowoltaicznych.
Z powyższych względów nie wskazuje się także jednoznacznie, by realizacja ustaleń
projektu Studium w zakresie dopuszczenia lokalizacji ogniw fotowoltaicznych o mocy
38
powyżej 100 kW na terenach kategorii: „EF”, „P”, „UP”, „PE” i „OPE” wpłynęła znacząco
negatywnie na faunę i florę, w tym stanowiska gatunków objętych ochroną:

nocka dużego Myotis myotis zidentyfikowanego na terenie oznaczonym na rysunku
projektu Studium pt. „Kierunki rozwoju przestrzennego” symbolem „J.1.UP”;

świerszczaka Locustella naevia zidentyfikowanego na terenie „WO.2.EF”;

paprotki zwyczajnej Polypodium vulgare zidentyfikowanego na terenie „L.2.UP”.
Warto także dodać, że w przypadku terenów ww. kategorii dominujący sposób
zagospodarowania będzie związany z różnego rodzaju aktywnościami gospodarczymi
(niektóre z ww. terenów są już obecnie zainwestowane). Ewentualnie lokalizowane panele
fotowoltaiczne będą głównie służyć zaopatrzeniu w energie elektryczną obiektów
znajdujących się na tych terenach. Tym samym potencjalne negatywne oddziaływanie paneli
fotowoltaicznych – w szczególności na świerszczaka, nie powinno być w tych przypadkach
znaczące.
Zwłaszcza,
że
według
ustaleń
projektu
Studium
„w
użytkowaniu
i
zagospodarowaniu jednostek terenowych należy” – oprócz innych ustaleń – „uwzględnić
występowanie chronionych obiektów i obszarów”.
Reasumując, skala i
skutki
potencjalnych
negatywnych oddziaływań
paneli
fotowoltaicznych na środowisko obszaru projektu Studium nie będą prawdopodobnie
znacząco negatywne, a w przypadku wpływów generowanych w trakcie budowy/demontażu
farm fotowoltaicznych influencje te będą krótkotrwałe i stosunkowo niewielkie. Zresztą o
możliwości realizacji inwestycji, jaką jest budowa farmy fotowoltaicznej, przesądzi procedura
oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, przeprowadzona na zasadach
określonych w ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku
i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania
na środowisko (Dz. U. z 2013 r., poz. 1235, z późn. zm.).
Realizacja zagospodarowania przewidzianego w projekcie Studium na większości
analizowanych obszarów będzie miała także pozytywne skutki. Jednym z nich będzie zmiana
różnorodności biologicznej, w tym prawdopodobne jej wzbogacenie. Bowiem na miejsce
gatunków związanych z zagospodarowaniem rolniczym (zgodnie z dotychczasowym
użytkowaniem), pojawią się gatunki związane z nowym zainwestowaniem, których ilość i
różnorodność będzie prawdopodobnie większa, niż dotychczas, np.: w przydomowych
ogródkach uprawia się często gatunki roślin o większych walorach, niż na polach uprawnych.
39
Pozytywne skutki poniesie za sobą regulacja granicy rolno-leśnej i tym samym ochrona przed
zalesieniem użytków rolnych o dużych walorach przyrodniczych.
Zagospodarowanie planowane w projekcie Studium będzie miało mniej znaczące
oddziaływanie na środowisko, niż określone w dotychczasowym Studium, co ma swoje
uzasadnienie w zapisach obu dokumentów. Regulacje zawarte w ocenianym projekcie
Studium są bardziej szczegółowe, niż te w dotychczasowym Studium. Dotyczą one np.:
zakazu lokalizacji pewnych funkcji na konkretnych terenach czy określenia wskaźnika
powierzchni zabudowy dla każdej z wyznaczonych jednostek terenowych. Zatem regulacje
zawarte w projekcie Studium pozwalają na mniej swobodne gospodarowanie na obszarze nim
objętym. To z kolei ogranicza możliwości negatywnego oddziaływania planowanego, ale
także istniejącego zagospodarowania na środowisko oraz ewentualność wystąpienia kolizji
funkcjonalno-przestrzennych. Ma to szczególne znaczenie w kontekście konieczności
ochrony położonych w granicach gminy Nowa Ruda obszarów i obiektów chronionych, w
tym ostoi NATURA 2000, których istnienia nie uwzględniono w dotychczasowym Studium.
