Tadżykistan - Bieżące informacje

Tadżykistan - Bieżące informacje
2016-12-12 08:26:56
2
Bieżące
-Wzrost wydobycia węgla w Tadżykistanie
W ciągu 10 miesięcy br. w Tadżykistanie wydobyto ponad 1,200 mln ton węgla, czyli o 277 tys. ton więcej niż w
analogicznym okresie 2015 r. (http://www.sanoat.tj/content/istihrochi-angisht-ba-ziyoda-az-1-mln-20-khazor-tonna-rasonida-shud). 02.12.2016
-Wznowienie połączeń lotniczych pomiędzy Uzbekistanem a Tadżykistanem
30 listopada br. podpisany został Protokół o wznowieniu regularnych połączeń lotniczych między Uzbekistanem a
Tadżykistanem
(http://khovar.tj/rus/2016/11/aviasoobshhenie-mezhdu-dushanbe-i-tashkentom-vozobnoyat-v-yanvare-2017-goda/), które zostały przerwane w 1992 roku (początek wojny domowej w RT). Przewiduje
się, że połączenia obsługiwane przez linie uzbekistańskie i tadżykistańskie odbywać się będą dwa razy w
tygodniu od stycznia 2017 r. 02.12.2016
- Uzbecki i tadżycki pilaw na liście światowego dziedzictwa UNESCO
Jak 2 grudnia 2016 r. poinformował portal www.podrobno.uz na liście światowego dziedzictwa UNESCO znalazł
się uzbecki i tadżycki pilaw (płow) – tradycyjne danie z ryżu z dodatkiem baraniny lub wołowiny, cebuli, marchwi,
rodzynek i lokalnych przypraw. W informacji UNESCO podkreśla się, że tradycje związane ze sporządzaniem i
podawaniem dania sprzyjają wzmacnianiu więzi socjalnych, są częścią tożsamości kulturowej
społeczności.05.12.2016
- Kredyt Azjatyckiego Banku Rozwoju dla Tadżykistanu
Zgodnie z informacją portalu www.news.tj z dnia 4 lipca br., Azjatycki Bank Rozwoju (ADB) udzieli Tadżykistanowi
w latach 2016-2018, kredytu w wysokości 241 mln USD na podtrzymanie wzrostu gospodarczego i wspieranie
reform strukturalnych mających na celu poprawę klimatu inwestycyjnego. Program kredytowy obejmuje projekty
dot. rozwoju infrastruktury transportowej i energetycznej, doskonalenia umiejętności zawodowych, poprawy
zarządzania zasobami wodnymi i bezpieczeństwa żywnościowego. 70 mln USD z wyżej wymienionej kwoty ma
zostać przekazana Tadżykistanowi w 2016 r., w 2017 r. i w 2018 r. – po 86 mln USD. Do 2015 roku ADB udzielał
Tadżykistanowi wyłącznie pomocy w ramach grantów.
- Strefa wolnego handlu na granicy tadżykistańsko-chińskiej
Wg informacji portalu www.news.tj z dnia 11 lipca br., powołującego się na wypowiedź Chudoberdi Choliknazara,
dyrektora Centrum Badań Strategicznych przy prezydencie Tadżykistanu, w najbliższym czasie na granicy
tadżykistańsko-chińskiej, po obu stronach punktu kontrolnego "Kulma" rozpocznie działalność strefa wolnego
handlu. Po stronie chińskiej powstał już terminal, zapełniany obecnie towarami. Uruchomienie strefy skróci czas
niezbędny dotychczas tadżykistańskim przedsiębiorcom na zakup chińskich towarów w miastach Kaszgaru i
Urumczi. Przewiduje się także możliwość zakupów elektronicznych.
- Pierwszy hipermarket Auchan w Azji Środkowej
Zgodnie z informacją portalu www.news.tj z dnia 22.06.2016 r., 21 czerwca br. prezydent Tadżykistanu Emomali
Rachmon wziął udział w otwarciu największego centrum handlowego w RT - „Duszanbe Mol”, zbudowanego i
wyposażonego przed spółkę akcyjną „Eurazja”. W obiekcie mieści się pierwszy w Azji Środkowej hipermarket
„Auchan”. Koszt projektu osiągnął 110 mln TJS, z czego 100 mln TJS stanowiły roboty budowlane, 10 mln TJS zakup sprzętu i innych materiałów.
- Dostawy rosyjskich wyrobów ropopochodnych do Tadżykistanu
Wg informacji portalu www.news.tj z dnia 22 czerwcz br., rosyjska Duma głosowała za ratyfikacją umowy
3
międzyrządowej pomiędzy Rosją a Tadżykistanem o współpracy w zakresie dostaw do Tadżykistanu paliw.
Umowa przewiduje bezcłowe dostawy paliw z Rosji do Tadżykistanu, pokrywające zapotrzebowanie RT (200 –
600 tys. ton rocznie) oraz zakaz reeksportu dostarczanych do Tadżykistanu w ramach umowy produktów
naftowych i prawo strony rosyjskiej do wstrzymania dostaw w przypadku stwierdzenia naruszeń postanowień
dokumentu. Umowa jest tymczasowo stosowana od dnia 12 listopada 2013 r
- Kredyt EFSR dla Tadżykistanu
Jak 22 czerwca br. poinformował portal www.news.tj, powołując się na rosyjską gazetę „Izwestia”, Euroazjatycki
Fundusz Stabilizacji i Rozwoju (EFSR – wcześniej Antykryzysowy Fundusz EAWG) udzieli Tadżykistanowi kredytu
w wysokości 40 mln USD. Przyjmuje się, że kredyt zostanie udzielony w dwóch transzach wynoszących po 20 mln
USD. Pierwsza transza zostanie przekazana Tadżykistanowi w najbliższej przyszłości, pod warunkiem eliminacii
problemów budżetowych i problemów w sektorze bankowym. EFSR jest regionalnym mechanizmem finansowym
o wielkości ponad 8,5 mld USD, powołanym w 2009 r. prez Armenię, Białoruś, Kazachstan, Kirgistan, Rosję i
Tadżykistan. Głównym donorem EFSR jest Rosja, jej wkład wynosi ponad 88% wielkości Funduszu, czyli 7,5 mld
USD.
- Opłaty za przewozy drogowe przez terytorium Rosji
Wg informacji portalu www.news.tj z dnia 22 kwietnia br., rosyjski rząd wydał rozporządzenie zmieniające
wysokości opłat drogowych za przejazd po rosyjskich drogach zagranicznych przewoźników (środki transportu o
ładowności od 3,5 do 12 ton włącznie). Zgodnie z rozporządzeniem opłata za korzystanie z autostrad o znaczeniu
federalnym wyniesie 850 rubli dziennie (wcześniej 385 rubli) i 120 tys. rubli rocznie (60 tys.). Do wykazu państw
zobowiązanych do wnoszenia opłat za przewozy drogowe włączone zostały Litwa i Łotwa. Jednocześnie
obowiązuje porozumienie zawarte pomiędzy Rosją, Kazachstanem, Chinami, Kirgizją, Uzbekistanem i
Tadżykistanem, stwarzające bardziej przyjazne warunki przewozów ładunków określonymi trasami (ratyfikowane
przez W. Putina w końcu ubiegłego roku).10.05.2016
- Obowiązek znakowania wwożonych do Tadżykistanu towarów w języku tadżyckim lub rosyjskim
Jak 15 kwietnia br. poinformował Murod Aszurow – kierownik służby prasowej Agencji ds. Standaryzacji,
Certyfikacji, Metrologii i Inspekcji Handlowej Tadżykistanu „Tadżykstandart”, Agencja podjęła decyzję o nie
wydawaniu zgód na wwóz do RT towarów nie posiadających na opakowaniu oznaczenia w języku tadżyckim,
ewentualnie rosyjskim. Dotychczas do obrotu były dopuszczone towary oznakowane w alfabetach innych niż
cyrylica, m.in. chińskim, perskim itd., a importerzy sprowadzali także produkty z datami przydatności do użytku
podanymi wg. kalendarza muzułmańskiego (od teraz daty produkcji i przydatności muszą być oznakowane w
cyrylicy). 10.05.2016
- Spadek importu wyrobów ropopochodnych do Tadżykistanu
Jak 22 kwietnia br. poinformowało wydawnictwo Azja-Plus powołujące się na Agencję ds. Statystyki przy
prezydencie RT, w pierwszym kwartale br. o 15% do ilości 139 tys. ton zmalał import produktów ropopochodnych
do Tadżykistanu (w 2015 r. – 163 tys. ton). Głównym dostawcą wyrobów ropopochodnych do Tadżykistanu jest
Rosja; na początku br. oba kraje zawarły umowę na dostawy w 2016 roku 850 tys. wyrobów ropopochodnych do
RT (260 tys. ton benzyny, 310 tys. ton oleju napędowego itd.). W 2015 roku podobna umowa przewidywała
dostawy 830 tys. ton, praktycznie Tadżykistan zakupił 560 tys. ton wyrobów ropopochodnych. Jednocześnie w I
kw. br. o 2% (do wielkości 84 tys. ton) zmalał import gazu skroplonego do Tadżykistanu (jego dostawcą jest
głównie Kazachstan). 10.05.2016
- Projekt rejestracji nieruchomości w Republice Tadżykistanu
Zgodnie z informacją portalu www.review.uz z dnia 6 kwietnia br., 4 kwietnia br. rada dyrektorów Banku
Światowego zatwierdziła finansowanie projektu rejestracji nieruchomości w Republice Tadżykistanu w wysokości
4
10 mln USD ze środków Międzynarodowej Asocjacji Rozwoju. Projekt ma na celu stworzenie jednolitego systemu
rejestracji nieruchomości i zarządzania nim, co z kolei ma się przyczynić do rozwoju rynku nieruchomości w
Tadżykistanie, w tym także na obszarach wiejskich. 11.04.2016
- Dług publiczny Tadżykistanu
Jak 3 marca br. poinformował portal internetowy www.news.tj, powołujący się na kazachstański dziennik „The
Open Asia”, w ciągu pierwszych dziewięciu miesięcy 2015 r. łączna kwota długu publicznego Tadżykistanu
osiągnęła 2,3 mld USD (237 USD na jednego mieszkańca). Głównymi zagranicznymi wierzycielami Tadżykistanu
są: chiński Eximbank (950 mln USD, czyli prawie połowa całkowitego zadłużenia zagranicznego Tadżykistanu),
Bank Światowy (312 mln USD) oraz Azjatycki Bank Rozwoju (262,5 mln USD). (14.03.2016 r.)
- Tadżykistan w rankingu krajów z największą różnicą oficjalnego i czarnorynkowego
kursów USD
Jak 16 lutego br. podał tadżykistański portal www.news.tj, wg badań amerykańskiej agencji
Bloomberg, obywatele i organizacje pięciu krajów Azji Środkowej, Bliskiego Wschodu i Afryki
przepłacają przy zakupie USD od 4% do 136% w stosunku do oficjalnego kursu tej waluty w ich
państwach. Agencja twierdzi, że banki centralne, sztucznie utrzymujące kursy walut, napotkały
trudności po mających miejsce wahaniach cen na surowce i spowolnieniu globalnej gospodarki.
Wg agencji Bloomberg, w Tadżykistanie USD kosztuję formalnie około 7,8 TJS, a na czarnym
rynku – 8,15 TJS, czyli o 4% więcej. W Egipcie różnica pomiędzy oficjalnym i „ulicznym” kursem
wynosi 12%, w Nigerii - 70%, w Uzbekistanie - 110%: (wg. AB kurs czarnorynkowy wynosi 5.950
UZS za 1 USD, podczas gdy oficjalny 2.837 UZS). „Liderem” rankingu jest Angola, gdzie różnica
między kursami wynosi 136%. (20.02.2016 r.)
- Program adaptacji i łagodzenia zmian klimatycznych w basenie Morza Aralskiego
Zgodnie z informacją portalu www.news.tj z dnia 15 lutego br., Bank Światowy wydzielił Tadżykistanowi 9 mln
USD na finansowanie pierwszego etapu „Programu adaptacji i łagodzenia zmian klimatycznych w basenie Morza
Aralskiego”. Środki pochodzić będą z Międzynarodowej Asocjacji Rozwoju (MAP), wchodzącej w skład grupy
Banku Światowego. W ramach zatwierdzonego finansowania pierwszego etapu ww. programu 14 mln USD
otrzyma również Uzbekistan. Oczekuje się, realizacja pierwszej fazy programu obejmie 240 tys. mieszkańców
Tadżykistanu i Uzbekistanu. (18.02.2016)
- Niemiecko-Tadżykistańska współpraca finansowa
Jak 12.02.2016 r. poinformował portal internetowy www.news.tj, w dniu 11 lutego br. w Ministerstwie Rozwoju
Gospodarczego i Handlu RT w Duszanbe podpisane zostało Porozumienie o współpracy finansowej pomiędzy
rządami Tadżykistanu i Niemiec. Zgodnie z nim na realizację projektów w dziedzinie edukacji, szkolnictwa
zawodowego, budowy szkół, energetyki, rozwoju mikrokredytowania na obszarach wiejskich oraz rekonstrukcji
infrastruktury społecznej Tadżykistanu przyznano kwotę 54,5 mln euro niemieckich grantów. (18.02.2016)
- Indeks wolności gospodarczej 2016
5
Zgodnie z informacją portalu internetowego www.news.tj z dnia 1 lutego br., amerykańska organizacja badawcza
The Heritage Foundation (http://www.heritage.org) opublikowała ranking wolności gospodarczej 2016, w którym
Tadżykistan zajął 149 miejsce na 178 sklasyfikowanych państw. Wyniki innych krajów Azji Środkowej
przedstawiają się następująco: Kazachstan – 68 miejsce, Kirgistan – 96 miejsce, Uzbekistan – 162 miejsce i
Turkmenistan – 174 miejsce. Polska znalazła się na 39 pozycji. Liderami rankingu są: Hongkong, Singapur i Nowa
Zelandia; zamykają ranking Korea Północna, Wenezuela i Kuba. (9.02.2016 r.)
- Struktura PKB Tadżykistanu w 2015 roku
Jak 23 stycznia br. poinformował portal www.news.tj, wielkość PKB Tadżykistanu w 2015 roku wzrosła o 6% i
wyniosła 48,4 mld TJS w cenach bieżących (w 2014 r. – 45,6 mld TJS, w 2013 r. – 40,5 mld TJS, w 2012 r. – 36,1
mld TJS). W strukturze PKB w roku ubiegłym stosunkowo wysoki był udział rolnictwa, łowiectwa, leśnictwa,
rybołówstwa i hodowli ryb – 21,9%; udział handlu, napraw pojazdów samochodowych, AGD i przedmiotów
osobistego użytku, działalności hotelarskiej i restauracji wyniósł 14,2%, przemysłu i energetyki – 12,8%,
podatków – 12,3%, budownictwa – 11,8%, transportu, składowania i łączności – 10,8%. (9.02.2016 r.)
- Inwestycje zagraniczne w Tadżykistanie
Wg informacji portalu www.news.tj z dnia 30 stycznia br., wielkość bezpośrednich inwestycji zagranicznych w
gospodarkę Tadżykistanu w 2015 r. wyniosła 470,9 mln USD, czyli więcej o prawie o 25% (lub inaczej 93,5 mln
USD) niż w 2014 r. Najwięcej, bo 58% (lub 272,6 mln USD) stanowiły inwestycje chińskie. Zwiększył się udział
bezpośrednich inwestycji z Wielkiej Brytanii i Francji, które stanowiły odpowiednio 14,5% (68,1 mln USD) i 7,8%
(36,8 mln USD), a zmniejszył o 7,4% do poziomu 35 mln USD udział inwestycji rosyjskich. Stosunkowo niewielkie
ilości inwestycji bezpośrednich pochodziły z Turcji (19,3 mln USD), Stanów Zjednoczonych (10,7 mln), Kataru (5,7
mln), Iranu (4,9 mln), Kazachstanu (4,5 mln), Szwajcarii (3,7 mln), Niemec (2,2 mln), Pakistanu (1,8 mln), Indii
(1,3 mln), Singapuru (1,2 mln), Japonii (0,8 mln) itd. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne dotyczyły takich
dziedzin gospodarki tadżykistańskiej jak przemysł przetwórczy (40,5%), wydobywanie kopalin (19,5%), prace
geologiczno-poszukiwawcze (15,9%), rolnictwo (7,6%), telekomunikacja (6,2%), edukacja (2,9%), działalność
finansowa (1,3%) i inne. (9.02.2016 r.)
- Zadłużenie zagraniczne Tadżykistanu
Zgodnie z informacją portalu www.news.tj z dnia 2 lutego br., powołującego na I zastępcę ministra Finansów RT
Dżamszeda Karimzoda, łączne zadłużenie zagraniczne Tadżykistanu na początek 2016 roku wyniosło 2.182,65
mln USD, czyli 27,8% nominalnego PKB kraju (na początek 2015 r. zadłużenie zagraniczne Tadżykistanu w
stosunku do PKB wynosiło 22,5%); w ciągu 2015 roku zadłużenie zagraniczne RT wzrosło o 87,8 mln USD. W
2015 r. zostało w pełni uregulowane zadłużenie wobec Uzbekistanu (8 mln USD) i Kazachstanu (12,2 mln USD).
Głównymi wierzycielami Tadżykistanu są: Chiny (ponad 950 mln USD), Bank Światowy (ponad 325 mln USD),
Azjatycki Bank Rozwoju (277 mln USD). Na obsługę zadłużenia zagranicznego Tadżykistanu, w tym zadłużenia
NBT wobec MFW i zadłużenia gwarantowanego przez Państwo, przeznaczono w 2015 roku 145 mln USD (z czego
113,1 mln USD na spłatę długu podstawowego i 31,4 mln USD – na spłatę odsetek). Gwarantowane przez
Państwo zadłużenie zagraniczne RT wynosi 22,7 mln USD, a zadłużenie przedsiębiorstw państwowych – 31,5 mln
USD. Zadłużenie NBT wobec MFW wynosi 130,2 mln USD (środki przeznaczone były na zachowanie płynności
wypłat). (9.02.2016 r.)
- Przelewy walutowe z Rosji do Tadżykistanu
6
Jak 03.02.2016 r. poinformował portal www.news.tj, Narodowy Bank Tadżykistanu (NBT) zalecił instytucjom
bankowo-kredytowym tego kraju wypłacanie od dnia 2 lutego br. rublowych przekazów pieniężnych z Rosji
wyłącznie w walucie tadżykistańskiej TJS. Regulacja ma na celu utrzymania stabilności waluty krajowej i jej
kursu. (9.02.2016 r.)
