2 Spis treści Str. Nota metodologiczna 4 Społeczno

Spis treści
Str.
Nota metodologiczna
4
Społeczno-demograficzna charakterystyka badanych
5
Charakterystyka obszaru przedmiotowego badania
13
Opinia ankietowanych na temat historycznej roli i znaczenia Kanału
14
Bydgoskiego i jego najbliższego otoczenia
Sposób użytkowania i wykorzystywania terenów nad Starym Kanałem
18
Bydgoskim przez badanych
Oczekiwane przez badanych wykorzystania terenów nad Starym Kanałem
27
Bydgoskim
Stary Kanał Bydgoski i tereny nadbrzeżne w opinii mieszkańców i
30
użytkowników
Szczegółowe oceny terenów nad Kanałem
34
Oczekiwania w stosunku do działań rewitalizacyjnych nad Starym Kanałem i
43
terenach nadbrzeżnych
Opinie osób badanych w trakcie użytkowania terenów nad Starym Kanałem
47
Bydgoskim
Podsumowanie
49
Aneks
51
2
Badania „Społeczne uwarunkowania rewitalizacji Parku nad Starym Kanałem
w Bydgoszczy” zrealizowane zostały w ramach projektu Revitalisation of Urban River
Spaces (REURIS nr CE050P3), współfinansowany w 85% z Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego w ramach Programu dla Europy Środkowej i w 15% z budżetu
miasta. Głównym celem projektu jest wypracowanie i przetestowanie strategicznego
podejścia do rewitalizacji przestrzeni nadrzecznych, uwzględniającego zarówno
specyfikę miast i regionów, jak elementy wspólne, wskazanie i sprawdzenie wspólnych
metod i procedur pracy zespołów multidyscyplinarnych oraz konsultacji społecznej,
a także wskazanie i rozwiązanie wspólnych barier dla rewitalizacji przestrzeni
nadrzecznych oraz sposobów usuwania barier - w tym poprzez realizację projektów
pilotowych.
Zasadniczy cel projektu badawczego „Społeczne uwarunkowania rewitalizacji
Parku nad Starym Kanałem w Bydgoszczy” stanowiło określenie społecznych aspektów
użytkowych i rewitalizacyjnych terenów, ich funkcjonalne bądź dysfunkcjonalne
postrzeganie przez mieszkańców oraz wskazanie głównych kierunków i obszarów
rewitalizacji. Zawarte w opracowaniu wyniki badań i analizy zostaną uwzględnione
w wypracowywaniu projektu technicznego rewaloryzacji terenu i realizacji inwestycji w szczególności na odcinku obejmującym Park od Ronda Grunwaldzkiego do
ul. Wrocławskiej.
Projekt badawczy został zrealizowany dzięki współpracy zespołów: ze strony
Urzędu Miasta Bydgoszczy prowadzony przez WGKiOŚ referat IX - Referat Projektów
Środowiskowych: project manager Bogna Rybacka, Bożena K. Napierała - kierownik
referatu IX, Monika Wnęk - manager finansowy referatu IX, Aleksandra Kowalska kierownik referatu VI Referat Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Wodnej, ze strony
Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy, zespół badawczy: dr Agnieszka Jeran,
mgr Dominika Muszyńska, mgr Paulina Bąk , lic. Larysa Drzewucka.
3
Nota metodologiczna
Badania zostały zrealizowane w dniach 7 – 23 kwietnia 2009 roku, w dwóch
etapach. W pierwszym etapie badaniom poddano mieszkańców dzielnic położonych
w pobliżu terenów Starego Kanału Bydgoskiego, były to: Okole, Wilczak, Jary oraz
część dzielnicy Miedzyń (do próby zakwalifikowano ulice najbliżej położone terenom
parkowym Starego Kanału). Założona wielkość próby wyniosła 300 osób (jedna osoba
w gospodarstwie domowym). W doborze próby uwzględniono gęstość zaludnienia
w poszczególnych dzielnicach, na podstawie którego wylosowano w sposób
proporcjonalny określoną liczbę ulic i adresów – punktów startowych badań
terenowych. Narzędzie badań stanowił kwestionariusz wywiadu - ankieta, wypełniana
przez ankietera w trakcie wywiadu bezpośredniego. Ankieta składała się zarówno
w pytań zamkniętych (do wyboru), jak i otwartych, w których nie podano żadnych
możliwości odpowiedzi, a respondent mógł sam skonstruować wypowiedź na daną
kwestię.
W drugim etapie badań populację generalną stanowili użytkownicy terenów nad
Starym Kanałem Bydgoskim – aby umożliwić bezpośrednią ocenę parku oraz
oszacować jaki jest przepływ osób na tym terenie, badania realizowano docelowo na
terenach przy Starym Kanale, w przeciągu dwóch dni w tygodniu (po 8 godzin każdego
dnia), tj. w sobotę (dzień weekendowy) i czwartek (dzień powszedni). Badania
realizowano na terenie od ulicy Bronikowskiego do ulicy Grunwaldzkiej. Narzędzie
realizacji badań stanowił kwestionariusz wywiadu (ankieta) w formie skróconej
(w stosunku do ankiety przeprowadzanej w gospodarstwach domowych). Ankieterzy
odnotowywali także osoby, które odmówiły realizacji wywiadu, bądź znajdowały się na
terenie parku, lecz z przyczyn technicznych nie udało się przeprowadzić z nimi
ankiety, np. osoby przejeżdżające na rowerze bądź liczna grupa osób przechodząca
w pobliżu. Łącznie zrealizowano 757 ankiet w gospodarstwach domowych i na terenie
parku.
4
Społeczno-demograficzna charakterystyka badanych
Wykres. Struktura płci badanych mieszkańców (dane w procentach)
mężczyzna
42,1%
kobieta
57,9%
Wykres. Struktura wykształcenia badanych mieszkańców (dane w procentach)
20,7
wyższe
7,2
wyższe zawodowe…
24,3
zawodowe
średnie
3,3
gimnazjalne
5,8
podstawowe
0,0
5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 40,0
Spośród badanych mieszkańców niemal 58% stanowiły kobiety, 42% to mężczyźni.
Natomiast biorąc pod uwagę strukturę wykształcenia, najwyższy odsetek osób
badanych odnotowujemy z wykształceniem średnim (38,8%), następnie zawodowym
(24,3% osób), kolejno wyższym (20,7%) oraz wyższym zawodowym (7,2% osób).
5
Wykres. Struktura wykształcenia i płci badanych mieszkańców (dane w procentach)
38,6
wyższe
61,4
30,0
wyższe zawodowe (licencjat)
70,0
48,5
51,5
zawodowe
40,2
średnie
gimnazjalne
44,4
59,8
55,6
31,3
podstawowe
68,8
Przyglądając się bliżej kategoriom wykształcenia, zauważyć należy, iż największe
dysproporcje w odsetkach względem płci występują w zakresie wykształcenia wyższego
(niemal 20 punktów proc.) oraz wyżsego zawodowego – w tym przypadku niemal
dwukrotnie więcej osób badanych to kobiety legitymuące się wykształceniem na
poziomie licencjata. Przewaga kobiet wystąpiła również w kategorii wykształcenia
średniego, zawodowego i podstawowego.
W dużej mierze dysproporcje te
warunkowane są większą liczbnością kobiet w realizowanych badaniach.
Strukturę
wiekową
badanych
prezentuje
poniższy
wykres.
Najliczniej
reprezentowaną grupę badanych mieszkańców stanowiły osoby w wieku 16-15 lat
(22,7% badanych), natępnie osoby w przedziale wiekowym 46-55 lat (19,2%
respondentów). Najmniej liczebne kategorie wiekowe to osoby w wieku 66-75 lat
(8,4%), 76-85 lat (4,2%) oraz osoby, które przekroczyły 86 rok życia (0,3%). Mało
liczebną kategorię stanowią także osoby do 15 roku życia (1,7), jednak główną
determinantą tego faktu, jest przyjęte w trakcie realizacji badań założenie, iż badaniom
w gospodarstwach domowych nie podlegają osoby poniżej 14 roku życia.
6
Wykres. Struktura wiekowa badanych mieszkańców (dane w procentach)
25,0
22,7
20,0
19,2
16,1
15,4
15,0
11,9
10,0
8,4
5,0
0,0
4,2
1,7
<= 15
0,3
16 - 25
26 - 35
36 - 45
46 - 55
56 - 65
66 - 75
76 - 85
86+
Wykres. Struktura wiekowa badanych mieszkańców według płci (dane w procentach)
25,0
kobieta
23,5
22,4
mężczyzna
22,4
20,0
16,0
15,2
15,0
21,0
15,1
12,6
11,5
12,7
10,0
9,2
7,9
5,5
5,0
0,0
2,5
1,8
0,0
<= 15
0,6
0,0
16 - 25
26 - 35
36 - 45
46 - 55
56 - 65
66 - 75
76 - 85
86+
Różnice w kategoriach według płci najwyraźniej ujawniają się w przedziałach
wiekowych 46-55 lat (22,4 % badanych kobiet a 15,1% badanych mężczyzn) oraz 56-65
lat (przewaga mężczyzn – 21% badanych, a 12,7% badanych kobiet).
7
Wykres. Długość zamieszkiwania w dzielnicy (dane w procentach)
35,0
30,0
29,0
25,0
22,8
19,6
20,0
17,4
15,0
11,2
10,0
5,0
0,0
<= 5
6 - 15
16 - 25
26 - 35
36+
Co trzeci badany deklarował, iż w dzielnicy położonej nad Starym Kanałem Bydgoskim
mieszka powyżej 36 lat. Niemal 23 % osób, to mieszkańcy tego terenu od minimum 16
lat (do 25), natomiast najmniejszy udział w próbie miały osoby zamieszkujące badane
dzielnice mniej niż 5 lat (11,2%).
Wykres. Długość zamieszkiwania w Bydgoszczy (dane w procentach)
60,0
50,0
50,0
40,0
30,0
21,4
20,0
19,2
10,0
4,7
4,7
0,0
<= 5
6 - 15
16 - 25
26 - 35
36+
8
Aż połowa respondentów derklarowała, iż w samej Bydgoszczy mieszka powyżej 36 lat.
Niemal co piąty badany wskazywał, iż osiedłił się w tym mieście 26 - 35 lat temu, taki
sam odsetek osób wskazał, iż zamieszkuje aglomerację bydgoską 16-25 lat.
Tabela. Długość zamieszkiwania w Bydgoszczy a w danej dzielnicy (liczebności)
Długość zamieszkiwania w Bydgoszczy
Długość zamieszkiwania w dzielnicy
<= 5 6 - 15 16 - 25 26 - 35 36+
<= 5
12
3
5
4 7
6 - 15
10
7
16 20
16 - 25
44
8 11
26 - 35
25 22
36+
78
Wykres. Kategorie społeczno –zawodowe badanych mieszkańców (dane w procentach)
pracownicy
umysłowi
25%
nie
pracujący
57%
pracownicy
fizyczni i
usług
18%
Powyższy wykres ilustruje strukturę badanych mieszkańców według ogólnej kategorii
społeczno – zawodowej. Aż 57 % respondentów deklaruje, iż nie pracuje, 25 % zalicza
się do grupy pracowników umysłowych, natomiast 18 % to pracownicy fizyczni i usług.
9
Wykres. Kategorie społeczno-zawodowe mieszkańców według wieku
(dane w procentach)
15 - 24
5% 12%
82%
56%
25 - 34
50%
35 - 44
29%
45 - 54
12%
55 - 64
65 i więcej
22%
35%
24%
15%
47%
12%
76%
3%
3%
0%
22%
95%
20%
40%
60%
pracownicy umysłowi
nie pracujący
80%
100%
pracownicy fizyczni i usług
Wykres. Badani mieszkańcy według szczegółowej kategorii społeczno – zawodowej
(dane w procentach)
27,8
emeryt, rencista
uczeń, student
pracownik umysłowy
pracownik handlu i usług
wykwalifikowany pracownik fizyczny
tymczasowo niepracujący
specjalista w swoim zawodzie, po studiach
niepracujący
niższy szczebel zarządzania
niewykwalifikowany pracownik fizyczny
członek kadry zarządzającej
nieaktywny zawodowe
brygadzista
16,9
12,0
7,0
6,0
5,6
5,6
4,2
3,9
3,5
3,5
2,8
1,1
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
10
30,0
Wśród badanych występuje nadreprezentatywność osób niepracujących w tym
emerytów, rencistów, uczniów i studentów. Wysoki wskaźnik tej grupy społeczno –
zawodowej spowodowany jest przede wszystkim faktem, iż osoby te najczęściej
przebywały w gospodarstwach domowych w trakcie realizacji badań.
