Komunizm - Wos na sto procent

Szukaj innych materiałów na:
a
www.wosnastoprocent.p
KOMUNIZM – IDEOLOGIA i PRAKTYKA
ogólna charakterystyka
Autor: Zofia Sotwin
Czym właściwie jest komunizm?
KRÓTKI RYS HISTORYCZNY
•
W 1848 Karol Marks i Fryderyk Engels opublikowali Manifest Komunistyczny, w
którym zawarli podstawowe założenia ideologii komunistycznej.
•
Ich poglądy zmodyfikował Włodzimierz Iljicz Lenin, tworząc tzw. marksizm-leninizm
(totalitarna dyktatura partii komunistycznej, która ma rządzić w imieniu ludu).
•
Po II Wojnie Światowej partie komunistyczne przejęły władzę w wielu państwach na
całym świecie.
•
Przełom lat 1989/1990- rozpad ZSRR i obalenie rządów komunistycznych w Europie
Środkowo-Wschodniej wpłynęły na marginalizację ruchu komunistycznego.
•
Mimo to przetrwały niektóre reżimy totalitarne m.in. W Korei Północnej, Chinach, na
Kubie.
•
Od lat 70. popularnością cieszy się eurokomunizm.
-1-
Szukaj innych materiałów na:
a
www.wosnastoprocent.p
KOMUZNIZM JAKO ORGANIZACJA SPOŁECZNA
•
W 1847 roku Karol Marks założył Związek Komunistów, który powstała z połączenia
londyńskiego Związku Sprawiedliwych i brukselskiego Komitetu Korespondencyjnego.
Jednak pierwsza „prawdziwa” partia komunistyczna – bolszewicka SDPRR(b) - powstała
w 1903 roku, na skutek rozłamu jaki nastąpił w rosyjskiej partii socjaldemokratycznej na
frakcje bolszewików i mienszewików.
•
W późniejszych latach partia bolszewicka (która od marca 1918 roku zmieniła nazwę na
Rosyjska Partia Komunistyczna (bolszewików) RKP(b) ) była osią wszystkich partii
komunistycznych działających w innych krajach, podporządkowując je sobie za pomocą
Kominternu (III Międzynarodówki).
KOMUNIZM JAKO IDEOLOGIA
•
Ideologia komunistyczna opiera się na marksizmie-leninizmie.
•
Ideologia ta postuluje równość, dążenie do stworzenia państwa nie wymagającego
władców oraz zniesienie własności prywatnej na rzecz własności należącej do całego
społeczeństwa.
•
Społeczeństwo komunistyczne miało być utworzone na drodze rewolucji.
•
Rewolucja doprowadziłaby do istnienia stanu przejściowego między państwem
kapitalistycznym a komunistycznym, w którym rządziłby proletariat. Takie rządy
nazwano dyktaturą proletariatu
WIZJA SPOŁECZEŃSTWA
•
Według marksistów społeczeństwo komunistyczne to najwyższa, bezklasowa forma
organizacji społeczeństwa, następującą po nieuchronnym upadku kapitalizmu.
•
Idealne społeczeństwo powinno mieć charakter nie tylko bezklasowy ale i
bezpaństwowy. Nie byliby potrzebni rządzący, gdyż każdy pracowałby według
umiejętności, a dostawał – według potrzeb.
•
Nadrzędną zasadą jest równość (społeczeństwo egalitarne) wszystkich ludzi i
sprawiedliwość. W społeczeństwie tym miałby istnieć sprawiedliwy ład społeczny oparty
na zasadach rozumu.
•
Drogą do ustanowienia powszechnego komunizmu miała być rewolucja, w której wyniku
władze przejmie klasa robotnicza.
•
Jednocześnie komunizm odrzuca ukształtowane w Europie Zachodniej koncepcje
wolności, prawa i demokracji, dowodząc ich klasowych uwarunkowań.
WIZJA GOSPODARKI
•
Komunizm zakłada
kolektywną.
likwidację
własności
•
Pełna kontrola państwa nad gospodarką
Właścicielem środków produkcji jest państwo.
-2-
prywatnej
i
zastąpienie
(gospodarka
jej
centralnie
własnością
planowana).
Szukaj innych materiałów na:
a
www.wosnastoprocent.p
KOMUNIZM JAKO WIZJA PAŃSTWA
•
Państwo jest pojmowane jako narzędzie ucisku klasy robotniczej przez kapitalistów. Po
likwidacji klas i własności na całym świecie państwo stanie się zbędne.
•
W okresie przejściowym istnieje konieczność utrzymania państwa do obrony przed
zagrożeniem zewnętrznym. Jego ustrój powinien opierać się na zasadzie dyktatury
proletariatu. Władzę w jego imieniu sprawuje partia komunistyczna
NURTY KOMUNIZMU
Stalinizm - uproszczona i sprzeczna wewnętrznie interpretacja poglądów Marksa i Lenina.
Centralnym założeniem była teza o możliwości budowy komunizmu w jednym kraju oraz o
zaostrzaniu się walki klas w miarę budowy socjalizmu, co było uzasadnieniem dla terroru.