-Prognozy makroekonomiczne Tadżykistanu na 2016 rok
Zgodnie z Ustawą Republiki Tadżykistanu nr 1257 „O budżecie Republiki Tadżykistanu na 2016 rok” z dnia 25
listopada 2015 r dochody budżetu państwa w 2016 roku ze wszystkich źródeł finansowania wyniosą 18.305.842
tys. TJS, w tym dochody z podatków, dochodów niepodatkowych i grantów – 13.938.178 tys. TJS (kurs USD na
dzień 1.01.2016 r. wynosił 6,9803 TJS). Łączna kwota wydatków z budżetu wyniesie 18.594.441 tys. TJS, z czego
na finansowanie sfery socjalnej przeznaczonych będzie ponad 8 mld TJS, czyli o 581,5 mln TJS więcej niż w 2015
roku (na edukację przeznaczono 3,1 mld TJS, na ochronę zdrowia - 1,3 mld TJS, na emerytury, zasiłki i pomoc
socjalną – 3,1 mld TJS, na wspieranie przedsiębiorczości - 120 mln TJS). Na finansowanie priorytetowych
sektorów gospodarki, w tym na budowę obiektów energetycznych, transportowych i komunikacyjnych
przeznaczono 6,2 mld TJS (33,3% wydatków budżetowych). Na obsługę zadłużenia zagranicznego budżet
wydzieli ponad 1,3 mld TJS, w tym 853,6 mln TJS na spłatę zadłużenia podstawowego, 270,3 mln TJS – na spłatę
oprocentowania; 187,6 mln TJS przeznaczono na obsługę długu krajowego. Budżet przewiduje wzrost PKB w
wysokości 7% (57,7 mld TJS), inflacja ma wynieść 7%, średni kurs waluty krajowej w stosunku do dolara – 6,96
TJS za 1 USD. Deficyt budżetowy nie powinien przekroczyć 0,5% PKB. (21.01.2015 r.)
- Nowa cementownia w Tadżykistanie
Zgodnie z informacją portalu www.pressa.tj z dnia 7 września br., w Tadżykistanie został oddany do eksploatacji
zakład „Todż-Chiny 2013”, który będzie produkował cement klasy 500 i 600. Oczekiwana roczna zdolność
produkcyjna cementowni będzie wynosić 1,2 mln. ton cementu. (10.09.2015 r.)
- Auchan – EBOR budowa hipermarketu w Duszanbe
Jak 6 sierpnia br. poinformowała agencja Asia-Plus, powołującego się na Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju
(EBOR), ten ostatni w ramach wsparcia projektu budowy pierwszego hipermarketu w Tadżykistanie, zainwestuje
środki finansowe w kapitał zakładowy spółki „Schiever Tajikistan”, będącej franczyzobiorcą Auchan w RT. 30
czerwca tego roku, Schiever i EBOR podpisały porozumienie akcjonariuszy, który określa Bank jako
mniejszościowego udziałowca w spółce „Schiever Tajikistan” (34%). Wcześniej, EBOR udzielił firmie kredytu w
wysokości 5 mln EUR. (10.09.2015 r.)
- PKB Tadżykistanu w I półroczu 2015 r.
Jak 6 sierpnia br. poinformowała agencja informacyjna Asia-Plus, realny wzrost PKB w okresie styczeń-czerwiec w
2015 r. PKB w Tadżykistanie osiągnął poziom 19.158,7 mln TJS i był niższy w stosunku do analogicznego okresu
roku ubiegłego o 0,3% (w I półroczu 2014 r. wzrost ten wynosił 6,7%). Największy udział w PKB miały
odpowiednio: handel, naprawy samochodów, AGD i urządzeń osobistego użytku, usługi hotelowe i restauracyjne
(17,6%), podatki (14,4%), przemysł, w tym energetyka (13,8%), transport, łączność i usługi magazynowe
(12,9%), rolnictwo, łowiectwo, gospodarka leśna i rybołówstwo (12,7%) oraz budownictwo (12,6%). (10.09.2015
r.)
- Zadłużenie zagraniczne Tadżykistanu
Zgodnie z informacją agencji informacyjnej Asia-Plus z dnia 6 sierpnia br., zadłużenie zagraniczne Tadżykistanu
na 1 lipca 2015 r. wyniosło 2,1 mld USD, czyli 19,5% PKB kraju. Wg pierwszego wiceministra finansów RT
Żamsheda Karimzode, wielkość zadłużenia zagranicznego w stosunku do początku roku spadła o 34,6 mln USD.
Głównym wierzycielem Tadżykistanu są Chiny (942 mln USD). Ponadto, istnieje stosunkowo duże zadłużenie
7
wobec Banku Światowego (326,5 mln USD) oraz Azjatyckiego Banku Rozwoju (277 mln USD). (10.09.2015 r.)
- Spadek obrotów handlowych Tadżykistanu
Zgodnie z informacją agencji Asia-Plus z dnia 6 sierpnia br., powołującej się na ministra Rozwoju Gospodarczego i
Handlu RT Nematullo Hikmatullozoda, w pierwszej połowie tego roku wielkość obrotów handlu zagranicznego
Tadżykistanu zmniejszyła się o 21,9%, wielkość importu – o 25%. Spadek – zdaniem ministra – miał miejsce
głównie ze względu na zmniejszenie wymiany z Rosją i Kazachstanem, które są głównymi partnerami
handlowymi Tadżykistanu. Wg szacunków Agencji ds. Statystyki przy prezydencie Republiki Tadżykistanu,
wielkość obrotów handlowych między Tadżykistanem i Rosją w okresie styczeń-czerwiec br. w porównaniu z
analogicznym okresem ub. r. zmniejszyła się o 11,3%, a z Kazachstanem o 16,9%. (9.09.2015 r.)
- Spadek przelewów walutowych do Tadżykistanu
Wg Narodowego Banku Tadżykistanu, cytowanego przez agencję Azja Plus, wielkość transferów pieniężnych osób
fizycznych do Tadżykistanu w pierwszej połowie br. zmniejszyła się w porównaniu z rokiem ubiegłym o 32%.
(9.09.2015 r.)
- Pomoc humanitarna dla Tadżykistanu
Jak 16.05.2015 r. poinformował portal informacyjny www.news.tj, w kwietniu br. Tadżykistan otrzymał pomoc
humanitarną w wysokości 4 mln USD, a od początku br. – w wysokości ponad 14,1 mln USD. Ogółem, pomoc o
wadze około 7 tys. ton dostarczono z 27 krajów, w tym najwięcej z Rosji - 26,2%, Stanów Zjednoczonych - 18,3%,
Słowenii – 8,2%, Holandii – 6,9%, Kirgizji – 6,8%, Danii – 5,1%, Indii – 4,6%, Chin – 4,4% i innych. (21.05.2015
r.)
- Prognozy Azjatyckiego Banku Rozwoju dla Tadżykistanu
Zgodnie z informacją portalu www.news.tj z dnia 13 maja br., Azjatycki Bank Rozwoju opublikował nowy raport
„Asian Development Outlook 2015”, wg którego Tadżykistan jest narażony na znaczący wpływ na gospodarkę
kraju negatywnych czynników zewnętrznych. Zmniejszenie przekazów pieniężnych i eksportu głównych towarów
RT – aluminium i bawełny – spowolnił już wzrost gospodarki tego kraju do 6,7% w 2014 r. z 7,4% w 3013 r.
Twórcy raportu są zdania, że ilość przekazów pieniężnych do Tadżykistanu zmniejszy się także w tym roku (za
sprawą obowiązkowych testów na znajomość języka rosyjskiego i badań lekarskich dla emigrantów w Rosji,
których koszt ocenia się na ok. 500 USD od osoby). Eksperci Banku przewidują, że wzrost gospodarki kraju w
2015 r. spadnie do 4% w związku ze spadkiem w gospodarce rosyjskiej, a następnie wzrośnie do 4,8% w 2016
roku. Wzrostowi gospodarczemu Tadżykistanu w 2016 r. sprzyjać będzie realizacja projektu budowy
transgranicznego gazociągu Azja Centralna - Chiny, budowa którego rozpocznie się już w tym roku oraz
przewidziane na 2016 rok 25-procentowe podwyżki wynagrodzeń w sferze budżetowej i zwiększenie wydatków
na cele socjalne. Inflacja w 2015 r. ma wzrosnąć do 10,0% i więcej, ze względu na spadek wartości TJS względem
walut wymienialnych. Ponadto przewiduje się, że eksport w 2015 roku wzrośnie o 14% (do 1,6 mld USD) i o 13%
w 2016 r., import natomiast zmniejszy się o 16% w 2015 r. (do 4,8 mld USD), a następnie wzrośnie 6% w 2016 r.
(20.05.2015 r.)
- Realizacja budżetu Tadżykistanu
Zgodnie z informacją portalu www.news.tj z dnia 15 maja br., podaną za Ministerstwem Finansów RT, w
pierwszych czterech miesiącach tego roku budżet Tadżykistanu wyniósł 3 mld 948 mln TJS, czyli 96%
skorygowanego planu na ten okres (w I kw. br. było to 2 mld 814,6 mln TJS czyli 95,6%). Jednocześnie, w
opublikowanym właśnie przez GIZ Przeglądzie gospodarczym Tadżykistanu zawarte zostały rekomendacje dla
tego kraju, zgodnie z którymi należy dokonać korekty budżetu. Wynika to m.in. ze spowolnienia wzrostu
gospodarczego i wzrostu kursu USD z przewidywanych 5 TJS/1 USD do 6,25 TJS/1 USD na koniec kwietnia br.
(20.05.2015 r.)
8
- Obroty hz RT w okresie I-IV 2015 r.
Jak 15.05.2015 r. poinformował portal www.news.tj, obroty handlu zagranicznego Tadżykistanu, w okresie
styczeń-kwiecień br. wyniosły ponad 1,3 mld USD, czyli o 11,8% mniej niż w analogicznym okresie 2014 r.
Eksport wyniósł 289,5 mln USD (wzrost o 17%), import - 1 mld 30,4 mln USD (zmniejszenie o 17,5%). Główni (z
ogólnej liczby 77) partnerzy handlowi Tadżykistanu to: Rosja (358 mln USD), Kazachstan (215 mln USD), Chiny
(142 mln USD), Turcja (127 mln USD) i Szwajcaria (113 mln USD). (20.05.2015 r.)
- Rezerwy złoto-walutowe Tadżykistanu
Zgodnie z informacją Służby Prasowej Narodowego Banku Tadżykistanu z dn. 19 maja br., rezerwy złotowalutowe NBT wzrosły w ciągu czterech miesięcy br. o ponad 20 mln USD. Wg stanu z dn. 30.04.2015 r. wyniosły
one 3 mld 151 mln TJS czyli 503,52 mln USD. NBT posiada w szczególności zapasy złota na kwotę 2.183,72 mln
TJS i walut obcych na kwotę 967,32 mln TJS. W pierwszych dniach br. kierownictwo NBT informowało, że bank
dysponuje rezerwami w wysokości 481 mln USD, w tym walutami, papierami wartościowymi i złotem o wadze 11
ton. (19.05.2015 r.)
- Nowe nominacje w instytucjach państwowych Tadżykistanu
Na posiedzeniu Rządu Republiki Tadżykistanu, które miało miejsce 29 kwietnia br. prezydent tego kraju
poinformował zebranych o nowych nominacjach na ważne stanowiska państwowe. M.in. na stanowisko dyrektora
wykonawczego Narodowego Funduszu Finansowania Socjalnego Tadżykistanu powołany został Szerali Siddikow,
na stanowisko naczelnika Państwowej Służby Nadzoru Weterynaryjnego Ministerstwa Rolnictwa RT – Szerali
Wazirow, na stanowisko naczelnika Państwowej Służby Kontroli Fitosanitarnej i Kwarantanny Roślin Ministerstwa
Rolnictwa – Nimatullo Tawarow, na stanowisko dyrektora państwowej „Tadżikagrolizing” S.A. – Isuf Szojew.
(30.04.2015 r.)
- Badania jakości wody Syr-darii
Wg informacji agencji Asia-Plus z dnia 8 kwietnia br., w ciągu ostatnich 3 lat eksperci PołudniowoKazachstańskiego Uniwersytetu im. M. Auezowa prowadzili badania jakości wody Syr-darii - największej rzeki w
Azji Środkowej, płynącej przez Kirgizję, Tadżykistan, Uzbekistan i Kazachstan. Naukowcy ogłosili pierwsze wyniki
swoich prac, zgodnie z którymi w wodzie wykryto wysoką koncentrację metali ciężkich, takich jak rtęć, ołów,
cynk, miedź, chrom, nikiel, molibden. Wg uczonych woda z Syr-darii nie powinna być stosowana nawet dla celów
rolniczych (polewy pól) i hodowli ryb. (27.04.2015 r.)
- Import odzieży do Tadżykistanu
Zgodnie z informacją portalu www.rus.pressa.tj z dnia 21 kwietnia br., w celu ochrony wartości narodowych,
zapobiegania rozprzestrzenianiu się obcych elementów kultury i ruchów ekstremistycznych, w stolicy
Tadżykistanu – Duszanbe zabroniony został import ubrań, które są obce kulturze tego kraju. Odzież mająca
wygląd kojarzący się religijnie zostanie usunięta ze sklepów. (24.04.2015 r.)
- Sytuacja na rynku walutowym Tadżykistanu
Jak 17.04.2015 r. poinformował portal www.news.tj, powołując się na Narodowy Bank Tadżykistanu (NBT), „w
celu zapewnienia stabilności wewnętrznego rynku walutowego, kursu TJS i interesów klientów instytucji
kredytowych” od dnia 17 kwietnia br. w Tadżykistanie wstrzymana została działalność prywatnych kantorów
wymiany walut. Wg informacji NBT, na dzień 1 kwietnia br. w Tadżykistanie funkcjonowało 1.581 kantorów, z
czego - 818 prywatnych. Wcześniej, 13 marca br. NBT wstrzymał bezpośrednią sprzedaż waluty ludności z
powodu – jak poinformowano – niepokojów w punktach wymiany walut. Jednocześnie, zgodnie z informacją
agencji „Asia-Plus” z dnia 21 kwietnia br., kurs USD w stolicy Tadżykistanu po zamknięciu prywatnych kantorów
wzrósł nie więcej niż o 1%. Od początku roku kurs USD w stosunku do TJS wzrósł prawie o 17%. (Zdaniem wielu
analityków, zmiany na rynku walutowym Tadżykistanu są spowodowane sytuacją gospodarczą w Rosji, a w
9
szczególności zmniejszeniem przelewów walutowych tadżykistańskich migrantów zarobkowych z tego kraju –
WPHI). (24.04.2015 r.)
- Eksport-import Tadżykistanu w I kw. 2015 r.
Wg informacji portalu www.news.tj z dnia 15 kwietnia br., w pierwszym kwartale 2015 roku do budżetu
Tadżykistanu nie wpłynęło około 40 mln USD z tytułu zaplanowanych opłat celnych. Jak informuje służba prasowa
Służby Celnej przy Prezydencie Republiki Tadżykistanu w okresie tym budżet państwa otrzymał o 24,1% środków
mniej z tytułu opłat celnych niż zaplanowano (720,7 z 950 mln TJS). Głównymi towarami wwożonymi do
Tadżykistanu w tym okresie były produkty ropopochodne (14,6% ogółu importu), pszenica (6,6%), gaz ziemny
(5,2%), samochody osobowe (3,7%), olej roślinny (2,2%), cukier (2,1%), mąka (1,8%), cement (0,6%), nawozy
mineralne (0,5%). Najważniejsze pozycje eksportowe Tadżykistanu w tym okresie to aluminium (21,1% ogółu
eksportu tj. 45,2 mln USD), włókno bawełniane (17,7% - 37,8 mln USD), owoce i warzywa oraz ich przetwory
(1,9% - 4,1 mln USD). (24.04.2015 r.)
- Import mąki i ziarna do Tadżykistanu
Zgodnie z informacją portalu www.news.tj z dnia 26 marca br., w styczniu – lutym br. Tadżykistan zaimportował
22 tys. ton mąki o wartości 9 mln USD, czyli o 15 tys. ton mniej (40%) niż w tym samym okresu roku ubiegłego.
Jednocześnie zaimportowano 108 tys. ton pszenicy o wartości 31,5 mln USD (spadek o 10,6% w ujęciu
ilościowym i 13,2% - pod względem wartości). Mąka i ziarno są najważniejszymi pozycjami w tadżykistańskim
imporcie artykułów spożywczych. Wg Narodowego Banku Tadżykistanu, w styczniu i lutym br. w porównaniu z
analogicznym okresem ub.r. importu towarów do Tadżykistanu zmniejszył się o 22% do kwoty 466 mln USD.
(20.04.2015 r.)
- Produkcja bawełny w Tadżykistanie
Jak 24 marca br. poinformował portal internetowy www.news.tj, w ciągu ostatnich czterech lat zasiewy bawełny
w Tadżykistanie zmniejszyły się o 27 tysięcy hektarów. Jednocześnie produkcja bawełny w tym kraju spadła z
415 tysięcy ton do 372 tysięcy rocznie. Według informacji Ministerstwa Przemysłu i Nowych Technologii RT,
obecnie w Tadżykistanie działa 21 przedsiębiorstw przetwórstwa bawełny. Ich łączne moce produkcyjne wynoszą
71.800 ton przędzy rocznie. W 2014 roku wykorzystano zaledwie 14,2% mocy produkcyjnych tadżykistańskich
przędzalni. Obecnie Rząd RT prowadzi działania ukierunkowane na modernizację istniejących obiektów i budowę
dużego przedsiębiorstwa tekstylnego o wydajności 52 tys. ton przędzy rocznie w Dangarze. Projekt finansuje
szwajcarska firma „Riter” i włoska „Sabio”. (20.04.2015 r.)
- Prognozy spadku dynamiki PKB Tadżykistanu w 2015 r.
Zgodnie z informacją agencji „Asia-Plus”, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju prognozuje spadek dynamiki
wzrostu PKB Tadżykistanu z 6,7% w 2014r. do 4,4% w roku 2015. Główny ekonomista Banku ds. krajów Azji
Środkowej Agris Prejmanis odnotował, że spowolnienie tempa wzrostu PKB Tadżykistanu będzie wynikało głównie
ze spowolnienia gospodarczego w Rosji i gwałtownego spadku rubla oraz zmniejszenia ilości przekazów
pieniężnych do Tadżykistanu, a w mniejszym stopniu - eksport do Rosji. Tadżykistan jest wg ocen ekspertów
EBOR drugim wśród krajów b. ZSRR po Białorusi państwem zależnym od Rosji. Główne rekomendacje dla
Tadżykistanu to kontynuacja reform gospodarczych: polepszanie klimatu biznesowego i inwestycyjnego, praca
na rzecz pozyskiwania inwestycji zagranicznych, rozwój integracji międzynarodowej, budowa infrastruktury.
(16.03.2015 r.)
- Pomoc humanitarna dla Tadżykistanu
Wg informacji agencji „Asia-Plus” z dnia 10.03.2015 r., w styczniu br. Tadżykistan otrzymał pomocy humanitarnej
o wartości ponad 4,8 mln USD. Całkowita waga pomocy wynosiła 535,3 tony i pochodziła z 14 krajów, wśród
których największymi donorami są: Stany Zjednoczone - 53,6%, Słowenia - 24,1%, Dania - 6,9%, Holandia - 5,3%,
10
Chiny - 2,3%, Austria - 2,2%, Korea - 1,7% i Zjednoczone Emiraty Arabskie - 1,3%. (16.03.2015 r.)
- Eksport tadżykistańskich owoców suszonych do Rosji i innych krajów
Jak 10 marca br. proinformowała agencja informacyjna „Asia-Plus”, tadżykistańska firma „Oro Isfara” podpisała
podczas targów „ProdExpo” w Moskwie umowy z firmami z Rosji i Turcji na dostawy tadżykistańskich suszonych
owoców. M.in. podpisana została umowa o współpracy z rosyjską firmą „Owocowe linie”, która przewiduje
dostawy owoców suszonych na kwotę 1 mln USD. Inna z umów ma służyć eksportowi tadżykistańskiego suszu do
Turcji i dalej do Europy. (16.03.2015 r.)