48,5
emeryt, rencista
29,4
uczeń, student
9,8
tymczasowo niepracujący
7,4
niepracujący
4,9
nieaktywny zawodowe
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
Badania realizowane na terenach parkowych
Badania na terenach parkowych realizowane były w dwóch dniach:
weekendowym – sobota 18 kwietnia oraz powszednim – czwartek 23 kwietnia. Łącznie
przebadano 470 osób przebywających na tym terenie. Ankieterzy odnotowali
dodatkowo (bez osób badanych) w sobotę 486 osób oraz w czwartek 489 osób
odwiedzających tereny nad Starym Kanałem Bydgoskim.
Poniższe wykresy prezentują podstawowe kategorie społeczno-demograficzne
charakteryzujące badanych.
Wykres. Struktura użytkowników parku według płci (dane w procentach)
mężczyzna
47,7%
kobieta
52,3%
11
Wykres. Struktura wiekowa badanych użytkowników (dane w procentach)
30,0
26,0
25,0
20,7
20,0
15,0
12,9
14,6
13,5
10,0
7,0
5,0
2,3
2,3
0,0
<= 15,00
16,00 25,00
26,00 35,00
36,00 45,00
46,00 55,00
56,00 65,00
66,00 75,00
76,00 85,00
0,6
86,00+
Odnotować należy zauważalną, aczkolwiek niewielką przewagę kobiet w próbie
– 52%. Analizując strukturę wiekową wskazać należy, iż populacja użytkowników jest
niewiele młodszą (średnia wieku 40 lat), w stosunku do zbiorowości badanych
mieszkańców, w której średnia wieku wyniosła 43 lata.
W przypadku wykształcenia najliczniej reprezentowaną kategorią są osoby
z wykształceniem średnim 46,2% badanych użytkowników, najmniejszą natomiast pod
względem liczebności jest kategoria osób z wykształceniem wyższym zawodowym –
3,4% respondentów.
Wykres. Struktura wykształcenia badanych użytkowników parku (dane w procentach)
13,8
wyższe
3,4
wyższe zawodowe
23,4
zawodowe
46,2
średnie
7,7
gimnazjalne
5,5
podstawowe
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
12
Główne dzielnice zamieszkiwania badanych użytkowników terenów nad Starym
Kanałem Bydgoskim to Okole, Wilczak, Jary i Miedzyń. Pozostałe dzielnice, z których
pochodzą respondenci to (w mniejszym stopniu): Szwederowo, Śródmieście, Błonie,
Bartodzieje, Kapuściska. Nieliczne osoby deklarowały, iż zamieszkują Fordon, Osową
Górę. Pojedynczy respondenci wskazywali także, iż przyjechali spoza Bydgoszczy:
Inowrocławia, Nowej Wsi Wielkiej, Świecia, Łochowa, Gniezna czy Kruszyna
Krajeńskiego.
Charakterystyka obszaru przedmiotowego badania
Obszar stanowiący przedmiot badań to tzw. Stary Kanał Bydgoski i tereny
nadbrzeżne.
Badania prowadzone były w dzielnicach położonych nad Kanałem i objęły Miedzyń,
Okole, Wilczak oraz Jary.
Stary Kanał Bydgoski ma długość 2,2 km. i dodatkowo około 1,8 km stanowi rów
kolektora ściekowego biegnącego po trasie zasypanej części Kanału. Stary Kanał
Bydgoski ze śluzami (nr IV, V i VI) stanowią zabudowę hydrotechniczną o dużym,
ponad regionalnym znaczeniu historycznym i kulturowym. Kanał jest także
turystycznie atrakcyjnym obiektem hydrotechnicznym. Stary Kanał Bydgoski ze
względu na parametry techniczne oraz brak bezpośredniego połączenia z Brdą nie
spełnia warunków śródlądowej drogi wodnej. Wody spływające Starym Kanałem do
Brdy Młyńskiej służą utrzymaniu ekosystemów wodnych i od wody zależnych
występujących w Kanale i na terenach go otaczających.
Najbliższe
otoczenie
Kanału
stanowi
zieleń
parkowa,
infrastruktura
rekreacyjno-sportowa, a także zabudowa mieszkaniowa jedno- i wielorodzinna oraz
obiekty publicznej. Są to obszary o znaczących dla miasta walorach przyrodniczych
(ekosystemy wodne, flora i fauna, ważne ogniwo w systemie ochrony ptactwa
wodnego), kulturowych i historycznych (śluzy, kanał, historia żeglugi śródlądowej,
etc.).
13
Tereny
te
posiadają
jednocześnie
indywidualne
walory
przyrodniczo-
krajobrazowe i architektoniczne, a także wysoko cenione wartości środowiskowe,
informacyjne, integracyjne oraz symboliczne. Wartości te określają zdolność terenów
nadrzecznych do tworzenia nowych jakościowo i atrakcyjnych warunków życia, pracy
i wypoczynku, a także promocji miasta. Tereny te służą oderwaniu człowieka od
sztucznego środowiska, dając odprężenie i spokój.
Opinia ankietowanych na temat historycznej roli i znaczenia Kanału
Bydgoskiego i jego najbliższego otoczenia
Rzeki, kanały oraz inne zbiorniki wodne stanowiły w przeszłości istotny czynnik
rozwoju gospodarczego i przestrzennego wielu miast. Tereny położone nad ciekami
były
miejscem
lokalizacji
różnorodnych
inwestycji
przede
wszystkim
hydrotechnicznych, a także związanych z przemysłem, gospodarką komunalną,
usługami lokalnymi i ponadlokalnymi oraz sportem, turystyką i rekreacją. W ujęciu
historycznym rzeki i kanały wraz z terenami nadbrzeżnymi pełniły następujące
funkcje: obronne, transportowe, handlowe, przemysłowe, użytkowe, rekreacyjne,
turystyczne,
ekologiczne,
identyfikacyjne,
reprezentacyjne,
które
w
obecnym
zagospodarowaniu stały się reliktem.
Kanał Bydgoski wybudowano w latach 1773-1774. Połączył on system rzeczny
Wisły z systemem rzecznym Odry. Jego budowa była jednym z ważniejszych
czynników rozwoju gospodarczego Bydgoszczy. Podjęcie tej inwestycji stanowiło
przede wszystkim ważny moment w procesie kształtowaniu się Bydgoskiego Węzła
Wodnego.
Możliwość połączenia Wisły z Odrą kanałem rozważano już w XVI wieku
w czasie rokowań z Brandenburgią. Jednak dopiero w XVIII w. nastąpił wzrost
zainteresowania sprawą budowy połączeń wodnych. Pierwszy projekt budowy kanału
między Brdą a Notecią pochodził z XVIII wieku i opracował go kapitan F.F. Czaki.
Późniejsze rozbiory polski uniemożliwiły realizację tej koncepcji. Inwestycję budowy
kanału zrealizował rząd pruski i było to jednocześnie największe przedsięwzięcie
gospodarcze pod zaborem pruskim na terenie Bydgoszczy. Fryderyk. Bydgoszcz stała
14
się ważnym węzłem dróg wodnych i portem śródlądowym. Budowa Kanału przyczyniła
się również do rozwoju gospodarczego miasta. W tym czasie w Bydgoszczy
intensywnie rozwijał się przede wszystkim przemysł, handel, a także rzemiosło
i administracja. Budowa Kanału Bydgoskiego pociągnęła za sobą szereg nowych
inwestycji z zakresu gospodarki wodnej i żeglugi oraz silną ingerencję w system
hydrograficzny. Wzdłuż Brdy i Kanału lokalizowano szereg różnorodnych inwestycji
przede wszystkim hydrotechnicznych, a także związanych ze sportem, turystyką
i rekreacją,
przemysłem,
gospodarką
komunalną
oraz
usługami
lokalnymi
i ponadlokalnymi. Obecność w mieście rzek i kanałów przyczyniła się do rozwoju
i popularyzacji form wypoczynku na wodzie i w jej sąsiedztwie oraz sportów wodnych.
Kanał
Bydgoski
w
czasie
modernizowany i remontowany.
swojego
funkcjonowania
był
wielokrotnie
W 1915 roku zakończono kolejny etap przebudowy
Kanału Bydgoskiego, w wyniku której częściowo zmieniono jego trasę. Wybudowano
nowy odcinek kanału z dwiema dużymi śluzami
złożonymi (obecnie śluza nr 3
Czyżkówko i nr 4 Okole) oraz przebudowano stare śluzy (nr 5 Prądy i nr 6 Osowa
Góra). Po przebudowie Kanału odcinek od śluzy nr II przy ul. Grottgera do śluzy nr VI
zaczęto nazywać Starym Kanałem Bydgoskim. Od 1915 roku do początku lat 60–tych
XX w. pełni on równolegle rolę rezerwowego szlaku wodnego Kanał Bydgoski – Brda
oraz funkcję kanału ulgowego dla nadmiaru wody płynącej Kanałem Bydgoskim
w kierunku Brdy. W drugiej połowie lat 60–tych przebudowano fragment Starego
Kanału Bydgoskiego pomiędzy ul. Wrocławską a wylotem Kanału do Brdy Młyńskiej.
Od tamtego czasu odpływ wody ze Starego Kanału, od śluzy nr IV w kierunku Brdy
Młyńskiej, zapewnia system kanalizacyjny, który tworzy rów i rurociąg stanowiący jego
przedłużenie. Ten fragment starego koryta Kanału zasypano. Rurociąg biegnie przez
zachowane fragmenty zasypanych śluz nr II i III.
W latach 80–tych ważyły się losy zachowanego odcinka Starego Kanału - od
śluzy nr IV do VI przy ulicy Bronikowskiego. Rozważano wówczas kilka rozwiązań,
w tym także całkowitą likwidację Starego Kanału. Na początku lat 90-tych ubiegłego
wieku ostatecznie uratowano zachowany fragment kanału wybierając do realizacji
wariant rekonstrukcji śluz oraz oczyszczenia kanału z osadów. W latach 1993 - 1994
zrekonstruowano śluzy nr IV i V oraz w 1995 roku wyremontowano śluzę nr VI.
15
Od lat 90-tych XX w. podejmowane są działania zmierzające do lepszego,
bardziej efektywnego wykorzystania systemu hydrotechnicznego jakim jest Kanał
Bydgoski,
poprawy
stanu
czystości
wód
oraz
kształtowania
nowoczesnego
i funkcjonalnego zagospodarowania terenów nadbrzeżnych.
Badania
wykazały,
że
większość
ankietowanych
zna
historią
Kanału
Bydgoskiego i wie, że pełnił on ważną dla miasta rolę jako czynnik rozwoju
gospodarczego Bydgoszczy.
Ankietowani wskazują, że jego znaczenie, funkcje
i postrzeganie zmieniało się w różnych okresach czasu. Pytani o historię tego terenu, w
większości odwołują się do lat powojennych. Dla innych historia Kanału i jego
przeszłość to lata 80 i 90 XX w. oraz lata minione. W niektórych wypowiedziach, dość
licznych, ankietowani mówiąc o historii odnoszą się do lat 20 XX wieku i okresu
międzywojnia.
W odpowiedzi na pytanie jakie funkcje spełniał Kanał i tereny nad nim położone
w przeszłości, jak był użytkowany i co tam się działo, niektóre osoby przywołują
opowieści i historie zasłyszane od dziadków oraz
starszych członków rodziny
dotyczące wypoczynku i rekreacji, zabaw mieszkańców oraz barek i łodzi pływających
po Kanale.
Ankietowani
podkreślają,
że
Kanał
Bydgoski
powstał
dla
celów
komunikacyjnych i handlowych. Była to pierwsza i najważniejsza jego funkcja. Do lat
50 –tych XX w. pełnił ważną rolę jako śródlądowa droga wodna, na której odbywał się
transport
towarów głównie do Niemiec oraz rozwijała się żegluga pasażerska.
Niektórzy wskazują również na fakt, że Kanał połączył rzekę Wisłę i Brdę z Notecią
tworząc tym samym szlak wodny, którym pływały barki ze zbożem, cukrem, tarcicą,
przewożono meble, belki budowlane, cement, wapno. Wiele osób podkreślało, że
dawniej na Kanale odbywał się ruch towarowy, pasażerki, i turystyczny, było to miejsce
handlu i zabawy skąd dochodził gwar codziennego życia. Odbywały się tam przez
wiele lat targi rybne słynne w całej Polsce, przyciągające również turystów w zagranicy.
Przed i po wojnie Kanał stanowił atrakcję turystyczną, prawie jak muzeum
nowoczesnej technologii.
W opinii ankietowanych w latach 40 - 50 XX wieku nad Kanałem powstał
i funkcjonował największy i cieszący się dużą popularnością kompleks rekreacyjno16
wypoczynkowy dla mieszkańców miasta. Znajdowały się tam znane kawiarnie
i restauracje przy śluzach – miejsca biesiad, świętowania, spotkań (obowiązkowe
miejsce na trasie niedzielnych, rodzinnych spacerów). Dla lokalnej społeczności
„Śluzy” to nie tylko urządzenia służące żegludze, ale również pewna przestrzeń
społeczna, na którą składały się: bulwary, parki, ogrody, tarasy, restauracje, mosty,
kładki, ścieżki spacerowe, mała architektura, spacerujący ludzie.