Maoizm - przeniesienie i dostosowanie marksizmu-leninizmu do tradycji i warunków chińskich.
Warstwą, na której miała oprzeć się rewolucja było chłopstwo.
Trockizm - kierunek ruchu komunistycznego zapoczątkowany przez Lwa Trockiego, oparty na
tezie o konieczności istnienia permanentnej rewolucji.
Eurokomunizm - oficjalna ideologia współczesnych partii komunistycznych. Narodził się w
Europie Zachodniej w latach 70. Odrzuca podstawowe tezy marksizmu-leninizmu, akceptuje
demokrację. Zbliżony do socjaldemokracji. Głównymi twórcami eurokomunizmu byli: E.
Berlinguer i G. Marchais.
Anarchokomunizm – jeden z nurtów anarchizmu; doktryna polityczna zakładająca, że po
likwidacji kapitalizmu i państwa ludzie powinni połączyć się w komunistyczne wspólnoty,
kooperujące ze sobą na zasadach federacji, równocześnie nie pozbawiające jednostek wolności
osobistej i działające na zasadach demokracji bezpośredniej. Opowiada się za egalitaryzmem
oraz zniesieniem hierarchii społecznej i podziałów klasowych oraz własności prywatnej środków
produkcji. W 1880 r. za anarchokomunizmem opowiedziała się Federacja Jurajska (m.in. dzięki
Piotrowi Kropotkinowi), a potem kolejne organizacje anarchistyczne, wcześniej zrzeszone jako
sekcje krajowe w I Międzynarodówce (z wyjątkiem hiszpańskiej). Według anarchokomunistów
państwa nie można wykorzystać do przeprowadzenia przemian społecznych. Istnienia państwa
nie da się pogodzić z wolnością i równością. Państwo niszczy indywidualność i solidarność
międzyludzką oraz tłumi inicjatywę indywidualną i zbiorową. Skupia władzę nad
społeczeństwem oraz funkcje życia społecznego w rękach rządzącej mniejszości oraz jest
zinstytucjonalizowaną przemocą klasy panującej nad robotnikami.
Bolszewizm - ideologia rewolucyjna, przystosowanie podstawowych założeń marksizmu do
społecznych i ekonomicznych warunków Rosji i jej tradycji politycznych. Początki bolszewizmu
sięgają rozłamu, dokonanego w Brukseli w 1903 na II Zjeździe Socjaldemokratycznej Partii Rosji
(SDPRR), gdzie kierowana przez Włodzimierza Lenina frakcja uzyskała przewagę kilku głosów
nad grupą Martowa. Lenin rewolucję uzależniał od klasowego uświadomienia proletariatu.
Bolszewizm zakładał zastosowanie socjalistycznych rozwiązań w gospodarce, nacjonalizację i
kontrolę robotniczą, a także powszechną obieralność i odwoływalność urzędników
państwowych. Po śmierci Lenina i dojściu do władzy Stalina zasady funkcjonowania
scentralizowanej partii zostały zmodyfikowane w celu zapewnienia partii i dyktatorowi
wszechwładzy. Stalinizm stał się źródłem terroru partii wobec społeczeństwa, doprowadził do
masowego ludobójstwa. Szacuje się, że rządy KPZR spowodowały w Związku Sowieckim co
najmniej 20 milionów ofiar, rozstrzelanych, zagłodzonych, lub zmarłych z wycieńczenia w
gułagach. Poczynając od 1956 roku system stalinowski w Związku Radzieckim i w krajach
-3-
Szukaj innych materiałów na:
a
www.wosnastoprocent.p
satelickich ulegał degeneracji. Nie był to jednak proces ciągły, a okresy "odwilży" przeplatały
się z okresami wzmożonego terroru.
Titoizm - to termin określający ideologię polityczną nazwaną od jugosłowiańskiego przywódcy
Josipa Broz Tito, przede wszystkim używany dla opisu "schizmy" pomiędzy Jugosławią a
Związkiem Radzieckim po zakończeniu II wojny światowej, kiedy to Związek Komunistów
Jugosławii odmówił dalszego podporządkowywania się rozkazom płynącym z Moskwy. Titoizm
opiera się przede wszystkim na założeniu, iż w każdym kraju, przy zachowaniu podstawowych
komunistycznych celów i zasad, działania polityczne i kształt ustroju muszą być dopasowane do
specyficznych warunków w nich panujących. Związek Radziecki i jego państwa satelickie wobec
tego oskarżały najczęściej Jugosławię o faszyzm i trockizm. Oskarżenia te były luźno osadzone
w titowskich ideach samorządu (samoupravljanje) i stowarzyszeń pracy (dochody dzielone
pomiędzy pracowników i zakłady pracy będące ich własnością i zakładane przez nich). Sowieci
widzieli w tych pomysłach zalążki korporacjonizmu.
