Stanowisko Ministerstwa Sprawiedliwości
Transkrypt
Stanowisko Ministerstwa Sprawiedliwości
Stanowisko Ministerstwa Sprawiedliwości w sprawie sposobu powoływania kuratorów sądowych do uczestnictwa w zespołach interdyscyplinarnych W związku ze zgłoszonymi m.in. przez kuratorów sądowych wątpliwościami dotyczącymi interpretacji przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. Nr 180, poz. 1493 z późn. zm.) w przedmiocie sposobu zapewnienia kuratorom sądowym udziału w pracach zespołu interdyscyplinarnego, Departament Praw Człowieka, Departament Wykonania Orzeczeń i Probacji oraz Departament Legislacyjno-Prawny wypracowały jednolite następujące stanowisko Ministerstwa Sprawiedliwości w niniejszej sprawie. Ustawą z dnia 10 czerwca 2010 roku o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 125, poz. 842) wprowadzono do ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. Nr.180, poz. 1493 z późn. zm.) przepis art. 9a, który w ust. 1 stanowi, że gmina podejmuje działania na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w szczególności w ramach pracy w zespole interdyscyplinarnym. Zespół interdyscyplinarny, zgodnie z ust. 2, powoływany jest przez wójta, burmistrza albo prezydenta miasta. Przepis ust. 3 wymienia jednostki (podmioty), których przedstawiciele wchodzą w skład zespołu interdyscyplinarnego tj. jednostki organizacyjne pomocy społecznej, gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, Policji, oświaty, ochrony zdrowia oraz organizacji pozarządowych. Przepis art. 9a ust. 4 przewiduje, że w skład zespołu interdyscyplinarnego wchodzą także kuratorzy sądowi. Jak wynika z kierowanej do Ministerstwa Sprawiedliwości korespondencji, wątpliwości budzi sposób powoływania kuratorów sądowych do prac zespołów oraz podpisywania ewentualnych porozumień z wójtami gmin, burmistrzami, prezydentami miast dotyczących uczestnictwa kuratorów sądowych w zespołach interdyscyplinarnych. Źródłem tych wątpliwości jest brzmienie przepisów art. 9a ust. 8 oraz art. 9a ust. 4 wymienionej wyżej ustawy. Zdaniem Ministerstwa Sprawiedliwości, brak jest przepisów statuujących obowiązek zawierania przez kuratorów sądowych (prezesów sądów rejonowych) przedmiotowych porozumień. Zgodnie z art. 9a ust. 8 cytowanej wyżej ustawy, zespół interdyscyplinarny działa na podstawie porozumień zawartych między wójtem, burmistrzem albo prezydentem miasta a podmiotami, o których mowa w ust. 3 lub 5. Przepis ten pomija kuratorów sądowych, albowiem nie wskazuje podmiotów wymienionych w ust. 4, jako strony przedmiotowego porozumienia. W ocenie Ministerstwa Sprawiedliwości, w celu zapewnienia kuratorom sądowym uczestnictwa w pracach zespołu interdyscyplinarnego, w zupełności wystarczającym będzie zwrócenie się przez wójta, burmistrza albo prezydenta miasta do właściwego prezesa sądu rejonowego o wyznaczenie kuratora lub kierownika zespołu kuratorskiej służby sądowej do uczestnictwa w zespole. Jednocześnie, należy jednak zwrócić uwagę, że obowiązujące przepisy nie zakazują zawierania takowych porozumień. W sytuacji, gdyby strony uznały zawarcie porozumienia za celowe z punktu widzenia m.in. zacieśnienia współpracy w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, stroną porozumienia winien być prezes sądu rejonowego, a nie kurator sądowy lub też kierownik zespołu kuratorskiej służby sądowej. Przepisy ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, jak również ustawy z dnia 27 lipca 2001 roku o kuratorach sądowych (Dz.U. Nr 98, poz. 1071 ze zm.) nie dają bowiem podstawy do autonomicznego i indywidualnego zawierania przez kuratorów sądowych jakichkolwiek porozumień. Za powyższym rozwiązaniem przemawia również organizacyjne usytuowanie kuratorów sądowych jako służby działającej przy sądach rejonowych oraz pozycja prezesa sądu rejonowego jako podmiotu uprawnionego do kierowania i reprezentowania w/w sądu na zewnątrz (art. 22 § 1 ust. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 roku Prawo o ustroju sądów powszechnych – Dz.U. Nr 98, poz.1070 z późn. zm.). Z uwagi na obowiązki kierownika zespołu kuratorskiej służby sądowej polegające m.in. na reprezentowaniu zespołu i koordynowaniu zadań kuratorów (odpowiednio: art. 41 ust. 1 pkt 14 ustawy o kuratorach sądowych, art. 41 ust. 1 pkt 1 w/w ustawy) zasadnym byłoby, aby w pracach zespołu interdyscyplinarnego uczestniczył kierownik zespołu, zaś w pracach grupy roboczej kurator prowadzący czynności w danej rodzinie (sprawie), ze względu na najlepszą znajomość tematu. W celu umożliwienia kuratorom udziału w grupach roboczych stosowne zapisy winien przewidywać opracowywany przez kierowników zespołów kuratorskiej służby sądowej projekt podziału czynności kuratorów (§ 63 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 lutego 2007 r. w sprawie regulaminu urzędowania sądów powszechnych - Dz.U. Nr 38, poz. 249 z późn. zm.). Podkreślić jednak należy, że właściwa byłaby praktyka powierzania czynności w zakresie uczestnictwa w grupach roboczych co do zasady kuratorom sądowym zawodowym, a nie społecznym. W myśl art. 11 ustawy o kuratorach sądowych współpraca z właściwym samorządem, w tym gminnym, należy bowiem do kuratorów zawodowych. Podsumowując, w ocenie Ministerstwa Sprawiedliwości nie ma potrzeby zawierania porozumień, o których mowa w art. 9a ust. 8 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z prezesem sądu rejonowego, a wystarczy jedynie zwrócenie się przez wójta, burmistrza albo prezydenta miasta do niego o wyznaczenie właściwego kuratora (kierownika zespołu) do wykonywania czynności w zespole interdyscyplinarnym. W sytuacji jednak, gdy przedstawiciele samorządu terytorialnego i władze właściwego sądu rejonowego uznają zawarcie porozumienia za celowe, jego stroną, jak już wyżej wskazano, winien być prezes sądu rejonowego, a nie kurator, kierownik zespołu kuratorskiej służby sądowej czy też kurator okręgowy.