W swoich odpowiedziach i komentarzach wielu ankietowanych pisze,
że ówczesne tereny nad Starym Kanałem, były zagospodarowane w sposób bardziej
zróżnicowany i urozmaicony niż obecnie co przyciągało duże rzesze użytkowników
przez cały rok (czynne śluzy, czysta woda, muszla koncertowa, ścieżki zdrowia,
restauracje przy śluzach, lodowisko, tereny spacerowe, skwery z kwiatami, sceny letnie,
kąpieliska, lodziarnie, kiosk ze słodyczami i tzw. dechy, co chwila jakieś atrakcje).
Ludzie spędzali tu czas na rodzinnych spotkaniach w kawiarniach, wylegiwali się na
słońcu, organizowali pikniki
z okazji świąt narodowych, bywali tu na sobotnio-
niedzielnych zabawach w restauracjach i ogrodach przy śluzach, na imprezach
tanecznych na deskach (dechach).
W pojedynczej wypowiedzi pojawiło się określenie, że w przeszłości było to
miejsce bardzo eleganckie, sarmacka, arystokratyczna dzielnica. Teren ten upiększały
ładne, bogato zdobione kamienice, park w stylu uzdrowiskowym, po którym
spacerowali, i w którym wypoczywali kuracjusze.
Symptomatyczne jest również to, że niektórzy ankietowani przywołują w swoich
wypowiedziach dużo szczegółów dotyczących tego co działo się w przeszłości na
Starym Kanałem Bydgoskim. Pojawiają się informacje o istnieniu pięknych stawów,
w których ułani kąpali swoje konie i klombów z napisem z kwiatów „Bydgoszcz wita”.
W badaniu wiele odpowiedzi na pytanie o historyczne funkcje terenów nad
kanałem dotyczy lat 60 – 80 tych XX w. Według ankietowanych w okresie PRL -u nad
Starym Kanałem niewiele się działo, życie powoli zamierało. Były to tereny użytkowane
głownie przez działkowców i wędkarzy. Znajdowały się tam małe działki, park, tereny
spacerowe. Organizowano imprezy, festyny okolicznościowe, majówki (1 i 3 Maja,
Dzień Dziecka, 22 Lipca, pożegnanie lata), a także wystawy i targi tematyczne
(rolnicze, zwierząt, ryb). Imprezy te stanowiły atrakcje, które przyciągały mieszkańców
sąsiednich dzielnic ale także mieszkańców całego miasta. To właśnie w tym czasie
17
krajobraz nad Kanałem straci wiele cennych i charakterystycznych elementów
(zamykano restauracje, zasypano fragment Starego Kanału, zaniedbano zieleń etc.).
Wielu ankietowanych wskazywało na fakt zasypania fragmentu Starego Kanału jednak
większość błędnie określiła czas i powód tej decyzji wskazując, że to Niemcy zasypali
Kanał. Zgodnie jednak twierdzili, że było to błędne działanie.
W opinii ankietowanych od lat 80 XX w. teren ten pełni wyłącznie funkcje
rekreacyjne i wypoczynkowe. Niewiele też działo się w tym okresie. Podobnie jak
w latach poprzednich organizowano wyłącznie imprezy okolicznościowe związane ze
świętami narodowymi, pojawiały się wesołe miasteczka, karuzele (znak tamtych
czasów).
Ten okres zdaniem badanych spowodował największe zaniedbanie
i zanieczyszczenie terenów nad Starym Kanałem, których skutki użytkownicy
i mieszkańcy odczuwają do dnia dzisiejszego.
Pod koniec lat 90 XX w. wzrosło zainteresowanie tym miejscem, zaczęto porządkować
teren ale bez większego wykorzystania jego potencjału.
Wprowadzono nowe
zagospodarowanie, postawiono ławki, uruchomiono fontanny, uporządkowano teren.
Spowodowało to, że dziś teren ten jest bardziej zadbany niż kilka, kilkanaście lat
wcześniej, ludzie czują się tu bezpieczniej i widzą zmiany na lepsze.
Sposób użytkowania i wykorzystywania terenów nad Starym
Kanałem Bydgoskim przez badanych
W opinii ankietowanych podstawową funkcję terenów nad Starym Kanałem
Bydgoskim jest funkcja rekreacyjna i wypoczynkowa. Wielu ankietowanych twierdzi,
że funkcja tego terenu nie zmieniła się od lat. Jest on jednak bardziej zaniedbany,
niedoinwestowany, zagospodarowanie uległo dezaktualizacji oraz dekapitalizacji.
Wpływa to na obniżenie atrakcyjności tego miejsca dla mieszkańców i użytkowników.
Stary Kanał Bydgoski, park i inne tereny zielone są to duże, rozległe
przestrzenie, na których korzystać można z różnych form wypoczynku codziennego
18
czy weekendowego, rekreacji i sportu. Jest to miejsce spacerów, gier i zabaw na
świeżym powietrzu, wycieczek rowerowych, wędkowania, majówek, festynów
rodzinnych.
Tereny nad Starym Kanałem Bydgoskim mają wielu użytkowników. Korzystają
z nich: osoby starsze, dla których jest to miejsce spacerów
i zabawy z wnukami;
rodziny z dziećmi a zwłaszcza mamy, które wykorzystają przede wszystkim plac zabaw
oraz rowerzyści i osoby lubiące aktywny wypoczynek. Miejsce to odwiedzają również
ludzie młodzi w celu spotkania się z rówieśnikami po szkole. Dla tej grupy
użytkowników
brakuje
jednak
dodatkowych
atrakcji
i
zagospodarowania
dostosowanych do ich potrzeb.
Jest to przestrzeń publiczna, najczęściej wykorzystywana przez mieszkańców
pobliskich osiedli mieszkaniowych, ale także pozostałych Bydgoszczan, a czasami
osoby spoza miasta (turystów oraz gości). Tereny nad Kanałem są użytkowane przez
różne grupy wiekowe, których potrzeby rekreacyjne i wypoczynkowe są odmienne.
Ankietowani
dostrzegają
brak
odpowiedniego
zagospodarowania
dla
tych
użytkowników oraz wydzielonych, specjalnych stref i miejsc przeznaczonych dla nich
Taki stan rzeczy budzi niezadowolenie i powoduje konflikty.
Tereny nad Starym Kanałem pełnią rożnego rodzaju funkcje społeczne jako
miejsce spotkań mieszkańców podczas organizowanych festynów, majówki, imprez
okolicznościowych. Sprzyja to nawiązywaniu kontaktów towarzyskich, sąsiedzkich etc.
W opinii badanych na terenach tych brakuje funkcji kulturalnych. Większa
liczba i zróżnicowanie imprez kulturalnych, ich zdaniem, z pewnością przyciągnęła by
więcej użytkowników oraz mieszkańców Bydgoszczy w tą część miasta. Stworzenie
atrakcji kulturalnych nad Kanałem wpłynęło by, według pytanych na lepsze oraz
pełniejsze wykorzystanie
potencjału i walory terenów nad Starym Kanałem
Bydgoskim.
Opinie i oceny dotyczące sposobu użytkowania badanego terenu jego funkcji są
bardzo podzielone wśród ankietowanych. Wielu twierdzi, ze teren ten jest dobrze
użytkowany, lepiej niż w latach 90 XX w., a także lubiany przez mieszkańców.
Zdaniem dużej liczby osób jest to jedno z ładniejszych miejsc służących spacerom
i codziennej rekreacji w Bydgoszczy - miejsce, gdzie w zadymionym mieście można
odpocząć wśród zieleni. Wymaga ono jednak większego zainteresowania ze strony
19
miasta, dużego nakładu prac, a także większej liczby atrakcji. Ankietowani dostrzegają
jednak starania zmierzające do poprawy stanu zagospodarowania i czystości tego
fragmentu miasta.
Inni natomiast, nieliczni na zadane pytanie jakie funkcje spełnia aktualnie ten
teren dla mieszkańców, co się tam dzieje i jak jest użytkowany
odpowiadało,
że niestety jest to w pewnym stopniu teren smutny, zapominany i niedoceniany,
a także zaniedbany. Ich zdaniem nie wykorzystane są szlaki przyrodnicze i historyczne,
niewiele się tu dzieje. Biorąc pod uwagę walory i urodę samego miejsca, mieszkańcy
Bydgoszczy rzadko odwiedzają i wykorzystują te tereny.
Wśród osób pytanych o funkcje terenów nad Starym Kanałem Bydgoskim były
osoby, które przechodzą przez to miejsce w codziennej w drodze do szkoły, pracy czy
do centrum. W związku z tym jest to dla nich jedno z wielu miejsc, które mijają
codziennie bez zastanawiania się nad funkcja tego terenu czy sposobem użytkowania.
Według badanych tereny nad Kanałem mają zatem dwa oblicza, dobre i złe,
dzienne i nocne. Zmienia się ono razem z porą dnia i roku. W ciągu dnia obszar ten
żyje, czasami nawet tętni życiem. Spacerują matki z dziećmi, ludzie starsi, młodzież
wraca ze szkoły. Wieczorem jest to miejsce niebezpieczne, ciemne, zmienia się sposób
wykorzystywania tego terenu. Panują tu idealne warunki do spożywania alkoholu,
grupowania się okolicznej młodzieży, wandali, pojawia się podejrzane towarzystwo.
Swoim zachowaniem osoby te wzbudzają
strach w mieszkańcach i innych
użytkownikach terenu. Ich sposób spędzania wolnego czasu, zainteresowania oraz
zachowania nie są „porządne”. Ankietowani skarżą się na nich, wymieniają ich
działania, które wpływają na stan i postrzeganie terenów nad Starym Kanałem m.in.
wandalizm, kradzieże, zaśmiecanie terenu, hałas, etc.
20
Tabela. Funkcje i sposób użytkowania terenów nad Starym Kanałem Bydgoskim.
Funkcja
rekreacyjna
-
(rekreacja codzienna,
rekreacja weekendowa,
-
rekreacja świąteczna i
Sposób użytkowania
Co się tam dzieje
wybrane przykłady
wybrane przykłady
spacery (z dziećmi, z
-
festyny rodzinne,
psem),
-
imprezy
niedzielne spacery z
okolicznościowe
rodziną
organizowane przez
okolicznościowa)
-
wędkowanie,
Rady Osiedli, Urząd
rekreacyjno - sportowa,
-
biegnie,
Miasta, Parafię, a
wypoczynkowa ,
-
odpoczynek po pracy
także przez samych
-
wycieczki rowerowe
mieszkańców,
-
gry i zabawy na świeżym
-
majówki,
powietrzu, w plenerze,
-
koncerty,
popularne ostatnio
-
imprezy kulturalne
formy rekreacji
-
imprezy plenerowe
dla
-
zawody hippiczne,
pobliskich
-
zawody jeździeckie,
-
zawody sportowe np.
-
ruchowej jogging, nordic
walking
-
wypoczynek na świeżym
powietrzu,
-
spotkania towarzyskie i
koleżeńskie
sport
-
zajęcia
WF
młodzieży
szkół
-
miejsce
ćwiczeń
dla
sportowców,
maraton,
-
imprezy sportowe na
stadionie
estetyczna
-
podziwianie krajobrazu,
-
zawody wędkarskie
-
plenery fotograficzne,
21
zieleni
parkowej
oraz
malarskie,
widoków
-
odpoczynek
na
łonie
natury
-
wsłuchiwanie
się
w
odgłosy przyrody (śpiew
ptaków,
kaczki
wodzie,
na
dzięcioły,
wiewiórki )
-
odczuwanie
przyrody,
samotnia
dydaktyczno-wychowawcza
-
bliski kontakt z
-
festyny ekologiczne
przyrodą,
-
lekcje przyrody
-
spotkanie
-
podglądnie przyrody
-
nauka przez obserwację
-
podtrzymywanie
kontaktu z przyrodą
społeczna
-
ścieżki dydaktyczne
-
miejsce spotkań
towarzyskich
-
towarzyskie,
nawiązywanie
-
imprez plenerowe,
kontaktów
-
festyny rodzinne
międzyludzkich podczas
-
majówki
spacerów i zabaw z
-
inne imprezy
dziećmi, festynów
integracyjne
rodzinnych i innych
imprez
ekologiczna
-
oaza zielni w
zadymionym i
22
hałaśliwym mieście
-
przebywanie na świeżym
powietrzu
-
izolacja przed hałasem
Szczegółowe, ilościowe analizy wskazują, że spośród kilkunastu możliwych do
wskazania celów użytkowania terenów nad Starym Kanałem Bydgoskim najistotniejsze
dla respondentów były spacery – spacery rekreacyjne wymieniło jako cel odwiedzin
tego terenu 72% respondentów, co trzeci wymienił także spacery z psem (które choć
rekreacyjne jako podstawowe swoje zadanie mają raczej zaspokojenie potrzeb
ulubieńca, zaś właściciel rekreacji zażywa niejako przy okazji), a co piąty spacery
z dzieckiem. Obok spacerów istotny okazał się także szeroko rozumiany wypoczynek
na świeżym powietrzu, którego spacery są jedną z form, jednak zaledwie jedną z wielu
– takie wykorzystanie terenów nad Starym Kanałem Bydgoskim wskazało 45%
respondentów. Do tej kategorii tj. sposobów spędzania wolnego czasu na świeżym
powietrzu należą także wycieczki rowerowe, wymieniane przez co trzeciego
respondenta. Poniżej zaprezentowano wykres obejmujący wszystkie wymieniane przez
badanych cele użytkowania terenu nad Starym Kanałem Bydgoskim, zestawione wg
częstości wskazań.
