analiza - eksperci.kj.org.pl

ANALIZA
Jak
raczkuje
europejska
dyplomacja?
Podsumowanie 1-go roku Europejskiej Służby
Utworzony na mocy Traktatu Lizbońskiego organ
Działań Zewnętrznych
pomocniczy Wysokiego Przedstawiciela, funkcjonuje
od 14 miesięcy i wciąż znajduje się w fazie
Pierwszy rok działalności ESDZ dowodzi iż
organizacyjnej. Po zainaugurowaniu działania, część
wyzwania jakie stoją przed europejską dyplomacją
pracowników została przeniesiona do ESDZ z innych
przekraczają
organów unijnych zajmujących się do tej pory
jej
oczekiwania
możliwości.
wobec
miała
sprawami zagranicznymi. Wywołało to umiarkowany
reprezentować ujednolicone stanowisko państw
chaos organizacyjny, którego wydźwiękiem były
członkowskich w polityce zagranicznej Unii nie
padające
zostały zrealizowane. Należy się spodziewać, że
stwierdzenia iż pracownicy europejskiej dyplomacji
ESDZ
platformę
„nie wiedzą dla kogo i nad czym pracują”[1].
pomocniczą, nie ingerującą w obszary polityk
Europejski tygodnik wspominał także o braku
zagranicznych państw członkowskich UE. Działać
sprawnej komunikacji między ESDZ, a innymi
będzie przede wszystkim tam, gdzie nie będą
organami
zaangażowane państwa członkowskie.
merytorycznym i nieaktualności dostarczanych przez
będzie
ESDZ,
Rozbudzone
stanowić
która
neutralną
w
artykułach
unijnymi
„European
oraz
niskim
Voice”
poziomie
Służbę analiz i raportów. Poszczególne organy ESDZ
ciągle czekają jeszcze na lokalizacje w jednym
Chaos instytucjonalny
budynku w Brukseli. Nie bez znaczenia jest także
W połowie grudnia 2011 roku ministrowie spraw
niska liczebność Służby (aktualnie pracuje tam około
zagranicznych 12 krajów członkowskich UE (w tym
3600 osób, a więc niewiele w porównaniu z tego typu
Polski, Niemiec i Francji) wystosowali list do
organami w dużych państwach członkowskich). Od
Wysokiego
2013
Przedstawiciela
Unii
do
Spraw
roku
pracownicy
będą
rekrutowani
ze
Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa w którym
wszystkich
krytykowali
bezpośrednio do ESDZ, co może usprawnić jej
dotychczasowe
funkcjonowanie
Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych. Jednym z
instytucji
i
organów
unijnych
współpracę z pozostałymi instytucjami Unii.
przedmiotów krytyki była wojna biurokratyczna
pomiędzy poszczególnym instytucjami Unii, która
Wojna biurokratyczna która dotąd paraliżowała
negatywnie
działania ESDZ jest wynikiem walki o wpływy w tej
dyplomacji.
wpływa
Inne
na
zarzuty
działanie
europejskiej
dotyczyły
słabego
instytucji, w której uczestniczą różne podmioty. Z
przygotowania technicznego pracowników ESDZ i
jednej strony Komisja Europejska chce mieć znaczący
brak współdziałania z innymi organami unijnymi.
wpływ na funkcjonowanie europejskiej dyplomacji,
1
ANALIZA
aby móc realizować zarówno cele wspólnotowe jak i
obejmie stanowisko Wysokiego Przedstawiciela po
swoje
upływie obecnej kadencji.
interesy.
członkowskie
Z
drugiej
starają
się
strony
zdobyć
państwa
dla
swoich
przedstawicieli jak najważniejsze stanowiska w
Porażki i sukcesy polityki zewnętrznej
ramach ESDZ, tak aby móc kontrolować obszary o
żywotnym
znaczeniu
dla
swoich
interesów
Wymienione powody determinują także efektywność
ESDZ
głównego obszaru pracy ESDZ. W trakcie konfliktu
uwidoczniła się w dniu 25 lutego 2010 roku gdy na
domowego w Libii nie uruchomiono utworzonej misji
Majorce
humanitarnej.
narodowych.
Walka
o
odbywało
dominację
się
spotkanie
w
europejskich
Nie udało się także ujednolicić
ministrów obrony z sekretarzem generalnym NATO, a
stanowiska
jednocześnie,
konfliktu. Ponieważ państwa takie jak Francja czy
w
Kijowie
miało
mieć
miejsce
państw
mają
członkowskich
(w
przeciwieństwie
względem
zaprzysiężenie Wiktora Janukowicza na prezydenta
Włochy
Ukrainy. W zaprzysiężeniu Janukowicza, Unię mógł
północnej części Europy) swoje żywotne interesy na
reprezentować zarówno przewodniczący RE Herman
północnym wybrzeżu Morza Śródziemnego silnie
Van Rompuy jak i szef KE Jose Manuel Barosso.