- „Chińskie” uprawy w Tadżykistanie
Zgodnie z informacją agencji informacyjnej „ASIA-Plus” z dnia 7 lutego 2015 r., ponad 6,3 tys. ha gruntów ornych
Tadżykistanu jest wykorzystywane przez chińskich inwestorów. Chińscy rolnicy uprawiają na nich zboża i
bawełnę. Pełen cykl przerobu wyprodukowanych na polach artykułów rolnych ma być prowadzony na terytorium
Tadżykistanu. 93% terytorium Tadżykistanu stanowią góry, łączna powierzchnia gruntów ornych kraju wynosi
jedynie około 865 tys. ha. (18.02.2015 r.)
- Zwiększenie wydobycia węgla w Tadżykistanie
W 2014 r. w Tadżykistanie wydobyto około 870 tys. ton węgla, co jest najwyższym wskaźnikiem w ciągu
ostatnich 34 lat. 75% wydobytego w 2014 r. węgla wyprodukowały przedsiębiorstwa państwowe. Wzrost
wydobycia związany jest ze zwiększonym zapotrzebowaniem na węgiel przedsiębiorstw rezygnujących z
wykorzystania energii elektrycznej i gazu ziemnego. Obecnie 194 przedsiębiorstwa Tadżykistanu wykorzystują w
celach energetycznych węgiel; ich łączne zapotrzebowanie wynosi 665 tysięcy ton rocznie. Oczekuje się, że w
roku bieżącym liczba takich firm wzrośnie do 205. (18.02.2015 r.)
- W Tadżykistanie powstanie zakład Coca-Coli
Państwowy Komitet ds. Inwestycji i Zarządzania Mieniem Państwowym Republiki Tadżykistanu i spółka „KokaKola Iczeczek A.S.” podpisały na początku stycznia br. w Duszanbe umowę dot. uruchomienia w Tadżykistanie
przedsiębiorstwa produkcji napojów bezalkoholowych. „Coca-Cola Iczeczek A.S.” planuje zainwestować w
realizację projektu 30 mln USD w pierwszym i 20 mln USD – w drugim etapie budowy. Oczekuje się, że po
ukończeniu pierwszego etapu realizacji projektu roczna zdolność produkcyjna zakładu wyniesie 100 mln. literów
napojów. Płatności podatkowe do budżetu państwa z tytułu działalności zakładu mają wynieść w ciągu pięciu lat
21 mln USD. (18.02.2015 r.)
- Małe elektrownie wodne w Tadżykistanie
Wg informacji agencji „ASIA-Plus” z dnia 7 lutego br., w 2014 roku w Tadżykistanie oddano do eksploatacji 7
nowych małych elektrowni wodnych. Stacje te powstały w ramach projektu budowy małych elektrowń wodnych
na obszarach wiejskich Tadżykistanu, który jest finansowany w ramach kredytu udzielonego przez Islamski Bank
Rozwoju. Według danych Ministerstwa Energetyki i Zasobów Wodnych RT, do końca 2014 r. w Tadżykistanie
powstało ponad 300 małych elektrowni wodnych, z których około 170 nie działa w okresie zimowym.
(18.02.2015 r.)
- Produkcja aluminium w Tadżykistanie
Jak w dniu 7.02.br. poinformowała agencja informacyjna „ASIA-Plus”, Tadżykistańska Spółka Aluminiowa „Talko”
zmniejszyła w 2014 roku prawie o 45% produkcję aluminium pierwotnego. Wg słów byłego już ministra Rozwoju
Gospodarczego i Handlu RT Szarifa Rachimzody, w 2014 roku przedsiębiorstwo wyprodukowało 121,2 tys. ton
aluminiumu pierwotnego. Zmniejszenie produkcji aluminium minister objaśnił spadkiem cen światowych na ten
metal. W 2014 r. Tadżykistan wyeksportował 125 tys. ton aluminium pierwotnego na kwotę 234 mln USD.
Spadek eksportu w porównaniu z 2013 rokiem wynosił 37,2% w ujęciu ilościowym i o 36,8% w ujęciu cenowym.
11
Przewiduje się, że w roku 2015 Talko wyprodukuje 197 tys. ton aluminium pierwotnego. (18.02.2015 r.)
- Import samochodów osobowych do Tadżykistanu
Wg informacji agencji informacyjnej „ASIA-Plus”, w ubiegłym roku podmioty gospodarcze i osoby fizyczne
zaimportowały do Tadżykistanu 46,3 tys. samochodów osobowych na kwotę 245 mln USD. W porównaniu z
rokiem 2013 import samochodów osobowych zmniejszył się o 17,7 tys. szt. czyli o ok. 72,2 mln USD.
(18.02.2015 r.)
- Kredyt chiński na rozwój infrastruktury kolejowej Tadżykistanu
Zgodnie z informacją agencji informacyjnej „ASIA-Plus” z dnia 7 lutego 2015 r., Chiny udzielą Tadżykistanowi
rządowego kredytu preferencyjnego w wys. 68 mln. USD na realizację projektu pn. „Budowa linii kolejowej
Duszanbe – Kurgan-Tube (odcinek Wahdat-Jawan)”. 14 stycznia br. porozumienie w tej sprawie jednogłośnie
przyjął Parlament RT. Projekt ma pomóc Tadżykistanowi wyjść z izolacji komunikacyjnej i połączyć linie kolejowe
południa i centrum kraju. Całkowita długość linii Wahdat-Jawan wyniesie 40,7 km, na odcinku tym zostaną
zbudowane 3 tunele i 11 mostów. Łączna wartość projektu, który ma zostać zrealizowany w ciągu 2 lat, wynosi
72 mln USD. W wyniku jego realizacji koszty przewozu ładunków z Duszanbe do Kurgan-Tube mają obniżyć się 5krotnie. (18.02.2015 r.)
- Przekazy pieniężne z Rosji do Tadżykistanu
Wielkość przekazów pieniężnych z Rosji do Tadżykistanu tadżykistańskich migrantów zarobkowych na koniec
2014 r. spadła do 4 mld USD, informuje agencja „ASIA-Plus”. Na koniec 2013 r. wielkość ta wyniosła około 4,2
mld USD. Spadek wielkości przekazów pieniężnych z Rosji do Tadżykistanu związany jest z sytuacją gospodarczą
w Rosji i spadkiem kursu rubla. Eksperci tadżykistańscy przewidują, że w roku 2015 wielkość przekazów
wzrośnie. Według Federalnej Służby Migracyjnej Rosji, na początek grudnia ubiegłego roku w Rosji znajdowało się
ponad 1 mln osób - migrantów zarobkowych z Tadżykistanu. Na dzień 1.10.2014 r. liczba ludności Tadżykistanu
wynosiła 8,294 mln osób (18.02.2015 r.)
- Rekonstrukcja Kajrakkumskej elektrowni wodnej
Wg informacji agencji informacyjnej „ASIA-Plus” z dn. 7.02.2015 r., Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju
zainwestuje około 75 mln USD w modernizację dwóch z sześciu turbin Kajrakkumskej elektrowni wodnej na
północy Tadżykistanu (jedyna w tym rejonie kraju). Elektrownia produkuje ok. 3 mln. kWh energii elektrycznej na
dobę, co stanowi 30% zapotrzebowania 2-milionowego obwodu Sogdyjskiego. (18.02.2015 r.)
– Przejrzystość budżetu Tadżykistanu
Zgodne z danymi agencji informacyjnej „ASIA-Plus” z dnia 7 lutego br., w corocznym „Raporcie nt. przejrzystości
budżetowej” Departamentu Stanu USA, opublikowanym 14 stycznia br., ocenionych zostało prawie 200 krajów.
Tadżykistan zaliczono do 50 krajów, budżet których nie spełnia minimalnych wymogów przejrzystości. W spisie
tym znalazły się również Afganistan, Azerbejdżan, Chiny, Kazachstan, Turkmenistan, Uzbekistan, Ukraina i inne
kraje. W raporcie mówi się, że „w budżecie Tadżykistanu nie uwzględniono danych na temat dochodów i
wydatków każdego z ministerstw; budżet Tadżykistanu byłby bardziej przejrzysty poprzez publikacje informacji
na jego temat, prowadzenie corocznych audytów wydatków przez niezależny najwyższy organ kontroli finansów
oraz zaangażowanie społeczeństwa do procesu budżetowego”. (17.02.2015 r.)
- Zmiany w Rządzie RT
Rozporządzeniami z dnia 3 lutego br. Prezydent Republiki Tadżykistanu powołał na stanowisko ministra Rozwoju
Gospodarczego i Handlu dotychczasowego I wiceministra w tym ministerstwie - Niegmatullo Hikmatullozoda, a
na stanowisko ministra Transportu dotychczasowego I wiceministra w tym ministerstwie - Szerali Gandżalzoda.
Dotychczasowi ministrowie Rozwoju Gospodarczego i Handlu (Szarif Rahimzoda) i Transportu (Hajrullo Asozoda)
12
będą kandydować do Izby Niższej tadżykistańskiego Parlamentu (15.02.2015 r.)
- Połączenie lotnicze Taszkent – Duszanbe
Zgodnie z informacją przekazaną w dniu 18.01.2015 przez portal www.news.tj, od 29 marca br. uzbekistańskie
linie lotnicze „Uzbekistan Havo Yullari miały uruchomić rejs Taszkent-Duszanbe-Taszkent. Wydział informował o
tym 20.01.2015 r. Natomiast 26 stycznia b.r. ten sam portal sprostował wcześniejszą informację, powołując się
na wypowiedź ministra Transportu Republiki Tadżykistanu Chairullo Asozoda na konferencji prasowej w
Duszanbe. Wg ministra, porozumienie między resortami transportu obu krajów w tej sprawie nie zostało
dotychczas osiągnięte. (29.01.2015 r.)
- Program pomocowy Azjatyckiego Banku Rozwoju w Tadżykistanie
Jak 15.01.2015 r. poinformował portal internetowy www.news.tj, w 2015 roku Azjatycki Bank Rozwoju zwiększy
swoją pomoc dla Tadżykistanu o 20 mln USD do kwoty 79 mln USD. Pomoc skierowana będzie na rozwój sektora
prywatnego, sieci kolejowej, zasobów wodnych oraz poprawę klimatu inwestycyjnego. (29.01.2015 r.)
- Transportowe projekty inwestycyjne w Tadżykistanie
W Tadżykistanie trwa realizacja projektów inwestycyjnych (infrastruktura transportowa) o łącznej wartości ponad
483 mln USD, informuje portal internetowy www.news.tj za ministrem Transportu RT H. Asozodem (26 stycznia
b.r.). Na koniec br. zaplanowano ukończenie robót budowlano-remontowych drogi Szuroobod-Szagon, drogi
Kuljab-Kalai Chumb, rekonstrukcję autostrady Duszanbe (brama zachodnia) - granica z Uzbekistanem oraz
przygotowanie projektu technicznego rekonstrukcji autostrady Labi Dzar-Tavildara. W roku 2014 ukończono
budowę drogi Szagon-Zigszar (faza 3), przebudowę drogi Dangara-Kangurt, rekonstrukcję dróg prowadzących do
tunelu „Ozodi” („Szar-Szar”), budowę terminalu lotniska międzynarodowego w Duszanbe oraz ukończono
realizację projektu zakupu maszyn i urządzeń dla drogownictwa. Suma na realizację ww. projektów wyniosła
115,6 mln USD. (29.01.2015 r.)
- Spadek cen paliw w Tadżykistanie
Wg portalu www.pressa.tj (16.01.2015 r.) w ciągu ostatnich sześciu miesięcy ceny benzyny i oleju napędowego
w Duszanbe zmniejszyły się średnio o 15% (w związku ze spadkiem cen ropy naftowej na świecie o 57%). Paliwa
do Tadżykistanu dostarczane są głównie z Rosji i Kazachstanu. Według tadżykistańskich służb celnych w 2014
roku Tadżykistan zakupil 246 tysięcy ton benzyny i 243 tysiące ton oleju napędowego. (29.01.2015 r.)
- Zadłużenie zagraniczne Tadżykistanu
Całkowita wielkość zadłużenia zagranicznego Tadżykistanu na 1 stycznia br. wyniosła 2,1 mld USD, czyli 22,5%
PKB – poinformował wiceminister finansów Republiki Tadżykistanu S. Sohibov (23.01.2015 r. - portal
www.news.tj). W porównaniu z początkiem 2014 r. wielkość zadłużenia spadła o 106,3 mln USD. Głównymi
wierzycielami Tadżykistanu są Chiny, którym RT winna jest 911 mln USD, Bank Światowy (326 mln USD) i
Azjatycki Bank Rozwoju (277 mln USD). W 2014 roku Tadżykistan całkowicie spłacił swoje zadłużenie wobec
Białorusi (7 mln USD) oraz Komisji Europejskiej (5 mln USD). W bieżącym roku planuje się uregulować zadłużenie
wobec Uzbekistanu (8 mln USD). (29.01.2015 r.)
- Połączenie lotnicze Taszkent – Duszanbe
Zgodnie z informacją przekazaną w dniu 18.01.2015 przez portal informacyjny www.news.tj, od 29 marca br.
Narodowe Linie Lotnicze Uzbekistanu „Uzbekistan Havo Yullari uruchomią rejs Taszkent-Duszanbe-Taszkent.
Przewiduje się, że rejsy będą odbywały się dwa razy tygodniowo. (20.01.2015 r.)
- Porozumienie o współpracy handlowo-inwestycyjnej pomiędzy Tadżykistanem, Pakistanem i
Afganistanem
13
Jak poinformował portal www.news.tj za pakistańskim wydawnictwem The Express Tribune, Tadżykistan,
Pakistan i Afganistan porozumiały się w sprawie przygotowania w ciągu trzech miesięcy projekt porozumienia
trójstronnego w dziedzinie handlu i tranzytu. Ostateczny termin przygotowania projektu został uzgodniony przez
delegacje ww. krajów 3 stycznia, podczas spotkania w Islamabadzie. Dokument ma na celu pogłębienie
współpracy handlowej pomiędzy krajami, zwiększenie poziomu handlu regionalnego oraz przyciągnięcie
inwestycji zagranicznych. (12.01.2015 r.)
- Eksploatacja złóż złotonośnych w Tadżykistanie
Jak 6 stycznia br. podał portal www.news.tj, chińska firma TBEA może otrzymać licencję na eksploatację złóż
złota "Duoba" i "Górny Kumarg", położonych na północy Tadżykistanu, dopiero po weryfikacji wielkości tych
pokładów. Jak poinformował szef Głównego Departamentu Geologii przy rządzie Republiki Tadżykistanu, obecnie
chińska firma prowadzi tam prace geologiczne, których zakończenie jest zaplanowane do 2017 roku.
(12.01.2014 r.)
- EBOR udzieli Tadżykistanowi kredytu na rekonstrukcję dróg
24 grudnia 2014 r. portal Pressa.tj poinformował, że Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju udzieli Tadżykistanowi
kredytu w wys. ponad 5 mln USD na rekonstrukcję dróg. Środki zostaną przeznaczone na zakup niezbędnych
maszyn i urządzeń. Jak oświadczył szef przedstawicielstwa Banku w Duszanbe Richard Jones, przewidziane jest
także uruchomienie kolejnego kredytu EBOR w Tadżykistanie, o wartości 35 mln USD. Ma być przeznaczony na
modernizację autostrady z Duszanbe do granicy z Uzbekistanem. Dotychczas EBOR uczestniczył w realizacji w
Tadżykistanie projektów o wartości 400 mln USD.(12.01.2015 r.)
- W Tadżykistanie powstanie rafineria o mocy przerobowej 300 tys. ton ropy naftowej rocznie
Jak 7 stycznia br. poinformował portal internetowy www.Pressa.tj, w Tadżykistanie powstanie rafineria o mocy
przerobowej 300 tys. ton ropy naftowej rocznie. Parlament RT ratyfikował umowę inwestycyjną pomiędzy rządem
Tadżykistanu i "KKN-Regar" Sp. z o.o., przewidującą budowę i uruchomienie zakładu w strefie przemysłowej
miasta Tursunzade. Zgodnie z informacją zastępcy przewodniczącego Państwowego Komitetu ds. Inwestycji i
Zarządzaniem Mieniem Państwowym RT, projekt o wartości 21 mln USD będzie zrealizowany ze środków
krajowych i zagranicznych. 65% udziałów będzie należało do ukraińskiej firmy "Ukrneftemash", która zainwestuje
14 mln USD (65% akcji), 7 mln USD zainwestuje strona tadżykistańska (35% akcji). Rafineria ma produkować
benzynę 92 i 95 oraz olej napędowy Euro-4 i olej opałowy. Docelowo zakład zatrudniać będzie 220 osób. Mają
być oni szkoleni w Rosji i na Ukrainie. Pierwsza faza realizacji projektu pozwoli przetwarzać 150 tys. ton ropy
rocznie. Projekt ma zostać zrealizowany w 2017 roku. (9.01.2015 r.)
- Budżet RT i prognozy wskaźników gospodarczych Tadżykistanu na 2015 rok
Zgodnie z Ustawą RT nr 1132 z dn. 24.11.2014 r. zatwierdzony został Budżet Tadżykistanu na 2015 rok w wys.
15.278.362 tys. TJS. Wydatki z Budżetu mają wynieść 15.542.463 tys. TJS, maksymalny deficyt budżetowy
osiągnie 0,5% PKB, czyli 264.100 tys. TJS. Podstawowe wskaźniki makroekonomiczne maja kształtować się w
następujący sposób: PKB – 52.821 mln TJS (dynamika 106,3%), PKB per capita – 1258 USD, inflacja – 107,5%,
produkcja przemysłowa – 11.461 mln TJS (dynamika 104,8%), produkcja rolna – 19.286 mln TJS (dynamika
106,2%), przewozy towarowe – 74,4 mln ton (dynamika 102%) (8.01.2014 r.)
- Podczas Forum Gospodarczego i Inwestycji "Duszanbe-2014" firmy i instytucje tadżykistańskie
podpisały szereg umów z partnerami zagranicznymi
Zgodnie z informacją podaną przez Agencję Informacyjną Asia-Plus, podczas Forum Gospodarczego i Inwestycji
"Duszanbe, 2014”, które odbyło się 15 października br. w stolicy Tadżykistanu, podpisano szereg ważnych
dokumentów o współpracy: memoranda pomiędzy: Państwowym Komitetem Inwestycji i Zarządzania Mieniem
Państwowym Republiki Tadżykistanu a Instytutem "Metanol" (Singapur) o współpracy i partnerstwie;
14
Ministerstwem Zdrowia i Opieki Społecznej a Asocjacją Towarzystw Medycznych ds. Jakości Federacji Rosyjskiej o
współpracy dot. rozwoju systemu edukacji medycznej; Państwowym Unitarnym Przedsiębiorstwem "Talko" a
firmą "Glencore International" (Szwajcaria) o rozwoju współpracy; Państwowym Komitetem Inwestycji i
Zarządzania Mieniem Państwowym Republiki Tadżykistanu a OBWE o tworzeniu inkubatorów przedsiębiorczości.