Wykres. Cele użytkowania terenów nad Starym Kanałem Bydgoskim
23
Wiele z podejmowanych form aktywności i sposobów wykorzystania terenów
nad Starym Kanałem Bydgoskim obejmuje cały objęty tym mianem obszar. Ponad ¼
spacerów z psem, co trzecia wycieczka rowerowa i wypoczynek, co piąty spacer
rekreacyjny obejmują cały zakres terenów od ul. Bronikowskiego po Grunwaldzką, po
jednej lub obu stronach Kanału
Obok samego faktu użytkowania terenów nad Starym Kanałem Bydgoskim
istotna jest także częstotliwość poszczególnych wykorzystań. Użytkowanie bardzo
częste zdefiniowano jako codzienne lub wielokrotne w tygodniu, częste z kolei jak
powtarzające się raz w tygodniu. Zestawienie sposobów użytkowania terenów nad
Starym Kanałem Bydgoskim uwzględniające tylko owe bardzo intensywne i regularne
jednocześnie
użytkowanie
pozwala
stworzyć
ranking
najintensywniejszych
wykorzystań, który okazuje się nieco odmienny od wcześniejszego zestawienia.
Tabela. Ranking pięciu najintensywniejszych tj. najczęstszych w cyklu tygodniowym
sposobów użytkowania
Miejsce
1
2
3
4
5
Sposób użytkowania
Spacery rekreacyjne
Wypoczynek na świeżym powietrzu
Spacery z psem
Spacery z dzieckiem
Wycieczki rowerowe
% wskazań „bardzo
często” i „często”
41,5
26,8
24,0
16,4
15,7
Jak widać, spacery rekreacyjne i wypoczynek na świeżym powietrzu okazują się
być równie istotne w użytkowaniu regularnym i intensywnym, jak były przy
uwzględnieniu także sporadycznych przejawów danej aktywności. Jednak spacery
z psem i spacery z dzieckiem okazują się zajmować wyższe miejsce we wskazaniach
jeśli uwzględnić tylko wykorzystanie częstsze niż raz w tygodniu. W przypadku
wycieczek rowerowych potwierdza się ich weekendowy bardziej niż codzienny
charakter.
24
Do interesujących wniosków prowadzi także analiza regularności pewnych aktywności
odniesiona wewnętrzne do nich samych, tj. sprawdzenie, które z aktywności, nawet
jeśli są mniej powszechne, charakteryzuje wysoka wewnętrzna regularność. Takie
zestawienie zaprezentowano poniżej
Tabela. Ranking pięciu najregularniejszych wewnętrznie aktywności
% wskazań „bardzo
często” i „często” w
Miejsce
Sposób użytkowania
odniesieniu do wskazań
danego sposobu
użytkowania
1
Kościół
80
2
Spacery z psem
78,4
3
Droga do pracy/szkoły
75
4
Spacery z dzieckiem
74,6
5
Wypoczynek na świeżym powietrzu
60,2
Wskazane powyżej sposoby użytkowania terenów nad Starym Kanałem
Bydgoskim charakteryzuje największa powtarzalność w obrębie cyklu tygodniowego,
przy czym o ile jest stosunkowo oczywiste w odniesieniu do spacerów z psem czy
przechodzenia przez okolice Kanału w drodze do pracy czy szkoły, to jednak tak
znaczna powtarzalność wykorzystywania tych terenów jako miejsca wypoczynku na
świeżym powietrzu wskazuje na ogromne znacznie tej funkcji terenów nad Starym
Kanałem Bydgoskim. Mieszkańcy okolicznych dzielnic nie tylko odwiedzają ten teren,
ale robią to regularnie, ich korzystanie z walorów terenów nad Kanałem jest
intensywne. Tym większe znaczenie mają zatem wskazywane przez nich wady, głosy
krytyczne
i wszelkie
oczekiwania,
są
bowiem
oczekiwaniami
rzeczywistych
użytkowników, a nie osób, które o Starym Kanale i jego otoczeniu słyszały, choć może
nigdy go nie widziały.
Pogłębione analizy wskazują, że nieco odmienne są wzorce użytkowania
terenów nad Starym Kanałem Bydgoskim w zależności od płci respondenta –
wprawdzie pierwsze miejsca w rankingu okazują się identyczne, ale z różnymi
odsetkami wskazań, szczególnie istotna różnica widoczna jest na pierwszym miejscu
w zestawieniu – w przypadku kobiet spacery rekreacyjne wskazywane są przez
25
¾ kobiet, ale już tylko przez 2/3 mężczyzn. Charakterystyczna jest także różnica miejsc
spacerów z dzieckiem i spotkań ze znajomymi – w przypadku kobiet częściej
wskazywane są spacery z dzieckiem, natomiast w przypadku mężczyzn – spotkania ze
znajomymi. Jednak o ile w przypadku kobiet różnica odsetków wskazań tych dwóch
sposobów użytkowania terenów nad Starym Kanałem Bydgoskim jest nieznaczna,
natomiast w przypadku mężczyzn jest znacznie istotniejsza.
Tabela. Ranking sposobów użytkowania w podziale na płeć
Kobiety
Miejsce w rankingu
Sposób użytkowania
wszystkich wskazań
Spacery z psem
Wycieczki rowerowe
Spacery rekreacyjne
Festyny rodzinne
Droga do pracy/szkoły
Kościół
Cmentarz
Wypoczynek
na
świeżym
powietrzu
Imprezy kulturalne w plenerze
Spacery z dzieckiem
Spotkania ze znajomymi
4 (29%)
3 (30%)
1 (76%)
8
11
7
10
2 (44%)
Mężczyźni
Miejsce w
rankingu
wszystkich
wskazań
4 (33,3%)
3 (34%)
1 (66,6%)
8
11
7
10
2 (45,8%)
9
5 (23%)
6 (22,4%)
9
6 (20%)
5 (24%)
Podsumowując, można stwierdzić, że najbardziej charakterystyczne dla sposobów
użytkowania terenów nad Starym Kanałem Bydgoskim są:
- wykorzystania raczej celowe niż „przy okazji”;
- korzystanie przede wszystkim z walorów przyrodniczych – roślinności, świeżego
powietrza, ciszy itp.;
- korzystanie regularne w cyklu tygodniowym (spacery, cotygodniowe wycieczki
rowerowe itp.).
26
Oczekiwane przez badanych wykorzystania terenów nad Starym Kanałem
Bydgoskim
Zestawienie w postaci rankingowej aktualnych i oczekiwanych wykorzystań
terenów nad Starym Kanałem Bydgoskim prowadzi do uzyskania dwóch bardzo
rozbieżnych list. Rozbieżność ta jest wyrazem oczekiwań wobec decydentów, którzy
zdaniem respondentów najwyraźniej winni położyć nacisk na wykorzystania
dotychczas słabiej reprezentowane. Choć pamiętając o ocenach poszczególnych
elementów infrastrukturalnych, a warunkujących sposób realizacji aktualnych funkcji
tego terenu, należy zwrócić uwagę na fakt, że mniejszy nacisk położony na
oczekiwanie rozwoju pewnych sposobów wykorzystania nie oznacza obojętności
wobec pozostałych. Przeciwnie, jeśli to, co dzieje się obecnie nad Starym Kanałem
Bydgoskim jest oceniane krytycznie i jednocześnie pojawiają się oczekiwania innych
sposobów wykorzystania, to tym bardziej uwagi wymagają obecnie realizowane
funkcje, które przecież nie powinny być zdaniem respondentów likwidowane, tylko
podtrzymywane.
Zestawienie aktualnych wykorzystań terenów nad Starym Kanałem Bydgoskim wg
liczby wskazań każdej z nich jest następujące:
1. funkcje wypoczynkowe
2. sport i rekreacja
3. spędzanie czasu z dziećmi
4. funkcje estetyczne
5. imprezy kulturalne
6. miejsca turystyki wodnej
7. miejsca pamięci
Natomiast analogiczne zestawienie oczekiwanych sposobów wykorzystania terenów
nad Starym Kanałem Bydgoskim prowadzi następującej listy rankingowej:
1. miejsca turystyki wodnej
2. imprezy kulturalne
3. funkcje estetyczne
4. sport i rekreacja
5. spędzanie czasu z dziećmi
6. funkcje wypoczynkowe
27
7. miejsca pamięci
Uzyskana lista wskazuje wyraźnie na oczekiwania związane z zagospodarowaniem
i uatrakcyjnieniem naturalnych, przyrodniczych walorów terenów nad Starym
Kanałem Bydgoskim. Są głosem oczekujących na zagospodarowanie i umożliwienie
aktywnego wykorzystania samego Kanału, który miałby być nie tyle po prostu wodą, co
środkiem i sposobem aktywnego wypoczynku. Podobnie drugie i piąte na liście
oczekiwań – imprezy kulturalne i spędzanie czasu z dziećmi. To pierwsze wiąże się
bardziej z aktywnością odświętną, podczas gdy to drugie raczej z codziennością,
jednak w obu wypadkach najistotniejsze wydaje się (co potwierdzają wypowiedzi
w pytaniach otwartych) harmonijne włączenie obu tych sposobów wykorzystania
terenów nad Starym Kanałem Bydgoskim w jego obecny kształt. Potwierdza to wysokie
na liście oczekiwań, trzecie miejsce funkcji estetycznych, a więc przede wszystkim
zagospodarowania przyrodniczo-architektonicznego – zadbanych i przemyślanych
nasadzeń, małej architektury w postaci rzeźb czy instalacji, a więc elementów które
w istocie odróżniają przyrodę oswojoną od nieoswojonej, park od lasu. Obecnie
realizowane na obszarze nad Starym Kanałem Bydgoskim funkcje wypoczynkowe,
rekreacyjne czy sportowe, choć znajdują się na dalszych miejscach w rankingu,
są jednak wskazywane każdorazowo przez ponad połowę respondentów, a więc i one
są niezwykle istotne, choć jednocześnie w ich przypadku najsilniej dostrzegane jest
aktualne ich realizowanie.
W odniesieniu do ogólniejszych sposobów wykorzystania terenów nad Starym
Kanałem Bydgoskim, a więc nie tylko w opisach praktyk własnych respondentów,
ale także sposobów użytkowania tych terenów, które tylko obserwują lub mają wiedzę
na ich temat, dostrzec można następujące prawidłowości:
•
Cztery z siedmiu wskazywanych sposobów wykorzystania tych terenów
charakteryzuje liczniejsze wskazywanie oczekiwane niż aktualne tzn. większa
liczba respondentów formułuje przekonanie, że określone funkcje powinny być
realizowane niż uważa, że są one aktualnie realizowane. W niektórych
przypadkach oczekiwania są wielokrotnie liczniejsze niż obserwowane aktualnie
realizowanie danej funkcji. Dotyczy to następujących sposobów wykorzystania
terenów nad Starym Kanałem Bydgoskim:
28
o Imprezy kulturalne tj. koncerty, pikniki rodzinne itp.
o Miejsca turystyki wodnej tj. kajaki, rowery wodne itp.
o Estetyka wynikająca z zadbanej zieleni, skwerów, architektury roślinnej
czy małej architektury
o Miejsca pamięci typu pomniki, tablice pamiątkowe
•
W przypadku pozostałych sposobów wykorzystania i funkcji realizowanych na
terenach nad Starym Kanałem Bydgoskim we wskazaniach respondentów
częstsze są obserwacje realizowanej obecnie funkcji niż formułowane
w stosunku do niej oczekiwania. W przypadku wskazanych funkcji rozbieżność
pomiędzy oczekiwaniami a obserwowaną realizacją jest jednak mniejsza
(przy przewadze obecnej realizacji). Obejmuje to najwyraźniej realizowane
funkcje tych terenów, a więc:
o Sport i rekreację tj. ścieżki rowerowe, możliwość uprawiania joggingu,
spacerów itp.
o Funkcje wypoczynkowe tj, miejsca odpoczynku
o Możliwości spędzania czasu z dziećmi czyli place zabaw, ścieżki
dydaktyczne.
