pobierz rozwiązanie zadania 2

Informatoroegzaminiematuralnymzjęzykapolskiegoodrokuszkolnego2014/2015
Przykładowezadaniazrozwiązaniami.Częśćpisemnanapoziomiepodstawowym
Zadanie2.Czywmiłościlepiejsłuchaćgłosurozsądku,czyteżoddaćsięnamiętności?Rozważproblem
iuzasadnijswojestanowisko,odwołującsiędopodanegofragmentuLalki,całegoutworuBolesława
Prusaorazinnegotekstukultury.Twojapracapowinnaliczyćconajmniej250słów.
BolesławPrusLALKA
–Nierozumiem–rzekłpanIgnacy,obojętnierzucająclistnastół.–Dlaprzyjemnościpodróżowaniaz
pannąŁęcką,achoćbyradzenianadprezentamidla…dlajejulubieńcównierzucasięwbłoto
pięćdziesięciutysięcy…jeżeliniewięcej…Wokulskipowstałzkanapyioparłszysięoburękomanastole,
zapytał:–Agdybymisiępodobałorzucićdlaniejcałymajątekwbłoto,toco?...Żyłynabrzmiałymuna
czole,gorskoszuligorączkowofalowałnapiersiach.Woczachzapalałymusięigasłytesameiskry,jakie
jużwidziałRzeckiwchwilipojedynkuzbaronem.–Toco?...–powtórzyłWokulski.–Tonic–odpowiedział
spokojnieRzecki.–Przyznałbymtylko,żeomyliłemsię,niewiemjużktóryrazwżyciu…–Naczym?–Dziś
–natobie.Myślałem,żeczłowiek,którynarażasięnaśmierći…naplotkidlazdobyciamajątku,majakieś
ogólniejszecele…–Adajcieżmirazspokójztymwaszymogółem!...–wykrzyknąłWokulski,uderzając
pięściąwstół.–Cojarobiłemdlaniego,otymwiem,ale…cóżonzrobiłdlamnie!...Więcnigdynie
skończąsięwymaganiaofiar,któreminiedałyżadnychpraw?...Chcęnareszcierazcośzrobićdlasamego
siebie…Uszamiwylewająmisięfrazesy,którychniktniewypełnia…Własneszczęście–todziśmój
obowiązek…Inaczej…włebbymsobiepalnął,gdybymjużnicniewidziałdlasiebieopróczjakichś
fantastycznychciężarów.Tysiącepróżnują,ajedenwzględemnichmaobowiązki!...Czysłyszanocoś
potworniejszego?...–AowacjedlaRossiegotonieciężar?–spytałpanIgnacy.–Nierobięichdla
Rossiego…–Tylkodladogodzeniakobiecie…wiem…Zewszystkichkasoszczędnościtajestnajmniej
pewną–odparłRzecki.–Jesteśnieostrożny!...–syknąłWokulski.–Powiedz–byłem…Tobiesięzdaje,że
dopierotywynalazłeśmiłość.Znamijają,bah!...Przezkilkalatkochałemsięjakpółgłówek,atymczasem
mojaHeloizaromansowałazinnymi.Bożemój!...ilemniekosztowałakażdawymianaspojrzeń,które
chwytałemwprzelocie…Wkońcu,wmoichoczach,wymienianonawetuściski…Wierzmi,Stachu,janie
jestemtaknaiwny,jakmyślą.Wielewżyciuwidziałemidoszedłemdowniosku,żemy–wkładamyzbyt
dużosercawzabawęnazywanąmiłością!–Mówisztak,bojejnieznasz–wtrąciłpochmurnieWokulski.–
Każdajestwyjątkową,dopókinamkarkunienadkręci.Prawda,żenieznamtej,aleznaminne.Ażebynad
kobietamiodnosićwielkiezwycięstwa,trzebabyćwmiaręimpertynentemiwmiarębezczelnym:dwie
zalety,którychtynieposiadasz.Idlategoostrzegamcię:niedużoryzykuj,bozostanieszzdystansowany,
jeżelijużniezostałeś.Nigdymdociebieotychrzeczachniemówił,prawda?nawetniewyglądamna
podobnąfilozofię…Aleczuję,żegroziciniebezpieczeństwo,więcpowtarzam:strzeżsię!iwpodłej
zabawienieangażujserca,bocijewasystencjiladachłystkaoplują.Awtymwypadku,mówięci,człowiek
doznajetakprzykrychwrażeń,że…Bodajbyśichlepiejnie…doczekał!...BolesławPrus,Lalka,oprac.J.