W Forum wzięło udział ponad 500 przedsiębiorców i inwestorów krajowych i zagranicznych, przedstawiciele
instytucji państwowych i organizacji międzynarodowych, takich jak ONZ, Bank Światowy, Międzynarodowa
Korporacja Finansowa, Islamski Bank Rozwoju, Azjatycki Bank Rozwoju, dyplomaci. (25.11.2014r.)
- W Dangarze zostanie uruchomiona produkcja benzyny standardu "Euro-3"
Jak poinformowała Agencja Informacyjna Asia-Plus, w dniu 10 października br. została ratyfikowana przez Niższą
Izbę Parlamentu Republiki Tadżykistanu umowa, podpisana pomiędzy rządem Tadżykistanu i chińską spółka
"Heli", w sprawie budowy i uruchomienia zakładu przetwórstwa ropy naftowej w Wolnej Strefie Ekonomicznej
"Dangara". Nowy zakład produkcji benzyny i oleju napędowego standardu "Euro-3" zostanie uruchomiony w roku
2018. Całkowita wartość inwestycji w pierwszej fazie projektu wyniesie ponad 60 mln. USD, a w drugiej fazie –
ok. 400 mln. USD. (25.11.2014r.)
- Rezerwy walutowe Narodowego Banku Tadżykistanu
Jak 20 listopada br. podał portal TJinform.com, powołując się na służbę prasową Narodowego Banku
Tadżykistanu, wg. stanu na 14.11.2014 r. rezerwy walutowe banku w złocie wynosiły 1,2 mld USD i miały
tendencję wzrostową. Dynamika wzrostu wynosi obecnie ok. 10-12% rocznie, miesięczny wzrost wynosi średnio
27 – 35 mln USD. W roku 2013 rezerwy walutowe NBT w złocie wynosiły 1,71 mld USD (21.11.2014 r.)
- Uzbekistan i Tadżykistan w raporcie "Doing Business 2015"
W najnowszym raporcie Banku Światowego "Doing Business 2015" Uzbekistan zajął 141 miejsce, a Tadżykistan
166 miejsce wśród 189 sklasyfikowanych państw. W rankingu 2014, kraje te zajmowały odpowiednio 146 i 143
miejsce (3.11.2014 r.)
- Współpraca UE – Tadżykistan
Jak 17 października br. poinformowała Narodowa Agencja Informacyjna Tadżykistanu „Howar”, w ciągu
najbliższych 5 lat Unia Europejska planuje zainwestować w gospodarkę Tadżykistanu 250 mln Euro.
Poinformował o tym podczas konferencji prasowej poświęconej Tygodniowi Europejskiemu w Duszanbe (25.10 –
2.11.2014 r.), nowy przedstawiciel UE w Tadżykistanie Chidajet Biszczewicz. Program współpracy UE –
Tadżykistan na lata 2014 – 2020 przewiduje dalszy rozwój projektów w dziedzinie edukacji, ochrony zdrowia,
rozwoju terenów wiejskich i rozwoju ważnych dla Tadżykistanu sektorów gospodarki. Posiedzenie Rady ds.
Współpracy UE – Tadżykistan odbędzie się 20.10.br. w Luksemburgu. (17.10.2014 r.)
- Tadżykistan zamierza wprowadzić apostille
Jak 26 września br. na konferencji prasowej w Duszanbe poinformował Christophe Bernasconi - Sekretarz
Generalny Haskiej Konferencji Prawa Prywatnego Międzynarodowego, w najbliższym czasie Tadżykistan zostanie
stroną konwencji o Apostille. Przy pomocy technicznej Międzynarodowej Korporacji Finansowej (IFC) w
Tadżykistanie powstała międzyresortowa grupa robocza pod przewodnictwem ministra spraw Zagranicznych RT.
Został także opracowany tekst dokumentu niższej izby Parlamentu RT o ratyfikowaniu Konferencji Haskiej w
sprawie apostille. Dokładny termin wejścia w życie w Tadżykistanie przepisów dotyczących apostille nie został
podany. (16.10.2014 r.)
- W Tadżykistanie rozpoczęto budowę gazociągu „Azja Środkowa - Chiny”
Jak poinformowała w dniu 11 września br. Agencja Informacyjna „Asia-Plus” chińska spółka «China road»
rozpoczęła w Tadżykistanie budowę tuneli do przeprowadzenia gazociągu. Prace budowlane, związane z
15
projektem budowy gazociągu z Turkmenistanu do Chin przez Uzbekistan, Tadżykistan i Kirgistan
najprawdopodobniej zostaną zakończone w 2016 roku. Planuje się, że Tadżykistan będzie krajem tranzytowym
dla przesyłu turkmeńskiego gazu do Chin. Kwestia importu tego gazu do Tadżykistanu obecnie nie jest
rozpatrywana. (12.09.2014 r.)
- Wzrost średniej płacy
Średniomiesięczna minimalna płaca w Tadżykistanie wyniosła w marcu br. 838,34 TJS i wzrosła w stosunku do
lutego o około 20%. W tym samym okresie, nie uległa zmianie minimalna płaca, która wynosi aktualnie 250,00
TJS. Według informacji Komitetu ds. Statystyki przy Prezydencie RT, najniższe płace odnotowano w rolnictwie i
leśnictwie (285,45 TJS) oraz w rybołówstwie (442,25 TJS), a najwyższe w sektorze wydobywczym ( 1586,00 TJS) i
budownictwie (1735,00 TJS). Natomiast, w sektorze usług najwyższy poziom płac ( 3012,00 TJS) odnotowano w
branży usług finansowych. 25.06.2014
- Prognoza MFW
W związku z pogarszającą się sytuacją ekonomiczną w Rosji oraz innych krajach regionu, MFW obniżył prognozę
wzrostu PKB Tadżykistanu w 2014 r. z 6,7% do 6,2%, a 2015 r. do 5,9%. Inflacja w 2014 r. powinna wynieść
5,4%, a w 2015 r. – 5,9%. W okresie styczeń – kwiecień br. inflacja wyniosła 3,7%. 25.06.2014
- Prognoza rozwoju gospodarczego Ministerstwa Rozwoju Gospodarczego i Handlu
Według przewidywań Ministerstwa Rozwoju Gospodarczego i Handlu PKB per capita w 2014 r. wzrośnie o około
12,9% i wyniesie 5100,00 TJS ( 1100,00 USD). Natomiast, w latach 2015-2016 spodziewany jest jego dalszy
wzrost do poziomu 7365,00 TJS tj. 1496,00 USD. 25.06.2014
- Zadłużenie zagraniczne
Według stanu na 1 kwietnia br. zadłużenie zagraniczne Tadżykistanu wyniosło ogółem 2161,5 mln USD tj. 21,9%
od PKB, w tym: z tytułu bezpośrednich zobowiązań rządowych – 1968,23 mln USD, gwarancji rządowych – 19,51
mln USD oraz 31,5 mln USD z tytułu zadłużenia przedsiębiorstw pań- stwowych. 25.06.2014
-Zmiana stopy refinansowania
Bank Centralny podniósł z dniem 19 maja 2014 r. z 4,8% do 5,9% stopę procentową kredytu refinansowego.
25.06.2014
-Wzrost akcyzy na produkty naftowe
Rozporządzeniem rządu z dnia 15.02.2014 r. wprowadzono nowe, wyższe stawki podatku akcyzowego na ropę
naftową i produkty naftowe. I tak, akcyza na ropę i produkty naftowe wyprodukowane z piasków bitumicznych
wzrosła z 40,00 do 60,00 EUR za tonę, na benzynę, paliwo lotnicze i inne lekkie frakcje przerobu ropy naftowej z
50,00 EUR do 55,00 EUR za tonę, za olej opałowy i inne produkty średniej frakcji przerobu z 20,00 EUR do 25,00
za tonę, a na ciężkie destylaty z 6,60 EUR do 8,00 EUR za tonę. 25.06.2014
-Spółki z udziałem skarbu państwa i kapitału zagranicznego
Według informacji Komitetu ds. Statystyki przy Prezydencie RT w I kwartale br. w Tadżykistanie działało 174
spółki z udziałem skarbu państwa oraz kapitału zagranicznego. Dla porównania w 2010 r. w Tadżykistanie
działało 147 wspólnych przedsiębiorstw, w 2011 r. – 157, a w 2012 r. – 158. 25.06.2014
- Inwestycje zagraniczne
W 2013 r. wartość inwestycji zagranicznych w Tadżykistanie osiągnęła poziom 1011,8 mln USD, co oznacza
16
wzrost w stosunku do 2012 r. o 264,9 mln USD. Z tej kwoty, 670,6 mln USD (66,27%) stanowią kredyty
zaciągane przez przedsiębiorstwa, 341,1 mln USD (33,71%) bezpośrednie inwestycje zagraniczne i 0,2 mln USD
(0,02%) inwestycje portfelowe. Największym zagranicznym inwestorem były Chiny z udziałem w wysokości
48,7% ( 166,1 mln USD), Rosja – 23,0% (78,5 mln USD), Wielka Brytania – 7,9% (27,1 mln USD), Katar – 7,0%
(23,8 mln USD), Turcja – 3,4% (11,7 mln USD), USD – 2,7% (9,3 mln USD) i inne. Najwięcej BIZ (69,77%)
przypada na Duszanbe, 20,77% na Obwód Sogdijski oraz 8,71% na Obwód Chatłoński. (14.04.2014)
- Obroty handlu zagranicznego za 2 miesiące br.
W okresie styczeń – luty br. obroty handlowe Tadżykistanu z zagranicą osiągnęły poziom 740,0mln USD (
dynamika 94,0%), w tym: eksport – 134,0 mln USD (55,0%), a import – 605,0 mln USD (111%). (14.04.2014)
- Spadek obrotów handlowych z Ukrainą i Kirgizją
Według informacji Agencji ds. Statystyki przy Prezydencie Tadżykistanu w styczniu – lutym br. obroty handlowe
Tadżykistanu z Ukrainą wyniosły 7695,9 tys. USD i były o 47,1% niższe, niż w analogicznym okresie 2013 r. W
tym samym okresie, obroty handlowe z Kirgizją wyniosły 1548,3 tys. USD, co oznacza spadek o przeszło 90%. W
przypadku Ukrainy, głównym powodem zmniejszenia wymiany towarowej był spadek ukraińskiego eksportu, a w
przypadku Kirgizji – zamknięcie kirgisko- tadżykistańskiej granicy po incydencie jaki miał miejsce w styczniu br.
(14.04.2014)
- Cła na eksport surowców
Według informacji agencji prasowej Asia Plus w najbliższym czasie zostaną wprowadzone cła wywozowe na
surowce eksportowane z Tadżykistanu. Jest to determinowane głównie koniecznością aktywizacji sektora
przetwórczego. Po wstąpieniu do WTO Tadżykistan uzyskał prawo do wprowadzenia ceł eksportowych dla ponad
300 rodzajów surowców. (14.04.2014)
- Handel przygraniczny
W celu aktywizacji handlu przygranicznego, w najbliższym czasie w 14 miastach na granicy z Afganistanem
zostaną otwarte nowe bazary. Według oceny Ministerstwa Rozwoju Gospodarczego i Handlu , ilość klientów
wizytujących bazary po obu stronach granicy w dni powszednie wynosi aktualnie około 3 tys., w tym na bazarze
„Tem” w Chorogu około 800 osób. (14.04.2014)
- Zadłużenie zagraniczne
Według stanu na 1 stycznia 2014 r. zadłużenie zagraniczne Tadżykistanu wyniosło 2161,5 mln USD tj. 25,4% od
PKB. Z tej kwoty około 30% stanowi zadłużenie z tytułu kredytów, a 70% - grantów. W 2013 r. na spłatę
zadłużenia przeznaczono ogółem 125,4 mln USD, w tym 95,4 mln USD na spłatę długu podstawowego i 30,0 mln
USD – odsetek. (20.03.2014)
-Program dostosowania przepisów do wymogów WTO
Rząd Tadżykistanu przygotował program adaptacji gospodarki do wymogów WTO. Według informacji
Ministerstwa Rozwoju Gospodarczego i Handlu aktualnie do wymogów WTO dostosowano ponad 100 aktów
prawnych. (20.03.2014)
-Handel zagraniczny w styczniu 2014 r.
Obroty handlu zagranicznego Tadżykistanu w styczniu br. wyniosły 397,2 mln USD ( dynamika 93,0%), w tym:
eksport – 70,7 mln USD ( 55,9%), a import – 326,5 mln USD (108,2%). Głównymi partnerami handlowymi w tym
okresie były: Rosja (100,0 mln USD), Kazachstan (70,0 mln USD), Chiny (44,0 mln USD) i Turcja (38,8 mln USD).
(20.03.2014)
17
-Inflacja w 2013 roku
Według informacji Trading Economics w 2013 r. najniższy poziom inflacji wśród krajów WNP odnotowano na
Ukrainie ( 0,5%), w Azerbejdżanie (2,4%) i Tadżykistanie (3,7%), a najwyższy: w Uzbekistanie (7,0%), w
Turkmenistanie (6,0%), w Kazachstanie (4,5%) i Kirgistanie (4,0%). (20.03.2014)
-Zmniejszenie produkcji aluminium
Według prognozy Ministerstwa Rozwoju Gospodarczego i Handlu w 2014 r. nastąpi dalsze zmniejszenie produkcji
aluminium do 150 tys. ton. Jest to związane ze spadkiem cen światowych na aluminium ( z 2016,0 USD/ tona w
2012 r. do 1830,0 USD/ tona w 2013 r.). W 2013 r. największy producent aluminium w Tadżykistanie – koncern
TALKO wyprodukowała ogółem 216,4 tys. ton aluminium tj. o 20,6% mniej, niż w 2012 r. (20.03.2014)
- Zmiana stopy refinansowej
Bank Centralny Tadżykistanu podjął decyzję o obniżce stopy refinansowej o 0,7%. Aktualnie, wynosi ona 4,8%.
(06.03.2014)
Import środków transportu
W 2013 r. import samochodów do Tadżykistanu wyniósł 65600 szt. i był o około 22,0% wyższy, niż w 2012 r. Dla
porównania w 2009 r. import samochodów wyniósł 38,1 tys. szt., w 2010 r. – 34,2 tys. szt., w 2011 r. – 39,7 tys.
szt. a w 2012 r, - 51,8 tys. szt. Od 1 lutego br. wyszły w życie nowe przepisy dotyczące importu środków
transportu. I tak, zlikwidowano obowiązującą dotychczas ulgową stawkę celną wprowadzając na jej miejsce
jednolitą w wysokości 5%, a w przypadku samochodów powyżej 5 lat – w wysokości 7%. Niezależnie, na
importera nałożono obowiązek opłaty podatku VAT w wysokości 18% i podatku akcyzowego w wysokości
10%.(06.03.2014)
Sytuacja na rynku paliw
W roku ubiegłym Tadżykistan zaimportował ogółem 213,7 tys. ton LPG tj. o 38,1 % więcej niż w 2012 r.
Największymi dostawcami były: Kazachstan – 88,9%, Rosja – 6,5%, Turkmenia – 4,4% oraz Kirgizja – 0,2%. W
2013 r. Tadżykistan zakupił również 383,0 tys. ton paliw i produktów naftowych tj. o 26,3% więcej niż w 2012 r.,
w tym: 137,7 tys. ton benzyn, 147,8 tys. ton oleju napędowego oraz 57,7 tys. ton innych produktów naftowych.
Dostawy były głównie realizowane z Rosji (40,1%), Kazachstanu (10,6%), Turkmenii (4,7%) i Azerbejdżanu
(0,6%).(06.03.2014)
Dostawy gazu ziemnego z Uzbekistanu
Według informacji agencyjnych, Tadżykistan i Uzbekistan nie osiągnęły, jak na razie, porozumienia w sprawie
dostaw uzbekistańskiego gazu ziemnego w 2014 r. Tadżykistan jest zainteresowany dostawami 160,0 ml m3
gazu ziemnego głównie dla cementowni „Tadżykcement” oraz kombinatu aluminiowego „TALKO” . W 2013 r.
dostawy gazu ziemnego z Uzbekistanu nie były realizowane.(06.03.2014)
Wydobycie węgla
Jak poinformowało Ministerstwo Przemysłu i Nowych Technologii wydobycie węgla w 2013 r. wyniosło 518 tys.
ton i było o 25% wyższe niż w 2012 r. Wzrost wydobycia związany jest z przejściem na opalanie węglem około
150 przedsiębiorstw przemysłowych. Aktualnie, w sektorze wydobycia węgla w Tadżykistanie działają 162
przedsiębiorstwa.(06.03.2014)
- Inflacja
Według danych za 10 miesięcy br. inflacja wyniosła 3,1%. W październiku br., ceny na artykuły spożywcze
18
wzrosły o 0,6%, na wyroby przemysłowe o 0,2% i spadły o 0,1% na usługi.(27.12.2013)
- Okresowe zawieszenie ceł na paliwa importowane z Rosji
Rząd Federacji Rosyjskiej podjął decyzję o okresowym zawieszeniu od dnia 12 listopada br. ceł eksportowych na
paliwa dostarczane do Tadżykistanu. Oznacza to spadek cen detalicznych na benzynę AI-92 z 6,40 TJS do 5,0 TJS/
1 l. Aktualnie, największymi dostawcami paliw do Tadżykistanu są: Kirgizja (45,4%), Rosja (36,9%), Kazachstan
(6,6%) i Turkmenia (6%). (27.12.2013)
- Handel zagraniczny za 10 miesięcy 2013 r.
Obroty handlu zagranicznego wyniosły 4331,9 mln USD (105,0%), w tym eksport – 970, mln USD (87,7%), a
import – 3361,9 mln USD (111,4%). Deficyt bilansu handlowego wyniósł 2392,0 mln USD, w tym z krajami WNP –
1390,4 mln USD. Udział krajów WNP w ogólnych obrotach handlu zagranicznego Tadżykistanu wyniósł 40,6%, a
pozostałych – 59,4%. Struktura eksportu: metale nieszlachetne i wyroby z metali nieszlachetnych – 33,8%, środki
transportu oraz maszyny i urządzenia – 20,1%, materiały i wyroby włókiennicze -18,5%, produkty mineralne –
15,4% i pozostałe – 12,2%. Struktura importu: środki transportu oraz maszyny i urządzenia – 30,2%, produkty
mineralne -18,2%, produkty przemysłu chemicznego – 11,6%, produkty pochodzenia roślinnego – 8,9%, metale
nieszlachetne i wyroby z metali nieszlachetnych – 7,4%, drewno i wyroby z drewna – 5,4% oraz pozostałe –
18,3%.