Szczegółowe przedstawienie liczby wskazań aktualnie dostrzeganych i oczekiwanych
dla każdego z wykorzystań terenów nad Starym Kanałem Bydgoskim przedstawiono
poniżej.
Wykres. Aktualne i oczekiwane funkcje terenów nad Starym Kanałem Bydgoskim
aktualne
oczekiwane
0,0
10,0
20,0
50,0
%
60,0
70,0
80,0
76,5
67,3
Sport i rekreacja: ścieżki rowerowe, możliwość
uprawiania joggingu, turystyki pieszej, spacery
10,9
Miejsca turystyki wodnej: kajaki, rowery wodne,
łódki, itp.
Wypoczynkowe: miejsca odpoczynku, punkty
widokowe
Możliwości spędzania czasu z dziećmi: place
zabaw, ścieżki dydaktyczne
Miejsca pamięci: pomniki, tablice pamiątkowe
40,0
32,7
Imprezy kulturalne: koncerty, pikniki rodzinne,
amfiteatr, święto dzielnicy, kino plenerowe
Funkcje estetyczne: skwery, zieleńce, zieleń,
architektura roślinna, mała architektura (rzeźby,…
30,0
1,1
58,8
79,1
69,2
54,9
58,3
55,6
38,3
64,3
53,1
29
Stary Kanał Bydgoski i tereny nadbrzeżne w opinii mieszkańców
i użytkowników
Przeprowadzone badania pozwoliły określić słabe i silne strony terenów nad
Starym Kanałem Bydgoskim – tak, jak je odbierają sami użytkownicy, a więc
z perspektywy ich potrzeb i preferencji.
W opinii badanych tereny nad Starym Kanałem Bydgoskim są jedną
z najbardziej atrakcyjnych przestrzeni w mieście. Jest to oaza zieleni parkowej
położona w centrum miasta. Główną zaletę i atut tego fragmentu Bydgoszczy stanowi
obecność wody - akwenu o wydłużonym, prostym biegu
i towarzyszącą zielenią. System ten to unikatowy
z zabytkowymi śluzami
zabytek hydrotechniki, związany
z okresem prosperity miasta. Położenie Starego Kanału Bydgoskiego oraz dostęp do
wody i terenów zielonych były bardzo często podawane przez ankietowanych jako
jedna z podstawowych zalet, mocnych stron. Mieszkańcy cenią sobie obecność
i bliskość wody w miejscu zamieszkania oraz kontakt z przyrodą. Obszar ten posiada
cenne walory wypoczynkowe i rekreacyjno-sportowe. Jest to miejsce ciche, ustronne,
ładne, pełne zielni, w miarę czyste i bezpieczne. Jak mówią sami mieszkańcy można tu
miło spędzać czas na świeżym powietrzu, z rodziną, na spacerze, wycieczce rowerowej
czy też na zabawie w gronie sąsiadów podczas festynów rodzinnych i na majówkach.
Atutem tej przestrzeni miejskiej obok położenia są również walory przyrodnicze
i krajobrazowe m.in. ptactwo wodne, bogaty drzewostan, odgłosy przyrody (śpiew
ptaków), styk wody i lądu, linia brzegowa, rozległe, otwarte tereny zielone,
mikroklimat.
Wiele osób uważa, że Stary Kanał Bydgoski wraz terenami nadbrzeżnymi jest
ozdobą
miasta,
obszarem
o
duży
potencjale
rozwojowym
(inwestycyjnym,
lokalizacyjny) i posiada znaczne możliwości zagospodarowania. W opiniach
ankietowanych pojawiło się również uznanie dla włodarzy tego terenu (władz miasta,
służb porządkowych oraz Rad Osiedli i innych stowarzyszeń) za podejmowanie starań
i inicjatyw związanych z ożywieniem tego fragmentu Bydgoszczy (odrestaurowanie
śluz na Kanale, wpisanie Starego Kanału na listę zabytków, pielęgnację i utrzymanie
30
zieleni parkowej, organizację imprez okolicznościowych, dbanie o bezpieczeństwo
i porządek publiczny oraz o czystość wód Kanału).
Podczas badania pojawiło się również bardzo wiele negatywnych ocen.
Wśród nich najczęściej pojawiały się uwagi dotyczące zagospodarowania terenów nad
Starym
Kanałem.
i nieodpowiadające
Mieszkańcy
ich
i
użytkownicy
potrzebom
dostrzegają
zagospodarowanie
niewystarczające
rekreacyjno-sportowe
i wypoczynkowych oraz długoletnie zaniedbanie. To właśnie z tego powody tereny
nad Kanałem nie są w pełni wykorzystywane, zgodnie ze swoim potencjałem.
Ankietowani skarżą się na zaniedbane alejki (dziurawe, błotniste, nie przystosowane
dla spacerowiczów). Brakuje
punków i usług gastronomicznych na terenie parku,
zwłaszcza w sezonie wiosenno-letnim (nie mam kawiarenek, restauracji, herbaciarni
itp.). Niewystarczająca jest również
ilość miejsc odpoczynku
(skwery, zieleńce)
i infrastruktury służącej wypoczynkowi przede wszystkim ławek, małej architektury na
wodzie i lądzie (fontanny, rzeźby, instalacje przestrzenne, etc.) Podobnie sytuacja
wygląda z infrastrukturą i miejscami sportu i rekreacji. Brakuje placów zabaw dla
dzieci, ścieżek rowerowych, miejsc do gier, ogólnie dostępnych przestrzeni zielonych
oraz infrastruktury przeznaczonej dla młodzieży aktywnie spędzających czas wolny
(ścieżki rowerowe, tory i podjazdy dla rowerów, desko rolek, rolek itp. itd.).
Poważną wadą terenów nad Starym Kanałem Bydgoskim w opinii ankietowanych jest
brak punktów usługowych i niewystarczająca liczba usług w zakresie turystyki w tym
turystyki wodnej (wypożyczalni sprzętu wodnego, mariny, plaży, kąpieliska,
urządzonych szlaków pieszych i rowerowych, tablic informacyjnych etc. ), a także brak
ruchu na Kanale - kursujących statków, pływających łodzi i kajaków, pojawiają się
sporadycznie i okazjonalnie.
Do słabych stron tego fragmentu miasta zaliczono
również niewystarczającą liczbę imprez plenerowych o różnym charakterze, zwłaszcza
kulturalnych.
Istotną wadą jest także brud i nieporządek, wandalizm i chuligaństwo panujące
w tym miejscu. Zastrzeżenia i sprzeciw budzą zachowania młodzieży, która niszczy
infrastrukturę i roślinność, a także zachowania właścicieli psów i osób spacerujących
z nimi. Zwierzęce zanieczyszczania obniżają z jednej strony wartości estetyczne tych
terenów, a z drugiej strony są utrudnieniem i przeszkadzają osobom odpoczywającym
nad Kanałem (spacerowiczom, dzieciom etc.). Badani bardzo często wskazują na
31
niewystarczającą ilość pojemników na rożnego typu odpady i zanieczyszczenia
(zbyt mała ilość koszy na śmieci, pojemników z woreczkami etc.). Ankietowani
dostrzegają wieloletnie zaniedbanie tych terenów i brak zainteresowania oraz stałej
opieki i pielęgnacji zieleni. W ich opinii nie są to do końca tereny bezpieczne. Obszar
ten patroluje zbyt mała liczba funkcjonariuszy straży miejskiej pilnujących
bezpieczeństwa wypoczywających tu ludzi oraz porządku publicznego. Teren jest
również zbyt słabo oświetlony (zbyt mała ilość lamp, część popsutych) oraz brakuje
monitoringu.
Na terenach tych podejmowanych jest zbyt mało inwestycji. Dostrzega się
zaniedbaną i zniszczoną zabudowę wzdłuż kanału (stare kamienice, bloki z wielkiej
płyty, inne), zarastający Kanał, zaniedbane i niezabezpieczone brzegi i zejścia do wody
oraz zły stan techniczny urządzeń hydrotechnicznych. Jest to efektem wieloletnich
zaniedbań.
Kwestię bardzo istotną, na którą często zwracali uwagę ankietowani, stanowi
ochrona środowiska. Tereny nad Starym Kanałem i sam akwen są w znacznym stopniu
zanieczyszczone i zniszczone. Brakuje specjalnych pojemników na rożne odpady
i zanieczyszczenia
w
tym
(pojemniki
do
segregowania
odpadów,
pojemniki
w woreczkami na zanieczyszczenia zwierzęce, koszy na śmieci). Woda w Kanale na
wielu odcinkach jest zanieczyszczona i brudna (brzydki zapach). Towarzyszy temu
zaniedbana roślinność na brzegach i najbliższym otoczeniu (nieprzycięte drzewa,
suche gałęzie). W parku nad Kanałem zieleń jest mało zróżnicowana, występuje zbyt
mało roślin kolorowych, kwitnących, zieleni urządzonej (klombów, zieleńców,
skalniaków), brak nowych, ciekawych nasadzeń.
Potwierdzeniem powyższych spostrzeżeń dotyczących oczekiwań, a także ocen
infrastruktury terenów nad Starym Kanałem Bydgoskim mogą być odpowiedzi na
otwarte pytania, wprost odnoszące się do zalet, wad i oczekiwań formułowanych przez
respondentów. Pytania te pozwalają na pogłębione, jakościowe analizy, natomiast
zagregowanie odpowiedzi umożliwia ilościową charakterystykę. Pytanie skierowane do
respondentów było prośbą o wskazanie dowolnej liczby zalet i wad, jedni więc
wskazywali ich więcej, inni mniej. Znamienne, że w efekcie uzyskano więcej opisów
wad niż zalet. Średnia liczba odpowiedzi wynosiła w przypadku wad 2,7 opisu,
co oznacza, że średnio 70% respondentów wskazało przynajmniej trzy wady.
32
W przypadku zalet średnia liczba opisywanych pozytywnych cech jest nieco mniejsza
i wynosi 2,4, a więc dla większości respondentów lista nie przekracza dwóch cech.
W efekcie zebrano i poddano dalszym analizom i kategoryzacji prawie półtora tysiąca
cech
wskazywanych jako silne lub słabe strony terenów nad Starym Kanałem
Bydgoskim.
Najistotniejszym obszarem zalet okazują się cechy przyrodnicze, które obejmują
takie wymieniane przez respondentów właściwości jak świeże powietrze, roślinność,
zieleń, bliskość wody. Cechy związane bezpośrednio z przyrodą stanowią prawie 40%
dostrzeganych przez respondentów zalet terenów nad Starym Kanałem Bydgoskim.
Istotne okazują się również elementy, które można określić jako „atrakcje” tj. rozległa
przestrzeń, widoki, place zabaw czy wreszcie zabytkowy charakter całego terenu –
obejmują one 25% silnych stron terenów nad Starym Kanałem Bydgoskim. W dalszej
kolejności, a więc z mniejszą, choć istotną częstotliwością respondenci wymieniają
cechy przyczyniające się i umożliwiające rekreację bierną i czynną, a więc przede
wszystkim spokój, cisza i warunki ogólnie warunki umożliwiające relaks (15% wskazań)
oraz alejki dla pieszych, możliwość jazdy rowerem. (13% wskazań – czynna).
Wśród wad najistotniejszą i obejmującą co trzecią wymienioną słabość terenów
nad Starym Kanałem Bydgoskim okazują się cechy infrastrukturalne, którą to kategorią
objęto braki ławek, zadbanych alejek, punktów gastronomicznych, kładek, miejsc
sportu i gier, wypoczynku dzieci czy wyprowadzania psów. Drugi i stanowiący niemal
25% listy słabych stron obszar wad to czystość i estetyczne walory terenu – w ocenie
respondentów roślinność jest zaniedbana, liczne są zanieczyszczenia m.in. zwierzęce,
ale także ogólny bałagan i zwyczajne śmieci, zaś częsty jest nieprzyjemny zapach
pochodzący z samego kanału. Ten obszar wiąże się częściowo z kwestiami
infrastruktury, ponieważ jeśli użytkownicy dostrzegają śmieci czy psie odchody,
to w dużej części dlatego, że brakuje śmietników czy psich toalet.
Trzecią istotną wadę stanowi kwestia bezpieczeństwa. Elementy związane
z bezpieczeństwem pojawiają się jako 18% wszystkich wad i obejmują niepożądane
zdaniem badanych użytkowników terenów nad Starym Kanałem Bydgoskim
towarzystwo „chuliganów” czy „pijaków”,
ale
także
brak patroli dbających
o bezpieczeństwo i słabe oświetlenie wielu miejsc, czy wręcz brak oświetlenia.
33
Warto zauważyć, że odpowiedzi na pytania otwarte, wyrażające spontaniczne uwagi
respondentów co do zalet i wad terenów nad Starym Kanałem Bydgoskim, znajdują
potwierdzenie
w
odpowiedzi
na
szczegółowe
pytania
obejmujące
ocenę
poszczególnych elementów infrastruktury terenów nad Starym kanałem Bydgoskim.