Eurokomunizm - Nurt ideowo-programowy przyjęty w połowie lat 70. XX w. przez część partii
komunistycznych Europy Zachodniej (z Hiszpanii, Włoch, Belgii, Wielkiej Brytanii, w mniejszym
stopniu Francji), a także przez partie spoza starego kontynentu, m.in. z Japonii i Meksyku. Samo
pojęcie stworzył w 1967 włoski dziennikarz F. Barbieri na określenie strategii politycznej
stosowanej przez Włoską Partię Komunistyczną. Głównymi teoretykami eurokomunizmu byli
także Enrico Berlinguer i Georges Marchais, w Polsce zaś prof. Adam Schaff. Eurokomunizm
stworzył alternatywną drogę rozwoju ruchu komunistycznego w stosunku do partii
komunistycznych bloku wschodniego. Zakładał pozostanie na gruncie marksizmu (ale
reformowalnego), odrzucenie leninizmu (jako totalitaryzmu), ideologii rewolucji społecznej i
dyktatury proletariatu. Przeprowadził krytykę realnego socjalizmu. Zakładał, że socjalizm
można wprowadzić w ramach demokracji parlamentarnej. Opowiadał się za systemem
wielopartyjnym, pluralizmem. Dzisiaj do partii eurokomunistycznych możemy zaliczyć również
Polską Socjalistyczną Partię Robotniczą.
Goszyzm – nowa lewica. Powstały w krajach zachodnich w latach 60. XX wieku ruch społeczny
i ideologia. Rozczarowani tak wschodnim komunizmem, jak i zachodnim kapitalizmem,
przedstawiciele goszyzmu szerzyli idee nonkonformistycznej kultury. Charakterystyczną cechą
goszyzmu była krytyka elit władzy i porządku prawnego. Inspiracją tego ruchu były takie
kierunki jak neomarksizm, anarchizm, freudyzm, szkoła frankfurcka czy twórczość Jean-Paula
Sartre'a (ur. 21 czerwca 1905 w Paryżu, zm. 15 kwietnia 1980 w Paryżu, powieściopisarz,
dramaturg, eseista i filozof francuski. Przedstawiciel nurtu filozoficznego – egzystencjalizmu,
laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1964 - odmówił jej przyjęcia). Sartre był
czołowym przedstawicielem egzystencjalizmu ateistycznego. Pod koniec życia odszedł od
egzystencjalizmu i rozwinął własną wersję socjologii marksistowskiej. Jego ostatnim znaczącym
dziełem filozoficznym jest napisana w 1960 r. "Critique de la raison dialectique", w której starał
się stworzyć syntezę egzystencjalizmu z marksizmem.
Guevaryzm - doktryna walki rewolucyjnej. Zakładła istnienie w państwach rozwijających się
społeczno-politycznego podłoża rewolucji, mającej na celu obalenie istniejących reżimów oraz
ustroju kapitalistycznego (lub prekapitalistycznego) i zastąpieniu ich władzą ludu oraz
socjalistyczną gospodarką. Tym społeczno-politycznym podłożem mieli być głównie chłopi.
Karol Marks prognozował wybuch rewolucji w wysoko uprzemysłowionych, gospodarczo
rozwiniętych państwach kapitalistycznych. Guevara dostosował myśl niemieckiego klasyka
rewolucji do warunków ubogich, półfeudalnych krajów trzeciego świata. Ideologia ta nawiązuje
także do permanentnej rewolucji Lwa Trockiego. Jest to oparte na rewolucyjnej działalności
Guevary w Afryce i Ameryce Południowej. Guevaryzm był stosowany przez Ernesto Guevarę,
ale dopiero po jego śmierci ideologia ta została rozwinięta.
-4-
Szukaj innych materiałów na:
a
www.wosnastoprocent.p
Komunizm utopijny - nurt radykalnej ideologii społecznej rozwijający się w XVI-XVIII wieku,
postulujący zastąpienie kapitalizmu ustrojem społecznym opartym na zasadach powszechnego
egalitaryzmu. Elementy utopii komunistycznych występowały już w starożytności i w
średniowieczu, przede wszystkim we wszelkiego rodzaju wizjach sprawiedliwego
społeczeństwa, do którego nawiązywały różne nurty plebejskie. Prekursorami komunizmu
utopijnego byli Tomasz Morus (1478-1535) i Tommaso Campanella (1568-1639).
Przedstawiciele komunizmu utopijnego nie ograniczyli się do prezentacji wizji idealnego
społeczeństwa egalitarnego, lecz równocześnie podejmowali ostrą krytykę stosunków
kapitalistycznych, a niektórzy z nich domagali się zniesienia kapitalizmu w drodze walki mas
ludowych bądź akcji terrorystycznych. Myśl przedstawicieli komunizmu utopijnego, zwłaszcza
francuskiego, krytycznie przewartościowana przez Karola Marksa i Fryderyka Engelsa, stała się
jedną z podstaw, na której ukształtował się naukowy komunizm (marksizm).
