GRUPA I 1. Reforma walutowo- skarbowa Grabskiego (instrumenty

GRUPA I
1. Reforma walutowo- skarbowa Grabskiego (instrumenty, efekty, cele).
Grabski został powołany na stanowisko premiera i ministra skarbu w grudniu 1923 r. Jego zadaniem było
wyprowadzenie kraju z inflacji. To wymagało zlikwidowania jej zasadniczej przyczyny, którą był deficyt
budżetowy.
3 cele do zrealizowania to:
a) zrównoważyć budżet;
b) zahamować inflację a potem ją zredukować
c)wprowadzić nową jednostkę walutowa „złoty”.
Ad a).zwikszać dochody, zmniejszać wydatki
-wprowadzenie daniny majątkowej, w ciągu 3lat miało wpłynąć 1mld franków szwajcarskich.
50%płacili ziemianie,
375tys przemysłowcy,
resztę handlowcy ipozostałe działy
-waloryzacja podatków bezpośrednich.
-wprowadzenie nowego podatku od nieruchomości.
-skrócenie terminów płatności podatków.
-pożyczka wewnętrzna.
-rozpoczęto proces prywatyzacji niektorych przedsiębiorstw.
-likwidacja dopłat do koleji,
-zwolniono 30tys pracowników administracji państwowej,
-komercjalizacja przedsiębiorstw państwowych.
Ad b).Srodki:
-Od 1.02.1924r. rząd zaprzestal emisji marek,
-interwencja giełdowa, od 13 st. 1924r.
-Wzrost cen dolara powodowal wzrost cenżywności. Aby go zachamować Grabski zakazal eksportu zboża.
Ad c).Reforma walutowa-byla możliwa tylko pod warunkiem zrealizowania 2 poprzednich celów.
Zlikwidowano Polska Kasę Pożyczkowa i utworzono Bank Polski jako prywatna spółkę akcyjna, kapitał
banku l00mln nazwał nowa jednostkę pieniężną -złoty 1 zł - 1 frank szwajcarski 1$ = 5,18 1$ = 9,8mln
marek polskich
lzł =9/31 % czystego złota lzl = l,8mln marek polskich
Parytet wymiany do 1.07.1924r. Zasady polityki emisyjnej dawał) pewne uprawnienia rządowi. Skarb państwa
mógł emitować bilony (Pieniądz zdewaluowany, służy do wydawania końcówek) w wysokości 9,5 zł na osobę
i bilety skarbowe do wysokości 150 min zł -zabezpieczenie na wypadek potrzeb finansowych budżetu.
Funkcjonowanie gospodarki po wprowadzeniu reform Grabskiego:
Reformy spowodowały kryzys. Gospodarka znajdowała się w fazie recesji. Instrumentem równoważenia
budżetu był podatek majątkowy - obciążone były warstwy bogate, w 1924 wpływ) były stosunkowo duże
ok.190 mln, natomiast w 1925 ok. 60 mln. Wartość złotego była przeszacowana, był za mocny do stanu
gospodarki, w związku z tym polskie towar) były mało konkurencyjne. Powodowało to ujemny bilans
handlów) (wzrósł import, spadł eksport). Produkcja musiała być zmniejszona, skutek: małe dochody, wzrost
bezrobocia małe wpływy z podatków do budżetu. Wojna celna z Niemcami w 1925 spowodowana
wygaśnięciem traktatu wersalskiego, który zakładał, że Polska ma klauzulę największego uprzywilejowania
do 1925 w handlu z Niemcami. Wygasła również Konwencja Górnośląska z 1922, zawarta po powstaniach
śląskich, zobowiązywała Niemcy do zakupu bez cła 6 mln ton węgla rocznie. Po wygaśnięciu traktatu
kopalnie upadały (ze 121 do 90), zmniejszyły się wpływy do budżetu z podatków. Rząd Grabskiego był
najdłużej funkcjonującym rządem w latach 1918-26. Wobec kryzysu trzeba było podjąć działania obniżające
przede wszystkim koszty produkcji, np. wydłużenie czasu pracy w kopalni do 10 godzin, zniesienie urlopów
pracowniczych, obniżenie taryf celnych. Dokonuje również zwiększenia emisji bilonu i biletów skarbowych
(ponad normy skarbowe) z powodu zbyt dużego deficytu budżetowego. Kolejnym działaniem była
interwencja giełdowa w celu przywrócenia złotemu wartości parytetowej oraz aprobaty ze stron) Banku
Polskiego(prezesem był wtedy Karpiński). Wystąpiła inflacja bilonowa, gdyż do obiegu wprowadzono za
dużo bilonu. Wobec odmówienia z Banku Polskiego kredytu dla Grabskiego, musiał się podać do dymisji.