Szczegółowe oceny terenów nad Kanałem
Spośród 22 cech ocenianych przy zastosowaniu skali szkolnej przez respondentów
tylko jedna uzyskała dominującą ocenę dobrą, siedem dostateczną, zaś pozostałych
czternaście oceniono jako niedostateczne. Występują pewne różnice, w zależności
od płci i poziomu wykształcenia respondentów, jednak żadna cecha terenów nad
Starym Kanałem Bydgoskim nie została oceniona na więcej niż dobrze, zaś większość
konsekwentnie jest oceniana jako niedostateczna. Zestawienie dominant ocen
w przypadku wszystkich respondentów jest następujące:
Ocena dobra: dojazd komunikacją publiczną z innych części miasta.
Oceny dostateczne:
•
Czystość terenu
•
Różnorodność i zagęszczenie roślinności (oceniane osobno jako dwie cechy,
ale z identyczną uzyskaną oceną)
•
Ilość i jakość chodników (podobnie – oceniane jako dwie cechy)
•
Ilość ścieżek dla rowerzystów
•
Jakość placów zabaw
Oceny niedostateczne:
•
Oświetlenie
•
Ilość i stan miejsc do spoczynku (oceniane jako dwie cechy)
•
Ilość koszy na śmieci
•
Ilość placów zabaw
•
Ilość miejsc do parkowania
•
Ilość i jakość punktów handlowych (oceniane jako dwie cechy)
•
Ilość i jakość obiektów architektonicznych (oceniane jako dwie cechy)
•
Wybiegi dla psów
34
•
Jakość ścieżek dla rowerzystów
•
Tablice informacyjne o wartościach zabytkowych lub historycznych itp.
W przypadku szeregu cech ocenie podlegała osobno ilość i osobno jakość danego
elementu infrastruktury terenów nad Starym Kanałem Bydgoskim W większości
przypadków oceny są zbieżne tj. tak samo jest oceniana ilość i jakość, jednak
w przypadku dwóch elementów występuje rozbieżność. Respondenci dają wyższą
ocenę jakości placów zabaw niż ich ilości co oznacza, że cenią sobie ten, który jest, ale
najwyraźniej jest to za mało. Przeciwna sytuacja dotyczy ścieżek dla rowerzystów – ich
ilość jest dostateczna, za to jakość zdecydowanie gorsza, bo już niedostateczna.
Zaprezentowane wyniki wskazują na silnie krytyczne nastawienie do charakteru
infrastruktury użytkowanych terenów. A ponieważ jak wskazywano respondenci
w większości bardzo intensywnie, regularnie i różnorodnie ów teren użytkują, także
ich oceny nie są oparte na zasłyszanych opiniach, ale na codziennym doświadczeniu.
Okazuje się przy tym, że nieco bardziej krytyczne niż mężczyźni są kobiety, ponieważ
analiza ocen respondentów każdej z płci wskazuje, że w przypadku dwóch cech, które
mężczyźni ocenili na dostatecznie, kobiety oceniły niżej. Są to:
•
Ilość koszy na śmieci
•
Jakość ścieżek rowerowych
Co interesujące, w przypadku niektórych cech mniej krytyczni niż ogół
respondentów okazali się respondenci z wyższym wykształceniem zawodowym (tytuł
licencjata). W odniesieniu do pięciu cech dominanta ich ocen jest o jedną ocenę
wyższa, a w przypadku jednej cechy – o dwie. Dotyczy to następujących elementów
infrastruktury terenów nad Starym Kanałem Bydgoskim:
Dominująca ocena dobra w podgrupie osób z wyższym wykształceniem zawodowym
przy dominującej ocenie niedostatecznej wśród wszystkich respondentów: wybiegi dla
psów.
Dominująca ocena dobra w podgrupie osób z wyższym wykształceniem zawodowym
przy dominującej ocenie dostatecznej wśród wszystkich respondentów: jakość placów
zabaw.
Dominująca ocena dostateczna w podgrupie osób z wyższym wykształceniem
zawodowym
przy
dominującej
ocenie
niedostatecznej
wśród
wszystkich
respondentów:
35
•
Ilość obiektów architektonicznych
•
Jakość obiektów architektonicznych
•
Jakość ścieżek dla rowerzystów
•
Tablice informacyjne o wartościach zabytkowych lub historycznych itp.
Ponieważ trudno uznać, że respondenci z wyższym wykształceniem zawodowym są
jakoś generalnie mniej spostrzegawczy i w związku z tym łagodniej oceniają
poszczególne elementy infrastruktury, a jednocześnie nie ma podstaw uważać,
że spotykają się z innymi elementami niż pozostali respondenci, ich łagodniejsze oceny
można przypisać złagodzonym oczekiwaniom – jeśli bowiem standard tego, co byłoby
bardzo dobre jest mniej wygórowany, to i końcowa ocena tego, co owego standardu nie
spełnia jest niższa. Podobną interpretację łagodniejszych ocen można zastosować we
wskazanej wcześniej charakterystyce ocen formułowanych przez kobiety.
Analizując wyniki ocen infrastruktury należy przy tym pamiętać, że prezentowane
poniżej są wartości dominujące, a więc pojawiające się najczęściej. Nie znaczy to,
że przez mniejsze podgrupy respondentów niektóre cechy nie są oceniane wyżej.
Szczegółowy rozkład poszczególnych ocen przedstawiają poniższe wykresy
Wykres. Ocena poszczególnych elementów – czystość terenu
36
Wykres. Ocena poszczególnych elementów – roślinność
Wykres. Ocena poszczególnych elementów – alejki dla pieszych
37
Wykres. Ocena poszczególnych elementów – oświetlenie
Wykres. Ocena poszczególnych elementów – ławki
38
Wykres. Ocena poszczególnych elementów
Wykres. Ocena poszczególnych elementów – place zabaw
39
Wykres. Ocena poszczególnych elementów – ścieżki dla rowerzystów
Mimo obecności w odniesieniu do poszczególnych cech ocen dobrych czy nawet
bardzo dobrych nie sposób uznać, że respondenci wysoko oceniają elementy
infrastruktury terenów nad Starym Kanałem Bydgoskim, które przecież dosyć
regularnie i różnorodnie użytkują. Zgłoszone przez nich wady i zalety, a także
oczekiwania co do zmian potwierdzają przedstawione oceny. Ważne jest także
wyrażone przez owe oceny przekonanie, że poszczególne elementy infrastruktury
są kontrolowane, podlegają władzy odpowiednich jednostek i w związku z tym
mogłyby być poprawione. W przypadku bowiem cech niekontrolowanych w rodzaju
klimatu czy położenia geograficznego można tylko w niekonstruktywny sposób
narzekać, co jednak w przypadku terenów nad Starym Kanałem Bydgoskim nie
występuje.
Szczegółowe pytania, dotyczące zagadnień bezpieczeństwa, estetyki i stanu
zagospodarowania terenów nad Starym Kanałem Bydgoskim pozwalają jednak
stwierdzić, że prawie 60% respondentów czuje się na tych terenach bezpiecznie,
połowa uważa, że są to tereny estetyczne, zaś tylko 40%, że ich zagospodarowanie jest
dobre.
40
Analiza uzasadnień (często zresztą więcej niż jednego) ogólnych ocen w przypadku
poczucia
bezpieczeństwa
pozwala
za
najważniejszy
powód
braku
poczucia
bezpieczeństwa uznać „podejrzane towarzystwo”, które stanowi 92% wskazań osób,
które nie czują się bezpiecznie na terenach nad Starym Kanałem Bydgoskim. Dwa
kolejne wedle częstości wskazań powody, to: niedobór patroli i służby mundurowych
(87%) oraz słabe oświetlenie (72%). Co ważne - wprawdzie 2/3 osób nie czujących się
bezpiecznie na terenach nad Starym Kanałem Bydgoskim to kobiety, jednak nie ma
różnicy pomiędzy wskazywanymi powodami braku poczucia bezpieczeństwa. Zarówno
w przypadku kobiet, jak i mężczyzn najistotniejszym powodem pozostaje spotykane
towarzystwo,
kolejne
miejsce
to
kwestia
służb
bezpieczeństwa
i
wreszcie
infrastrukturalna wada związana z nieoświetlonymi obszarami. Okazuje się też, że
wśród osób dorosłych i starszych pojawiają się wyższe niż w przypadku młodych (do
30tego roku życia) odsetki osób, które nie czują na terenach nad Starym Kanałem
Bydgoskim bezpiecznie – wśród osób mających więcej niż 30 lat nie czuje się
bezpiecznie na tych terenach ponad 45%, podczas gdy sposób osób młodszych brak
poczucia bezpieczeństwa deklaruje co trzeci.
Ocena cech estetycznych - czym objęto ogólną urodę tych terenów, a więc ich
walory odwołujące się do przeżyć i ocen estetycznych - podzieliła jego użytkowników
niemal dokładnie pół na pół. Dla co drugiego bowiem jest to teren estetyczny,
pozytywnie wartościowany pod względem tej cechy, nawet jeśli ocenie tej towarzyszy
pewne zastrzeżenie wyrażone chociażby w niskiej ocenie poszczególnych elementów
Starym Kanałem Bydgoskim jak ilość i różnorodność roślinności czy małej
architektury. W wielu
przypadkach jest to zatem ocena typu „tak, ale…” - owe
zastrzeżenia są jednak słabsze, niż w przypadku ocen zagospodarowania terenów nad
Starym Kanałem Bydgoskim. Przyczyny negatywnych ocen estetyki terenów nad
Starym Kanałem Bydgoskim sprowadzają się do trzech aspektów:
1. Zanieczyszczeń zwierzęcych - 79%
2. Zaśmiecenia terenu - 74%
3. Zaniedbanej roślinności, a więc zadeptanych trawników, nieprzyciętych drzew
czy braku nasadzeń sezonowych (kwiatów) - 42%
41
Względna ważność poszczególnych elementów zmienia się w zależności od płci
respondenta. O ile dla kobiet najważniejsze tj. najczęściej wskazywane są
zanieczyszczenia zwierzęce, zaś na drugim miejscu ogólne zaśmiecenie, o tyle
w przypadku mężczyzn kolejność (i w związku z tym względne znaczenie) ułożone są
odwrotnie. Uwzględniając kategorie wiekowe można też zauważyć, że najbardziej
krytyczni są użytkownicy w wieku najwyższej aktywności zawodowej, a więc pomiędzy
30 a 60 rokiem życia. Najmniej krytyczni okazują się z kolei ludzie młodzi, do
trzydziestego roku życia.
Jak jednak wyraźnie wskazuje to zestawienie respondenci dostrzegają przede
wszystkim uchybienia wobec estetyki - owe uchybienia okazują się istotniejsze niż
ewentualne działania upiększające (to nie bak kwiatów na klombach obniża ocenę, ale
przede wszystkim zaśmiecenie - zwierzęce odchody i ludzkie odpadki). Potwierdzają to
oceny chociażby ilości i zagęszczenia roślinności – zarówno respondenci oceniający
estetykę terenów nad SKB pozytywnie, jak i negatywnie, tym cechom wystawiają ocenę
dostateczną (dominanta).
W przypadku oceny zagospodarowania terenów nad Starym kanałem
Bydgoskim krytyczne i uzasadniające złą ocenę ponownie okazują się przywoływane
wcześniej chociażby wśród wad, czynniki - przede wszystkim brak punktów
gastronomicznych (72%), stan alejek, ławek i innych obiektów współtworzących
infrastrukturę terenów nad Starym Kanałem Bydgoskim (67%) i wreszcie dosyć ogólnie
wyrażony niedosyt - zbyt mało intensywne zdaniem ponad 55% respondentów
negatywnie oceniających zagospodarowanie terenów nad Starym Kanałem Bydgoskim
kulturalne wykorzystanie tych terenów. Ponownie dostrzec można jednak różnice
pomiędzy opiniami kobiet i mężczyzn. Kobiety wskazują przede wszystkim na jakość
alejek i ławek, nikłą dostępność punktów gastronomicznych stawiając na drugim
miejscu. W przypadku mężczyzn kolejność na jest odwrotna. Wiek w niewielkim
stopniu różnicuje oceny ogólnego stanu zagospodarowania, choć w przypadku tej
cechy nieco bardziej krytycznie nastawieni okazują się ludzie starsi, powyżej 60tego
roku życia.
Spośród ponad dwudziestu ocenianych elementów terenów nad Starym Kanałem
Bydgoskim, większość miała charakter infrastrukturalny. W przypadku wielu z nich
42
osoby negatywnie oceniające zagospodarowanie tych terenów niżej oceniają też
poszczególne
składniki
infrastrukturalne.