Luksemburgizm - jest specyficzną odmianą socjalizmu, która bazuje na teoretycznych
zagadnieniach przedstawionych przez Różę Luksemburg w swoich pracach. Termin
luksemburgizm został po raz pierwszy użyty przez bolszewików, którzy zarzucali zwolennikom
Róży Luksemburg odejście od marksizmu-leninizmu. Luksemburgizm jest interpretacją
marksizmu, która polega na poparciu rewolucji proletariackiej, której motorem są jednak masy,
a nie kadrowa partia. Negatywnie odnosi się do koncepcji centralizmu demokratycznego,
stworzonej przez Włodzimierza Lenina oraz Lwa Trockiego. Podczas gdy w czasach
współczesnych funkcjonuje bardzo niewiele rewolucyjnych ruchów luksemburgistycznych, wiele
idei luksemburgizmu jest bardzo popularnych pośród feministek i trockistów, jak również
pośród niemieckich zwolenników lewicy. Dla wielu socjalistów, określających siebie jako
luksemburgistów lub też nie nazywających siebie w taki sposób, Róża Luksemburg jest
bohaterką sprzeciwiającą się z jednej strony kapitalizmowi i imperializmowi, a z drugiej ludziom w jej mniemaniu niesłusznie nazywającymi się socjalistami.
Narodowy bolszewizm - ruch polityczny twierdzący, iż łączy on w sobie elementy
nacjonalizmu i bolszewizmu. Jego ideologia nawiązuje bezpośrednio do filozofii Hegla, którego
uważa za ojca idealizmu. Dodatkowo, ruch ten jest skrajnie antyamerykański. Narodowy
bolszewizm jest także silnie tradycjonalistyczny, na modłę prezentowaną przez filozofię Juliusa
Evoli. W sprawach ekonomicznych narodowi bolszewicy pragną połączenia leninowskiej Nowej
Ekonomicznej Polityki z korporacjonizmem Benito Mussoliniego. To "małżeństwo"
faszystowskiej ekonomii mieszanej z częściową gospodarką wolnorynkową sprawiło, iż wielu
komunistów odrzuciło narodowy bolszewizm jako ideologię faszystowską. Obecne rosyjskie
ruchy narodowo-bolszewickie, pod wpływem idei geopolitycznych, opowiadają się za
zjednoczeniem Rosji z resztą Europy i utworzeniem unii nazywanej Eurazją.
ROSJA BOLSZEWICKA CZYLI ZSRR
•
Po wydarzeniach rewolucji październikowej przeprowadzonej przez bolszewików
dokonała się terytorialna i ustrojowa dezintegracja Rosji. 30 grudnia 1922 powołano do
życia Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Pierwszym szefem rządu ZSRR
został Lenin.
•
Śmierć Lenina w 1924 spowodowała zacięte walki o władzę w partii, z których po
wykluczeniu z życia poli-tycznych przeciwników (Trocki, Bucharin, Rykow, Tomski,
Zinowiew, Kamieniew) zwycięsko wyszedł Stalin
•
W roku 1937 miała miejsce tzw. Wielka Czystka podczas której wymordowano wiele
tysięcy tzw. „starych bolszewików”. Wzmożony terror Stalin tłumaczył tezą o
„zaostrzaniu się walki klasowej wraz z postępami w budowie socjalizmu”.
-5-
Szukaj innych materiałów na:
a
www.wosnastoprocent.p
•
W latach 1939-1941 Komuniści radzieccy wiązali swoje nadzieję z sojuszem z Niemcami.
•
22 VI 1941 Związek Radziecki został zaatakowany przez III Rzeszę (tzw. wojna
ojczyźniana).
•
Po zakończeniu wojny w ZSRR nie zmieniono systemu politycznego ani gospodarczego.
Śmierć Stalina 5 marca 1953 ponownie zapoczątkowała okres zaciętej walki o władzę,
którą zdobył Nikita Chruszczow.
•
W 1956 w tajnym referacie Chruszczow potępił zbrodnie Stalina co rozpoczęło
destaliznizację jednak w ograniczonym wymiarze.
•
W latach 1946-1989 trwała „Zimna Wojna” ZSRR a Europą Zachodnia i USA.
•
Lata 1964-1985 w Związku Radzieckim uzyskały miano "epoki zastoju”.
•
Celem Michaiła Gorbaczowa, który objął władzę w 1985 były kardynalne reformy pod
hasłami ustrojowej przebudowy (pierestrojka) przyspieszenia rozwoju gospodarczego
oraz jawności (głasnost) życia społecznego. Jego wysiłki jednak zakończyły się fiaskiem i
nie tylko nie umocniły, ale raczej przyspieszyły upadek totalitaryzmu.
•
29 maja 1990 prezydentem republiki rosyjskiej zostaje Borys Jelcyn.
•
8 grudnia przywódcy republik podpisują układ białowieski o likwidacji ZSRR i utworzeniu
Wspólnoty Niepodległych Państw.
•
25 grudnia 1991 podaje się do dymisji całkowicie już pozbawiony władzy Michaił
Gorbaczow, i akt ten ostatecznie kończy istnienie ZSRR.
Włodzimierz Lenin, wł. Włodzimierz Iljicz Uljanow (1970 – 1924), twórca partii bolszewickiej,
pierwszy przywódca państwa sowieckiego. Studiował prawo na uniwersytecie w Kazaniu, skąd
został wydalony za manifestacje przeciwko carowi i zesłany do wsi Kokuszkino, gdzie czynnie
działał w organizacjach marksistowskich. Utworzył nielegalny Związek Walki o Wyzwolenie
Klasy Robotniczej. Kilkakrotnie aresztowany i zsyłany na Syberię lub na przymusową emigrację.