Najważniejszymi partnerami handlowymi Tadżykistanu w eksporcie były: Turcja – 41,4%, Iran i Rosja po 10,5%,
Afganistan – 8,6%, Chiny – 8,0%, Szwajcaria - 6,4%, oraz Kazachstan – 6,3%, a w imporcie: Rosja – 20,9%,
Kazachstan – 14,5%, Chiny – 13,8%, Litwa -5,1%, USA – 4,9% oraz Kirgizja – 4,8%.(21.12.2013)
- Ranking Doing Business 2014
W opublikowanym niedawno rankingu Doing Business 2014 Tadżykistan zajął 143 miejsce na 189 badanych
krajów, co oznacza spadek o dwa miejsca w stosunku do 2012 roku. Jest to wynikiem niższych ocen w kategorii
„rejestracja przedsiębiorstw” (spadek o 10 miejsc) oraz „ochrona interesów” (spadek o 1 miejsce). Jednocześnie,
Tadżykistan awansował ze 189 miejsca na 159 w kategorii „ kredytowanie”, ze 179 miejsca na 178 w kategorii
„podatki” oraz utrzymał swoją ubiegłoroczną pozycję w kategoriach „wydawanie zezwoleń budowlanych”,
„podłączenie do energii elektrycznej”, „rejestracji własności” i „handel międzynarodowy”.(13.12.13)
- Zwolnienia z podatku VAT i cła
Gabinet Ministrów Tadżykistanu podjął decyzję o objęciu zwolnieniem w 2014 r. z opłaty podatku VAT i cła
niektórych podmiotów gospodarczych, w tym między innymi: Urzędu Miasta Duszanbe z tytułu importu środków
transportu publicznego, Kombinatu Metalurgicznego w Gissarze z importu maszyn i urządzeń, Tadżykistańsko –
Irańskiej spółki „Toj – Iron” z importu części zamiennych do ciągników, 2 firm ( nazw nie podano) realizujących
budowę hoteli w Duszanbe na import materiałów budowlanych oraz OAXK „Barki Totschik” na import mazutu na
potrzeby Elektrowni Cieplnej w Duszanbe.(13.12.13)
- Cofnięcie licencji
Narodowy Bank Tadżykistanu cofnął licencję na prowadzenie działalności przez kilka organizacji kredytowych, a
mianowicie: ZAO „Somonbonk”, MKO„Grant – Kredit”, MKF „Zanonimechrubon”, MKF „Kułczashma”, MKF
„Batanam”, MKF „Askarm”,MKF „Johnsuz”, MKF”Nasrin” i MKF„Nushor”. Aktualnie, w Tadżykistanie działa 18
banków, 80 instytucji mikrofinansowania oraz 46 funduszy mikrofinansowych. (13.12.13)
- Zmiana stopy refinansowej
Bank Centralny Tadżykistanu podjął decyzję o obniżce stopy refinansowej o 0,6%. Aktualnie, wynosi ona 5,5%. W
2012 r. stawka była czterokrotnie obniżana z 9,8% do 6,8%. Według danych na koniec sierpnia br. średnia
19
ważona stawka dla kredytów w walucie narodowej wynosiła 23,98%, a w walucie wymienialnej 22,63%.
(13.12.13)
- Prognoza MFW
Według ostatniej prognozy Międzynarodowego Funduszu Walutowego realny wzrost PKB Tadżykistanu wyniesie
w 2013 r. – 6,7%, a w 2014 r. – 5,8%, a inflacja, odpowiednio 7,5% i 7,2%. (13.12.13)
- Budowa magistrali kolejowej
W trakcie niedawnego posiedzenia Rady Koordynacyjnej ds. Centralno - Azjatyckiej Regionalnej Współpracy
Gospodarczej, Rosja zaproponowała budowę magistrali kolejowej Rosja – Kazachstan – Kirgizja – Tadżykistan,
która byłaby przedłużeniem aktualnie realizowanego projektu magistrali łączącej Tadżykistan – Afganistan i
Turkmenistan. (13.12.13)
- Porozumienie o współpracy w dziedzinie turystyki
Ministerstwo ds. kultury, informacji i turystyki Kirgizji wystąpiło z inicjatywą podpisania wielostronnego
porozumienia przez kraje Azji Centralnej w sprawie współpracy w dziedzinie turystyki. Została ona pozytywnie
oceniona przez rządy Tadżykistanu i Kazachstanu. W 2014 r. odbędą się w tej sprawie rozmowy w Kirgizji.
(13.12.13)
- Dostawy paliw płynnych
Według informacji Ministerstwa Energetyki, udział Rosji w dostawach paliw płynnych do Tadżykistanu wynosi
obecnie 38% ( w 2010 r. – 92%). Największym dostawcą paliw jest aktualnie Kirgizja z udziałem 43,2%. Na
koniec sierpnia br. import z Kirgizji wyniósł 107,4 tys. ton, a z Rosji – 94,1 tys. ton.(13.12.13)
- Wydobycie węgla kamiennego
Jak poinformowało Ministerstwo Rozwoju Gospodarczego i Handlu wydobycie węgla kamiennego na koniec III
kwartału br. wyniosło 353,5 tys. i było wyższe, niż w analogicznym okresie 2012 r., o 53,9 tys. ton. Jest to
związane z realizowanym w Tadżykistanie programem sukcesywnego przejścia gospodarki na węgiel, co wynika
rosnącego deficytu gazu ziemnego. Od 2007 r. na nowy rodzaj paliwa przeszło ponad 150
przedsiębiorstw.(13.12.13)
-Inwestycje w górnictwo Republiki Tadżykistanu
Od początku br. w rozwój przemysłu górniczego Tadżykistanu zainwestowano ok. 230 mln TJS (48,2 mln USD).
Według Ministerstwa Energetyki i Przemysłu RT środki zostały skierowane na modernizację technologiczną
produkcji pięciu krajowych przedsiębiorstw górniczych. W ciągu 10 miesięcy br. spółki górnicze wyprodukowały
produkcji o wartości 889,8 mln TJS, tzn. o 130,1 mln TJS więcej niż w roku 2012. (www.kob.tj) (20.11.2013)
- Wydobycie węgla w kopalniach obwodu Sughd wyniosło ok. 300 tys. ton
Zgodnie z informacją podaną przez portal informacyjny Pressa.tj, na dzień 01 listopada br. w kopalniach
północnego rejonu Republiki Tadżykistanu Sughd wydobyto 295,8 tys. ton węgla, czyli o 164 tys. ton więcej niż w
tym samym okresie roku poprzedniego. Na początek listopada br. na terytorium obwodu działało 779 punktów
sprzedaży węgla oraz 353 – skroplonego gazu ziemnego.(20.11.2013)
- Umowa międzyrządowa o budowie gazociągu
We wrześniu br. została podpisana tadżykistańsko – chińska umowa międzyrządowa o budowie gazociągu z
Turkmenistanu do Chin przez terytorium Tadżykistanu o długości 400 km o mocy przesyłowej 25 -30 mld m3
20
gazu/ rok. Gazociąg ma być przekazany do użytku w końcu 2016 roku. Ocenia się, że z tytułu realizacji projektu
wartość chińskich BIZ w gospodarkę Tadżykistanu wyniesie około 3 mld USD. Natomiast, opłata za tranzyt będzie
realizowana w dostawach gazu ziemnego. Aktualnie, zapotrzebowanie Tadżykistanu na ten surowiec oceniane
jest na poziomie 1 mld m3 rocznie. (17.10.13)
- Nowe stawki podatków na pierwotne aluminium i bawełnę
Komitet ds. podatków przy rządzie Republiki Tadżykistanu wprowadził nowe stawki podatkowe od sprzedaży
pierwotnego aluminium w wysokości 3 % oraz bawełny w wysokości 10%. Zarówno, aluminium, jak również
bawełna są podstawowymi towarami eksportowymi Tadżykistanu. Ich udział w eksporcie wynosi: w przypadku
aluminium – 80%, a w przypadku bawełny – 16%. (17.10.13)
- Grant Azjatyckiego Banku Rozwoju
Azjatycki Bank Rozwoju przyznał Tadżykistanowi grant w wysokości 70 mln USD na rozwój współpracy
regionalnej. Środki mają być przeznaczone głównie na poprawę infrastruktury drogowej, podniesienia poziomu
bezpieczeństwa dróg i ich obsługi technicznej oraz sytuacji miejscowej ludności. (17.10.13)
- Ulgi dla nowo powstających przedsiębiorstw w branży tekstylnej
Komitet ds. podatków przy rządzie Republiki Tadżykistanu wprowadził szereg ulg podatkowych dla nowo
powstających przedsiębiorstw branży tekstylnej realizujących tzw. pełny cykl produkcyjny ( od przetwórstwa
bawełny do produkcji gotowych wyrobów tekstylnych). Obejmują one zwolnienia: z podatku dochodowego, z
podatku od nieruchomości, z podatku VAT w przypadku eksportu oraz zwolnienie z cła i podatku VAT na towary
wwożone na potrzeby przedsiębiorstwa. Okres obowiązywania ulgi wynosi 12 lat, poczynając od 1 stycznia roku
w którym przedsiębiorstwo zostało zarejestrowane. (17.10.13)
- Wysokie poparcie dla członkostwa w Unii Celnej i Wspólnej Przestrzeni Gospodarczej
Według badań Euroazjatyckiego Banku Rozwoju (EDB) oraz Międzynarodowej Agencji „ Euroasian Monitor”
największe poparcie dla przystąpienia do obu organizacji odnotowano w Uzbekistanie (77%), Tadżykistanie
(75%), Kirgistanie (72%), Armenii (67%), Gruzji (59%), w Mołdawii (54%) i na Ukrainie ( 50%), a najniższe – w
Azerbejdżanie (37%). Badanie przeprowadzono na grupie 14 tys. osób z 11 krajów WNP i Gruzji. (17.10.13)
- Wzrost produkcji przemysłowej w Tadżykistanie w okresie I-VIII 2013 r. wyniósł 3,7%
W okresie I - VIII 2013 r. w Tadżykistanie wyprodukowano produkcji przemysłowej na sumę około 1,2 mld USD.
Udział przemysłu wydobywczego w łącznej wielkości produkcji przemysłowej wyniósł 12,7%, przemysłu
przetwórczego – 65%, zaś produkcji i dystrybucji energii elektrycznej, gazu i wody – 22,3% (Asia-Plus).
(17.09.2013)
- Import gazu skroplonego do Tadżykistanu
Od początku 2013 roku, Tadżykistan zaimportował około 135 tysięcy ton gazu skroplonego. Gaz skroplony jest
przywożony do RT transportem samochodowym i kolejowym, głównie z Kazachstanu (Asia-Plus). (17.09.2013)
- Wykaz ulg dla przedsiębiorstw, zajmujących się przerobem bawełny
Komitet Skarbowy Tadżykistanu opublikował Instrukcję opodatkowania dla nowo powstających przedsiębiorstw,
zajmujących się przetwórstwem bawełny. Instrukcja zawiera wykaz ulg, takich jak: zwolnienia z opłat podatków
celnych i podatku VAT dla firm, wwożących towar na własne potrzeby, zwolnienie z podatku VAT dla firm
eksportujących, zwolnienie firm z podatku od zysku i z podatku od nieruchomości. (Asia-Plus) (16.09.2013)
-Inwestycje zagraniczne
21
W I kwartale br. wartość inwestycji zagranicznych wyniosła 182,2 mln USD ( w tym 62,4 mln USD – BIZ) i wzrosła,
w stosunku do analogicznego okresu ubiegłego roku, o 26,2%. Najwięksi inwe- storzy to: Rosja – 46,3 mln USD,
Turcja 46,0 mln USD, Chiny – 29,2 mln USD i Iran – 15,0 mln USD, a z krajów europejskich: Szwecja – 4,9 mln
USD oraz Wielka Brytania – 4,2 mln USD. (26.08.13)
-Inflacja w I półroczu
Według informacji Agencji ds. statystyki przy Prezydencie RT w I półroczu br. inflacja w sektorze konsumenckim
wyniosła 1,6%. Największy wzrost cen dotyczył towarów przemysłowych (2,8%), natomiast ceny żywności
wzrosły o 1,1%, a płatnych usług o 2,0%. (26.08.13)
-Sytuacja w handlu zagranicznym
W I półroczu br. obroty handlowe Tadżykistanu wyniosły około 2527,3 mln USD ( dynamika 104,0%), w tym:
eksport – 612,3 mln USD (91,4%), a import – 1915,0 mln USD ( 108,7%). Największymi partnerami handlowymi w
tym okresie były: Rosja – 436,0 mln USD, Kazachstan – 330,0 mln USD, Turcja – 305,0 mln USD i Chiny – 274,0
mln USD. 2(6.08.13)
-Eksport węgla
W związku z przystąpieniem do WTO, rząd Tadżykistanu zniósł obowiązujący do 1 maja 2012 roku zakaz
eksportu węgla. W I półroczu br. wydobycie węgla wyniosło ponad 140,0 tys. ton i było około dwukrotnie wyższe,
niż w I półroczu 2012 roku. (26.08.13)
-Spadek eksportu aluminium
W I półroczu Tadżykistan wyeksportował 109,0 tys. ton surowego aluminium tj. o przeszło 27,0% mniej, niż w
analogicznym okresie 2012 roku. Powodem spadku eksportu, jest całkowite wstrzy- manie od początku br. przez
Uzbekistan dostaw gazu ziemnego do Tadżykistanu. W 2012 r. import gazu ziemnego z Uzbekistanu wyniósł 125
mln m3. (26.08.13)
-Obniżka stopy refinansowej
Narodowy Bank Tadżykistanu obniżył stopę oprocentowania kredytu refinansowego o 0,4% do poziomu 6,1%.
(26.08.13)
-Zadłużenie zagraniczne
Zadłużenie zagraniczne Tadżykistanu w I półroczu br. wyniosło 2132,82 mln USD tj.28.5% od PKB i w porównaniu
do początku roku zmniejszyło się o 36,6 mln USD. Największe zadłużenie Tadży- kistan ma wobec Chin ( ok.
890,0 mln USD). (26.08.13)
-Zapasy złota
Na koniec czerwca br. zapasy złota w Tadżykistanie wyniosły 11 ton. (26.08.13)
-Sytuacja na rynku bawełny
Według informacji Ministerstwa Rolnictwa w latach następnych nastąpi sukcesywne zmniejszenie powierzchni
upraw bawełny. Powodem tego jest obniżka cen na bawełnę na rynku światowym ( z 5 tys. USD/ tona w latach
2009-2010 do 1,7 tys.). Tylko w ostatnich 2 latach powierzchnia upraw zmniejszyła się z 200 tys. ha do 191
tys.ha. (26.08.13)
- Tadżykistan w WTO
22
W dniu 3 marca 2013 r. Tadżykistan, po 11 latach negocjacji, został 159 członkiem Światowej Organizacji Handlu.
12.04.13
-Import pszenicy
W okresie styczeń –luty import pszenicy wyniósł 107483,5 ton i był o 51,4 tys. ton niższy, niż w analogicznym
okresie 2012 r., a import mąki spadł o przeszło 59,2 tys. ton. W ocenie ekspertów, sytuacja ta wynika z
nasycenia rynku, bowiem w 2 ostatnich latach Tadżykistan importował prawie dwukrotne więcej ww. artykułów ,
niż wynosiło faktyczne zapotrzebowanie. 12.04.13
-Działalność inwestycyjna
Jak poinformowało Ministerstwo Rozwoju Gospodarczego i Handlu, w styczniu 2013 r. wartość inwestycji z
uwzględnieniem wszystkich źródeł finansowania wyniosła 35,3 mln USD i była tym samym o około 23,2% niższa,
niż w analogicznym okresie 2012 r. Najwięcej inwestycji (37,4%) zrealizowano w sektorze państwowym, w
prywatnym – 33,9%,wspólnych przedsiębiorstw – 8,5% i firm zagranicznych – 20,2%. 12.04.13
-Inflacja w lutym
W lutym br. inflacja wyniosła 0,6%, od początku roku – 1,1%, a w odniesieniu do lutego 2012 r. – 7%. Według
prognozy Ministerstwa Finansów w 2013 r. inflacja powinna wynieść 9%. 12.04.13
- Przekazy pieniężne z zagranicy
W lutym 2013 r. obywatele tadżyccy zatrudnieni za granicą zrealizowali do kraju przekazy pieniężne na kwotę
180,3 mln USD (109,0%), a za 2 miesiące 2013 r. ogółem na kwotę 360,0 mln USD. Dla przypomnienia, w 2012 r.
wartość zrealizowanych przekazów wyniosła 3595,2 mln USD, co stanowi 48% ubiegłorocznego PKB kraju. Pod
względem wielkości zrealizowanych przekazów przez osoby fizyczne w 2012 r. Tadżykistan zajął 2 miejsce po
Uzbekistanie, którego obywatele przekazali do kraju 5693,0 mln USD. 12.04.13
-Tadżykistan w raporcie UNDP
W ostatnim raporcie Programu Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju ONZ (UNDP) Tadżykistan został zaliczony do
krajów o średnim poziomie życia i sklasyfikowany na 125 miejscu. Wśród krajów WNP najwyższe miejsce
zajmują: Białoruś (50 miejsce), Rosja (55) i Kazachstan (69), a następnie: Gruzja (72), Ukraina (78), Azerbejdżan
(82), Armenia (87), Turkmenistan (102), Mołdawia (113) i Uzbekistan (114). 12.04.13
-Likwidacja podatku od sprzedaży detalicznej
Zgodnie z nowym Kodeksem Podatkowym, od 1.01.2013 r. w Tadżykistanie zlikwidowano 3%- podatek od
sprzedaży detalicznej. Poza tym, do 2015 r. będzie obniżona stawka podatku drogowego z 2% do 0,5%, a w 2017
r. podatek przestanie w ogóle obowiązywać. Do 2017 r. sukcesywnie będzie również obniżany podatek od zysku,
który dzisiaj wynosi 15% dla producentów i 25% dla pozostałych. W 2015 r. stawka ww. podatku dla
producentów powinna wynieść 14%, a w 2017 r, - 13%. 11.02.13
-Zmniejszenie tranzytu towarów przez terytorium Tadżykistanu
W związku ze zmniejszeniem przez Uzbekistan tranzytu towarów przez terytorium Tadżykistanu, w 2012 r.
odnotowano 24% spadek przewozów tranzytowych. Natomiast, w stosunku do 2010 r. Przewozy zmniejszyły się o
około 67%.11.02.13
-Wydobycie węgla
23
W 2012 r. wydobycie węgla wyniosło 412 tys. ton tj. o 175 tys. ton więcej, niż w 2011 r. Z uwzględnieniem
dostaw z importu oraz zapasów z lat ubiegłych, sprzedaż węgla wyniosła 444 tys. ton i była o około 46% wyższa
niż w 2011 r. Zwiększenie wydobycia i sprzedaży węgla jest związane z sukcesywnym przejściem gospodarki
tadżykistańskiej z gazu ziemnego na węgiel. Według danych Ministerstwa Energetyki i Przemysłu na bazie węgla
działa obecnie już około 160 przedsiębiorstw, a roczne zapotrzebowanie na ten surowiec wynosi 200 tys.
ton.11.02.13
-Wydobycie złota
W 2012 r. wydobyto ogółem 2400,9 kg złota tj. o 7% więcej, niż w 2011 r. Największymi producentami złota w
2012 r. były: tadżykistańsko – chińska spółka „Zarofszon” (1511 kg), tadżykistańsko – kanadyjska spółka
„Aprelevka” ( 442 kg), „Artel Odina” ( 150 kg) i „Takom Gold„ ( 21 kg). 11.02.13
- Rosja zniosła cła na dostawy paliw i smarów do Tadżykistanu
Jak poinformował ze za Ministerstwem Energetyki i Przemysłu Tadżykistanu portal www.TJinform.com, 6 lutego
br. Rosja zniosła cła na dostawy paliw i smarów do Tadżykistanu. Międzyrządowe porozumienie w sprawie
dostaw artykułów ropopochodnych z Rosji do Tadżykistanu podpisali w Moskwie minister Energetyki i Przemysłu
Tadżykistanu Gul Szerali i minister Energetyki Rosji Aleksander Nowak. Dokument przewiduje bezcłowe dostawy
paliw i smarów na wewnętrzne potrzeby Tadżykistanu; w przypadku dostaw przewyższających wewnętrzne
zapotrzebowanie rynku tadżykistańskiego, będą na nie nakładane w Rosji cła eksportowe. Tadżykistan określił
swoje zapotrzebowanie na artykuły ropopochodne na poziomie jednego miliona ton, z których 70% to olej
napędowy i benzyna (wielkość ta uwzględnia wzrost zapotrzebowania wewnętrznego) . Zgodnie z dokumentem,
corocznie, do 1 października będzie obliczane zapotrzebowanie Tadżykistanu na paliwa i smary na kolejny rok.