W
przypadku
niżej
wymienionych
dominanty ocen są niższe wśród określających tereny nad Starym Kanałem Bydgoskim
jako źle zagospodarowane niż wśród pozytywnie oceniających stan zagospodarowania:
•
Zagęszczenie roślinności
•
Ilość i jakość alejek dla pieszych
•
Ilość i stan miejsc spoczynku
•
Ilość i jakość obiektów architektonicznych
•
Ilość ścieżek rowerowych
•
Ilość koszy na śmieci
Na podstawie tego zestawienia można uznać, że właśnie te elementy mają największe
znaczenie dla oceny stopnia zagospodarowania – ich niższej ocenie towarzyszy
bowiem ogólna negatywna ocena całokształtu poziomu zagospodarowania terenów
nad Starym Kanałem Bydgoskim.
Oczekiwania w stosunku do działań rewitalizacyjnych nad Starym
Kanałem i terenach nadbrzeŜnych
Rewitalizacja terenów nad Starym Kanałem Bydgoskim jest szansą na spełnienie
oczekiwań wypowiedzianych przez mieszkańców i użytkowników tej przestrzeni.
Samorząd i inne instytucje w działaniach podejmowanych w celu ożywienia
i uatrakcyjnia tego obszaru powinny brać pod uwagę potrzeby i wskazówki
ankietowanych. Ich wiedza na temat tych terenów jest tym cenniejsza, że wynika
z codziennych doświadczeń.
Zdaniem większości badanych osób tereny nad Starym Kanałem Bydgoskim
wymagają podcięcia szeregu działań, w tym inwestycyjnych, zmierzających do poprawy
stanu zagospodarowania, czystości i lepszego wykorzystanie potencjału.
Większość oczekiwań ze strony badanych dotyczy infrastruktury technicznej
i zagospodarowania terenu. Wskazują oni na potrzebę modernizacji, remontu
43
i wymiany poszczególnych, zdekapitalizowanych, zdewastowanych i zaniedbanych
elementów, a także wprowadzenie i budowę nowej, urozmaiconej, zróżnicowanej
infrastruktury rekreacyjnej, wypoczynkowej oraz sportowej. Badani chcieli by aby nad
Starym Kanałem Bydgoskim postawiono więcej ławek, wydzielono i urządzono ścieżki
i alejki spacerowe, wydzielono i oznakowano ścieżki rowerowe, zbudowano dodatkowe
place zabaw (okolice ul. Wrocławskiej i Bronikowskiego), zorganizowano nowe miejsca
do wypoczynku, połowu ryb, gier, zabaw i różnych form rekreacji ruchowej. Wśród
propozycji nowego zagospodarowania pojawiała się budowa muszli koncertowej,
ścianki
wspinaczkowej,
infrastruktury
dla
młodzieży
jeżdżącej
na
rolkach,
deskorolkach, rowerach górskich, ustawienie sceny letniej, stojaków na rowery,
stolików do gry w szachy etc.
Dla ankietowanych ważne jest aby nowe zagospodarowanie pozwoliło na lepsze,
bardziej efektywne wykorzystanie walorów samego Kanału i terenów parkowych w
różnych porach dnia i roku i na różnych odcinkach.
Mieszkańcy
i
użytkownicy
terenów
nad
Starym
Kanałem
Bydgoskim
spodziewają się również ze strony miasta działań w zakresie ochrony środowiska, ładu
przestrzennego i estetyki otoczenia. Na liście oczekiwanych działań znajdują się m. in.:
oczyszczenie Kanału, dbanie o czystość wód i terenów zielonych, postawienie koszy do
segregowania
odpadów,
toalety
dla
psów
i
specjalnych
pojemników
na
zanieczyszczenia, uporządkowanie terenu z różnorodnych odpadów i nieczystości,
wprowadzanie stałej służby porządkowej i służb zieleni miejskiej w celu utrzymania
pożądanego stanu zieleni parkowej. Pojawiały się również propozycje zarybienia
Kanału oraz utworzenia mini ogrodu botanicznego
Dla badanych ważne jest także bezpieczeństwo i porządek publiczny. W tym
celu oczekują m.in. zabezpieczenia śluz i nabrzeży, wprowadzenia monitoringu,
większej liczby patroli i służb porządkowych na tych terenach, wprowadzenia zakazu
spożywania alkoholu i palenia oraz przebywania na tych terenach osób będących pod
wpływem alkoholu. W celu poprawy bezpieczeństwa wypoczywających tu ludzi,
a zwłaszcza dzieci sugerowano również
ograniczenie ruchu samochodowego
oraz wydzielenie i oznakowanie ścieżek rowerowych.
Tereny nad Starym Bydgoskim Kanałem ze względu na pełnione funkcje
wymagają również działań w zakresie architektury krajobrazu. Ankietowani uważają,
44
że należy wprowadzić nowe nasadzenia drzew, krzewów i innej roślinności, wzbogacić
szatę roślinną, zaprojektować i zrealizować ciekawe aranżacje kwiatowe, urozmaicić
kolorystykę roślinności, wprowadzić rośliny kolorowe (kwiaty, pnącza, krzewy
ozdobne). W tej grupie działań znalazły się również propozycje związane z prezentacją
i wyeksponowaniem walorów przyrodniczych Kanału i terenów nadbrzeżnych poprzez
oznaczenie
pomników
przyrody,
postawienie
tabliczek
z
opisem
rzadkich,
specyficznych, charakterystycznych dla tego miejsca gatunków roślin. Przyroda tego
miejsca powinna być wzbogacona przez małą architekturę m.in. stylowe ławki i miejsca
odpoczynku (np. altany),
tablice informacyjne, fontanny na wodzie i ladzie,
zaznaczone wyraźnym akcentem architektonicznym wejścia nad Kanał. Zdaniem
ankietowanych Miasto musi położyć duży nacisk na estetykę przestrzeni nad Kanałem
i utrzymać przyrodniczy charakter tego terenu. Wymaga to powołania kustosza lub
gospodarza obszaru. Wszystko to ma przyczynić się do ożywienia przyrody nad
Kanałem.
Ożywienie terenów nad Starym Kanałem i nadanie im właściwych dla dużego
miasta funkcji wiąże się także z wprowadzeniem usług różnego typu. Zdaniem
ankietowanych w tym miejscu powinny funkcjonować kawiarnie i restauracje
całoroczne i letnie, punkty małej gastronomii, a także drobny handel. Pożądane są
również usługi rekreacyjne i kulturalne.
Propozycje w tym zakresie to otwarcie klubu, organizacja większej ilości imprez
(kalendarz stałych imprez nad Kanałem)
oraz przywrócenie dawnej tradycji
organizowania giełd i targów w tym miejscu. Istotną i ważną propozycją w zakresie
rozwoju usług rekreacyjnych, a także turystycznych podawaną przez wielu pytanych,
było lepsze, bardziej efektywne wykorzystanie obecności wody w parku (potencjału
Kanału) oraz wyjątkowej atrakcji jaką jest styk wody i lądu. W tym celu należałoby,
w opinii mieszkańców i użytkowników, ożywić Kanał i przywrócić ruch na wodzie
(rejsy statkami, pływanie łodzią spacerową, przewóz gondolą etc.), zbudować niewielką
przystań wodną, urządzić kąpielisko i plaże, miejsca odpoczynku przy wodzie,
uruchomić wypożyczalnię sprzętu wodnego (kajaki, rowery wodne, łodzie spacerowe
etc.), wyznaczyć i oznakować turystyczny szlak wodny. Według badanych działaniami
rewitalizacyjnymi powinny zostać objęte również kamienice i zabudowa mieszkaniowa
wzdłuż Kanału. Propozycje w tym zakresie dotyczą przede wszystkim odnowy
45
i przywrócenia im dawnej świetności. Wpłynie to z pewnością na poprawę estetyki
przestrzeni.
W niektórych wypowiedziach pojawiały bardzo ambitne oczekiwania związane
z odtworzeniem zasypanego odcinka Starego Kanału. Ankietowani zwracali również
uwagę na konieczność i potrzebę nawiązywania do historii Kanału w podejmowanych
działaniach rewitalizacyjnych (przypominanie faktów i ciekawostek z jego historii
podczas różnych imprez i akcji kulturalnych, prezentacja i eksponowanie walorów
historycznych i kulturowych - tablice pamiątkowe, informacyjne, zaznaczanie śladów
przeszłości w przestrzeni, nadanie alejkom spacerowym nad kanałem nazw
związanych z historia kanału).
Oczekiwania wobec działań na terenach nad Starym Kanałem Bydgoskim różnią
się nieco w zależności od wskazywanego celu użytkowania. Osoby, które jako cel
wskazują spacery rekreacyjne oczekują przede wszystkim imprez kulturalnych,
realizacji funkcji estetycznych i warunków realizowania sportu i aktywnej rekreacji.
Z kolei osoby wskazujące jako cel przebywania na terenach nad Starym Kanałem
Bydgoskim wypoczynek na świeżym powietrzu (bez specyfikowania jego charakteru)
oczekują przede wszystkim imprez kulturalnych, na drugim miejscu z niewiele
mniejszą liczbą wskazań wyrażają oczekiwanie organizacji turystyki wodnej, zaś na
trzecim – zadbania o stronę estetyczną terenów nad Starym Kanałem Bydgoskim tj.
o zieleń i elementy architektoniczne.
Także dostrzeganie aktualnie realizowanych funkcji różnicuje oczekiwania
wobec działań, które miałyby być podejmowane lub nasilane na terenach nad Starym
Kanałem
Bydgoskim.
Potwierdzeniem
może
być
umiarkowany
współczynnik
zależności pomiędzy listami funkcji aktualnych i oczekiwanych (V Cramera na
poziomie 0,4) – współczynnik ten z jednej strony oddaje stosunkowo oczywisty
związek pomiędzy postrzeganiem realizacji pewnych funkcji na danym terenie
i oczekiwaniem ich dalszej, poprawionej realizacji. Z drugiej jednak umiarkowana siła
tej zależności wskazuje na fakt, że obok dostrzeganych realizacji obecne są dodatkowe
oczekiwania, rozszerzające zakres funkcji, jakie spełniają tereny nad Starym Kanałem
46
Bydgoskim.
Zestawienia
trzech
dominujących
(tj.
wskazywanych
najczęściej)
oczekiwanych sposobów wykorzystania terenów nad Starym Kanałem Bydgoskim
zestawione dla wybranych poszczególnych podgrup dostrzegających jako realizowane
poszczególnie wykorzystania terenów nad Starym Kanałem Bydgoskim.
Miejsce wg
Wykorzystania aktualne
częstości
wskazań –
Imprezy
wykorzystania
kulturalne
Sport i
Funkcje
rekreacja wypoczynkowe
oczekiwane
1
2
Funkcje
czasu z
estetyczne
dziećmi
Funkcje
Miejsca
Miejsca
Imprezy
Imprezy
estetyczne
turystyki
turystyki
kulturalne
kulturalne
wodnej
wodnej
Miejsca
Imprezy
Imprezy
Miejsca
Miejsca
turystyki
kulturalne kulturalne
turystyki
turystyki
wodnej
wodnej
wodnej
3
Spędzanie
Funkcje
Funkcje
Sport i rekreacja Funkcje
wypoczynkowe estetyczne
estetyczne
Sport
rekreacja
Opinie osób badanych w trakcie użytkowania terenów nad Starym
Kanałem Bydgoskim
Badaniami objęto także bezpośrednich użytkowników terenów nad Starym
Kanałem Bydgoskim – napotkanych tam w dniach przeprowadzania badań. Uzyskane
od ponad 400 osób odpowiedzi pozwalają na wyraźniejsze zarysowanie niektórych
kwestii. Sama obecność w miejscu, którego dotyczą pytania, pełna jego świadomość
aktualna, a nie tylko przywoływana z pamięci, pozwala na wyraźniejsze uświadomienie
sobie i wyartykułowanie przez badanych opinii na temat terenów nad Starym Kanałem
Bydgoskim. W odniesieniu do zalet nieco wyraźniejsze niż w przypadku użytkowników
47
i
badanych w miejscach ich zamieszkania, okazuje się podkreślanie walorów
przyrodniczych. Cechy związane z właściwościami przyrody stanowią 45% zalet
i pojawiają się w wypowiedziach prawie 80% badanych. Drugie pod względem
częstotliwości wskazań miejsce zajmują cechy warunkujące rekreację bierną – stanowią
one ¼ wymienianych zalet i pojawiają się w wypowiedziach 40% respondentów.
Trzecie i niższe, w porównaniu z odpowiedziami respondentów badanych w miejscach
zamieszkania, miejsce okazują się zawierać cechy zebrane w kategorię atrakcji.
Stanowią one prawie 20% wymienianych zalet i wskazuje je co trzeci respondent.
Szczególnie w odniesieniu do tej kategorii znaczenie mogło mieć miejsce
przeprowadzania badań
– rozglądając się lub przypominając sobie drogę, którą
właśnie przeszli, respondenci mogli pełniej uświadomić sobie obiekty i cechy, które
napotkali, a częściej przeciwnie, których zabrakło po drodze.