Oprócz wspomnianych obszarów Natura 2000 obszar projektu Studium jest objęty
różnymi innymi formami ochrony przyrody o charakterze obszarowym. Nie przewiduje się
znaczącego
negatywnego
oddziaływania
planowanego
w
analizowanym
projekcie
zagospodarowania na te obszary chronione. Niezależnie od ustaleń projektu Studium w
zasięgu obszarów objętych formami ochrony przyrody obowiązują zasady zagospodarowania
wynikające z odpowiednich aktów prawnych. Ustalenia wspomnianych aktów prawnych
powinny być uwzględnione na etapie opracowania miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego oraz na etapie późniejszych procesów inwestycyjnych. Przestrzeganie
ustanowionych zasad zagospodarowania pozwoli zabezpieczyć cenne walory przyrodniczokrajobrazowe gminy.
Część obszarów objętych projektem Studium zajmują cenne siedliska przyrodnicze,
będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty Europejskiej (wymienione w Załączniku I
Dyrektywy Siedliskowej oraz w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia
2010 r. w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem
zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do
uznania lub wyznaczenia jako obszary Natura 2000). Przewidziane w projekcie Studium
sposoby zagospodarowania nie naruszają tych siedlisk.
40
Realizacja ustaleń projektu Studium nie wpłynie ponadto negatywnie na zabytki i dobra
materialne. Nie przewiduje się ponadto aby realizacja ustaleń projektu Studium wpłynęła
znacząco negatywnie na krajobraz i zasoby naturalne.
W odniesieniu do sposobu realizacji ustaleń projektu Studium jako oddziaływanie
skumulowane można rozpatrywać jednoczesne zainwestowywanie rozległych terenów
osadniczych wskazanych w analizowanym dokumencie. Skumulowane oddziaływanie wielu
źródeł emisji może powodować większe zagrożenie dla środowiska. Te skumulowane
oddziaływania związane będą zwłaszcza z: trwałym zmniejszeniem powierzchni biologicznie
czynnej, zniszczeniem istniejącej roślinności, a przede wszystkim z emisją zanieczyszczeń
powietrza (zwłaszcza w sezonie grzewczym). Z reguły jednak zagospodarowywanie terenów
inwestycyjnych na obszarach poza dużymi aglomeracjami jest rozłożone w czasie, więc
rzadko kiedy można mówić o takim skumulowanym znacząco negatywnym oddziaływaniu.
W tabeli nr 9.1. wyszczególniono oddziaływania na poszczególne elementy
środowiska generowane przede wszystkim przez planowane w projekcie Studium
zagospodarowanie. Ponieważ kategorie negatywnego oddziaływania na środowisko związane
są także z zagospodarowaniem istniejącym na obszarze gminy Nowa Ruda oraz tym
przewidzianym w dotychczasowym Studium w tabeli tej zawarto także informację o
zmianach kategorii oddziaływań planowanego w projekcie Studium zagospodarowania na
poszczególne elementy środowiska, w porównaniu z zagospodarowaniem określonym w
dotychczasowym Studium.
41
Tabela nr 9.1. Oddziaływania planowanego w projekcie Studium zagospodarowania na poszczególne elementy środowiska oraz ich zmiana w
stosunku do dotychczasowego Studium.
Punkt
Komponent
środowiska
Sposób i charakter oddziaływania na środowisko
Możliwe lokalne (w miejscach posadowienia nowych budynków oraz lokalizacji dróg)
przekształcenie rzeźby terenu. Oddziaływanie bezpośrednie, stałe i negatywne.
1. Rzeźba terenu.
Powietrze
2. atmosferyczne i
klimat akustyczny.
3. Klimat lokalny.
4.
Wody i środowisko
gruntowo-wodne.
5. Gleby.
Pewnego rodzaju ochrona istniejącej rzeźby terenu na terenie położonym w obrębie
Czerwieńczyce, na którym w projekcie Studium zakazano możliwości prowadzenia
eksploatacji powierzchniowej. Oddziaływanie pośrednie, długoterminowe, pozytywne.
Emisje zanieczyszczeń powietrza głównie z lokalnych kotłowni i systemu komunikacji.
Oddziaływanie bezpośrednie, chwilowe, skumulowane i negatywne.
Hałas komunikacyjny wywołany pracami budowlanymi i ruchem pojazdów
samochodowych. Oddziaływanie bezpośrednie, chwilowe i negatywne.
Brak oddziaływania - realizacja zagospodarowania przewidzianego zarówno w projekcie
Studium, jak i w dotychczasowym Studium nie wpłynie na znaczącą zmianę czynników
klimatotwórczych, a co za tym idzie klimatu lokalnego.