Należało powołać nowy rząd; był to rząd szerokiej koalicji z premierem Skrzyńskim, ministrem skarbu
Zdziechowskim. Ten rząd miał poparcie wszystkich partii w parlamencie w sprawach wyższego celu tzn.
ustawodawstwie gospodarczym.
2. Reforma rolna 1944-1949
Zasady i efekty
Zasady reformy rolnej regulował dekret z 6 września 1944 r.. Manifest PKWN powołał Państwowy Fundusz
ziemi (PFZ) obejmujący grunty niemieckie i zdrajców narodu oraz gospodarstwa obszarnicze o pow. Powyżej
50 ha. Ziemianie nie splamieni współpracą z Niemcami mogli otrzymać odszkodowanie. Spod wywłaszczeń
wyłączono obiekty rolne należące do Kościoła i związków religijnych. Grunty PFZ postanowiono rozdzielić
między drobnych chłopów. 5 ha użytków rolnych na 1 rodzinę. Władze komunistyczne wspierały tworzenie na
gruntach poniemieckich gospodarstw państwowych w postaci Państwowych Nieruchomości Ziemskich,
Państwowych Zakładów Chowu Koni i PZ Hodowli zwierząt. Na całym terytorium kraju rozparcelowano 6,1
mln ha gruntów pomiędzy 1,1 mln rodzin. Reforma rolna była także źródłem wielu krzywd i
niesprawiedliwości. Odczuli to ziemianie, którym odebrano grunty, pozbawiono domów i zmuszano do
migracji. Reformie rolnej towarzyszyło upaństwowienie ok. 3,5 mln ha lasów. Państwo stało się właścicielem
855 całej powierzchni leśnej.
2 opcja odpowiedzi na pytanie:
REFORMA ROLNA
(wprowadzona dekretem PKWN z 6 IX 1944r.)
-zostały nią objęte majątki, które: stanowiły własność państwa, należały do Niemców bądź do obywateli III
Rzeszy, były własnością oskarżonych i skazanych; miały obszar większy niż l00ha powierzchni ogólnej lub
50ha użytków rolnych, w woj. Poznańskim tylko majątki przekraczające l00ha pow. Ogólnej;
-grunty te zostały wchłonięte do Państwowego Funduszu Ziemi (PFZ), który dzielił je miedzy drobnych
chłopów, dzierżawców i robotników rolnych w celu utworzenia nowych gospodarstw lub upełnoprawnienia
istniejących;
-reforma przeprowadzona bez odszkodowań dla byłych właścicieli, pozbawiano ich domostw i zmuszano do
migracji; Ziemianie przestali istnieć jako warstwa społeczna, często ulęgając pauperyzacji;
-deklarowanym celem reformy było utworzenie gospodarstw rolnych dla bezrobotnych i najemnych
robotników rolnych;
-likwidowanie wielkiej własności ziemskiej;
-przeważały preferencje polityczne-nowa władza dążyła do stworzenia sobie poprzez gratyfikacje materialne
zaplecza politycznego na wsi. -łącznie w 1949r. było 10 tys., gospodarstw powyżej 50ha; rozparcelowano 6,1
mln ha gruntów miedzy 1,1 mln rodzin, -wśród nadzielonych dominowali: chłopi- posiadacze gospodarstw,
służba folwarczna, chłopi bezrolni, ogrodnicy, rzemieślnicy.
3. Po obradach okrągłego stołu jak zamierzano przekształcić gospodarkę
Kierunki przebudowy systemu gospodarczego w myśl uzgodnień Okrągłego Stołu
-dopuszczenie do rządzenia opozycji;
-rozwój samorządności;
-swoboda kształtowania się sektora prywatnego;
-rozwój stos. Rynkowych i konkurencji;
-likwidacja systemu nakazowo- rozdzielczego;
-ujednolicona polityka podatków wobec wszystkich;
-odejście od nomenklatury partyjnej.