Bachórz,t.1,wyd.2,Wrocław1998.
III.Tworzeniewypowiedzi.Uczeń:1.1)tworzydłuższytekstpisany[…]zgodniezpodstawowymiregułamijego
organizacji,przestrzegajączasadspójnościznaczeniowejilogicznej;1.2)przygotowujewypowiedź[…](wybiera[…]
odpowiedniukładkompozycyjny,analizujetemat,wybieraformękompozycyjną,sporządzaplanwypowiedzi,
dobierawłaściwesłownictwo);1.3)tworzysamodzielnąwypowiedźargumentacyjnąwedługpodstawowychzasad
logikilubretoryki(stawiatezęlubhipotezę,dobieraargumenty,porządkujeje,hierarchizuje,dokonujeichselekcji
podwzględemużytecznościwwypowiedzi,podsumowuje,dobieraprzykładyilustrującewywódmyślowy,
przeprowadzaprawidłowewnioskowanie)
Przykładowarealizacjazadania(1)
Rozsądekiuczucie,rozumisercetopojęciawpowszechnymmniemaniuwykluczającesię.Rozumbył
wartościąepokioświecenia,zaśtakieuczuciejaknamiętnośćwiązałosięprzedewszystkimz
romantycznymindywidualizmem.Ztychwłaśniepunktówwidzenianależyspojrzećnabohaterów
pozytywistycznejpowieściBolesławaPrusa„Lalka”,zktórejpochodzipowyższyfragment.Zzamieszczonej
wnimrozmowyWokulskiegozRzeckimwynikaproblem:czymkierowaćsięwmiłości:rozsądkiemczy
namiętnością?Moimzdaniemmiłośćoznaczapoddaniesięnamiętności,całkowitezatraceniewuczuciu,
choćmożesiętołączyćzcierpieniem.WprzytoczonymfragmencieWokulskiukazanyjestjakoczłowiek,
któryoddałsiębezgranicznienamiętności.Rzeckiprzekonujeprzyjaciela,żetakapostawajestzgubna,
wręczśmieszna,iprowadzidodestrukcji.Uwagistaregosubiektasprawiają,żeWokulskireaguje
emocjonalnie,oburzasięinieprzyjmujejegosłówdowiadomości.Wokulskibronisięprzedzarzutami
Rzeckiego,uzasadniając,żemaprawodopopełnianiabłędów,dorobieniawszystkiego,comożedaćmu
szczęście–wtymdozatraceniasięwmiłości,choćbybyłanierozsądnieulokowana,bokażdyczłowiekma
prawodoprzeżywaniamiłościwsposóbindywidualny.Stanisławjestwmiłościromantykiem,idealizuje
Izabelę,traktujejąwsposóbwyjątkowy.Wokulskiwybieranamiętność,ponieważtylkoonagwarantuje
muwyrażaniesamegosiebie.PodkreślatowgwałtownejrozmowiezestarymprzyjacielemRzeckim:
„Chcęnareszcierazcośzrobićdlasamegosiebie…Uszamiwylewająmisięfrazesy,którychniktnie
wypełnia…Własneszczęście–todziśmójobowiązek…”.Przykładowezadaniazrozwiązaniami.Część
pisemnanapoziomiepodstawowym71Bohaterzakochujesięodpierwszegowejrzenia(wtrakciepobytu
wteatrze).Odtejporyzdobyciearystokratkitocelisensjegożycia.MiłośćdoIzabeliwyzwoliław
dojrzałymmężczyźnienowesiływitalne,stałasięmotoremjegodziałań.Dlaniejzdobyłmajątek,
właściwietodlaniejzałożyłspółkędohandluzeWschodem,dlaniejuczyłsięangielskiego.Choćprzeżył
dramatzpowoduodrzucenia,towkrótkimczasiezauroczeniadoświadczyłuczuć,októrychwcześniejnie
miałpojęcia.Stałsięczułyiwrażliwy,ogarniałagobłogośćnamyśloukochanej.Emocjezaskoczyłygow
jakimśstopniu,alegdybynieto,Wokulskiniedoświadczyłbyprawdziwejmiłościidokońcażycia
pozostałbytylkokupcemiwdowcempoMałgorzacieMincel.Myślęwięc,żewmiłości,mimowszystko,
należyoddawaćsięnamiętności,gdyżtylkoonagwarantujedoznanieintensywnychuczuć,których
pragniedoświadczyćkażdyczłowiek.Takteżpostrzegamiłośćwpierwszejgodziniewyznań
MickiewiczowskiGustaw,bohaterIVczęści„Dziadów”.Wedługniegonamiętnamiłośćłączącadwoje