(9.02.2013 r.)
-Wolne Strefy Ekonomiczne
Obecnie, w Tadżykistanie funkcjonują 4 Wolne Strefy Ekonomiczne, a mianowicie: WSE „Sugd”, która skupia 20
podmiotów gospodarczych, WSE „Piandż” (7), WSE „Dangara” (5) oraz WSE „Iszkaszim” (0). W 2011 r. ogólna
wartość inwestycji w WSE wyniosła 12 mln TJS, a za 11 miesięcy 2012 r. – 20 mln TJS. Według prognoz
Ministerstwa Rozwoju Gospodarczego i Handlu w najbliższych latach wartość inwestycji w strefy powinna
osiągnąć poziom około 365,0 mln TJS (80,0 mln USD). 22.01.13
-Import ropy i produktów naftowych
W okresie styczeń – listopad 2012 r. import ropy i produktów naftowych wyniósł 329 tys. ton i był tym samym o
97 tys. ton niższy, niż w analogicznym okresie 2011 r. Największym dostawcą jest Rosja (62,3%). 22.01.13
-Inflacja za 11 miesięcy 2012 roku
W listopadzie 2012 r. CPI wyniósł 100,2%, w tym: na artykuły rolno-spożywcze o 99,0%, na przemysłowe –
100,7%, a na płatne usługi na rzecz ludności – 100,0%. Natomiast, w porównaniu do grudnia 2011 r. wzrósł o
106,3%, w tym: na artykuły rolno-spożywcze o 105,6%, na przemysłowe o 106,2%, a na płatne usługi o 109,6%.
Tym samym, średniomiesięczne tempo inflacji w sektorze konsumpcyjnym wyniosło 0,6% ( w analogicznym
okresie 2011 r. – 0,8%). W tym samym okresie, w porównaniu do grudnia 2011 r., PPI wzrósł o 110,2%, w tym: w
branży wydobywczej o 105,1%, produkcji przemysłowej o 108,0% oraz produkcji i dystrybucji energii
elektrycznej, gazu ziemnego i wody o 120,9%. 22.01.13
-PKB za 11 miesięcy 2012 roku
Według informacji Banku Centralnego Tadżykistanu, w okresie styczeń – listopad 2012 r. PKB osiągnął wartość
24
32,6 mld TJS ( 6,8 mld USD) i w porównaniu do analogicznego okresu 2011 r. wzrósł o 107,5%. Największy wpływ
na tempo wzrostu PKB miały: handel detaliczny ( dyna-mika - 117,1%) i usługi (114,5%), rolnictwo i produkcja
przemysłowa ( po 109,0%). Inflacja osiągnęła poziom 6,3% i była niższa o 2,8%, niż za 11 miesięcy 2011 r.
Tempo wzrostu inflacji determinowane było głównie wzrostem cen na usługi o 9,6%, na towary przemysłowe o
6,2% oraz na artykuły spożywcze o 5,6%. Wpływ na zmniejszenie presji inflacyjnej miała również decyzja Banku
Centralnego o obniżeniu stopy refinansowania z 9,8% do 6,5%. 22.01.13
-Zadłużenie zagraniczne
Jak poinformował na konferencji prasowej Minister Finansów S.Nadżiddinow, dług zagraniczny Tadżykistanu
wynosi aktualnie 2,3 mld USD (33,0% od PKB) i jest obsługiwany na bieżąco. Przy czym, jak stwierdził, rząd
Tadżykistanu jest zainteresowany wyłącznie pozyskiwaniem grantów i kredytów ulgowych. Zgodnie z przyjętym
przez Parlament „Programem pozyskiwania kredytów zagranicznych na lata 2013 – 2015” ich wartość określono
na około 555,5 mln USD. 22.01.13
- Przekazy pieniężne
W listopadzie 2012 r. obywatele tadżyccy zatrudnieni za granicą zrealizowali do kraju przekazy pieniężne na
kwotę 305,0 mln USD (111%), a za 11 miesięcy 2012 r. ogółem na kwotę 3,3 mld USD ( 133,0%). Według Służby
Migracyjnej TJ w okresie 11 miesięcy do pracy za granicą wyjechało 825 tys. osób, a powróciło 575 tys. Najwięcej
obywateli Tadżykistanu ( ponad 1 mln osób) jest zatrudnionych w Federacji Rosyjskiej. 22.01.13
-Tadżykistan w Global Competitiveness Index 2012- 2013
Tadżykistan zajął 135 miejsce wśród 144 krajów w rankingu World Economic Forum dot. ochrony praw
kredytobiorców. Oznacza to spadek o 39 miejsc w stosunku do analogicznego rankingu z lat 2010/2011. Pierwszą
dziesiątkę krajów o najlepszej ochronie kredytobiorców otwierają: Hongkong, Kenia, Kirgizja, Łotwa i Malezja.
22.01.13
-Zwolnienia z cła
Zgodnie z przyjętą przez Parlament Tadżykistanu w dniu 7 grudnia 2012 r. poprawką do Kodeksu Celnego od 1
stycznia 2013 r. zwolniony został z opłat celnych import następujących towarów:
· metali i kamieni szlachetnych przekazywanych na rzecz skarbu państwa,
· artykułów dostarczanych w ramach pomocy humanitarnej,
· maszyn rolniczych i urządzeń, zgodnie z wykazem zatwierdzonym przez rząd,
· lekarstw, środków i urządzeń medycznych i farmakologicznych, zgodnie z
wykazem zatwierdzonym przez rząd,
· materiałów dla projektów rządowych realizowanych w ramach grantów oraz dla
innych ważnych obiektów zgodnie z wykazem zatwierdzonym przez rząd,
· włókna bawełnianego, pierwotnego aluminium oraz sprzętu specjalistycznego dla
osób niepełnosprawnych,
· nowych technologii 22.01.13
- Wydobycie węgla
25
W okresie styczeń – listopad 2012 r. wydobycie węgla wyniosło 397,1 ton tj. o 174,7 tys. ton więcej, niż w
analogicznym okresie 2011 r. Obecnie, na terytorium kraju zlokalizowano około 40 złóż węgla ocenianymi na 5
mld ton. 22.01.13
- Wzrost importu cukru
W 2012 r. Tadżykistan zaimportował ogółem 110,5 tys. ton cukru na wartość 63,6 mln USD tj. o przeszło 18 tys.
ton więcej, niż w 2011 r. Głównymi dostawcami były: Białoruś ( udział w imporcie – 23,1%) i Rosja (17,3%).
22.01.13
2013 rok
- Import cukru w Tadżykistanie
Jak poinformowało Ministerstwo Rozwoju Gospodarczego i Handlu Republiki Tadżykistanu, od początku 2012 roku
do końca listopada ub.r. Tadżykistan zaimportował 110,5 tys. ton cukru na kwotę 63,6 mln USD, czyli o 18 tys.
ton więcej niż przed rokiem. Obecnie średnia cena hurtowa cukru na granicy Tadżykistanu wynosi 576 USD za
tonę. Głównymi dostawcami cukru do Tadżykistanu są: Białoruś (23,1%), Rosja (17,3%), Azerbejdżan (2,1%),
Iran, Afganistan i inne.
(13.12.2012 r.)
-Urząd celny podał wykaz towarów, które zostały zwolnione z cła
Zgodnie z wniesionymi w dniu 7 grudnia br. przez Parlament Tadżykistanu poprawkami do Kodeksu Celnego RT,
został zwolniony z opłat celnych wwóz do tego kraju 11 pozycji towarowych. Są to:
- środki walutowe oraz papiery wartościowe,
- metale i kamienie szlachetne, wwożone przez NBT i Ministerstwo Finansów, przeznaczone na rezerwy
państwowe,
- pomoc humanitarna,
- sprzęt rolniczy, urządzenia produkcyjno-technologiczne i części zamienne do nich, wykaz których zatwierdza
Rząd RT,
- lekarstwa, sprzęt medyczny i farmaceutyczny oraz narzędzia medyczne, wykaz których zatwierdza rząd RT,
- materiały wwożone dla realizacji projektów w ramach grantów oraz materiały do budowy szczególnie ważnych
obiektów, wykaz których zatwierdza rząd RT,
- tkaniny bawełniane,
- aluminium,
- towary specjalistyczne do użytku indywidualnego dla niepełnosprawnych.
(13.12.2012 r.)
26
- Tadżykistan we wskaźniku zagrożenia terroryzmem
W opracowanym przez Institute for Economics & Peace (Instytut Ekonomii i Pokoju) pierwszym na świecie
wskaźniku zagrożenia terroryzmem - Global Terrorism Index, Tadżykistan zajmuje 59 miejsce wśród 158 krajów
najbardziej zagrożonych terroryzmem. Indeks sporządzony został na podstawie danych z ostatnich 10 lat,
dostarczonych przez University of Maryland for the National Consortium for the Study of Terrorism and
Responses to Terrorism. Głównymi wskaźnikami do sporządzenia wykazu były: liczba ataków terrorystycznych,
liczba ofiar śmiertelnych i rannych na skutek takich ataków oraz ilość zniszczonych domów i posiadłości. Dla
porównania, Polska zajmuje w indeksie118 pozycję, Niemcy – 62, a USA – 41 pozycję. Wg autorów, najbardziej
zagrożone terroryzmem są kolejno: Irak, Pakistan, Afganistan, Indie, Jemen, Somalia, Nigeria, Tajlandia, Rosja i
Filipiny. Indeks dostępny jest na stroniehttp://www.visionofhumanity.org/globalterrorismindex/#/2011/OVER/
(12.12.2012 r.)
- Tadżykistan będzie 159 członkiem Światowej Organizacji Handlu
10 grudnia 2012 roku Prezydent Republiki Tadżykistanu Emomali Rahmon i Dyrektor Generalny Światowej
Organizacji Handlu Pascal Lamy podpisali dokument dotyczący akcesji Tadżykistanu do WTO. Protokół powinien
być ratyfikowany przez Parlament Tadżykistanu do dnia 7 czerwca 2013 roku. W ciągu 30 dni od ratyfikacji
Tadżykistan stanie się pełnoprawnym członkiem organizacji. Wniosek o akcesję do WTO Tadżykistan złożył w
2001 roku. (11.12.2012 r.)
- Tadżykistan w raporcie Doing Business 2013
W opublikowanym 23 października 2012 roku dorocznym raporcie Doing Business 2013 opracowanym wspólnie
przez Bank Światowy i podporządkowaną mu instytucję kredytową International Finance Corp. Tadżykistan zajął
141 miejsce wśród 185 ocenianych na całym świecie krajów. W raporcie za rok poprzedni Tadżykistan zajmował
147 miejsce wśród 183 oceniianych krajów. Polska jest obecnie w rankingu "Doing Business" na 55
miejscu, w zeszłym roku było to 62 miejsce. (24.10.2012 r.)
-Inflacja
W lipcu 2012 r. CPI wyniósł 100,4%, w tym: na artykuły rolno-spożywcze – 100,5%, na przemysłowe – 100,3%, a
na płatne usługi dla ludności – 100,3%. Natomiast, w okresie styczeń – lipiec, w porównaniu do grudnia 2011 r.
CPI wzrósł o 102,9%. Średniomiesięczne tempo inflacji w sektorze konsumentów wyniosło 0,4% ( w analogicznym
okresie 2011 r. – 1,1%). W porównaniu do czerwca, w lipcu br. PPI wyniósł 99,9%, a od początku roku, w
stosunku do grudnia 2011 r. -103,4%. (09.10.12)
-Płace
Na koniec czerwca br. średnia nominalna płaca na 1 zatrudnionego (551,49 TJS) wzrosła w porównaniu do maja o
7,9%, a w stosunku do analogicznego okresu roku ubiegłego, o 21,6%. W tym samym okresie, minimalna płaca
wyniosła 80,00 TJS. Najniższe płace odnotowano w rolnictwie (130,76 TJS), a najwyższe w przemyśle
wydobywczym (1282,78 TJS) i budow- nictwie ( 1299,69 TJS). Natomiast, w sektorze usług najwyższe płace
odnotowano w bankowości ( 1834,68 TJS). Od 1 stycznia 2013 r. minimalna płaca wyniesie 200,00 TJS a
minimalna eme- rytura 104,00 TJS. (09.10.12)
-Przemysł
W styczniu - lipcu br. wartość zrealizowanej produkcji przemysłowej wyniosła w cenach bieżących 5170,5 mln TJS
( dynamika 112,%). (09.10.12)
-Działalność inwestycyjna i budownictwo
Łączna wartość nakładów inwestycyjnych (w cenach bieżących) wyniosła 2088,6 mln TJS (73,6%), z której to
27
kwoty około 34,3% wydatkowano na inwestycje w sektorze energii elektrycznej. (09.10.12)
-Transport
W styczniu – lipcu br. wielkość przewozów towarowych ogółem wyniosła 36826,8 tys. ton i była tym samym o 2,5
% wyższa, niż w analogicznym okresie 2011 r. Poza tym, wszystkimi środkami transportu przewieziono ogółem
3474,3 tys. pasażerów (117,3%). (09.10.12)
- Handel i usługi
Za 7 miesięcy br. wielkość sprzedaży detalicznej ( w tym: remonty samochodów i innych artykułow
gospodarstwa domowego) wyniosła 1033,5 mln TJS (118,5%), a bazarów itp. – 5101,3 mln TJS. Udział artykułów
rolno – spożywczych w sprzedaży detalicznej ogółem wyniósł 48,8%, a przemysłowych -51,2%. Około 98,9%
towarów była zrealizowana przez handel prywatny. W tym samym okresie, wartość zrealizowanych płatnych
usług dla ludności wyniosła 4891,6 mln. TJS (113,7%). (09.10.12)
-Rolnictwo
Ogólna wartość produkcji rolnej za 7 miesięcy br. w cenach bieżących wyniosła 5950,7 mln TJS (108,5%), w tym:
produkcji roślinnej – 1985,6 mln TJS (106,5%) a zwierzęcej – 3965,1 mln TJS (109,5%). (09.10.12)
-Handel zagraniczny
W okresie styczeń – lipiec br. obroty handlu zagranicznego wyniosły 2828,6 mln USD (111,0%) , w tym eksport –
775,1 mln USD (99,4%), a import – 2053,5 mln USD (116,0%). Bilans handlowy był ujemny i wyniósł 1278.4 mln
USD. Udział krajów WNP w ogólnych obrotach handlowych wyniósł 43,5%, a pozostałych – 56,5%. Deficyt bilansu
handlowego z krajami WNP wynosi 958,9 mln USD, a z pozostałymi – 319,5 mln USD. Głównymi partnerami
handlowymi Tadżykistanu w eksporcie są: Turcja – 35,4%, Chiny – 18,2% i Afganistan – 10,3%, a w imporcie:
Rosja – 24,7%, Kazachstan – 15,5% i Chiny – 10,7%. (09.10.12)
-Poszukiwanie złóż ropy naftowej i gazu ziemnego
Według informacji Tethys Petroleum w Tadżykistanie odkryto znaczące pokłady gazu ziemnego i ropy naftowej.
Zasoby szacowane są na około 27,5 mld ekwiwalentnych baryłek ropy naftowej, z których 69% stanowi gaz
ziemny, a 31% ropa naftowa. (09.10.12)
-Import paliw i produktów naftowych
Według informacji Ministerstwa Rozwoju Gospodarczego i Handlu w ciągu 7 miesięcy br. Tadżykistan
zaimportował 201,9 mln ton paliw i produktów naftowych tj. o 80 tys. ton mniej, niż w analogicznym okresie
2011 r. Największym dostawcą paliw i produktów naftowych była Rosja (59,5% ogółu dostaw), Turkmenistan
(27,7%), Kirgistan (7,9%) i Kazachstan (4,8%). Należy podkreślić, że udział dostaw Rosji zmniejszył się, w
stosunku do analogicznego okresu 2011 r, o około 24%. Międzynarodowa Islamska Korporacja Handlowo –
Finansowa (ITFC) przekaże rządowi Tadżykistanu 50,00 mln USD na sfinansowanie importu benzyn i oleju
napędowego. (09.10.12)
-Budowa rafinerii ropy naftowej
W czerwcu br. rząd Tadzykistanu podjął decyzję o budowie na południu kraju rafinerii ropy naftowej o mocy 300
tys. ton/ rok. Aktualnie, w Tadżykistanie działa 1 zakład przetwórstwa ropy naftowej w Kanibadamo mocy 50 tys.
ton/ rok, a w stadium końcowym znajduje się budowa kolejnego zakładu w regionie Szachrinawskim o mocy 100
tys.ton/rok. Roczne zapotrzebowanie na produkty naftowe w Tadżykistanie wynosi około 800 tys.ton. (09.10.12)
-Obniżka stopy refinansowania
28
Bank Centralny Tadżykistanu obniżył do poziomu 6,5% stopę refinansowania. (09.10.12)
-Kursy walut
Według informacji Banku Centralnego, w czerwcu 2012 r. kurs 1 USD = 4,7650 TJS, 1 EUR = 5,8931 TJS, a RUB =
0,1477 TJS. (09.10.12)
- Nowe ustawy o charakterze gospodarczym
30 lipca 2012 roku Prezydent RT podpisał kilka ustaw, w tym trzy o charakterze gospodarczym. Są to: „Ustawa
dotycząca bezpieczeństwa produktów żywnościowych”, "Ustawa w sprawie racjonalnego przygotowania,
przechowywania i wykorzystania materiału siewnego" oraz „Ustawa o wprowadzeniu zmian i poprawek do
Kodeksu Ziemnego Republiki Tadżykistanu". (03.08.2012 r.)