Polskie reformy gospodarcze w latach 90 wiążą się z przekształceniem gospodarki z nakazowo- rozdzielczej
w rynkową. Istotne znaczenie dla tych przemian mają programy przygotowane przez polskich ekonomistów:
program Balcerowicza i „strategia dla Polski” Kołodki. L.Balcerowicz-wiceminister i minister finansów w
rządzie T. Mazowieckiego a później J.K. Kieleckiego zaproponował w 1990 r. program przejścia od
gospodarki planowej do rynkowej opierając się na następujących działaniach:
-przeprowadzenie prywatyzacji i reprywatyzacji gospodarki;
-walka z hiperinflacją;
-liberalizacja cen;
-otwarcie gospodarki polskiej na świat;
-powstanie rynku kapitałowego i giełdy papierów wartościowych;
-stworzenie warunków dla zagranicznych inwestorów i kapitału zagranicznego.
„Strategia dla Polski” była programem gospodarczym opracowanym w 1994 r. przez G. Kołodkę,
wicepremiera i ministra finansów w rządzie W. Pawlaka. Obejmowała ona zagadnienia:
-zdecentralizowany i negocjowany mechanizm płac;
-walka z bezrobociem;
-restrukturyzacja rolnictwa;
-inwestowanie w kapitał ludzki;
-reforma ubezpieczeń społecznych;
-przekształcenia własnościowe;
-walka z inflacją;
-rozwój i reforma sektora bankowego;
-walka z szara sferą gospodarczą. Kosztami transformacji gospodarczej w latach 90 zostało obciążone przede
wszystkim społeczeństwo polskie, które odczuło po 1989r. drastyczny spadek stopy życiowej. Pośpieszna,
często niezbyt przemyślana prywatyzacja stała się źródłem zjawisk kryminogennych i wzrastającego
bezrobocia, które ogarnęło prawie 3 mln ludzi (1990- 1993).Ofiarami przemian stali się robotnicy, chłopi i
inteligencja zatrudniona w sferze budżetowej, zaś zwycięzcami ludzie z kręgu elity władzy, prywatni
biznesmeni i handlowcy, jednak realizacja planów Balcerowicza i Kłodki doprowadziła do stabilizacji
gospodarczej kraju i wzrostu produktu krajowego brutto.
6
GRUPA II
1. Reformy Kwiatkowskiego 1935-39
Eugeniusz Kwiatkowski był w latach 1926-1930 ministrem przemysłu i handlu, w latach 1935-1939
wicepremierem interwencjonizmu państwowego. Założył dokonanie zmian strukturalnych na państwo
rolniczo- przemysłowe, później tylko przemysłowe. Strategia uprzemysłowienia: pierwszy sposób to:
pozytywne skutki dla gospodarki(nakręcenia
koniunktury), budować zakłady- prywatnych inwestorów, zwolnienia podatkowe, ulgi inwestycyjne, kryzys
poważnie zubożył, wzrósł udział państwa w gospodarce, uznał ze trzeba to wziąć na swoje barki, czyli
polityka etatyzmu- państwo inwestuje z rożnych środków publicznych, funduszy, budżetu, kredyty bankowe,
tworzy i buduje zakłady. Był
twórcą trzech planów gospodarczych:
-czteroletni plan inwestycyjny na lata lipiec 1936 do czerwca 1940, zrealizowany już w marcu 1938r.,
-sześcioletni plan rozbudowy sił zbrojnych na lata 1937-1942,
-piętnastoletni plan rozwoju gospodarczego Polski.