kochankówgwarantujeprzeżyciaporównywalnezniebiańskimirozkoszami.CoprawdauczucieGustawa
zakończyłosiętragicznie,gdyżukochanazdecydowała,żewmiłościważniejszejestkierowaniesię
rozsądkiem(idlategowyszłazamążzakogoś,ktojejzagwarantowałdostatnibyt),jednakwcześniejsze
doświadczeniebohaterapozostałowjegopamięcijakocennapamiątka.Namiętnośćwmiłościwybrali
takżeRomeoiJuliazdramatuWilliamaSzekspira.Choćrozsądekpodpowiadałim,żełatwiejbyłobyżyć
spokojnie,wzgodziezrodziną,toonijednakpoddalisięnamiętności.Wichprzypadkukierowaniesię
uczuciem,sercemsprawiło,żebyliwstanienajakiśczaspokonaćprzeszkodywynikającezkonfliktuich
bliskich.Moglibyćrazemizaznaliszczęścia.Mimożehistoriakończysiętragicznie,totensmutnykoniec
dowodzi,żeprawdziweuczuciewyzwalawczłowiekuchęćpoświeceniasiędladrugiejosoby,bezktórej
życieniemasensu.Postawybohaterówpowyższychutworówsąprzykłademnato,żemiłośćjesttaksilną
namiętnością,iżniepozwalanadziałaniaracjonalne.Gdybywmiłościrozważaćracjonalniekażdygest,
zatraciłabyonaswąmoc.Rozsądekwmiłościjestwręczszkodliwy,botłumiuczucie,niszczy
spontaniczność.Wymienioneprzykładyliterackiepokazują,żewartowmiłościpoddaćsięuczuciu,nie
zważaćnarozum,choćczęstotenwybórwiążesięzryzykiemcierpienia.
PoziomwykonaniaA.Sformułowaniestanowiska:6pkt–stanowiskoadekwatnedoproblemupodanegowpoleceniu(zdający
podajejednoznacznątezę).B.Uzasadnieniestanowiska:12pkt–uzasadnienietrafne,szerokie(zdającypodajerzeczowe
argumentyzfragmentuicałegotekstuLalki,trafnieprzywołujeliterackikontekstibudujenajegopodstawierzeczową
argumentację,oceniaiuzasadniaswojerozwiązanieproblemu).C.Poprawnośćrzeczowa:4pkt–brakbłędówrzeczowych.D.
Zamysłkompozycyjny:6pkt–kompozycjafunkcjonalna.E.Spójnośćlokalna:2pkt–nieznacznezaburzeniaspójności.F.Styl
tekstu:4pkt–stylstosowny.G.Poprawnośćjęzykowa:6pkt–nielicznebłędynierażące.H.Poprawnośćzapisu:4pkt–zapisw
pełnipoprawny.
Przykładowarealizacjazadania(2)
Szczęście,zdaniemstoików,osiągaczłowiek,wyzbywającsięnamiętności.Unikającskrajnychuczuć,jestw
staniezachowaćdystanswobecwydarzeń,któreprzynosimulos.Poddającsięnamiętności,jakąjest
miłość,niemożebyćpanemsamegosiebie,gdyżzawszebędziekierowałonimuczucie.Wieleprzykładów
literackichdowodzi,żewmiłościlepiejsłuchaćgłosurozsądku,niżpoddaćsięnamiętności.Przytoczony
fragmentukazujerozmowęostrożnieinieufniemyślącegoomiłościRzeckiegozWokulskimbezpamięci
zakochanymwIzabeliŁęckiej.Rzeckikrytykuje72Informatoroegzaminiematuralnymzjęzykapolskiego
odrokuszkolnego2014/2015zachowanieprzyjaciela,zwracającuwagęnanegatywnekonsekwencjejego
działania(inwestowaniepieniędzywbłahostki,narażanieżycia,wystawianiesięnaniepochlebneopinie,
plotki,skupianiesięnasprawachbanalnychiniedbanieodobroogółu,spełnianiewszelkichzachcianek
Łęckiej).RzeckiproponujeWokulskiemu,abytenożeniłsięzrozsądkuzpaniąStawską,kobietąmającą
wielezalet.RomantykWokulskinieulegajednaknamowomstaregosubiekta–poddajesięsilnej
namiętnościdoIzabeli.OstateczniejednakmiłośćtakończysiędlaWokulskiegoźle.Zdradzonyi
upokorzonypodejmujepróbęsamobójczą.PostawęRzeckiegouzasadniająwydarzeniazjegomłodości.