- Spotkanie Prezydenta RT z przedstawicielami Parlamentu Europejskiego
16 lipca 2012 Prezydent Tadżykistanu, Emonali Rahmon przyjął delegację Parlamentu Europejskiego na czele z
p.Struan Stevenson. Głównym tematem spotkania był stan i perspektywy dalszego rozwoju współpracy między
Tadżykistanem a Unią Europejską. Posłowie zapewnili Prezydenta o planowanym zwiekszeniu pomocy
technicznej ze strony UE dla wzmocnienia kontroli granicznej na granicy Tadżykistanu z Afganistanem. Ponadto,
wg Prezydenta Rahmona i europosła Struan Stevensona efektywne wykorzystanie wody i zasobów
energetycznych w Tadżykistanie wpłynie pozytywnie na rozwój gospodarki i sektora rolnego w całej Azji
Srodkowej. (24.07.2012 r. )
- Spotkanie Prezydenta RT ze specjalnym wysłaninnikiem UE ds. Azji Centralnej
W dniu 23 lipca 2012 w stolicy Tadzykistanu - Duszanbe odbyło się spotkanie Prezydenta Republiki Tadżykistanu
Emomali Rahmona ze specjalnym wysłaninnikiem Unii Europejskiej ds. Azji Centralnej Patricią Flor.Podczas
rozmów obie strony pozytywnie oceniły proces realizacji umowy o współpracy i partnerstwie (PCA) miedzy UE a
Tadżykistanem, jak rownież realizację unijnej strategii dla Azji Centralnej na lata 2007-2013. Omówione zostały
kwestie dotyczące współpracy w dziedzinie pomocy socjalnej, poprawy sytuacji w sektorze opieki zdrowotnej,
edukacji, przemysłu, energii oraz transportu w Tadżykistanie, a także działania na rzecz poszanowania praw
czlowieka w regionie. Podczas spotkania poruszono również kwestie dotyczące ustanowienia pokoju w
Afganistanie. (24.07.2012 r.)
- Spotkanie Ambasadora RP z wiceministrem Rozwoju Gorspodarczego i Handlu RT
W dniu 19 lipca 2012 w stolicy Tadżykistanu, Duszanbe, odbyło sie spotkanie p. H. Fakerowa - wiceministra
Rozwoju Gorspodarczego i Handlu RT z p. Marianem Przeździeckim - Ambasadorem RP w Tadżyskistanie,
rezydującym w Taszkencie (Uzbekistan). Podczas rozmów omówiono stan i perspektywy dalszego rozwoju
współpracy gospodarczej między obu krajami. Strony oceniły stan i perspektywy rozwoju współpracy
gospodarczej między Polską i Tadżykistanem. Ambasador Przeździecki podkreslił, że Polska jest gotowa wspierać
rozwój gospodarczy Tadzykistanu. (24.07.2012 r. źródło: www.news.tj)
- Kursy walut
Według informacji Banku Narodowego w maju br. kurs 1 USD = 4,7614 TJS, 1 EUR = 6,1206 TJS a 1 RUB =
0,1557 TJS. (06.07.12)
- Inflacja w maju
W stosunku do kwietnia br., w maju inflacja wyniosła 0,4%. Natomiast, w okresie styczeń – maj Indeks Cen
Konsumenta wyniósł 100,4%, w tym: na produkty spożywcze – 100,8%, przemysłowe - 100,7% i płatne usługi –
98,5%. W odniesieniu do analogicznego okresu roku ubiegłego inflacja wyniosła 102,3%, w tym: na produkty
29
spożywcze – 99,5%, przemysłowe -103,2% i płatne usługi – 112,8%. Średniomiesięczne tempo inflacji w sektorze
konsumenckim było na poziomie 0,46% ( w 2011 r. – 1,4%). (06.07.12)
- Imdeks Cen Producenta w maju
W stosunku do kwietnia, w maju br. dynamika PPI wyniosła 100,8% a w okresie styczeń – maj, w stosunku do
grudnia 2011 r., – 106,3%. (06.07.12)
-Handlel zagraniczny
Za 5 miesięcy br. obroty handlu zagranicznego Tadżykistanu wyniosły 2036,1 mln USD (109%), w tym: eksport 557,3 mln USD (106,8%), a import – 1478,8 mln USD (116,5%). Najważniejszymi partnetami handlowymi w
eksporcie były: Turcja (39,1%), Chiny (19,1%) i Afganistan (9,0%), a w imporcie: Rosja (25,0%), Kazachstan
(15,9%) i Chiny (9,4%). (06.07.12)
-Granty z UE i Banku Światowego
Unia Europejska po raz kolejny udzieliła finansowego wsparcia Tadżykistanowi w wysokości 1,2 mln EUR na
realizację projektu „ jedno okienko”. Ogólna pomoc dla Tadżykistanu ze strony UE od 1992 r. wyniosła ogółem
550,0 mln EUR, w tym w latach 2007 -2010 - 66,0 mln EUR. Natomiast, Bank Światowy przyznał grant w
wysokości 10 mln USD na sfinansowanie projektu podniesienia konkurencyjności sektora prywatnego.(06.07.12)
- Poprawka do budżetu państwa na 2012 rok
Parlament Tadżykistanu jednogłośnie przyjął poprawkę do budżetu państwa zgodnie z którą Ministerstwo
Zdrowia zostało zwolnione z podatku VAT i opłat celnych na import 2 tomografów komputerowych. Niezależnie,
podjęto decyzję o zwolnieniu z ww. podatku i opłat importu 1 mln szt. aparatów telefonicznych, które maja być
zainstalowane w mieszkaniach osób najuboższych. (06.07.12)
-Współpraca gospodarcza Tadżykistan – Chiny
Jak podała Agencja Informacyjna ASIA Plus, w trakcie ostatniej wizyty Prezydenta Republiki Tadżykistanu w
Pekinie uzgodniono, że Tadżykistan otrzyma od Chin w różnej formie (grantów, pomocy technicznej i kredytów
ulgowych) około 1 mld USD. (06.07.12)
- Nowe inwestycje w SSE „Sugd”
W SSE „Sugd” rozpoczęły działalność 3 nowe podmioty gospodarcze, a mianowicie: tureckie przedsiębiorstwo
produkcji farb „Silkoat Boja”, „Star Plast” (produkcja rur plasikowych) i „Rawzana Plast”( produkcja okien).
Według informacji Zarządu SSE „Sugd” wartośc produkcji przemysłowej zrealizowanej przez firmy działające na
terenie strefy w I kwarale br wyniosła 3,0 mln TJS, a nowych projektów - 1,7 mln USD. (06.07.12)
-Tranzyt przez Litwę
Tadżykistan i Litwa prowadzą aktywne rozmowy w sprawie wykorzystania litewskich portów do tranzytu
tadżykistańskich towarów.W trakcie ostatnich rozmów strony omówiły również kwestię reaktywacji działalności
Litewsko – Tadżykistańskiej Międzyrządowej Komisji ds. Współpracy Gospodarczej, powołania wspólnej grupy
parlamentarnej oraz nawiązania współpracy w przemyśle, rolnictwie, nauce, medycynie i turystyce. W 2011 r.
obroty handlowe między obu krajami wzrosły o 32,5%.(06.07.12)
- Wzrost opłat za Internet
Od 1 czerwca br. o 3,5 – 4,0% wzrosły opłaty za korzystanie z Internetu. Powodem tego jest wprowadzenie dla
administratorów 3% podatku akcyzowego. Aktualnie, z usług internetowych w Tadżykistanie korzysta około 2,1
30
mln osób tj. ¼ ludności. (06.07.12)
- Obniżka rosyjskich stawek celnych na eksport produktów naftowych
Od 1 maja br. Rosja obniżyła stawki celne na eksport jasnych produktów naftowych z 304,00 USD/ tona do
296,00 USD/tona, a na benzynę z 414,6 USD/ tona do 403,7 USD/tona. 14.05.12
- Obniżka stopy refinansowania
Bank Centralny Tadżykistanu obniżył do 8,0% stopę refinansowania. W latach 2010 - 2011 stopa refinansowania
była zmieniana czterokrotnie: w październiku 2010 r. – wzrosła o 0,25% i wynosiła 8,25%, w lutym 2010 r.
wzrosła do 9%, a w październiku 2010 r. do 10%. Natomiast, w grudniu 2011 r. była obniżona do poziomu 9,8%.
14.05.12
-Zakaz eksportu węgla
W związku z trudną sytuacją energetyczną od 1 maja br. w Tadżykistanie wprowadzono zakaz eksportu węgla.
14.05.2012
- Prognoza rozwoju ekonomicznego Tadżykistanu
Azjatycki Bank Rozwoju prognozuje obniżenie tempa rozwoju gospodarczego Tadżykistanu w 2012 r. z 7,4% w
2011 r. do 5,5% w 2012 r. Powodem tego jest, w ocenie ABR, obserwowany spadek tempa rozwoju
gospodarczego wśród krajów największych partnerów handlowych Tadżykistanu. Natomiast, w 2013 r., w
związku z przewidywaną stabilizacją sytuacji, wzrost PKB wyniesie około 6,0%, a poziom inflacji 8,5 – 9,0%.
14.05.2012
- Seminarium w SSE „Dangara”
Informujemy, że w dniu 21 czerwca br. w SSE „Dangara” Wydział, we współpracy z Izbą Handlowo –
Przemysłową Republiki Tadżykistanu, organizuje seminarium promocyjne nt. współpracy gospodarczej z Polską.
Wszystkich zainteresowanych promocją swoich towarów i usług prosimy o nadsyłanie na adres Wydziału
materiałów reklamowych. 14.05.2012
- VI Międzynarodowe Targi Przemysłu Lekkiego „InterLegProm – 2012”
Izba Handlowo-Przemysłowa Republiki Tadżykistanu zaprasza zainteresowanne polskime firmy do wzięcia udziału
w VI Międzynarodowych Targach przemysłu lekkiego „InterLegProm – 2012”, które odbędą się 7-9 czerwca 2012
r. w Duszanbe. W ramach imprezy wystawienniczej zaplanowana jest giełda kooperacyjna, w której wezmą udział
przedstawiciele przedsiębiorstw tadżykistańskich. Targi odbędą sie pod patronatem Rządu RT oraz Ministerstwa
Energetyki i Przemysłu Republiki Tadżykistanu. Wg. organizatorów, uczestnictwo w targach przedstawicieli
polskiego biznesu odbędzie się na maksymalnie korzystnych warunkach. Więcej szczegółów na stronie
internetowej Izby: http://tpp.tj/dditem/locali/. Formularze do wypełnienia dostepne są w załącznikach na dole
strony.
Osoba do kontaktu:
Дильшод Мирсаидов/ Dilszod Mirsaidow
Главный специалист Отдела выставочно-ярмарочной деятельности/
Główny Specjalista Wydziału Wystawienniczo-Targowej Działalnosci
Таргово-промышленная Палата Республики Таджикистан/
Izba Handlowo-Przemysłowa Republiki Tadżykistanu
Adres: 734012, Tajikiston, Duszanbe, ul. Valamatzade, 21
Tel./faks: (+992 37) 227-13-78
e-mail: [email protected]
31
http://www.tpp.tj/
(08.05.2012)
- Handel zagraniczny w I kwartale 2012 r.
Jak poinformała Narodowa Agencja Informacyjna „Khovar”, powołując się na dane Agencji ds. Statystyki przy
Prezydencie RT, w I kwartale br. obroty handlu zagranicznego wyniosły ponad 1.245,5 mln USD (o 7,8% wyżej,
niż w analogicznym okresie 2011 r.). Deficyt bilansu handlowego wyniósł 589,2 mln USD, w tym z krajami WNP –
461,5 mln USD, pozostałymi – 127,7 mln USD. Eksport przewyższył 328,2 mln USD, import - 917,4 mln USD. W
okresie tym partnerami handlowymi Tadżykistanu było 79 krajów, w tym 10 krajów WNP. Udział krajów WNP w
ogóle obrotów handlu zagranicznego Tadżykistanu wyniósł 43,6% (ponad 543 mln USD), a pozostałych – 56,4%
(ponad 702,5 mln USD). Głównymi partnerami handlowymi były: Turcja – 151,8 mln USD i Chiny – 137,8 mln
USD; z WNP – Rosja – 254,4 mln USD, Kazachstan – 174,3 mln USD. (23.04.2012r.)
- PKB w I kwartale 2012 r.
W I kwartałe br. PKB wyniósł 5 mld 577 mln 550,8 tys. TJS i przekroczył poziom 1,1 mld USD, czyli oznacza
wzrost w stosunku do analogicznego okresu 2011 r.( w porównywalnych cenach o 7,2%). W strukturze PKB
55,8% stanowiły usługi, 29,3% produkcja towarów i 14,9% wpływy z podatków. (23.04.2012r.)
- Wzrost cen energii elektrycznej w Tadżykistanie
Jak poinformowała Narodowa Agencja Informacyjna Tadżykistanu „Hovar”, zgodnie z rozporządzeniem Rządu
Tadżykistanu od 1 kwietnia obowiązują nowe taryfy na energię elektryczną oraz ciepelną. Zgodnie z nimi cena 1
kWh energii elektrycznej dla ludności wyniesie 0,11 TJS. Obecny kurs wynosi 4.7596 TJS za 1 USD. (03.04.2012r.)
- Handel zagraniczny Tadżykistanu w okresie styczeń-luty 2012 r.
Jak poinformała Agencja Informacyjna „Azja Plus”, powołując się na dane Agencji ds. Statystyki przy Prezydencie
RT, obroty handlu zagranicznego w okresie styczeń-luty 2012 r. wyniosły 827,1 mln USD (o 9,3% wyżej, niż w
analogicznym okresie 2011 r.), w tym eksport – 505,9 mln USD (o 22,2% mniej), a import – 621,2 mln USD (o
26,2 % więcej). Deficyt bilansu handlowego wyniósł 415,3 mln USD, w tym z krajami WNP – 308,0 mln USD,
pozostałymi – 107,3 mln USD. Udział krajów WNP w ogóle obrotów handlu zagranicznego Tadżykistanu wyniósł
42,6% (352,5 mln USD), a pozostałych – 57,4% (474,6 mln USD). Głównymi partnerami handlowymi w eksporcie
były: Turcja – 39,0%, Chiny – 21,0%, Afganistan – 10,9%, Szwajcaria – 6,6% , Łotwa i Rosja po 4,6%, a w
imporcie: Rosja – 24,4%, Kazachstan – 18,4%, Wyspy Dziewicze – 12,5%, Chiny – 7,7%, Brazylia – 6,0%,
Turkmenistan – 4,1%. Struktura eksportu: produkty mineralne – wzrost 2,3 razy, metale szlachetne – wzrost 2,6
razy, skóry i wyroby skórzane – wzrost 2,7 razy. Natomiast spadek odnotowano w eksporcie: metalów
nieszlachetnych i wyrobów z metali nieszlachetnych ( o 36,5%), włókna bawełnianego ( o 34,3%), produktów
pochodzenia roślinnego ( o 20,3%). Import gazu ziemnego zwiększył się o 8,3%. 30.03.2012 r.
- Inflacja w Tadżykistanie w okresie styczeń-luty 2012 r.
Jak poinformał Służba Informacyjna „Avesta.Tj”, powołując się na dane Agencji ds. Statystyki przy Prezydencie
RT, w okresie styczeń-luty 2012 r. inflacja wyniosła 0,6 %. Największy wpływ na tempo inflacji miał wzrost
indeksa cen, w tym: na artykuły spożywcze (99,6%) oraz na artykuły niespożywcze (0,9%). Natomiast, w grupie
płatnych usług dynamika cen wyniosła 4,5%, w tym najwiekszy był wzrost cen biletów lotniczych – 12,7%, ceny
biletów na przejazdy kolejowe – 8,5%, abonament za telefon stacjonarny – 8,7%. Średnie miesięczne tempo
inflacji w sektorze konsumpcyjnym wyniosło 0,2%. 30.03.2012 r.
- Przemysł w okresie styczeń-luty 2012 r.
W okresie styczeń–luty 2012 r. w Tadżykistanie wyprodukowano produkcji przemysłowej na sumę 1,3 mld TJS
32
(powyżej 282,2 mln USD), czyli o 15,4% więcej, niż w tym samym okresie 2011 r. (żrodło – Agencja ds. Statystyki
przy Prezydencie RT). Wzrost produkcji przemysłowej w porównaniu z tym samym okresem 2011 r. związany jest
ze wzrostem wydobycia materiałów energetycznych i nieenergetycznych, produkcji artykułów spożywczych,
wzrsotem produkcji w przemyśle tekstylnym i odzieżowym, w przemyśle chemicznym oraz w produkcji
materiałów elektrotechnicznych. W przemyśle wydobywczym wyprodukowano produkcji na sumę 109,5 mln TJS,
w przetwórstwie – powyżej 911,2 mln TJS. W produkcji i dystrybucji prądu, gazu ziemnego i wody - powyżej 334,1
mln TJS. Wśród 83 grup najważniejszych produkowanych wyrobów przemysłowych w omawianym okresie
zwiększyła się produkcja 39 pozycji (47%), zmalała – 28 (33,7%), zaprzestano produkcji – 16 (19,3%). Produkcja
zakładów, działających w systemie Ministerstwa Energetyki i Przemysłu, w okresie styczeń-luty 2012 r. wzrosła o
12,6% w porównaniu do analogicznego okresu 2011 r., i wyniosła powyżej 462,7 mln TJS. Zakłady przetwórstwa
bawełny w okresie sprawozdawczym 2011 r. wyprodukowały towarów na sumę 275,2 mln TJS (wzrost powyżej
1,9 razy). 30.03.2012 r.
- Wzrost importu do Tadżykistanu gotowych artykułów spożywczych.
Wzrost importu do Tadżykistanu gotowych artykułów spożywczych oraz produkcji roślinnej w styczniu br. (w
porównaniu do stycznia 2011r.) wyniósł 0,9%. Wg danych Agencji ds. Statystyki przy Prezydencie RT import
gotowych artykułów (w tym wyroby wędliniarskie i cukiernicze, importowane, przede wszystkim, z Rosji, Iranu,
Kazakhstanu ) zwiększył się o 173 tys. USD i wyniósł 20,2 mln USD (20,1 mln USD). W omawianym okresie
import produkcji roślinnej przewyższył 53,3 mln USD, co o 32,5 mln USD więcej, niż wskażnik za 2011 rok.
30.03.2012 r.
- Eksport tadżykistańskiego włókna bawełnianiego zmniejszył się o 30 %.
Tadżykistan w styczniu br. w porównaniu do stycznia 2011 r. zmniejszył eksport włókna bawełnianego o 30,3%
(8,9 mln USD). Wg danych Agencji ds. Statystyki przy Prezydencie RT w styczniu br. wyeksportowano 11,4 tys.
ton bawełny na sumę 20,3 mln USD. Najwięksi odbiorcy to Turcja, Iran, Rossja, Łotwa. Wg danych Ministerstwa
Rozwoju Gospodarczego i Handlu w roku 2011 wyeksportowano 72 tys. ton włókna (198 mln USD), w 2010 r. – 94
tys. ton (201 mln USD), równiez do Turcji, Iranu, Rossji i Łotwy. Wg. danych Ministerstwa Energetyki i Przemysłu
ponad 8,1 tys. ton włókna wyprudkowanego w 2011r. zostało przetworzono zakładami kraju. W roku bierzącym,
ze względu na zwiększenie mocy produkcyjnych, zaplanowano przetworzyć 9,5 tys. ton włókna. Obecnie w kraju
działa 25 zakładów przeróbki włókna bawełnianego, roczna moc których wynosi 75,5 tys. ton włókna (3 kg
surowca bawełnianego – 1 kg włókna). Wg danych Ministerstwa Rolnictwa w ubiegłym roku tereny, przeznaczone
pod uprawę bawełny zostały zwiekszone z 50 tys. ha do 210 tys. ha. W 2011r. było zebrano 415 tys. ton surowca
bawełny, co o 25,2 tys. ton przewyższyło prognozę. 30.03.2012r.