W ramach realizacji pierwszych dwóch planów powstała największa inwestycja gospodarcza II
Rzeczpospolitej- COP- Centralny Okręg Przemysłowy w widłach rzek Wisły i San. Na terenie COP powstało
ponad 100 zakładów przemysłowych. Do COP wchodziło 46 powiatów, COP został podzielony na 3 rejony:
A: surowcowy (kielecki)
B: aprowizacyjny (lubelski)
C: przemysłu przetwórczego (sandomierski)
COP- obejmował około 15% powierzchni kraju i zamieszkiwało go 18% ludności. Centrum COP stanowił
Sandomierz 107 tyś miejsc pracy
Powstała:
-Huta Stalowa Wola
-Fabryka kauczuku syntetycznego w Dębicy
-Wytwórnia celulozy w Niedowicach
-Fabryka obrabiarek w Rzeszowie
-Fabryka samolotów w Mielcu
-Fabryka opon w Dębicy
-Montownia samochodów ciężarowych w Lublinie
-Zakłady przemysłu zbrojeniowego w Radomiu, Skarżysku i Stalowej Woli
-Elektrownia w Rożnowie
Inną ważną inwestycję tego okresu była budowa Magistrali Węglowej Śląsk i Gdynia, W latach 1935-1939
produkcja przemysłowa w Polsce wzrosła o 25%. Piętnastoletni plan inwestycyjny lata 1939- 1954:
2. Reformy systemowe Balcerowicza
Zmiany instytucjonalno- strukturalne (systemowe) l. Balcerowicza. Reformy obejmowały:
-likwidację pozostałości systemu centralnego kierowania gospodarką, dokonanie przekształceń własności co
oznaczało prywatyzowanie gospodarki równocześnie z procesem usamodzielnienia się przedsiębiorstw
państwowych czyli przekształcenie ich w jednoosobowe spółki skarbu państwa;
-wprowadzenie mechanizmów rynkowych, zlikwidowanie reglamentacji, uwolnienie cen, państwo wycofało
się z ustalania cen, które reguluje rynek;
-stworzenie warunków konkurencji wewnętrznej poprzez wprowadzenie polityki antymonopolowej;
-wprowadzenie wymienialnego złotego;
-uruchomienie rynku kapitałowego, stworzono rynek nieruchomości, giełdy papierów wartościowych,
fundusze powiernicze;
-uruchomienie rynku pracy, wprowadzono zasiłki dla bezrobotnych
-reformę podatkową,
-liberalizację handlu zagranicznego,
-demonopolizację,
-komercjalizację sektora bankowego i ubezpieczeniowego.
3. Reformy gospodarcze w 1988dziedziny działalności gosp. objęte koncesjonowaniem- 23.12.1988r.- 11 dziedzin:
-poszukiwanie złóż, przemysł wydobywczy, górnictwo;
-przetwórstwo, obrót metalami szlachetnymi;
-wytwarzanie i obrót broni;
-przemysł farmaceutyczny, art. sanitarne;
-monopol spirytusowy;
-monopol tytoniowy;
-transport morski, lotniczy;
-obrót dobrami kultury wytworzonymi przed 1 maja 1945r.;
-usługi telekomunikacyjne;
-usługi ochroniarskie;
-handel zagraniczny.
4. Kolektywizacja Rolnictwa 1950-55
Program szybkiej socjalizacji rolnictwa. W 1948 we wrześniu ZSRR i naciskał na partię, która podejmuję
decyzje o kolektywizacji rolnictwa. Spółdzielczość produkcyjna eliminowała stosunki kapitalistyczne na wsireforma rolna miała stworzyć bogate chłopstwo. Centralne władze PZPR kazały miejscowym organizacjom
koncentrować ruchy założycielskie w pasatach o wysokiej kulturze rolnej i przyciągać gospodarstwa z
dobrymi wynikami w produkcji-co miało zachęcić chłopów do tworzenia spółdzielni. Powołano Państwowe
Ośrodki i Maszynowe (POM) udzielające pomocy wsiom spółdzielczym W 1949 powstały 243 spółdzielnie, a
gospodarstw zrzeszonych 0,1 ogółu. Od 1950 różnymi metodami zmuszano chłopów do tworzeni spółdzielni.
Tych, którzy się nie zgodzili, wysyłano do więzienia lub obozów pracy. W 1953 próba łączenia kolektywizacji
z zatrzymaniem spadku poziomu produkcji w gospodarstwach indywidualnych. Spadło tempo
uspółdzielniania, rozwiązywano złe pracujące spółdzielnie produkcyjne. Bo 1955 powstało 9076 spółdzielni
zajmujących 1,9 mln ha- było to 9% ziemi uprawnych w Polsce. Spółdzielnie uzyskały tylko 9% produkcji
uzyskiwanej w indywidualnych gospodarstwach. Kolektywizacja nie powiodła się, ponieważ została
narzucona przez władze komunistyczne. W 1949 PGR odczuwały trudności. Miały zaopatrywać w żywność
ludzi z miast miały produkować więcej zboża i mięsa. Były traktowane jako nowoczesna gospodarka rolna. W
1955 powstało 6186 gospodarstw państwowych stanowiły 12% całości Użytków rolnych. W PGR-ów plony
były niższe niż w prywatnych gospodarstwach jedynie duże zmechanizowanie gospodarstwa-dawało podobny
wynik w produkcji zboża, co indywidualni chłopi. Od 1949 prywatne, własności ziemskie były eliminowane
nie przyznając dogodnych kredytów i środków do produkcji rolnej. Kredyty dla rodaków indywidualnych w
latach 1950-53 wynosiły 265 mln zł spółdzielnie dostawały 609 mln zł 81% ogólnej produkcji pochodziło
z sektora prywatnego. Problem istniał w zaopatrzeniu w mięso i
mleko. Władze nakazały obowiązkowe dostawy produktów rolnych.