Możliwość czasowego (w trakcie prac budowlanych) zanieczyszczenia środowiska
gruntowo-wodnego oraz jego długoterminowego zanieczyszczenia przez ścieki i różnego
rodzaju odpady. Aby temu zapobiec w projekcie Studium zawarto regulacje dotyczące
konieczności ochrony zasobów gruntowo-wodnych. Oddziaływanie pośrednie,
krótkoterminowe/długoterminowe i negatywne
Brak zmniejszenia erozji wodnej powierzchniowej gleb na terenach, na których
zrezygnowano z dolesień.
Czasowe zniszczenie wierzchniej warstwy glebowej w miejscach prowadzenia prac
budowlanych oraz trwałe w miejscach lokalizacji nowej zabudowy i dróg. Ale ze względu
na niewielką wartość przyrodniczą lokalnych gleb, jest to mało znacząca kategoria
oddziaływania na środowisko. Oddziaływanie bezpośrednie, chwilowe/stałe i negatywne.
Zmiana w stosunku do
dotychczasowego Studium
Wzrost powierzchni obszarów
potencjalnych przekształceń rzeźby
terenu.
Ograniczenie zasięgu zmian
lokalnej rzeźby terenu.
potencjalnych emisji
zanieczyszczeń.
Brak zmian.
potencjalnych emisji
zanieczyszczeń.
Brak znaczących zmian.
narażonych na zniszczenie
wierzchniej warstwy glebowej.
42
Punkt
6.
Komponent
środowiska
Roślinność i
zwierzęta.
7.. Bioróżnorodność.
Obszary i obiekty
chronione, w tym
8..
obszary NATURA
2000.
9.
Zasoby naturalne
(złoża surowców).
Zmiany gatunkowe - wyemigrowanie zwierząt i zanik gatunków roślin związanych z
obecnym zagospodarowaniem. Na ich miejsce pojawią się zwierzęta i rośliny związane z
nowym zagospodarowaniem, np.: w miejsce roślin uprawnych na terenach
przeznaczonych w dotychczasowym Studium dla użytkowania rolniczego, pojawią się
rośliny związane z przydomowymi ogródkami.
Trwałe zmniejszenie powierzchni biologicznie czynnej na obszarach przeznaczonych pod
zabudowę i inne techniczne zainwestowanie oraz place i drogi dojazdowe. Oddziaływanie
bezpośrednie, stałe, negatywne i skumulowane.
Trwałe zniszczenie roślinności na terenach przeznaczonych pod nowe budynki i drogi. Ze
względu na niską wartość roślinności pokrywającej tereny, na których dopuszczono nowe
formy zagospodarowania oddziaływanie to nie będzie znaczące, choć negatywne,
bezpośrednie, stałe i potencjalnie skumulowane.
Zmiany gatunków roślin i zwierząt na obszarach, na których pojawi się nowe
zainwestowanie związane z siedliskami ludzkimi. Na ich miejsce pojawią się zwierzęta i
rośliny związane z nowym zainwestowaniem. Możliwe istotne zmiany w strukturze
gatunkowej, w tym także jej wzbogacenie, w stosunku do stanu istniejącego.
Oddziaływanie bezpośrednie, stałe, neutralne/pozytywne i skumulowane.
Możliwe naruszenie obiektów i obszarów chronionych. Aby zminimalizować ryzyko tego
typu negatywnych oddziaływań w projekcie Studium wprowadzono ograniczenia w
zagospodarowaniu terenów położonych w zasięgu oraz w sąsiedztwie cennych obszarów i
obiektów. Oddziaływanie potencjalnie negatywne, choć minimalizowane poprzez
odpowiednie regulacje projektu Studium.
Przewidziana rekultywacja rejonu powierzchniowej eksploatacji złoża w Świerkach –
oddziaływanie pozytywne, bezpośrednie, długoterminowe.
Możliwe zmiany, w tym
zwiększenie bioróżnorodności.
narażonych na zmniejszenie
powierzchni biologicznie czynnej.
narażonych na zniszczenie
roślinności.
Możliwe istotne zmiany w
strukturze gatunkowej, w tym także
jej wzbogacenie, w stosunku do
stanu istniejącego.
Chronione (w przypadku obszarów
NATURA 2000 oraz stanowisk
zwierząt i roślin chronionych) lub
lepiej chronione (tereny parku
krajobrazowego i obszaru
chronionego krajobrazu) m.in.
poprzez regulację zawartą w
projekcie Studium odnoszącą się do
konieczności uwzględnienia ich w
sposobie użytkowania i
zagospodarowania terenów
położonych w ich zasięgu.
