aktywność fizyczna, wydolność fizyczna, motoryczność człowieka

AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA, WYDOLNOŚĆ FIZYCZNA,
MOTORYCZNOŚĆ CZŁOWIEKA
REKREACJA RUCHOWA LUB FIZYCZNA, NAZYWANA
TEŻ SPORTEM DLA WSZYSTKICH TO
-„ WSZELKIE AKCEPTOWANE SPOŁECZNIE FORMY
AKTYWNOŚCI LUDZI, MAJĄCE MIEJSCE W CZASIE
WOLNYM, PODEJMOWANE DOBROWOLNIE,
BEZINTERESOWNIE I DLA PRZYJEMNOŚCI, SŁUŻĄCE
ODNOWIE I UMACNIANIU SIŁ CZŁOWIEKA, JEGO INNEJ OD
CODZIENNEJ, AKTYWNEJ I RÓŻNORODNEJ
SAMOREALIZACJI O CECHACH ZABAWY, REALIZOWANEJ
INDYWIDUALNIE, W GRUPACH, LUB TRAKTOWANEJ JAKO
ZJAWISKO SPOŁECZNE I GLOBALNE” (Dąbrowski A.2006 s.38).
WYDOLNOŚĆ FIZYCZNA TO
- „ ZDOLNOŚĆ DO CIĘŻKIEGO LUB DŁUGOTRWAŁEGO
WYSIŁKU FIZYCZNEGO Z UDZIAŁEM DUZYCH GRUP
MIĘŚNIOWYCH, BEZ WIEKSZYCH ZMIAN HOMEOSTAZY, PO
ZAKOŃCZENIU KTÓREGO, NASTEPUJE SZYBKI POWRÓT DO
WARTOŚCI SPOCZYNKOWYCH” (Jaskólski A. 2002 s.257).
CZYNNIKI WARUNKUJĄCE WYDOLNOŚĆ FIZYCZNĄ:
1) CZYNNIKI GENETYCZNE
2) ŚRODOWISKOWE (ODŻYWIANIE, KLIMAT, POZIOM ŻYCIA, RODZAJ
TRENINGU SPORTOWEGO LUB ZDROWOTNEGO),
3) PRZEMIANY ENERGETYCZNE (PROCESY TLENOWE, BEZTLENOWE I
REZERWY ENERGETYCZNE),
4) POZIOM KOORDYNACJI NERWOWO-MIĘŚNIOWEJ,
5) TERMOREGULACJA I GOSPODARKA WODNO-ELEKTROLITOWA,
6) WŁAŚCIWOŚCI BUDOWY CIAŁA,
7) CZYNNIKI PSYCHOLOGICZNE.
WYDOLNOŚĆ FIZYCZNĄ MOŻNA OKREŚLIĆ U KAŻDEGO CZŁOWIEKA.
NAJLEPSZYM WSKAŹNIKIEM WYDOLNOŚCI FIZYCZNEJ (WF) JEST POMIAR
VO2 max..
WIELKOŚĆ TEGO WSKAŹNIKA ZALEZY OD:
A) MAKSYMALNEJ WENTYLACJI PŁUC (może być ona czynnikiem limitującym pobór
tlenu u osób starszych i ze schorzeniami układu oddechowego)
B) POJEMNOŚCI DYFUZYJNEJ PŁUC (ilość tlenu, jaka może przenikać z powietrza
pęcherzykowego do krwi w naczyniach włosowatych płuc, przekracza ilość tlenu, jaką
może ta krew pochłonąć. Zmniejszenie pojemności może jednak nastąpić u osób z
zaburzeniami wymiany gazowej lub podczas przebywania w warunkach obniżonej
prężności tlenu w powietrzu pęcherzykowym, co powoduje obniżenie wydolności
fizycznej).