Polityka rolna w latach 1950-55 była skolektywizowana mimo to nie
wprowadziła wielkich zmian w strukturze własnościowej gruntu.
GRUPA III
1. Polityka Skarbowa Kwiatkowskiego
Podstawowym założeniem polityki skarbowej państwa było zapewnienie równowagi budżetowej. Służyła
temu reforma skarbowości przeprowadzona w jesieni 1935 r. Zrównoważenie dochodów i wydatków chciano
osiągnąć przez:
-wprowadzenie nadzwyczajnej daniny od wszelkich uposażeń wypłaconych przez państwo;
-obniżenie stawki dochodów zwolnionych od podatku;
-ograniczenie wydatków administracyjnych;
-zobowiązanie przedsiębiorstw państwowych do wpłacenia do budżetu całości dochodów. Wśród
finansowania zadań państwowych szczególne znaczenie miał utworzony w 1936r. Fundusz Ochrony
Narodowej. Opierał się na zbiórkach pieniędzy i kosztowności wśród ludności, sprzedaży zbędnych wojsku
nieruchomości i dotacji państwa. W latach 1936-39 potrzeby państwa były duże a środki ograniczone. Dlatego
struktura wydatków była nastawiona na zadania priorytetowe jak modernizacja armii i inwestycje
przemysłowe na potrzeby wojska.
2. Plan odbudowy po II wojnie światowej
PLAN POWOJENNEJ PRZEBUDOWY GOSPODARCZEJ POLSKI
Wszystkie ugrupowania były zgodne, że nie należy odtwarzać systemu gospodarczego II RP
Konieczność reformy rolnej i częściowej nacjonalizacji przemysłu
-istniało przekonanie, że po wojnie
wzrośnie rola gospodarcza państwa
-rząd polski w Londynie przygotował 2 plany gospodarcze:
Tzw. Pierwszych sześciu miesięcy, regulował działania państwa w pierwszym półroczu powrotu rządu
polskiego z Wielkiej Brytanii i po wyzwoleniu, dotyczył odbudowy, aprowizacji, wymiany pieniędzy,
uruchamianiu transportu, repatriacji itd., przewidziany do realizacji w ciągu 15 lat, miał na celu dokonanie
dość zasadniczych przeobrażeń strukturalnych w gospodarce polskiej i jej unowocześnienie
Z powojenną polityką odbudowy kojarzono:
1) rekonstrukcję dążącą do integracji kraju w nowych granicach politycznych;
2)unowocześnienie wytwórczości;
3) zwiększenie udziału Polski w wymianie międzynarodowej;
4) likwidację przeludnienia agrarnego i bezrobocia w miastach.
Partie polityczne różniły się zdaniami odnośnie roli przemysłu w gospodarce;
1) komuniści (PPR) chcieli przekształceń w strukturze gospodarki - oparta na przemyśle; byli za
industrializacją głoszoną przez ZSRR (stalinowskie pięciolatki); 2) PSL opowiadało się za:
a)rolniczo-przemysłową strukturą gospodarczą,
b) rozwojem gałęzi przemysłu przetwórczego,
c) przetwarzaniem płodów rolnych;
3) PPS popierało:
a)uprzemysłowienie,
b) inwestycje w rolnictwie i hutnictwie,
c) harmonijny rozwój gospodarczy i podnoszenie stopy życiowej ludności,
Od 1945 roku polityka ekonomiczna kreowana była przez Ministerstwo Przemysłu (przekształcone w 1947
roku w Ministerstwo Przemysłu i Handlu) opanowane przez PPR i Centralny Urząd
Planowania. Do 1947 roku osiągnięto kompromis między partiami w sprawie nakładów finansowych na
odbudowę transportu („wąskie gardło gospodarki”). Dzięki kompromisowi powstała ustawa „O Planie
Odbudowy Gospodarczej na lata 1947-1949; założenia.