Eliminacja oddziaływań
związanych z powierzchniową
eksploatacją złoża i umożliwienie
43
Punkt
Komponent
środowiska
Umożliwienie dalszej eksploatacji złoża melafirów „Słupiec-Dębówka” oraz częściowo
złoża diabazów „Dębówka” – oddziaływanie bezpośrednie, długoterminowe, pozytywne
(ze względów gospodarczych) i negatywne (ze względów środowiskowych i
krajobrazowych).
10. Ludzie.
11. Krajobraz.
Czasowe uciążliwości w trakcie prac budowlanych oraz uciążliwości związane z ruchem
samochodowym (emisje hałasu). Oddziaływanie negatywne, długoterminowe,
bezpośrednie.
Stała zmiana krajobrazu będąca efektem pojawienia się w nim nowych obiektów
kubaturowych (głównie budynków) – oddziaływanie negatywne, bezpośrednie,
długoterminowe. Aby zminimalizować to negatywne oddziaływanie planowanego
zagospodarowania na krajobraz, część obszaru projektu Studium objęto strefą „K” ochrony
konserwatorskiej krajobrazu kulturowego lub strefą „E” ochrony konserwatorskiej
ekspozycji (oddziaływanie pozytywne, pośrednie, długoterminowe).
Przewidziana rekultywacja rejonu powierzchniowej eksploatacji złoża w Świerkach –
oddziaływanie pozytywne, bezpośrednie, długoterminowe.
12.
Zabytki i dobra
materialne.
Możliwość zmniejszenia wartości estetycznych zabytkowych budynków, np. poprzez ich
przebudowę (oddziaływanie negatywne, bezpośrednie, długoterminowe).
Możliwość naruszenia zabytków archeologicznych w trakcie prowadzonych prac
budowlanych (oddziaływanie negatywne, bezpośrednie, chwilowe).
Aby zminimalizować te negatywne oddziaływania w projekcie Studium zawarto regulacje
dotyczące ochrony dziedzictwa kulturowego.
wprowadzania działań
minimalizujących skutki
eksploatacji.
Zmniejszenie powierzchni możliwej
eksploatacji złoża diabazów
„Dębówka”.
Możliwa poprawa warunków życia
mieszkańców, dzięki przyjętym w
projekcie Studium rozwiązaniom
funkcjonalno-przestrzennym.
Lepiej chroniony m.in. poprzez
bardziej szczegółowe regulacje
dotyczące możliwości
gospodarowania w zasięgu terenów
objętych strefą ochrony
konserwatorskiej krajobrazu
kulturowego i strefą ochrony
konserwatorskiej ekspozycji.
Zabytki lepiej chronione poprzez
bardziej szczegółowe regulacje, w
tym dotyczące m.in. zachowania
obiektów zabytkowych czy
kształtowania i lokalizacji nowej
zabudowy w sąsiedztwie
zabytkowych obiektów i ich
zespołów oraz w zasięgu stref
ochrony konserwatorskiej.
44
Reasumując, z prognozy oddziaływania na środowisko ustaleń i rozwiązań
funkcjonalno-przestrzennych projektu Studium przeprowadzonej w niniejszym dokumencie
wynika, iż planowane w projekcie Studium zagospodarowanie nie stanowi znaczącego
zagrożenia dla środowiska przyrodniczego. Ewentualne niekorzystne oddziaływania nie będą
znacząco negatywne oraz będą dotyczyły ograniczonej przestrzeni i czasu (wystąpią przede
wszystkim na etapie budowy nowych budynków, dróg oraz sieci i urządzeń infrastruktury
technicznej).
Ustalenia zawarte w projekcie Studium, są korzystniejsze „ekologicznie” niż te
zawarte w dotychczasowym Studium – głównie ze względu na ich większą szczegółowość
oraz uwzględnienie aktualnych uwarunkowań ekofizjograficznych. Dzięki temu zostaje
ograniczona możliwość swobodnego gospodarowania na obszarze gminy Nowa Ruda, a co za
tym idzie następuje minimalizacja ewentualnych negatywnych oddziaływań na środowisko.
10. ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB
KOMPENSACJĘ
PRZYRODNICZĄ
NEGATYWNYCH
ODDZIAŁYWAŃ
NA
ŚRODOWISKO.