Znajduje to zresztą potwierdzenie w obrębie wymienianych wad – 42% z nich,
a wyrażane przez ¾ respondentów, stanowią negatywnie oceniane elementy
infrastruktury, 28% (wskazania połowy badanych) to zarzuty wobec estetyki i czystości
terenów nad Starym Kanałem Bydgoskim, zaś 15% (ważne dla 27% respondentów)
obejmują kwestie niewystarczającego bezpieczeństwa.
Oczekiwania wyrażane przez respondentów spotkanych na terenach nad Starym
Kanałem Bydgoskim tworzą rozbudowaną listę, w której najistotniejsze pod względem
częstotliwości artykułowania postulaty tworzą następujące zestawienie:
1. Ławki – 16,5% wyrażanych oczekiwań – 30% respondentów
2. Gastronomia – 9,9% wyrażanych oczekiwań i 17,7% respondentów
3. Alejki – zadbanie i troska – 9,5% postulatów i 17% respondentów
4. Monitoring – 8,5% oczekiwań i 15% respondentów
5. Oczyszczenie wody – 6,5% i co ósmy respondent
Oczekiwania te obejmują przede wszystkim elementy infrastrukturalne i to niezwykle
konkretne,
które
znajdują
swoje
odzwierciedlenie
w
oczekiwaniach
działań
rewitalizacyjnych i przekonaniach na temat funkcji, jakie tereny nad SKB powinny
w opinii respondentów badanych w miejscach zamieszkania pełnić.
48
Podsumowanie
Podsumowując przeprowadzone badania należy podkreślić, że na wszystkie
udzielane przez respondentów odpowiedzi istotny wpływ miały następujące fakty:
- długotrwałość zamieszkiwania w dzielnicach otaczających tereny nad Starym
Kanałem Bydgoskim (zaledwie co dziesiąty krócej niż 5 lat, a co trzeci ponad 35 lat) - intensywne i regularne użytkowanie tych terenów, w bardzo zróżnicowany sposób
i dla realizacji wielu różnorodnych funkcji, jednak w znaczącej części użytkowanie to
ma charakter codzienny lub wielokrotny w ciągu tygodnia
- cechy społeczno-demograficzne, a więc wiek, wykształcenie i sytuacja zawodowa –
z jednej strony pewna specyficzność nadreprezentowanych kategorii wynika z cech
samego badania, które siłą rzeczy ograniczone jest do osób, które w godzinach
objętych
badaniem
są
dostępne,
z
drugiej
jednak
odzwierciedla
typową
charakterystykę użytkowników terenów parkowych w mieście - rzadko są nimi osoby
intensywnie pracujące, które jeśli w ogóle to pojawiają się na tego typu terenach
w weekend, natomiast często są to matki z dziećmi, emeryci czy renciści, młodzież,
a więc osoby, które dysponują znacznie większymi zasobami czasu wolnego.
Wykorzystywanie terenów parkowych przez osoby pracujące w ciągu tygodnia pracy,
a nie w weekendy charakterystyczne jest dla śródmiejskich, dobrze infrastrukturalne
zagospodarowanych parków (z kawiarniami, restauracjami, ławkami i stołami itp.)
w kulturze pracy obejmującej dłużą przerwę południową na posiłek - co z pewnością
nie charakteryzuje Polski. Nadreprezentowane w stosunku do charakterystyki
społeczno-demograficznej
kategorie
są
wiec
w
istocie
dobrą
reprezentacją
użytkowników terenów o charakterze parkowym, a więc i terenów nad Starym
Kanałem Bydgoskim.
Wskazane czynniki zwiększają zatem wagę odnotowanych w ramach badania ocen czy
postulatów, pochodzą bowiem od najbardziej kompetentnych (jako regularni
użytkownicy) oceniających.
W odniesieniu do wyników badań, można wskazać na następujące najistotniejsze
ustalenia:
49
- główne sposoby użytkowania terenów nad Starym Kanałem Bydgoskim wiążą się
z realizacją funkcji rekreacyjnych (korzystanie z walorów przyrody) - od spacerów
przez wycieczki rowerowe po inne formy aktywnego wypoczynku;
- użytkowanie celowe przeważa nad okazjonalnym (tereny nad Starym Kanałem
Bydgoskim stosunkowo rzadko pojawiają się jako miejsce „po drodze”, odwiedzane
przy okazji);
- znaczny udział użytkowania obejmuje cały teren, po jednej lub obu stronach kanału,
bez względu na konkretne miejsce zamieszkiwania respondenta;
- wyraźnie i liczne są krytyczne oceny infrastruktury - z jednej strony wskazywane są
zaniedbania wynikające z braku bieżącej konserwacji (stan ławek, zaśmiecenie),
z drugiej - długofalowy zanik dawniej realizowanych na terenach nad Kanałem funkcji
(spotkań towarzyskich w kawiarniach, regularnych imprez kulturalnych, użytkowania
samego Kanału dla celów rekreacji na wodzie) - tutaj bardzo wyraźnie widać, że piękne
wspomnienia okresu świetności są przyczynkiem dla wyrażania wysokich obecnych
oczekiwań;
- wśród oczekiwań najistotniejsze okazuje się przede wszystkim usunięcie zaniedbań
i przywrócenie dawnych funkcji, natomiast brak postulatów drastycznej zmiany
sposobu zagospodarowania terenów nad Starym Kanałem Bydgoskim (np. ich
ogrodzenia czy wręcz zabudowania);
- kolejny obszar oczekiwań w stosunku do włodarzy tego terenu, to działania
zmierzające do zniwelowania rozbieżności pomiędzy dzienną a nocną (wieczorną)
„twarzą” tych terenów, a więc miejscem spacerów i rekreacji za dnia, a miejscem
spotkań chuliganów, pijaków itp. w nocy.
50
Stary Kanał Bydgoski i tereny nadbrzeżne w opinii mieszkańców
i użytkowników. Wady i zalety - wybrane wypowiedzi
Wady
Infrastruktur, zagospodarowanie
-
zaniedbane alejki (dziurawe, błotniste, nie przystosowane dla spacerowiczów)
-
niewystarczająca ilość przejść dla pieszych i rowerzystów nad Kanałem (kładek,
mostków etc.)
-
brak ścieżek dla pieszych
-
brak wydzielonych i oznakowanych ścieżek rowerowych
-
brak zagospodarowania turystycznego
-
niewystarczająca ilość miejsc do zabawy i wypoczynku, ogólnie dostępnych
przestrzeni zielonych
-
szpecąca infrastruktura techniczna, komunalna, rurociągi, betonowe budowle,
wychodząca do wody kanalizacja
Środowisko
-
zarośnięty Kanał
-
nieład, brud i nieporządek, zanieczyszczenia, bałagan,
-
brudna i zanieczyszczona woda w Kanale, niefiltrowana
-
zaniedbane otoczenie Kanału
-
nieurozmaicona roślinność, niewystarczająca liczba kolorowej roślinności
(kwiatów, krzewów, drzew)
-
nieład przestrzenny- wykopy, rozkopy, prace budowlane, zbyt duża ilość garaży,
opuszczonych działek, nietypowych budowli
51
Usługi, inwestycje
-
brak punków i usług gastronomicznych na terenie parku, zwłaszcza w sezonie
wiosenno-letnim (nie mam kawiarenek, restauracji, herbaciarni etc.)
-
niewystarczająca inicjatywa ze strony miasta w celu uatrakcyjnienia tego terenu
-
niewystarczająca liczba stałych, różnego typu imprez kulturalnych, sportowych,
rodzinnych etc.
-
zbyt mało inwestycji na tym terenie
Inne
-
niepożądani użytkownicy (osoby spożywające alkohol, niebezpieczne grupy
młodzieży, bezdomni etc.)
-
pusto, smutno, nikogo tu prawie nie ma, nie ma gdzie usiąść,
-
brak informacji przestrzennej na temat historii kanału (tabliczek
informacyjnych, pamiątkowych etc.)
-
tereny i sam Kanał są nie w pełni wykorzystywane
-
wieloletnie zaniedbanie
-
brak gospodarza terenu, nikt o niego nie dba
-
brak promocji tego miejsca, prezentacji jego walorów,
-
wandalizm i chuligaństwo (połamane, ławki, zepsute latarnie, zadeptana trawa,
wywrócone i zniszczone kosze na śmieci, napady, kradzieże
Zalety
Położenie, lokalizacja
-
duży akwen wodny prawie w centrum miasta
-
bardzo ładnie położony teren, nad wodą ma duży potencjał
-
dobry dojazd z różnych części miasta
52
Środowisk, przyroda, krajobraz
-
oaza spokoju
-
atrakcyjność samego Kanału
-
obecność atrakcyjnego terenu blisko miejsca zamieszania, w miejscu
zamieszkania
-
cisza, spokój
-
dostęp do wody i dużej wolnej, zielonej przestrzeni
-
dużo drzew i roślinności
-
obecność ptaków
-
charakter i specyfika tego obszaru (połączenie wody, zieleni)
-
bogaty drzewostan
-
jest jakimś małym skrawkiem zieleni w betonowym otoczeniu
-
odgłosy przyrody (śpiew ptaków, odgłosy kaczek i łabędzie, szum drzew)
-
mikroklimat
-
zielone miejsce na mapie miasta
-
malowniczość miejsca
-
ozdoba miasta
-
zieleń, kanał, fajne miejsce na spacery
Infrastruktur, zagospodarowanie
-
duży plac zabaw dla dzieci
-
fontanna na Kanale
-
długa trasa spacerowa
Historia, walory
-
wartość historyczna Kanału i terenów nad nim położonych
-
dobre, odpowiednie miejsce dla rekreacji i wypoczynku (do zabaw z dzieckiem,
spacerów, jazdy rowerem)
-
odnowione śluzy
-
unikatowy zabytek hydrotechniki
53
-
ściśle związany z historią miast, jego prosperitą
-
sława transportowa (barki)
-
Kanał Bydgoski wraz z parkiem jest atrakcją turystyczną w mieście, w którym
jest ich niewiele
-
największą atrakcją jest sam Kanał - jako zbiornik wodny i walory z nim
związane (widoki, linia brzegowa, ptactwo i roślinność wodna, dostęp do wody)
-
walory wypoczynkowe i rekreacyjne
-
to miejsce posiada wiele walorów wypoczynkowych: jest to miejsce ciche,
ustronne, ładne, zielone, jest gdzie usiąść
Inne
-
duży potencjał inwestycyjny i lokalizacyjny
-
dobry stan zachowania i utrzymania kanału i parku
-
miejsce godne dobrych i mądrych inwestycji
-
jest to teren dostępny dla dużej liczby użytkowników, przestrzeń publiczna o
wartościach zabytkowych
-
Muzeum Kanału Bydgoskiego
-
miejsce to jest coraz bardziej zadbane, zaczęto dbać o nie
54
Opinia ankietowanych na temat historycznej roli i znaczenia Kanału
Bydgoskiego i jego najbliższego otoczenia. Wybrane wypowiedzi
-
... pływały barki, przewoziły piach, żwir ...
-
...przez wiele lat organizowano targi rybne, którymi była zainteresowana
ludność Bydgoszczy i osoby z zagranicy...
-
...był to element długiej drogi handlowej, przed wojną pływały tam barki,
urzędowali tam kupcy...
-
...była lodziarnia, pijalnia piwa, był kiosk ze słodyczami, co chwile różne
atrakcje...
-
...można było w ciepłe dni wylegiwać się na kocach, odbywały się festyny...
-
...czynne śluzy i wypoczynek przy wodzie...
-
...dawniej pływały tam barki, dzieci jeździły na łyżwach, było to miejsce handlu
i zabawy...
-
...kiedyś to było miejsce bardziej eleganckie, były kawiarnie i restauracje,
majówki, rekreacja, dancingi...
-
...po wojnie w lata 60 były tam organizowane zabawy, potańcówki dla
mieszkańców Bydgoszczy...
-
...podobno ludzie kąpali się w Kanale...
-
...przed i po wojnie tereny nad Kanałem były atrakcją turystyczną, prawie jak
muzeum nowoczesnej technologii...
-
...było miejsce o dużym znaczeniu dla mieszkańców ...
-
...życie kulturalne nad wodą bardziej tętniło...
-
...Kanał był atrakcją turystyczną...
-
...były dechy gdzie można było potańczyć, ludzie wylegiwali się tam w ciepłe dni
na kocach...
-
... w soboty i niedziele grała orkiestra dęta, były tańce...
-
... dawniej przy śluzach były kawiarenki...
-
... dawniej stacjonowali tutaj flisacy...
-
... życie towarzyskie toczyło się w kawiarenkach nad Kanałem...
-
... kawiarenki, teatrzyki, zabawy kulturalne...
55
56