PanIgnacymanegatywnedoświadczeniazkobietami.Kiedyśkochałjakromantykizostałzraniony,
dlategoterazmyśliwnieprzychylnysposóbopoddawaniusięnamiętnościom,nieufakobietom,uważa,
żesąskłonnedozdradyiwykorzystywaniamężczyzn.RzeckikategorycznieprzestrzegaWokulskiegoprzed
Łęcką.Sądzi,żenamiętnośćwmiłościprowadzidozaślepienia.Wówczasczłowiekniezauważa,żejest
oszukiwany.BliskiesąmipoglądyRzeckiego,sądzę,żelepiejkierowaćsięwmiłościrozsądkiem,chociaż
niemożetobyćrozsądekwyrachowany,bowtedyniewielemaonwspólnegozmiłością.W„Lalce”Prus
ukazałwielepostacikierującychsięwmiłościgłosemrozsądku,któryokazujesię,gdymusiębliżej
przyjrzeć,głosemwyrachowania,np.IzabelęŁęcką,KazimierzaStarskiegoiEwelinęJanocką.Wychodzą
onezzałożenia,żeważniejszeodnamiętnościsą:dobrenazwisko,pieniądzeitytuł.Traktujązwiązki
uczucioweprzedmiotowo.Ichchłodnekalkulacjeprzynosząjednakkrótkotrwałyefekt,niedająim
pełnegospełnieniawmiłości.KiedyśracjonalniemyślałteżWokulski,żeniącsięzMałgorzatą–wdowąpo
Minclu.Obojemałżonkowietraktowalizwiązekjakuczciwy,korzystnydlaobustroninteres.Szczęściew
miłościzdobywanenadrodzerozsądkuukazujenatomiastAdamMickiewiczw„PanuTadeuszu”.Wielu
bohaterówtegodziełazostałoukazanychjakoludzierozsądni,którzywmiłościnieulegająporywom
uczuć.NaprzykładTelimena,którajestatrakcyjną,niezależnąkobietą,początkowoulegaporywomsercai
urokowiTadeusza.PotemsercekierujejąwstronęHrabiego,aległosrozsądkupodpowiadamałżeństwoz
Rejentem.Telimenanamiętnośćtraktujeinstrumentalnie,wiążejązprzelotnągrą,flirtem,zaśpoważne
zamiaryłączyzracjonalnymidecyzjami.Doskonałymprzykłademnapołączeniemiłościirozsądkujest
związekZosiiTadeusza.Paraniezatracasięwuczuciu,nieulegaskrajnymemocjominieizolujesięod
życiaspołecznego,zapominającocałymświecie.Czaskształtowaniasięichzwiązkuprzypadana
przełomowewydarzeniahistoryczneispołeczne.BohaterowieangażująsięwżyciewspólnotySoplicowa,
m.in.uwłaszczająchłopów.Jeślinawetdoznawanienamiętnościjestkuszące,towartojednakdążyćdo
panowanianadsobą,abyniezatracićsięwuczuciach.Wżyciupowinniśmykierowaćsięzawsze
rozsądkiem,równieżprzydoborzepartnerażyciowego.Miłośćopartanaracjonalnychprzesłankachma
większeszansebyćszczęśliwąidługotrwałą.
PoziomwykonaniaA.Sformułowaniestanowiska:6pkt–stanowiskoadekwatnedoproblemupodanegow
poleceniu(zdającypodajejednoznacznątezę).B.Uzasadnieniestanowiska:18pkt–uzasadnienietrafne,szerokiei
pogłębione(zdającypodajerzeczoweargumentyzfragmentuicałegotekstuLalki;odwołujesięteżdoinnego
utworuliterackiego,oceniaiuzasadniaswojestanowisko).C.Poprawnośćrzeczowa:4pkt–brakbłędów
rzeczowych.D.Zamysłkompozycyjny:6pkt–kompozycjafunkcjonalna.E.Spójnośćlokalna:2pkt–nieznaczne
zaburzeniaspójności.F.Styltekstu:4pkt–stylstosowny.G.Poprawnośćjęzykowa:6pkt–nielicznebłędynierażące.
H.Poprawnośćzapisu:4pkt–zapiswpełnipoprawny.