Jak wspomniano już w rozdziale nr 7, na obszarze projektu Studium znajduje się kilka
obszarów chronionych, w tym fragmenty: Parku Krajobrazowego Gór Sowich, Obszaru
Chronionego Krajobrazu „Góry Bardzkie i Sowie”, projektowanego Specjalnego Obszaru
Ochrony siedlisk „Ostoja Nietoperzy Gór Sowich” o kodzie PLH020071 i Obszaru Specjalnej
Ochrony ptaków (OSO) „Sudety Wałbrzysko-Kamiennogórskie” o kodzie PLB020010.
Ponadto na obszarze projektu Studium zidentyfikowano 8 pomników przyrody ożywionej,
pomnik przyrody nieożywionej oraz stanowiska roślin i zwierząt chronionych.
Według ustaleń projektu Studium na terenach leżących w zasięgu obszarów
chronionych oraz części stanowisk roślin i zwierząt chronionych, przewiduje się utrzymanie
dotychczasowego
zagospodarowania.
Tereny
objęte
ochroną
w
postaci:
parku
krajobrazowego, obszaru chronionego krajobrazu i obszarów NATURA 2000 przeznaczono
dla lasów, użytkowania rolniczego lub (w mniejszym stopniu) zabudowy (mieszkaniowej
jednorodzinnej lub zagrodowej, usług turystycznych). Istniejące zagospodarowanie
(przeważanie leśne lub rolnicze, a miejscami także zabudowa mieszkaniowa i usługowa)
utrzymano także na większości stanowisk roślin i zwierząt chronionych, jakie
zidentyfikowano na obszarze objętym projektem Studium.
45
Urzeczywistnienie ustaleń projektu Studium na opisanych powyżej terenach, nie
wpłynie na powstanie nowych, istotnych źródeł negatywnego oddziaływania. Realizacja
planowanego zagospodarowania nie powinna w większym stopniu wpłynąć niekorzystnie na
obiekty i obszary objęte ochroną - dotyczy to również liczebności populacji chronionych
gatunków roślin i zwierząt. Warto podkreślić, iż ta część zwierząt (objętych ochroną
gatunkową), które bytują obecnie na terenach już zurbanizowanych, prawdopodobnie jest
mniej wrażliwa na działalność człowieka i dobrze znosi jego obecność.
Zgodnie z ustaleniami projektu Studium nowe formy zagospodarowania przewidziano
także na zidentyfikowanych stanowiskach zwierząt i roślin podlegających ochronie. Przyjęte
w projekcie Studium rozwiązania mają jednak na uwadze fakt, iż w bezpośrednim sąsiedztwie
większości z tych stanowisk, znajdują się tereny leśne czy rolne, na których zwierzęta będą
mogły stworzyć nowe siedliska. Realizacja planowanego zagospodarowania nie powinna
więc wpłynąć znacząco negatywnie na powyższe gatunki zwierząt chronionych, w tym
zwłaszcza ich liczebność. Nie przewiduje się także, by realizacja dopuszczonych w projekcie
Studium (na wybranych terenach i obszarach) urządzeń lub ich zespołów wytwarzających
energię z odnawialnych źródeł energii o mocy powyżej 100 kW, wpłynęła znacząco
negatywnie na gatunki zwierząt i rośliny objętych ochroną. Jeżeli jednak w ramach oceny
oddziaływania na środowisko prowadzonej na etapie realizacji konkretnej inwestycji
okazałoby się, że ich wpływ na środowisko mógłby być znaczący, w ramach ewentualnej
kompensacji przyrodniczej można zalecić przeniesienie siedlisk gatunków zagrożonych
nowych zainwestowaniem. W projekcie Studium wskazano m.in. rozległe tereny z przewagą
lasów i dolesień oraz obiektów gospodarki leśnej czy tereny z przewagą użytkowania
rolniczego, w ramach których wspomniana wyżej kompensacja mogłaby się odbywać.
Poza regulacjami dotyczącymi obszarów i obiektów chronionych, w analizowanym
projekcie Studium zawarto także liczne zapisy, których efektem powinno być ograniczenie
negatywnych oddziaływań planowanego zagospodarowania na inne (poza już wymienionymi)
elementy środowiska. Wśród nich znajdują się ustalenia dotyczące m.in. zabezpieczenia
środowiska gruntowo-wodnego przed zanieczyszczeniem. Wprawdzie regulacje dotyczące
ochrony zasobów środowiska przed ewentualnymi negatywnymi oddziaływaniami zawarto
również w dotychczasowym Studium, jednak są one mniej szczegółowe, niż te w
projektowanym dokumencie. Przez to cenne zasoby środowiska w dotychczasowym Studium
są gorzej chronione.