bronią swojego prawa do kontroli nad tym regionem
Obaj byli zajęci: pierwszy miał wykład akademicki,
przed
drugi kolację z politykiem brytyjskiej opozycji.
wspólnotowych. Od czasu Arabskiej Wiosny, nie
Catherine Ashton, nie mogąc być jednocześnie w
funkcjonuje także proces barceloński, platforma
dwóch miejscach, udała się do Kijowa. Spotkała ją za
współpracy państw UE z południowymi i wschodnimi
to w Europie miażdżąca krytyka, ponieważ wybrała
państwami
wydarzenie o znacznie niższym znaczeniu. Słabość
obejmuje między innymi partnerstwo gospodarcze
Ashton, a więc i słabość podległej jej ESDZ, jest obu
oraz kwestie bezpieczeństwa.
jakąkolwiek
basenu
do
ingerencją
Morza
państw
instytucji
Śródziemnego,
która
politykom na rękę gdyż wzmacnia ich silną pozycję
jako reprezentantów UE. Zarówno postać, jak i styl
Pomimo problemów Służby wymienić można także
prowadzenia polityki Wysokiego Przedstawiciela
małe sukcesy, które dobrze rokują przyszłej polityce
znacząco przekłada się na funkcjonowanie Służby.
Unii w tych obszarach, których dotyczą. W marcu
Ashton,
2011
szeroko
krytykowana
jest
za
brak
roku
ESDZ
i
Wysoki
Przedstawiciel
doświadczenia na polu dyplomacji i rzetelnej wiedzy
opublikowali wspólny dokument „A Partnership for
z zakresu polityki międzynarodowej, co może być
Democracy and Shared Prosperity with the Southern
powodem
Mediterranean” zawierający zręby strategii wobec
tak
organizacyjnych
dotychczasowych
jak
i
opieszałości
kłopotów
działań
zewnętrznych ESDZ. Wiele więc zależy od tego kto
państw
południa
(z
uwzględnieniem
wydarzeń
Arabskiej Wiosny), na podstawie którego będzie
2
ANALIZA
budowana przyszła unijna polityka w tym regionie.
Perspektywy
Podobne strategie wypracowano dla regionu:Rogu
Afryki i Sahel. W tym pierwszym UE rozpoczęła
Europejska Służba Działań Zewnętrznych do tej pory
przeciwdziałanie
często
piractwu
morskiemu.
Oba
stawiana
była
wobec
wyzwań
które
dokumenty tworzą podstawę dla zajęcia przez UE
przekraczały realne możliwości jej oddziaływania.
kluczowej
dotyczących
Zakończenie
instytucjonalizacji
wspomnianych obszarów.ESDZ zaangażowała się
konsolidacji
umożliwi
także w bliskowschodni proces pokojowy, dzięki
prowadzenie działań we wszystkich przeznaczonych
któremu UE odgrywała w minionym roku znaczącą
jej
rolę w Kwartecie Bliskowschodnim (poza Unią w
pojawiające się dotąd problemy związane z chaosem
Kwartecie działają także USA, ONZ i Federacja
organizacyjnym. Póki co, ESDZ dopiero tworzy sobie
Rosyjska). Dzięki działaniom ESDZ Unia brała udział
podstawy prowadzenia polityki, przykładem czego
także
jest
pozycji
w
w
kwestiach
przygotowaniu
referendum
obszarach.
Powinno
przyjmowanie
organizacji
rozpoczęcie
także
strategii
i
Służbie
wyeliminować
wobec
kolejnych
niepodległościowego dla Sudanu Południowego.W
regionów. Zasadnicze znaczenie będzie miała kwestia
minionym roku Służba aktywnie działała wkwestiach
obrony przed zdominowaniem jej aktywności przez
światowego
działania największych państw Unii. Jeśli ESDZ
procesu
rozbrojeniowego
oraz
wywalczyła prawo do reprezentowania w ONZ
będzie
w
stanie
państw członkowskich UE. Strategicznej konsolidacji
pozostałymi organami UE, jej polityczne znaczenie
uległa także pod koniec 2011 roku sfera ochrony i
powinno wzrosnąć. Wątpliwe jest jednak iż nastąpi to
promocji praw człowieka.
przed
kadencyjnymi
sprawnie
zmianami
współpracować
na
z
kluczowych
stanowiskach unijnych. Wiele zależeć będzie od
Brak natomiast konkretnych działań ESDZ w
osoby następnego Wysokiego Przedstawiciela.
kwestiach polityki wschodniej. Silne powiązania
państw tego regionu z poszczególnymi państwami
Michał Rekowski
członkowskimi UE sprawiają że jest to dla Służby
obszar
znajdujący
się
poza
jej
wpływami.
Wypracowanie jednolitego stanowiska UE wobec
państw Europy Wschodniej, w dłuższym okresie
prawdopodobnie w ogóle nie jest możliwe z powodu
sprzecznych
interesów
poszczególnych
państw
[1]http://www.europeanvoice.com/article/imported
/a-year-on-and-still-failing/73109.asp
członkowskich.
3