Na emigracji stworzył marksistowską gazetę ''Iskra'‘. Działał w Socjaldemokratycznej Partii
Robotniczej Rosji, Kierował rewolucją 1905 – 1907, po jej upadku zajął się pisaniem. W trakcie
rewolucji lutowej z 1917 roku znajdował się na emigracji. Po powrocie przedstawił tzw. tezy
kwietniowe plan działalności partii bolszewickiej, jak się wtedy wszystkim jego
współpracownikom wydawało, zupełnie nierealny. Był głównym organizatorem rewolucji
październikowej, a po jej zwycięstwie przewodniczącym utworzonego rządu – Rady Komisarzy
Ludowych. Główny strateg bolszewików podczas działań wojennych 1918 – 1921, w trakcie
których wprowadził wyniszczającą kraj politykę komunizmu wojennego. W 1919 roku utworzył
III Międzynarodówkę Komunistyczną (Komintern). W 1921 roku był inicjatorem Nowej Polityki
Ekonomicznej. Od 1922 roku praktycznie przestał już brać udział w życiu politycznym z powodu
choroby. Całokształt jego dorobku określany jest mianem marksizmu – leninizmu.
Józef Wissarionowicz Stalin, wł. Iosif Dżugaszwili (1879 – 1953), Gruzin, działacz
komunistyczny i dyktator ZSRR. Od młodości działał w ruchu rewolucyjnym. W 1898 roku
wstąpił do Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji, a po jej rozłamie do partii
bolszewickiej. Był współpracownikiem pism partyjnych, m.in. "Prawdy" i "Zwiezdy".
Wielokrotnie aresztowany i zsyłany. Był jednym z organizatorów rewolucji październikowej. W
1922 roku, w związku z chorobą Lenina objął funkcję sekretarza generalnego RKP(b), a po jego
śmierci wyeliminował rywali i został faktycznym przywódcą państwa radzieckiego (wtedy już
ZSRR) i partii komunistycznej. Kierował realizacją planu industrializacji kraju (kolejne plany
pięcioletnie), kolektywizacji i rozkułaczania. W konsekwencji doprowadził do wielkiego głodu (6
milionów ofiar) oraz masowych zbrodni i represji. Był inicjatorem „wielkiej czystki”, której
-6-
Szukaj innych materiałów na:
a
www.wosnastoprocent.p
ofiarą padło m.in. Większość leninowskiej elity partyjnej, 90% dowódców Armii Czerwonej,
miliony ludzi z wszystkich warstw i wszystkich narodowości. Od 1939 roku sprzymierzony z
Hitlerem, współodpowiedzialny za wybuch II wojny światowej, dlatego nie można uznać
stalinowskiego zwycięstwa nad Hitlerem (gdy ten napadł na ZSRR) w pełni za zasługę. Brał
udział w konferencjach międzynarodowych w Teheranie, Jałcie i Poczdamie. Po zakończeniu
wojny nadal prowadził politykę bezwzględnego terroru. Był inicjatorem narzucenia państwom
Europy Środkowo – Wschodniej systemu komunistycznego. Odpowiedzialny za śmierć 20 mln
ofiar.
Komintern - międzynarodowa organizacja komunistyczna, działająca w latach 1919 – 1943,
kierowana przez komitet wykonawczy z siedzibą w Moskwie. Tzw. III Międzynarodówka
skupiała 19 partii komunistycznych z całego świata określanych mianem sekcji (w nazwach
dodano jako drugi człon „sekcja Międzynarodówki Komunistycznej”).
Kominform - Biuro Informacyjne Partii Komunistycznych i Robotniczych, działające w latach
1947-1956. Celem Biura była koordynacja działań partii komunistycznych ale de facto było ono
narzędziem polityki zagranicznej ZSRR.
Gospodarka ZSRR
•
Komunizm wojenny do 1921.
•
Nowa Polityka Ekonomiczna - doktryny polityki gospodarczej ZSRR w latach 1921-1929,
wprowadzono niektóre z rynkowych mechanizmów gospodarczych.
•
W grudniu 1929 roku Stalin ogłosił program kolektywizacji rolnictwa i „likwidacji kułaków
jako klasy”- ponownie dążono do zlikwidowania wolnego rynku – zamykano rynki i
targowiska, drobne sklepiki i warsztaty rzemieślnicze.
•
Rok 1929 był początkiem nowej gospodarki –
gospodarki planowej. Powstawały
pięcioletnie plany (potocznie zwane pięciolatkami) budowy przemysłu, głównie
ciężkiego oraz remilitaryzacji.
•
Pierwsza pięciolatka obejmowała lata 1929 – 1932.
•
Z wprowadzaniem gospodarki planowej łączy się rozbudowa systemu łagrów.
Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej
•
RWPG została utworzona z inicjatywy Stalina podczas konferencji moskiewskiej (5–8
stycznia 1949). Formalnie organizacja powstała w Moskwie w dniu 25 stycznia 1949. W
jej skład weszły: Bułgarska Republika Ludowa, Republika Czechosłowacka, Polska
Rzeczpospolita Ludowa, Rumuńska Republika Ludowa, Węgierska Republika Ludowa i
Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich; 21 lutego 1949 dołączyła Albańska
Republika Ludowa, a 29 września 1950 Niemiecka Republika Demokratyczna. U genezy
RWPG leży tzw. plan Mołotowa z 1947 - propagandowa kontrpropozycja sowiecka wobec
Planu Marshalla. RWPG miała być wschodnioeuropejską odpowiedzią na Plan Marshalla i
powstanie Organizacji Europejskiej Współpracy Gospodarczej (OEEC).
•
Według I artykułu statutu RWPG miało wspierać planowany rozwój gospodarki
narodowej, przyspieszanie postępu technicznego, podniesienie poziomu industrializacji,
wzrost wydajności pracy i zwiększenie dobrobytu państw członkowskich.
-7-
Szukaj innych materiałów na:
a
www.wosnastoprocent.p
Układ Warszawski
•
oficjalna nazwa: Układ o Przyjaźni, Współpracy i Pomocy Wzajemnej
– związek
wojskowy państw Europy Środkowej i Wschodniej pozostających pod wpływem Związku
Radzieckiego.
•
Jego formalne zasady zostały określone w roku 1955 przez I sekretarza KPZR Nikitę
Chruszczowa. Pakt podpisano 14 maja 1955 w Warszawie. Miał funkcjonować przez 30
lat, 26 kwietnia 1985 ważność Układu przedłużono na następne 20 lat. Istniał do 1 lipca
1991. Ustanowiono wspólne dowództwo Układu w Moskwie. Sztaby armii
poszczególnych państw członkowskich podlegały operacyjnie X Zarządowi Sztabu
Generalnego Armii Radzieckiej – nie był to więc pakt równorzędnych stron. Naczelnym
Dowódcą Zjednoczonych Sił Zbrojnych Układu Warszawskiego miał być zawsze
marszałek Armii Radzieckiej, który był jednocześnie I zastępcą ministra obrony ZSRR.
PRL- KRAJ DEMOKRACJI LUDOWEJ
•
Pierwszą partią, która odwołała się na ziemiach Polski do ideologii komunistycznej była
Międzynarodowa Socjalno-Rewolucyjna Partia Proletariat założona w 1882 przez
Ludwika Waryńskiego.
•
Przed I WŚ partia o charakterze komunistycznym była SDKPiL, która po odzyskaniu
niepodległości połączyła się z PPS i utworzyła KPP.
•
Komunistyczna Partia Polski została rozwiązana na rozkaz Stalina w 1938r.
•
W roku 1942 powstała Polska Partia Robotnicza, która po wojnie przejęła władzę w
Polsce (od 1948 pod nazwą PZPR, wzorowała się na rosyjskich komunistach konstytucja, gospodarka, kultura na wzór radziecki)
•
W 1952 uchwalono nową Konstytucję. Państwo przemianowano
•
Na Polską Rzeczpospolitą Ludową I Sekretarze KC PZPR:
•
Bolesław Bierut, Edward Ochab, Władysław Gomułka, Edward Gierek, Stanisław Kania,
Wojciech Jaruzelski, Mieczysław Rakowski
•
Komunizm w Polsce upadł dzięki działalności opozycji w latach 80.
Bolesław Bierut, wł. Bolesław Rotenschwanz, ur. 18 kwietnia 1892 w Lublinie, zm. 12
marca1956 w Moskwie, Polski działacz polityczny pochodzenia żydowskiego, Prezydent RP w
latach 1947-1952, sekretarz generalny PZPR od 1948 do 1956, premier PRL w latach 19521954. Od 1912 roku był członkiem organizacji lewicowego ruchu robotniczego (PPS-Lewica), a
od 1918 roku w KPP. W latach 30 aktywny działacz Kominternu i agent NKWD. Po wybuchu II
wojny światowej zbiegł na tereny okupowane przez ZSRR. W ZSRR przyjął nazwisko Bierut od
pierwszych sylab nazwisk, którymi posługiwał się pełniąc swoje funkcje, w Kominternie:
Bieńkowski i w GRU: Rutkowski. 5 lutego 1947 roku Bolesław Bierut został wybrany przez Sejm
Ustawodawczy na Prezydenta Polski. Będąc faktyczną głową państwa Bierut odpowiadał za
liczne zbrodnie systemu komunistycznego w Polsce, w tym ówczesnego Urzędu
Bezpieczeństwa powołanego do czynnego i bezwzględnego zwalczania terrorem i represjami
przeciwników politycznych komunistów. Bolesław Bierut jest także odpowiedzialny za
sfałszowanie wyników referendum ludowego w 1946 roku. Na wzór kultu Stalina w PRL
uprawiano skromniejszy kult Bieruta, np. Bierutowicami nazwano część Karpacza (obecnie
Karpacz Górny) na Dolnym Śląsku.