46
Reasumując, w wyniku urzeczywistnienia ustaleń projektu Studium na obszarze nim
objętym nie powinny powstać źródła znaczących negatywnych oddziaływań na środowisko
przyrodnicze, w tym zwłaszcza obiekty i obszary objęte ochroną. Wpływ planowanego
zagospodarowania może być nawet mniejszy, niż ze strony tego istniejącego (określonego w
dotychczasowym Studium). W dotychczasowym Studium nie ma bowiem ustaleń, których
celem byłoby ograniczenie negatywnych oddziaływań na obszary NATURA 2000 oraz
stanowiska zwierząt i roślin objętych ochroną gatunkową.
Przyjęte w projekcie Studium rozwiązania, mające na celu zapobieganie i ograniczanie
ewentualnych negatywnych oddziaływań planowanego zagospodarowania na środowisko,
wydają się wystarczające (w możliwym dla tego typu dokumentu zakresie szczegółowości)
dla ochrony lokalnych walorów naturalnych. Nie ma tu zatem konieczności podejmowania
kompensacji przyrodniczej.
11. ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIĄZAŃ ZAWARTYCH W
PROJEKCIE STUDIUM WRAZ Z UZASADNIENIEM ICH WYBORU LUB
WYJAŚNIENIE BRAKU ROZWIĄZAŃ ALTERNATYWNYCH.
Niniejsza prognoza wykonywana była równocześnie z pracami nad projektem
Studium. W trakcie tych prac dokonano analizy istniejących uwarunkowań (w tym
przyrodniczych, kulturowych i krajobrazowych) oraz rozważano alternatywne możliwości ich
wykorzystania i ochrony. Przyjęte w projekcie Studium rozwiązania pozwalają, spośród
rozważanych
alternatywnych,
na
zrównoważony rozwój
gminy
Nowa
Ruda,
tj.
uwzględniający potrzebę rozwoju struktury funkcjonalno-przestrzennej gminy, ale i
konieczność ochrony lokalnych zasobów środowiska przyrodniczego i kulturowego oraz
krajobrazu. Z przeprowadzonej w niniejszym opracowaniu oceny wpływu ustaleń projektu
Studium na środowisko wynika, że najważniejszym nowym elementem mogącym znacząco
negatywnie oddziaływać na środowisko, są tereny z przewagą funkcji gospodarczych przemysłowych, usługowych, naprawczych oraz baz, składów i magazynów (tereny
skoncentrowanej działalności gospodarczej), z wyłączeniem aktywności związanych z
produkcją rolniczą i obsługą rolnictwa, obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży
powyżej 2000 m² oraz stacji paliw (oznaczone symbolem „UP”). Mogą one powodować
emisje zanieczyszczeń powietrza i środowiska gruntowo-wodnego oraz hałasu. Zagrożenia te
mogą być jednak stosunkowo łatwo ograniczone, np.: poprzez wykorzystanie w obiektach
47
usługowych czy przemysłowych urządzeń wykorzystujących odnawialne lub inne
„ekologiczne” źródła energii.
Niekorzystne oddziaływania na środowisko mogą być związane także z działalnością
eksploatacyjną złóż kruszyw naturalnych. Należy jednak zaznaczyć, iż negatywne skutki
takiej działalności związane są głównie z istniejącą na omawianym obszarze działalnością
eksploatacyjną.
Reasumując, urzeczywistnienie ustaleń projektu Studium nie wpłynie znacząco
negatywnie na cenne zasoby środowiska przyrodniczego, kulturowego i krajobraz oraz jakość
życia mieszkańców gminy. Nowe, planowane w omawianym projekcie zagospodarowanie nie
będzie znacząco negatywnie oddziaływać na obszary i obiekty chronione, w tym na zasoby:
Parku Krajobrazowego Gór Sowich, Obszaru Chronionego Krajobrazu „Góry Bardzkie i
Sowie”, obszarów NATURA 2000 oraz na noworudzkie pomniki przyrody i stanowiska roślin
i zwierząt objętych ochroną gatunkową. Rozwiązania przyjęte w projekcie Studium
zapewniają bowiem ochronę (w możliwym dla tego typu dokumencie zakresie) powyższych
walorów. W związku z powyższym nie ma potrzeby ustanawiania rozwiązań alternatywnych
do tych zawartych w omawianym projekcie Studium.
12. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM.
