Budowa i funkcje układu oddechowego

BUDOWA I FUNKCJE UKŁADU
ODDECHOWEGO
Autor: Paulina Duraj
UKŁAD ODDECHOWY
 Każdy człowiek od pierwszej chwili życia aż do
śmierci oddycha bez przerwy. Jest to
podstawowa czynność utrzymująca
funkcjonowanie organizmu.
 Podczas oddychania pobierany jest z powietrza
tlen a oddawany dwutlenek węgla.
ODDYCHANIE KOMÓRKOWE
 Jest procesem utleniania biologicznego,
polegającego na rozkładzie substancji
organicznych z wydzieleniem energii. Energia ta
jest wykorzystywana na podstawowe procesy
życiowe organizmu, np.: wzrost, ruch,
utrzymanie stałej temperatury ciała. Komórki
wytwarzają energię w procesie rozkładu
związków organicznych, np. glukozy. Końcowym
produktem tego procesu są dwutlenek węgla i
woda.
ODDYCHANIE KOMÓRKOWE
 Przebieg oddychania komórkowego można
zapisać w następujący sposób:
C6H12O6 + 6O2 → 6CO2 + 6H2O + energia
 Z cząsteczki glukozy i 6 cząsteczek tlenu
powstaje 6 cząsteczek dwutlenku węgla, 6
cząsteczek wody i wyzwalana jest energia.
BUDOWA UKŁADU
ODDECHOWEGO
 Układ oddechowy składa się z:
 dróg oddechowych- jama nosowa, gardło,
krtań, tchawica, oskrzela
 właściwego narządu oddychania- płuca.
SCHEMAT BUDOWY ANATOMICZNEJ
UKŁADU ODDECHOWEGO
NOS I JAMA NOSOWA
 Nos i jama nosowa
oczyszcza, nawilża i
ogrzewa wdychane
powietrze, dzięki silnie
ukrwionej i pokrytej
rzęskami śluzówce.
Dzięki temu powietrze
zostaje oczyszczone z
ewentualnych
zanieczyszczeń i
ogrzane przed
dotarciem do płuc.
GARDŁO
 W gardle krzyżują się
drogi oddechowe i
pokarmowe. Ściany gardła
zbudowane są z mięśni.
Jego długość u dorosłego
człowieka wynosi średnio
12-13 cm.
KRTAŃ
 Jest to narząd złożony z
9 chrząstek oraz
więzadeł i mięśni
umożliwiających
wydawanie dźwięków.
Wejście do krtani
ograniczone jest
nagłośnią. W najwęższej
części krtani znajdują
się fałdy głosowepotocznie zwane
strunami głosowymi.
TCHAWICA
 Jest to sprężysta rura
zbudowana z podkowiastych
chrząstek. Z tyłu, gdzie
tchawica sąsiaduje z
przełykiem nie ma twardej
chrząstki. Znajduje się tam
elastyczna błona poddająca
się uciskowi. Dzięki temu
pokarm przesuwa się gładko
przez przełyk. Tchawica
dzieli się na 2 odcinki:
piersiowy i szyjny.
 W klatce piersiowej
tchawica rozgałęzia się na 2
oskrzela górne
OSKRZELA
 Budową przypominają
tchawicę. Ich ściana
zawiera elementy
chrzęstne i mięśniowe.
Ponadto są wysłane błoną
śluzową.
 Dwa główne oskrzelaprawe i lewe dzielą się
stopniowo na mniejsze
oskrzela i oskrzeliki,
które kończą się
pęcherzykami płucnymi.
Oskrzele główne lewe
jest węższe i dwukrotnie
dłuższe od prawego.
PŁUCA
 Są narządami o
pęcherzykowatej
budowie i stanowią
główny narząd
wymiany gazowej.
 Położone są w klatce
piersiowej w jamach
opłucnowych.
 Płuco prawe składa
się z 3 płatów a lewe
z dwóch płatów.
PĘCHERZYKI PŁUCNE
 Ściany pęcherzyków
płucnych zbudowane
są z cienkiego
nabłonka, który z
łatwością
przepuszcza gazy.
Oprócz tego
pęcherzyki płucne
otacza niezwykle
rozbudowana sieć
naczyń włosowatych.
PRZEPONA
 Jest głównym
mięśniem
oddechowym
oddzielającym
klatkę piersiową
od jamy
brzusznej.
ANIMACJA RUCHU PRZEPONY
PODCZAS ODDYCHANIA
WYMIANA GAZOWA
 Odbywa się w pęcherzykach płucnych, między
pęcherzykiem a naczyniem włosowatym. Gazy (tlen i
dwutlenek węgla) przenikają przez ścianę
pęcherzyka i naczynia.
 Cząsteczki tlenu dyfundują z pęcherzyków
płucnych do krwi, w której stężenie tego gazu jest
niższe. W odwrotnym kierunku wędruje dwutlenek
węgla.
 Tempo dyfuzji zależy od ciśnień parcjalnych gazów.
Tlen i dwutlenek węgla wędruje z miejsc o stężeniu
większym do miejsc o stężeniu mniejszym zgodnie z
gradientem stężeń.
WENTYLACJA PŁUC
 Polega na rytmicznych wdechach i wydechach.
 Wymianę powietrza w płucach powodują ruchy
ssąco-tłoczące klatki piersiowej.
WDECH
 Skurcz mięśni oddechowych: przepony i mięśni
międzyżebrowych powoduje rozciągnięcie klatki
piersiowej we wszystkie możliwe strony. Efektem
tego jest zwiększenie objętości płuc i
wytworzenie podciśnienia zasysającego
powietrze.
 Wdech jest aktem czynnym.
SCHEMAT MECHANIZMU
WDECHU
WYDECH
 Jest procesem odwrotnym. Podczas wydechu
następuje rozkurcz przepony oraz mięśni
międzyżebrowych powodujących zmniejszenie
objętości klatki piersiowej ,,uciskającej’’ płuca.
 Wydech jest aktem biernym.
SCHEMAT MECHANIZMU
WYDECHU
TYPY ODDYCHANIA
 Typ oddychania
piersiowy - podczas
wdechu poszerzają się
głównie górne obszary
klatki piersiowej,
następuje uniesienie
ramion i łopatek,
w dalszej fazie
następuje
podciągnięcie brzucha.
Tor taki nie jest
prawidłowy.
TYPY ODDYCHANIA
 Typ oddychania
brzuszny - podczas
wdechu rozszerzają
się jedynie dolne
partie płuc, część
górna klatki
piersiowej nie
pracuje, brzuch
wypychany jest na
zewnątrz. Tor taki
nie jest prawidłowy.
TYPY ODDYCHANIA
 Typ oddychania
piersiowo-brzuszny
(całościowy) - podczas
wdechu następuje
równomierne
poszerzenie całej
klatki piersiowej
wspomagane niewielką
pracą przepony. Tor
taki jest optymalny dla
prawidłowej pracy
narządu głosu.
BIBLIOGRAFIA
1.
2.
3.
4.
5.
Jastrzębska E.: Podręcznik-Bliżej Biologii.
Wyd. WSiP.
Atlas Anatomiczny. Wyd. Literat.
Pyłka-Gutowska E.: Vademecum-Biologia. Wyd.
Oświata.
Fuerst J.: Vademecum-Biologia. Wyd. Greg.
Michajlik A.: Anatomia i fizjologia człowieka.
Wyd. PZWL.