C) POJEMNOŚCI TLENOWEJ KRWI (pojemność tlenowa krwi zależy w największym
stopniu od zawartości hemoglobiny. Zawartość hemoglobiny wynosi u kobiet 140g/l, u
mężczyzn 160g/l, a 1 g hemoglobiny transportuje 1,34 ml tlenu. Jeden (1) litr krwi może
przetransportować od 180 do 210 ml tlenu. Wszelkie niedokrwistości powodują
ograniczenie pojemności tlenowej krwi, a tym samym wydolności fizycznej).
D) POJEMNOŚCI MINUTOWEJ SERCA ORAZ RÓŻNICY TĘTNICZO-ŻYLNEJ
ZAWARTOŚCI TLENU WE KRWI (pojemność minutowa jest iloczynem częstości
skurczów serca i objętości wyrzutowej serca).
E) WYKORZYSTANIA ŹRÓDEŁ ENERGETYCZNYCH (glikogen znajdujący się w
komórce mięśniowej może być zużyty tylko przez nią, a glikogen wątrobowy najpierw jest
przekształcany w glukozę, a następnie z krwią dostarczany do tkanek. Dostępność
glikogenu jest jednak ograniczona, dlatego głównym substratem energetycznym w
wysiłkach długotrwałych są wolne kwasy tłuszczowe.
F) UTRZYMANIA STAŁOŚCI ŚRODOWISKA WEWNĘTRZNEGO (wysiłek fizyczny
powoduje powstawanie produktów zmieniających pH w kierunku kwaśnym, podnosi się
również temperatura ciała, ciśnienie osmotyczne. Czynnikiem umożliwiającym
tolerowanie wysokiego zakwaszenia jest pojemność układów buforowych, a za utrzymanie
stałej temperatury odpowiada sprawność termoregulacji).
G) UDZIAŁU PRZEMIAN TLENOWYCH I BEZTLENOWYCH W WYSIŁKOWEJ
PRZEMIANIE MATERII (dużą rolę w określaniu wydolności fizycznej pełni zdolność
do mniejszego wytwarzania kwasu mlekowego podczas wysiłku submaksymalnego.
poziom tego kwasu jest niższy dzieki większej ilości enzymów utleniających w
mitochondriach, większej ilości mitochondriów, a czasami większej procentowej
zawartości włókien ST w mięśniach).
ZDOLNOŚCI MOTORYCZNE DZIELIMY NA TZW.
KONDYCYJNE I KOORDYNACYJNE
DO ZDOLNOŚCI KONDYCYJNYCH ZALICZANA JEST:
1.
2.
3.
4.
5.
SIŁA
WYTRZYMAŁOŚĆ
SZYBKOŚĆ
GIBKOŚĆ
SKOCZNOŚĆ
KOORDYNACJA
RUCHOWA-ZDOLNOŚĆ
DO
WYKONYWANIA
ZŁOŻONYCH
PRZESTRZENNIE
I
CZASOWO
RUCHÓW,
ORAZ
PRZESTAWIANIA SIĘ Z JEDNYCH ZADAŃ RUCHOWYCH NA INNE, JAK
RÓWNIEŻ
ROZWIĄZYWANIE
NOWYCH,
NIEOCZEKIWANIE
POJAWIAJĄCYCH SIĘ SYTUACJI RUCHOWYCH.
DO ZDOLNOŚCI KOORDYNACYJNYCH ZALICZA SIĘ:
1. ZDOLNOŚĆ STEROWANIA RUCHEM (zdolność łączenia ruchów, zdolność
różnicowania ruchów, zdolność równowagi, zdolność orientacji, zdolność
rytmizacji, zdolność reakcji, zdolność dostosowania ruchowego).
2. ZDOLNOŚĆ ADAPTACJI MOTORYCZNEJ (zdolność łączenia ruchów,
zdolność różnicowania ruchów, zdolność równowagi, zdolność orientacji,
zdolność rytmizacji, zdolność reakcji, zdolność dostosowania ruchowego).
3. ZDOLNOŚĆ UCZENIA SIĘ RUCHU(zdolność łączenia ruchów, zdolność
różnicowania ruchów, zdolność równowagi, zdolność orientacji, zdolność
rytmizacji, zdolność reakcji, zdolność dostosowania ruchowego).