Prognozę
oddziaływania
na
środowisko
sporządzono
do
projektu
Studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Nowa Ruda. Będący
przedmiotem oceny w niniejszej prognozie projekt Studium dotyczy całego obszaru gminy
Nowa Ruda, w jej granicach administracyjnych.
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy jest
aktem kierownictwa wewnętrznego gminy i jednym z elementów krajowego systemu
planowania przestrzennego. Zgodnie z ustawą z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym – jako akt niższego rzędu – musi uwzględniać ustalenia
Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Dolnośląskiego. Natomiast Plan
Zagospodarowania Przestrzennego Województwa powinien uwzględniać ustalenia Koncepcji
Przestrzennego Zagospodarowania Kraju. Projekt Studium uwzględnia także ustalenia innych
dokumentów strategicznych i programowych opracowanych zarówno na szczeblu gminnym,
jak i powiatowym, wojewódzkim i krajowym.
Prognozę wykonano w pełnym zakresie, jaki określony został w art. 51 ust. 2
przywołanej w rozdziale 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o
48
środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach
oddziaływania na środowisko. W Prognozie dokonano identyfikacji najistotniejszych
uwarunkowań przyrodniczych występujących na obszarze objętym projektem Studium oraz
przeprowadzono identyfikację najważniejszych skutków, jakie mogą wystąpić w przypadku
realizacji ustaleń projektu Studium.
Skutki realizacji ustaleń projektu Studium powinny być monitorowane co najmniej raz
w okresie kadencji rady gminy, czyli raz na cztery lata w ramach oceny zmian w
zagospodarowaniu przestrzennym gminy przeprowadzanej przez Wójta Gminy Nowa Ruda.
W przypadku identyfikacji negatywnych skutków uchwalenia projektu Studium należy podjąć
stosowne działania, mające na celu zmianę obowiązującego dokumentu planistycznego lub
wyegzekwowanie od właścicieli lub zarządców uciążliwych obiektów dostosowanie się do
norm środowiskowych.
W odniesieniu do ustaleń projektu Studium nie przewiduje się oddziaływań o
charakterze transgranicznym.
Najbardziej powszechnymi problemami ochrony środowiska na obszarze projektu
Studium są przede wszystkim emisje zanieczyszczeń powietrza z różnego rodzaju źródeł
powierzchniowych, liniowych (komunikacyjnych) i punktowych (lokalne kotłownie,
gospodarstwa domowe, kopalnia odkrywkowa).
Brak realizacji ustaleń projektu Studium nie wpłynie istotnie na zmianę aktualnego
stanu jakości środowiska. Ograniczy natomiast możliwość rozwoju urbanistycznego gminy
oraz ograniczy możliwość realizacji istotnych w skali lokalnej inwestycji o funkcji
turystycznej.
Obecnie na obszarze objętym projektem Studium, o powierzchni niemal 140 km²,
dominują tereny niezurbanizowane, a wśród nich użytki rolne oraz lasy. Występują tu także
wody powierzchniowe płynące i stojące. Terenów zurbanizowanych na obszarze objętym
projektem Studium, jest stosunkowo mało. Elementami zainwestowania są tu: zabudowa
różnego typu (głównie budynki mieszkalne, zagrodowe i usługowe), drogi, linia kolejowa
oraz elementy infrastruktury technicznej i kopalnianej. Ponadto na obszarze projektu Studium
znajdują się tereny sportowo-rekreacyjne i zieleni urządzonej (w tym m.in. cmentarze).
Na obszarze projektu Studium występują dość liczne, cenne walory przyrodnicze i
kulturowe. Północno-wschodnia część omawianego obszaru leży w zasięgu fragmentów:
Parku Krajobrazowego Gór Sowich i projektowanego Specjalnego Obszaru Ochrony siedlisk
„Ostoja Nietoperzy Gór Sowich” o kodzie PLH020071. Tereny położone w południowo-
49
wschodniej części gminy Nowa Ruda objęto ochroną w postaci Obszaru Chronionego
Krajobrazu „Góry Bardzkie i Sowie”, który stanowi niejako otulinę dla powyższego parku
krajobrazowego. Niewielki północno-zachodni fragment gminy objęto ochrona w ramach
Obszaru Specjalnej Ochrony ptaków „Sudety Wałbrzysko-Kamiennogórskie” o kodzie
PLB020010. Ponadto na obszarze gminy znajduje się 6 pomników przyrody ożywionej (we
wsiach: Bożków, Sokolec i Jugów) oraz pomnik przyrody nieożywionej („Diamentowe
Skałki” w obrębie Jugów). Zidentyfikowano tu również stanowiska roślin i zwierząt objętych
ochroną.