-8-
Szukaj innych materiałów na:
a
www.wosnastoprocent.p
Władysław Gomułka, ur. 6 lutego 1905 - zm. 1 września 1982, w roku 1926 wstąpił do KPP, w
1934 wyjechał na rok do Moskwy. Po powrocie aresztowany i przetrzymywany w więzieniu do
wybuchu wojny. Po kampanii wrześniowej przedostał się do Białegostoku, później do Lwowa, w
1942 wrócił do Warszawy, gdzie był jednym z założycieli PPR. Oskarżony o odchylenie
prawicowo - nacjonalistyczne został w 1951 skazany na karę więzienia i usunięty z partii.
Ponownie przyjęty w 1956 w wyniku wypadków październikowych został wybrany na I
sekretarza. W początkowym okresie Gomułka realizował politykę umiarkowanych reform i
odprężenia (odwilży), czemu towarzyszyła poprawa stosunku z Kościołem katolickim i pierwsze
próby uzyskania od RFN potwierdzenia granicy na Odrze i Nysie. W drugiej połowie lat 60.
zaostrzył kurs, zwiększając jednocześnie nacisk na właściwe stosunki z ZSRR. Gomułka poparł
interwencję Wojska Polskiego w Czechosłowacji. W 1970 na jego polecenie krwawo stłumiono
robotnicze manifestacje na Wybrzeżu. 20 grudnia pod naciskiem zwolenników Edwarda Gierka
zmuszony do ustąpienia ze stanowiska I sekretarza KC PZPR.
SOCJALISTYCZNA REPUBLIKA RUMUNII
•
Wzrastające wpływy radzieckie doprowadziły w 1947 r. do powołania Rumuńskiej
Republiki Ludowej z Georghe Georghiu-Dej na czele.
•
W 1965 do władzy doszedł Nicolae Ceauşescu, który ogłosił, że socjalistyczna Rumunia
wchodzi na nowy etap – budowy komunizmu, pod nową nazwą – Socjalistyczna
Republika Rumunii.
•
W 1968, mimo nacisków ze strony ZSRR, Rumunia nie wzięła udziału w „Operacji Dunaj”
•
Wkrótce zaś Ceauşescu zawiesił udział kraju w strukturach wojskowych Układu. Przyjęto
Rumunię do Banku Światowego. Na kraj posypał się deszcz kredytów i funduszy
pomocowych. Pojawiły się inwestycje, np. z bliskiej Rumunom z racji pokrewieństwa
językowego Francji (np. Renault zbudował fabrykę Dacia). Jednak Rumunia pogrążyła się
w kompletnej izolacji.
•
Reżim Ceauşescu był wyjątkowo okrutny, nawet w porównaniu z radzieckim i
enerdowskim.
•
W Rumuni działała największa służba bezpieczeństwa w krajach Układu Warszawskiego
– Securitate.
•
W grudniu 1989 Ceauşescu został obalony w wyniku krwawej rewolucji i – po krótkiej
"rozprawie", z wyroku samozwańczego marionetkowego sądu wojskowego rozstrzelany
wraz z żoną. Do władzy doszli przedstawiciele umiarkowanego skrzydła partii
komunistycznej, a dopiero w 1996 demokraci.
Nicolae Ceausescu, ur. 26 stycznia 1918 w Scorniceşti - zm. 25 grudnia 1989 w Targoviste,
członek Rumuńskiej Partii Komunistycznej od 1932. W 1965 objął stanowisko I sekretarz
Rumuńskiej Partii Komunistycznej. Dwa lata później został przewodniczącym Rady Państwa,
ustanawiając dyktaturę typu stalinowskiego z kultem własnej osoby (był określany jako "Wódz"
- Conducător i "Geniusz Karpat" - Geniul din Carpaţi) i terrorem tajnej policji Securitate. Jednym
z jego ważniejszych projektów była tzw. systematyzacja, w ramach której zburzono wiele wsi,
przesiedlając ludzi do bloków. Wielokrotnie spektakularnie przeciwstawiał się posunięciom
ZSRR. Przebudował model socjalizmu na chiński. W 1989 roku w wyniku przewrotu Nicolae
Ceauşescu został osądzony przez samozwańczy sąd wojskowy. Po krótkiej pokazowej
"rozprawie" (filmowano ją i wyemitowano później w telewizji) skazany na śmierć i natychmiast
rozstrzelany wraz z żona Eleną.
-9-
Szukaj innych materiałów na:
a
www.wosnastoprocent.p
CHIŃSKA REPUBLIKA LUDOWA
•
Przewodniczący KPCh od 1943 r. Mao Zedong
proklamowanej w Pekinie 1 października 1949 r.
został
przewodniczącym
CHRL
•
W maju 1958 r. rozpoczęto realizację „trzech wielkich czerwonych sztandarów Mao Tsetunga”: „wielkiego skoku”, budownictwa socjalnego i komun ludowych. Celem był szybki
skoku gospodarki chińskiej do przodu– była to jedna wielka katastrofa, doprowadziła ona
do głodu w Chinach w 1961 r (zmarło 19 mln ludzi).