1)podniesienie stopy życiowej deficytów
2)wyrównanie szkód wojennych
3)scalanie ziem odzyskanych z resztą kraju,
4) rozszerzenie udziału Polski w gospodarce światowej,
5) powrót do kraju Polaków, którzy znaleźli się poza granicami w związku z wojną,
6) obniżenie kosztów własnych produkcji,
7) wzrost wydajności czynników produkcji. Wg Planu Odbudowy Gospodarczej główne kierunki
inwestowania skupiały się na produkcji, lian brał pod uwagę odbudowę obiektów których zniszczenie nic
przekraczało 50 % Od Planu 3 letniego odstąpiono w związku z dyskusją CUP-owską. Zgodnie z postulatem
PPR oprócz odbudowy gospodarki podjęto rozbudowę tradycyjnych gałęzi przemysłu - przygotowanie do
forsownej industrializacji.
Zwiększając nakłady na przemysł zmniejszano nakłady na inne działy gospodarki. Obniżano nakłady na:
1) rolnictwo,
2) budownictwo mieszkaniowe. Rosły nakłady na budowę obiektów administracyjnych państwa.
W rolnictwie realizacja planu 3 letniego to:
1) pomoc rzeczowa i kredytowa,
2) program elektryfikacji wsi,
3) kontrakty rozszerzone na płody rolne,
4) tworzenie spółdzielczych środków maszynowych,
5) akcja „H" - dodatkowa pomoc do hodowli. Mimo to sytuacja rolnicza w 1949 roku była o 9% niższa niż na
dawnym terytorium Polski.
Struktura dochodu narodowego w latach 1946-1949:
1) awans przemysłu w tworzeniu dochodu narodowego o ok. 10% - do 40% w 1949 r
2) natężenie procesów inwestycyjnych - wzrost roli budownictwa, przy jednoczesnym spadku udziału:
rolnictwa, komunikacji i handlu.
3. Proces prywatyzacji i akty prawne związane z III RP
AKTY:
1. Proces prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych - z wyjątkiem byłych państwowych
przedsiębiorstw gospodarki rolnej - prowadzony jest na podstawie ustawy z dnia 30 VIII 1996 r.
o komercjalizacji i prywatyzacji (Dz. U. Nr 118, poz. 561) z późniejszymi zmianami (zastąpiła
ustawę z dnia 13 VII 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych) oraz:
-ustawy z dnia 25 IX 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (Dz. U. 1991 Nr 18, poz. 80) z późniejszymi
zmianami,
-ustawy z dnia 30 IV 1993 r. o narodowych funduszach inwestycyjnych i ich prywatyzacji (Dz. U. Nr 44, poz.
202) z późniejszymi zmianami.
Na podstawie wymienionych aktów prawnych stosuje się trzy zasadnicze metody postępowania z
przedsiębiorstwami państwowymi:
1)komercjalizację, tj. przekształcenie przedsiębiorstwa w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa (w celu:
prywatyzacji pośredniej - kapitałowej, wniesienia akcji lub udziałów do narodowych funduszy inwestycyjnych
- NFI lub innym celu) albo do 30 IV 2004 r. w spółkę z udziałem wierzycieli powstałą w wyniku konwersji
wierzytelności na udziały,
2)prywatyzację bezpośrednią,
3)likwidację przedsiębiorstwa ze względów ekonomicznych.
Odrębnym procesom - w myśl ustawy z dnia 19 X 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi
Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw (jednolity tekst Dz. U. 2004 Nr 208, poz. 2128) z
późniejszymi zmianami - podlega majątek byłych państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej włączony
do Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa (ZWRSP), którym dysponuje Agencja Nieruchomości Rolnych
w celu restrukturyzacji i prywatyzacji.
2. Na podstawie ustawy z dnia 30 IV 1993 r. o narodowych funduszach inwestycyjnych i ich
prywatyzacji powołano 15 narodowych funduszy inwestycyjnych (NFI) w formie spółek
akcyjnych, do których Skarb Państwa wniósł wkłady niepieniężne w postaci akcji 512
jednoosobowych spółek Skarbu Państwa.