Spośród istniejących na obszarze projektu Studium zasobów środowiska kulturowego,
wyróżniono 420 obiektów, które ujęto w ewidencji zabytków, z czego 28 dodatkowo w
rejestrze zabytków. Zidentyfikowano tu także 57 (w tym dwa ujęte w rejestrze zabytków)
stanowisk archeologicznych.
Planowane w analizowanym projekcie Studium zagospodarowanie stanowi, w
znacznym stopniu, utrzymanie dotychczasowego rzeczywistego sposobu zagospodarowania
lub tego, który został określony jako projektowany w obecnie obowiązującym Studium.
Zmiany, jakie wprowadza analizowany projekt (w stosunku do dotychczasowego Studium),
polegają przede wszystkim na ograniczeniu możliwości lokalizacji pewnych funkcji (głównie
związanych z działalnością gospodarczą) a także na wprowadzeniu nowych jednostek
funkcjonalno-przestrzennych. W projekcie Studium znacznie ograniczono także (w stosunku
do ustalonego w dotychczasowym Studium) tereny, na których mogą być prowadzone
dolesienia (dotyczy to przede wszystkim zachodniej części gminy). W zamian za to
zaproponowano użytkowanie (głównie) rolnicze lub zagospodarowanie turystyczne tych
terenów. Pozwoli to pośrednio na aktywizację rozwoju gospodarczego gminy w kierunkach
obranych m.in. w „Strategii Rozwoju Gminy Nowa Ruda do roku 2015”.
Planowane w projekcie Studium zagospodarowanie stanowi w znacznym stopniu
kontynuację istniejącego, więc nie powinno znacząco negatywnie oddziaływać na
środowisko. Poza tym w analizowanym projekcie zaproponowano rozwiązania mające na celu
ochronę zasobów środowiska (przyrodniczego, kulturowego) i krajobrazu na obszarze nim
objętym. Zakłada się zatem, iż planowane zagospodarowanie nie wpłynie znacząco
negatywnie na środowisko. Znaczna część z ewentualnych niekorzystnych influencji będzie
miała tu charakter tymczasowy, gdyż wystąpią one przede wszystkim na etapie budowy
dopuszczonych nowych dróg i budynków. Natomiast typów i skali oddziaływań na
środowisko planowanego zagospodarowania, po jego realizacji, nie sposób teraz określić -
50
będą zależały one m.in. od przyjętych koncepcji przestrzennych i zastosowanych rozwiązań
architektonicznych.
Planowane nowe zagospodarowanie będzie mniej znacząco negatywnie oddziaływać
na środowisko, niż to określone w dotychczasowym Studium - ze względu na dość
szczegółowe regulacje dotyczące zasad i sposobu zagospodarowania poszczególnych terenów
oraz
ponowne
rozwiązania
rozpoznanie
przyjęte
w
warunków
projekcie.
ekofizjograficznych,
Dzięki
temu
możliwość
które
zdeterminowały
gospodarowania
na
poszczególnych terenach jest znacznie ograniczona (w stosunku do dotychczasowego
Studium). Przez to ewentualne niekorzystnie influencje na środowisko (których nie da się
całkowicie wykluczyć) powinny być mniejsze, niż w przypadku urzeczywistnienia regulacji
dotychczasowego Studium. Dzięki temu także zasoby środowiska są (według ustaleń projektu
Studium) lepiej chronione.
Reasumując, negatywne oddziaływanie na środowisko przyrodnicze i zurbanizowane
ze strony planowanego w projekcie Studium nowego zagospodarowania, będzie
prawdopodobnie nieznaczne. Dlatego nie przewiduje się znaczącego wpływu planowanego
zagospodarowania na obszary objęte ochroną, w tym obszary: Parku Krajobrazowego Gór
Sowich, Obszaru Chronionego Krajobrazu „Góry Bardzkie i Sowie” oraz obszary NATURA
2000. W związku z powyższym nie wskazano potrzeby kompensacji przyrodniczych oraz nie
rozpatrywano rozwiązań alternatywnych do tych przyjętych w analizowanym projekcie
Studium.

Prognoza oddziaływania na środowisko.

Transkrypt

Podobne dokumenty

Komunikat z posiedzenia Rady Miejskiej w Żywcu

Przegląd Zespołów Break Dance i Hip Hop

uzasadnienie do projektu uchwały rady miasta poznania