•
W 1960r. nastąpił rozłam radziecko-chiński i Chiny znów popadły w izolacjonizm
•
W 1966 r. wszczęta została „rewolucja kulturalna„ (bunt hunwejbinów) ,
•
W 1969 r. stosunki ZSRR – ChRL weszły w stadium bezpośredniej konfrontacji.
•
Po śmierci Mao ( 9 IX 1976) nastąpiła walka wewnątrz KPCh. Formalnym następcom, był
Hua Guofeng, który objął stanowisko przewodniczącego KC KPCh. Nowe kierownictwo
ChRL obrało politykę otwarcia na zachód oraz modernizacji gospodarki.
•
W sierpniu 1982 r. rząd USA i ChRL podpisały porozumienia.
•
W marcu 1983 r. Kreml przeprowadził rozmowy z kierownictwem chińskim, jednak nie
nastąpił wyraźniejszy przełom w stosunkach wzajemnych.
Mao Zedong (1893-1976), w 1921 wraz z towarzyszami założył Komunistyczną Partię Chin.
Uczestniczył w II wojnie domowej w latach 1927-1937. Po utworzeniu w 1931 Chińskiej
Republiki Sowieckiej w prowincji Ciangsi, stanął na jej czele. Od 1943 został przewodniczącym
partii sprawując także dowództwo nad armią rewolucyjną. W 1949 podpisał układ o przyjaźni ze
Związkiem Radzieckimi wprowadził sowiecki model gospodarki. Po 1956 zerwał sojusz z ZSRR
poddając krytyce kierownictwo w Moskwie. Był autorem znanych akcji: gospodarczej, czyli tzw.
Wielkiego Skoku, „rewolucji kulturalnej", wymierzonej przeciw opozycji w aparacie partyjnym i
administracji. Rozwinął się kult jego osoby, jako "sternika rewolucji", a tzw. czerwona
książeczka stała się "katechizmem politycznym" w Chinach, a także wśród radykalnych ruchów
rewolucyjnych w Europie Zachodniej. Chińska wersja marksizmu - leninizmu przeszła do historii
pod nazwą maoizmu.
KUBA
•
Pod kierownictwem Fidela Castro działał tzw. Ruch 26 Lipca. Walka partyzancka
doprowadziła do upadku Fulgencio Batisty i wkroczenia partyzantów do Hawany 1
stycznia 1959.
•
W 1961 na Kubie wprowadzono system monopartyjny, jedynym legalnie działającym
ugrupowaniem politycznym stała się Komunistyczna Partia Kuby.
•
W latach 60. i 70. Kuba była militarnie, gospodarczo i finansowo wspierana przez ZSRR,
a w roku 1972 przystąpiła do RWPG.
•
W 1974 Kuba została członkiem ruchu państw niezaangażowanych. W 1976 uchwalono
kubańską konstytucję, zezwolono także na pierwsze po rewolucji wybory pośrednie do
parlamentu
•
W latach 70. Kuba podejmowała działania mające rozszerzyć rewolucję (tzw. eksport
rewolucji).
- 10 -
Szukaj innych materiałów na:
a
www.wosnastoprocent.p
•
W 1994 podjęto działania, mające pozyskać kapitały zagraniczne, w celu rozwiązania
coraz większych problemów gospodarczych. Starania te zakończyły się podpisaniem
porozumień handlowych i inwestycyjnych z krajami członkowskimi Unii Europejskiej w
1996.
•
Od czasu zmiany ustroju wielu Kubańczyków w sposób legalny lub nie starało się
wyemigrować do USA. Porozumienie z 1995 podpisane przez Kubę ze Stanami
Zjednoczonymi zapobiegło kolejnemu kryzysowi migracyjnemu.
NIEMIECKA REPUBLIKA DEMOKRATYCZNA
•
Państwo powstałe 7 października 1949 na terenie byłej sowieckiej strefy okupacyjnej.
•
Stolicą NRD był Berlin a konkretnie jego część zwana Berlinem wschodnim.
•
Państwo to powstało z inicjatywy komunistycznej partii o nazwie Niemiecka
Socjalistyczna Partia Jedności (Sozialistische Einheitspartei Deutschlands, SED) i pod
auspicjami Związku Radzieckiego.
•
Pierwszymi przywódcami partii byli Otto Grotewohl oraz Wilhelm Pieck
•
SED przy pomocy Sowieckiej Administracji Wojskowej w Niemczech (SMAD)
przeprowadziła m.in. częściowo reformę rolną, nacjonalizację przemysłu, środków
transportu, banków, częściową denazyfikację i demilitaryzację.
•
Państwo było rządzone autorytarnie, a SED sprawowała kontrolę nad większością
dziedzin życia. Wyjątkowo rozbudowany był aparat policji politycznej Stasi.
•
Polityka gospodarcza była wzorowana na radzieckiej. Na terenie całego kraju znajdowały
się liczne jednostki wojsk radzieckich.
•
20 września 1990 Izba Ludowa i Bundestag przyjęły podpisany w Berlinie układ między
RFN a NRD o przywróceniu jedności Niemiec, 3 października 1990 NRD przystąpiła do
RFN.
- 11 -