4.W jakich dziedzinach podmioty gospodarcze muszą posiadać koncesje dziedziny działalności gosp. objęte koncesjonowaniem- 2.07.2004r- 6 dziedzin:
-górnictwo, przemysł wydobywczy;
-obrót materiałami wybuchowymi i wojskowymi;
-wytwarzanie, magazyn.obrót paliw i energii;
-ochrona osób i mienia;
-transport i usługi lotnicze;
-rozpowszechnianie prog.radiowych i telewizyjnych;
GRUPA IV
1. Reforma Rolna II RP
a) 1919 uchwała sejmu, miała rozładować napięcie powojenne
b) 1920 ustawa – konstytucja marcowa ustanawiała poszanowanie własności, sejm w ustawie z 1920 roku
uchwalił, że chłopi dostaną 50% majątku , ale to oznaczało wywłaszczenie i było niezgodne z konstytucją,
ustawa nie weszła w życie
c) 1923 ugoda polityczna - w zamian za koalicję Witos dostał obietnicę od endecji poparcia ustawy rolnej
d) 1925 ustawa dotycząca gruntów prywatnych i ich parcelacji.
Reforma rolna II RP
Struktura chłopskiej własności był bardzo niekorzystna, gdyż gospodarstwa do 5 ha stanowiły 65% i nie były
wstanie zarobić na siebie. Chłopi domagali się reformy rolnej. Wobec napiętej sytuacji politycznej i społecznej
po I wojnie światowej państwo nie mogło lekceważyć zadań chłopskich.
W lecie 1919 r. Sejm podjął uchwałę w sprawie zasad reformy rolnej. W 1920 r. podjął ustawę o jej
wykonaniu. Na ten cel przeznaczono dobra państwowe i prywatne. W majątkach prywatnych parcelacji
podlegały nadwyżki ziemi ponad 180 ha. Ziemianie za parcelowana ziemię dostawali odszkodowanie w
wysokości połowy ceny rynkowej. Pierwszeństwo nabywania ziem z parcelowych majątków mieli robotnicy
rolni, żołnierze i chłopi małorolni. Nabywcy mieli płacić za nie ceny rynkowe. Prace parcelacyjne
postępowały bardzo powoli. Wobec wysokich cen ziemi mogli ją nabywać tylko zamożniejsi chłopi. Biedota
nie miała na to pieniędzy i nie odniosła żadnych korzyści z reformy rolnej.
2. Ustawa nacjonalizacyjna w 1946
-3.01.1946 KRN uchwaliła ustawę o przejęciu na własność państwa podstawowych gałęzi gospodarki
narodowej: ustawą tą zostały objęte:
♦Za odszkodowaniem: zakłady przemysłowe, kopalnie, transport, komunikacja, banki, ubezpieczenia
przedsiębiorstwa handlowe, przedsiębiorstwa zatrudniające ponad 50 pracowników
♦Bez odszkodowanie: przedsiębiorstwa, które należały do III Rzeszy lub Wolnego Miasta Gdańska,
Niemców, Zdrajców narodu
-ustawa pozostawiła poza swoim zasięgiem rzemiosło oraz przedsiębiorstwa budowlane i instalacyjne.
-od końca 1948 Główna komisja ds. Upaństwowienia przemysłu upaństwawiała blisko 6 tyś.przedsiębiorstw.
-powszechnie stosowano przymusowy zarząd państwowy, który uniemożliwiał właścicielom kierowanie
przedsiębiorstwami korzystnie z zysków
-w przedsiębiorstwach państwowych niezwykle ważne stało się zagadnienie samorządu załóg na początku gdy
były samorzutnie powstające w maju 1945 Ministerstwo przemysłu odebrało im prawo współrządzenia z
początkiem 1947 zostały one włączone do struktury zależnych id władz związków zawodowych
3. Polityka selektywnego rozwoju
Polityka selektywnego rozwoju PRL:
Początek polityki selektywnego rozwoju można datować na 1968 r. Kiedy to na V zjeździe PZPR stwierdzono,
że należy położyć nacisk na te gałęzie produkcji, w których Polska może osiągnąć korzystne rezultaty w
porównaniu z innymi krajami. Korzystne wyniki chciano osiągnąć poprzez efektywniejsze wykorzystanie siły
roboczej, surowców i potencjału produkcyjnego. Sam Gomułka uważał, że pogłębiającą się przepaść między
Polska a zachodem można zlikwidować rozwijając specjalizację i kooperacje w ramach RWPG. W 1969
skonkretyzowano program selektywnego rozwoju poszczególnych branż kierując inwestycje w wybrane
dziedziny przemysłu.
Polityka selektywnego rozwoju- wiosna 1968r wzrost napięcia politycznego w kraju. Wpływ sytuacji w
Czechosłowacji- „socjalizm o ludzkim obliczu” 1968- V zjazd PZPR- należy położyć nacisk na rozwój tych
gałęzi produkcji, w których Polska może osiągnąć najkorzystniejsze warunki ekonomiczne. Deklarowanie
kształtowania nowoczesnych struktur gospodarczych kraju. Chęć wykorzystania zasobów siły robotniczej i
potencjału produkcyjnego. Zmiany nowych regionów eksportowych. Powołano komisje ekonomiczna
kierowana przez B. Jaszczuka. Cenzura umożliwiała publiczne prezentowanie problemów gospodarczych.
Poruszone zostały kwestie presji inwestycyjnych, kapitałochłonności produkcji
W 1970 r. Funkcje I sekretarza PZPR przejął E. Gierek. W 1971 jego ekipa na VI zjeździe PZPR przedstawiła
nowy program gospodarczy. Zrezygnowano z selektywnego wzrostu a postulowano harmonijny i
proporcjonalny rozwój wszystkich dziedzin gospodarki. Przewidywano inwestycje w większości gałęzi
przemysłu. Intensywna motoryzacje handlu, upaństwowienie gospodarstw rolnych.
Planowano scentralizować system kierowania gospodarką.
Plan V-letni na lata 1971-1975 przewidywał rozwój gospodarki narodowej a równocześnie poprawę
warunków społecznych
4. Podział w ujęciu gałęziowo- systemowym przekształceń struktur własnościowych 1990-2002
PRZEKSZTAŁCENIE STRUKTURY WŁASNOŚCIOWEJ 1990-2002.Efekty prywatyzacji.
Zakończona prywatyzacja:
*Bankowość
*Handel i usługi
*Telekomunikacja
*Przemysł wyrobów gospodarstwa domowego
*Przemysł motoryzacyjny
*Przemysł budowlany
*Przemysł elektromaszynowy
* Hutnictwo metali nieżelaznych
*Przemysł drzewny
*Przemysł spożywczy
*Przemysł tytoniowy i browarniczy
Zaawansowana prywatyzacja
*Ubezpieczenia
*Hutnictwo
*Sektor stoczniowy
*Przemysł farmaceutyczny
*Przemysł cukrowniczy
*Przemysł spirytusowy
*Transport (LOT, PKS)
*Sektor naftowy
*Uzdrowiska
Rozpoczęta prywatyzacja, restrukturyzacja i liberalizacja sektorów infrastrukturalnych
*Górnictwo węgla, kamiennego
*Energetyka
*Sektor gazowy I PKP
*Sektor zbrojeniowy
*Ciężka chemia
Dominująca pozycja własności prywatnej w większości branż i sektorów.
Pytania testowe:
1.Sztywny kurs złotego ustanowiony przez Balcerowicza- 9 500.
2.W którym roku była najwyższa nadwyżka budżetowa po 1989r- 1900 lub 2003.
3.Rok przeprowadzenia dewaluacji- 1927 lub 1926.
4.W jakich % była podzielona własność detaliczna w Polsce 1946r.- (struktura własnościowa w handlu
hurtowym, detalicznym):
80%- hurtowni- właściciele prywatni
8%-spółdzielczy
12%- państwowy.
5. Rok, w którym zniesiono obowiązkowe świadczenia- 1972r lub 1946-(władze odeszły od obowiązkowych
świadczeń a później wróciły).
6.Stosunek złotówki do $ po dewaluacji- 8,91.
7.Dlug publiczny w 1981r :
(dług publiczny- 60% PKB).
8.Kryzys gospodarczy o ile zmniejszyła się liczba przedsiębiorstw w latach 1923- 29:…………………..
9. Kiedy Polska weszła do Międzynarodowego Funduszu Walutowego- 1986r.
10. Do 2004 przedsiębiorstw sprywatyzowanych- …………
11 Kiedy był największy spadek PKB…..
12. W którym roku w latach 1990-2002 miał miejsce najwyższy wzrost PKB -2000.
13. Skala prywatyzacji od końca 2004 r- powyżej 80%.
14. Z niesienie obowiązkowych dostaw produktów rolnych……1972.
15. Ile wynosił złoty w 1927- 5,8.
16.Pyt,związane z Manifestem z 1944 r(reforma rolna 1944-49)- 50 ha