- Wyniki gospodarcze Tadżykistanu w 2011 roku
Według wstępnych danych, w okresie styczeń – grudzień 2011 r. PKB wzrósł o 7,4%, produkcja przemysłowa o
5,9%, rolnictwo o 7,9%, budownictwo o 5,0%, przewozy towarowe o 0,3%, handel detaliczny o 8,9% a płatne
usługi o 11,4%. W grudniu 2011 r. inflacja w sektorze konsumenckim wyniosła 100,2%, a w skali całego roku –
109,3%. Natomiast, dynamika wzrostu cen producentów, odpowiednio – 100,1% i 115,5%.
- Handel zagraniczny w 2011 r.
W styczniu – grudniu 2011 r. obroty handlu zagranicznego Tadżykistanu wyniosły 4443,3 mln USD ( dynamika –
115,5%), w tym: eksport – 1256,9 mln USD (105,2%), a import – 3186,4 mln USD (119,9%). Udział krajów WNP w
ogólnych obrotach handlowych wyniósł 45,2%. Najwazniejszymi partnerami handlowymi Tadżykistanu w roku
ubiegłym były, w eksporcie: Turcja – 43,3%, Chiny – 20,3%, Afganistan – 7,5%, Rosja – 6,0% i Szwajcaria – 4,6%,
a w imporcie: Rosja – 30,2%, Kazachstan – 13,3%, Chiny – 12,8%, Iran – 5,1% i Ukraina – 4,9%.
- Spadek obrotów handlowych z Rosją
33
W 2011 r. obroty handlowe Rosji z Tadżykistanem były niższe o 8,6%, a udział Rosji w ogólnych obrotach
Tadżykistanu z zagranicą zmniejszył się z 23% do 18%. Było to konsekwencją zmniejszenia przez Rosję o około
58% importu z Tadżykistanu. W tym samym okresie rosyjski eksport do Tadżykistanu wzrósł o 7%.
- Zadłużenie zagraniczne Tadżykistanu
Według stanu na 1.01.2012 r., zadłużenie zagraniczne Tadżykistanu wyniosło 2,124 mld. USD tj. 33,2% od PKB,
w tym wobec: Chin: – 878,47 mln USD, Banku Światowego – 371,27 mln USD, Azjatyckiego Banku Rozwoju –
333,02 mln USD, Islamskiego Banku Rozwoju – 103,58 mln USD, UE – 36,06 mln USD i Azjatyckiego Funduszu
Kazachstan – Rosja – 70,00 mln USD.
- Specjalna Strefa Ekonomiczna „SUGD”
Aktualnie, w największej w Tadżykistanie Specjalnej Strefie Ekonomicznej „SUGD” w Chudżencie prowadzi
działalność 18 firm, w tym 1 z Polski, a kolejnych 15 podmiotów zgłosiło zainteresowanie podjęciem działalnosci.
Wartośc realizowanych obecnie projektów wynosi 52 mln USD.
- Obniżka stopy refinansowania
Bank Centralny Tadżykistanu obniżył o 0,8% stopę refinansowania do poziomu 9,0%. W latach 2010 - 2011 była
ona zmieniana czterokrotnie: w październiku 2010 r. – wzrosła o 0,25% i wynosiła 8,25%, w lutym 2010 r.
wzrosła do 9%, a w październiku 2010 r. do 10%. Natomiast, w grudniu 2011 r. była obniżona do 9,8%.
- Przetargi na zogospodarowanie złóż złota
W najbliższym czasie rząd Tadżykistanu ogłosi przetargi na zagospodarowanie złóź złota „Czore” i „Konczocz”
znajdujących się na terytorium Sogdijskiego Rejonu oraz na przeprowadzenie badań geologicznych na złożach
„Gumas” i „Ikar” na (Górny Badachszan).
W 2011 r. w Tadżykistanie wydobycie złota wyniosło 2240,1 kg, a srebra – 1763,9 kg.
- Produkcja aluminium
W 2011 r. w Tadżykistanie wyprodukowano 280 tys. ton pierwotnego aluminium tj. o około 15% mniej , niż w
2010 r. Powodem było ograniczenie w lutym – marcu dostaw energii elektrycznej do kombinatu „TALKO”ze
względu na silne mrozy oraz problemy z dostawami koksu naftowego.
- Zmiany personalne w administracji państwowej Republiki Tadżykistanu
Zgodnie z odpowiednimi rozporządzeniami Prezydenta Republiki Tadżykistanu Emomali Rachmona z dnia 24
stycznia 2012 roku następujące osoby zostały powołane na odpowiednie stanowiska w administracji państwowej
Tadżykistanu: Szarif Rachimzod – na stanowisko ministra Rozwoju Gospodarczego i Handlu RT (dotychczas
prezes Narodowego Banku Tadżykistanu), Farruch Chamralijew – na stanowisko doradcy państwowego
Prezydenta RT ds. polityki gospodarczej (dotychczas minister Rozwoju Gospodarczego i Handlu RT),
Abdudżabbor Sziripow – na stanowisko prezesa Narodowego Banku Tadżykistanu (dotychczas ambasador RT w
USA), Abdukarim Niegmatow – na stanowisko wiceprezesa Narodowego Banku Tadżykistanu. (27.01.2012 r.)
- Inflacja w styczniu - listopadzie
W okresie styczeń – listopad inflacja w Tadżykistanie wyniosła 9,1%. Największy wzrost cen odnotowano w
grupie artykułów spożywczych - 10%, a następnie w usługach - 9,2% i towarach przemysłowych – 7%. W tym
samym okresie inflacja w Kazachstanie wyniosła 7%, w Rosji – 5,7% a w Kirgizji – 4,6%. Według Ministerstwa
Rozwoju Gospodarczego i Handlu na koniec br. inflacja wyniesie 11%.
34
- Zmiana stawki refinansowania
Bank Centralny Tadżykistanu obniżył stawkę refinansowania o 0,2%. Tym samym wynosi ona aktualnie 9,8%.
- Trasy dla ruchu tranzytowego dla zagranicznych przewoźników
Informujemy, że decyzją Nr 323 Gabinetu Ministrów Republiki Uzbekistanu z dnia 9 grudnia 2011 r. wyznaczone
zostały trasy dla ruchu tranzytowego zagranicznych przewoźników drogowych po terytorium Uzbekistanu.
Informację w tej sprawie można uzyskać w Zrzeszeniu Międzynarodowych Przewoźników Drogowych lub w Biurze
Obsługi Transportu Międzynarodowego w Warszawie.
- Wyniki handlu zagranicznego za 10 miesięcy 2011 roku
Obroty handlu zagranicznego wyniosły w tym okresie 3660,7 mln USD ( dynamika 121,2%), w tym: eksport –
1046,9 mln USD ( 111,6%), a import – 2613,7 (125,6%) mln USD. Saldo bilansu handlowego było ujemne i
wyniosło 1566,8 mln USD. W eksporcie dominowały dostawy wyrobów nieszlachetnych i wyrobów z metali
nieszlachetnych – 56,6%, materiałów i wyrobów włókienniczych – 17,5% oraz produktów mineralnych – 11,5%, a
w imporcie: produktów mineralnych – 22,3%, środków transportu – 20,5% i produktów przemysłu chemicznego.
Największymi odbiorcami towarów tadżykistańskich były: Turcja z 42,7% udziałem w eksporcie, Chiny -21,5%,
Afganistan – 7,6% i Rosja – 4,9%, a dostawcami: Rosja – 30,2%, Chiny – 21,5%, Kazachstan – 12,4% i Ukraina –
5,4%. Udział krajów WNP w obrotach handlowych z Tadżykistanem wyniósł 44,5%.
- Import gotowych artykułów spożywczych
Według informacji Agencji ds. Statystyki przy Prezydencie RT, Tadżykistan zwiększył w okresie styczeń - sierpień
br. import gotowych artykułów spożywczych o 42,2% tj. z 37,6 mln USD do 126,7 mln USD. Dotyczy to głównie
wyrobów mięsnych oraz słodyczy, które są importowane z Rosji, Iranu i Kazachstanu. (10.10.11)
- Obniżka ceł eksportowych na ropę naftową i produkty naftowe
Od początku października obowiązują nowe ( niższe ) stawki ceł eksportowych na ropę i produkty naftowe z
Rosji. I tak, cena za 1 t. lekkich produktów naftowych importowanych z Rosji wynosi aktualnie 271,5 USD wobec
297,0 USD we wrześniu, a benzyny – 370,2 USD/t wobec 399,0 USD/t. Rosja jest głównym eksporterem ropy i
produktów naftowych do Tadzykistanu. W okresie styczeń- czerwiec 2011 r. dostawy z Rosji wyniosły 213 tys.
ton, na ogólną ilość 255,8 tys. ton. (10.10.11)
- Eksport bawełny
W okresie styczeń – sierpień Tadżykistan wyeksportował ogółem 36,8 tys. ton bawełny na wartość 121,0 mln
USD tj. o 53,8% więcej, niż w analogicznym okresie roku ubiegłego. Głównymi odbiorcami bawełny są: Turcja,
Iran, Rosja i Łotwa. (10.10.11)
- Dostawy energii elektrycznej do Afganistanu
Poczynając od wiosny przyszłego roku Tadżykistan rozpocznie dostawy energii elektrycznej do Afganistanu za
pośrednictwem nowo wybudowanej linii przesyłowej 220 kW „Sangtuda – Puli Humri” początkowo w ilości od 10
do 30 MWe, a nie, jak wczesniej zapowiadano, 300 MWe Dostawcą energii będzie „Sangtudinska Elektrownia
Wodna -2”. (10.10.11)
- Spadek produkcji aluminium
W Tadżykistanie w I półroczu 2011 r. w porównaniu do tego samego okresu 2010 r. odnotowano spadek
produkcji aluminium pierwotnego o 16,7 %. Według Ministerstwa Rozwoju Gospodarczego i Handlu Tadżykistanu
państwowa spółka”Talco” S.A. planuje do końca br. wyprodukowanie 390 tys. ton metalu. Aluminium pierwotne
35
jest podstawowym towarem eksportowym Tadzykistanu. Jego udział w eksporcie ogółem wynosi około 70%.
(07.09.2011)
- Wydobycie złota
Wydobycie złota w Tadżykistanie w 1 półroczu 2011 r. wyniosło 920,5 kg złota tj. o 180 kg więcej, niz w tym
samym okresie ub. r. Według oceny Ministerstwa Energetyki i Przemysłu do końca br. planuje się wydobycie
łącznie około 3 ton tego surowca.
(07.09.2011)
- Nowa cementownia
We wrześniu br. w War’zobskim odwodzie Tadżykistanu planowane jest przekazanie do eksploatacji nowej
cementowni o wydajności 72 tys. ton rocznie oraz 3 cegielni. Według informacji Ministerstwa Energetyki i
Przemysłu RT w I półroczu 2011 r. w kraju wyprodukowane 160 tys. ton cementu tj. o 8,8 tys. ton więcej, niż w
tym samym okresie 2010 r. (07.09.2011)
- Inwestycje na kolei
Jak poinformował na konfernecji prasowej na końcu lipca szef Kolei Panstwowych Amonullo Khukumow, aktualnie
przedsiębiorstwo to realizuje ze środków własnych kilka obiektów na ogólną wartość około 150 mln USD.
Niezależnie, w roku bieżącym planowany jest zakup 10 wagonów pasażerskich oraz wydatkowanie około 20 mln
na modernizację bazy remontowej. (07.09.2011)
- Inflacja
W I półroczu 2011 r. indeks cen towarów i usług wyniósł 107,1%, w tym na artykuły spożywcze – 108,0%, towary
przemysłowe – 103,7% i usługi – 110,0%. (07.09.2011)
- Iwestycje
Według danych Państwowego Komitetu ds. Inwestycji i Zarządzaniu Mieniem Państwowym RT aktualnie w kraju
realizowanych jest 56 państwowych projektów inwestycyjnych w 11 różnych sektorach gospodarki. Około 62%
wydatkowanych na ten cel środków stanowią kredyty, ponad 28% - granty, ponad 7% - środki budżetowe i 2,3%
środki Holdingu energetycznego ”Barki Tojik” S.A. i ”Tajiktransgaz” S.A. (07.09.2011)
- Zadłużenie zagraniczne Tadżykistanu
Aktualnie, zadłużenie zagraniczne Tadżykistanu wynosi 2,75 mld. USD tj. 33% od PKB. (07.09.2011)
- Rezerwa walutowa
Jak poinformował szef Banku Narodowego Dżamszedi Jusufijen, na początku lipca rezerwa walutowa wyniosła
755 mln. USD (wzrost o 60% w stosunku do analogicznego okresu 2010 roku). (07.09.2011)
- Międzynarodowe Forum Gospodarcze "Wolne Strefy Ekonomiczne Tadżykistanu”
Organizatorami Międzynarodowego Forum Gospodarczego, które odbędzie się 14 września 2011 r. w Chodżencie
są: Administracja Wolnej Strefy Ekonomicznej „SUGHD”, Ministerstwo Rozwoju Gospodarczego i Handlu RT,
Organ wykonawczy Władz Obwodu Sogdyjskiego, oraz inne ministerstwa i resorty RT. Forum ma sprzyjąć
nawiązaniu kontaktów przedsiębiorców tadżykistańskich z przedstawicielami biznesu innych krajów, zapoznaniu
się z potencjałem Tadżykistanu i jego obwodów, oraz wymianie doświadczeń. Formularz zgłoszeniowy dla
uczestników (znajduje się na dole strony w załączniku) należy przesłać do 10 sierpnia 2011 r. (03.08.2011r.)
36
- Wydobycie węgla
Od początku roku wydobycie węgla wyniosło ogółem 31.483 tys. ton i było tym samym o 7.138 tys. ton wyższe,
niż w analogicznym okresie roku ubiegłego.W tym samym okresie import węgla wyniósł 3,5 tys. ton.
- Budowa małych elektrowni
Czeska fima „Victoria Projekt” zbuduje w Tawiłdarinskim Regionie Tadżykistanu 5 małych elektrowni wodnych.
- Nowe złoże ropy naftowej
Według informacji Tethys Petroleum Limited prowadzącej odwierty na głębokości 3342 m na złożu „Vostotschnyj
Olimptoj”, natrafiono na ropę naftową, połączoną z 33% złożem gazu ziemnego.
- Spadek poziomu wody w elektrowni „Nurek”
Tegoroczna susza spowodowała, że poziom wody w zbiorniku elektrowni „Nurek” jest niższy o ponad 11 m.
Elektrownia jest największym tego typu obiektem w Tadżykistanie i dostarcza krajowi około 80% energi
elektrycznej.
- Inflacja w maju
Według danych Ministerstwa Finansów indeks cen konsumenta w maju wyniósł 100,8%, w tym: na artykuły
spożywcze – 100,6%, na przemysłowe – 101,3%, a na usługi – 100,8%. Natomiast, od początku roku indeks cen
konsumenta wzrósł o 106,9%.
-Hodowla bydła rogatego
Aktualnie, na ogólną ilość istniejących w Tadżykistanie 389 ferm hodowlanych bydła rogatego nie działa 72. W
ocenie Ministerstwa Rolnictwa głównym powodem tego jest brak środków finansowych na rozwój działalności
oraz pastwisk. Według Ministerstwa, na ogólną ilość istniejących 3 mln 800 tys. ha pastwisk z różnych powodów
niewykorzystane pozostaje ponad 1 mln ha.
-Zadłużenie zagraniczne
W I kwartale br. zadłużenie zagraniczne Tadżykistanu wyniosło 1987 mln USD tj. 31,6% PKBi według oceny
Ministerstwa Finansów na koniec 2011 r. wyniesie ponad 2,2 mld USD.
-Aktualna sytuacja gospodarcza w ocenie MFW
Międzynarodowy Fundusz Walutowy wyraził duże zaniepokojenie aktualną sytuacją gospodarczą Tadżykistanu w
kontekście rosnącej inflacji, wynikającej głównie ze wzrostu cen paliw i żywności oraz kursu USD ( w kwietniu 1
USD = 4,70 TJS). MFW rekomendował Tadżykistanowi między innymi zmniejszenie deficytu budżetowego przy
utrzymaniu obecnego poziomu wydatków na cele ochrony socjalnej ( 0,5 mld TJS) oraz zwiększenie eksportu
gotowej produkcji.
-Kredyt na budowę drogi Schagon – Zigar
Islamski Bank Rozwoju udzielił kredytu w wysokości 18,7 mln USD na realizację III etapu drogi Schagon – Zigar.
Kredyt został udzielony na 25 lat z oprocentowaniem 2,5%.
37
-Budowa małych elektrowni wodnych
W roku bieżącym będą przekazane do eksploatacji 22 małe elektrownie wodne. Ogółem, w latach 2009 - 2020
planuje się wybudowanie 189 tego typu obiektów przy udziale rodzimych i zagranicznych inwestorów.Aktualnie,
w Tadżykistanie działa 227 małych elektrowni.(3.06.2011 r.)
-Podwyżka ceł eksportowych na paliwa
Od 1 czerwca Rosja po raz kolejny w tym roku podwyższyła stawkę celną na eksport paliwa. Aktualnie, wynosi
ona 415,8 USD/tona, wobec 408,3 USD/tona, jaka obowiązywała w maju. Spowodowało to wzrost cen benzyny AI95 z 5,30 TJS/1L do 5,80 TJS/1L i oleju napędowego do 6,0 TJS/1L. W I kwartale br. 79,3% ogólnej ilości paliwa
importowanego przez Tadżykistan pochodziło z Rosji.( 3.06.2011 r.)
-Cło eksportowe na bawełnę
Rząd Tadżykistanu zamierza wprowadzić w najbliższym czasie tymczasowy podatek na eksport bawełny (
prawdopodobnie w wysokości 20%). Ma to na celu ustabilizowanie sytuacji miejscowych producentów wyrobów
tekstylnych, którzy w ubiegłym roku poniesli znaczne straty z uwagi na znaczny wzrost cen. Niezależnie,
rozpatrywana jest możliwość wprowadzenia okresowych zwolnień podatkowych dla producentów bawełny.
(3.06.2011 r.)
-Zadłużenie zagraniczne Tadżykistanu
W 2010 r. zadłużenie zagraniczne Tadżykistanu wyniosło 1942,8 mln USD i w stosunku do 2009 r. wzrosło o
251,47 mln USD. W 2010 r . na obsługę zadłużenia wydatkowano 47,1 mln USD tj. 0,8% od PKB lub 4,1% od
dochodów państwa. W 2008 r. udział zadłużenia zagranicznego w PKB wyniósł 26,7%, w 2009 r. – 35,8%, a w
2010 r. – 34,37%. Zgodnie z wytycznymi Ministerstwa Finansów relacja długu zagranicznego do PKB nie może
przekroczyć 40% od PKB.
(26.04.2011)
-Wyniki gospodarki w okresie styczeń – luty 2011 r.
W ciągu 2 miesięcy br. wartość produkcji przemysłowej osiągnęła poziom 1155,3 mln TJS( dynamika 106,7%),
rolnej – 288,4 mln TJS (107,2%), budownictwa – 514,3 mln TJS (122,3%), sprzedaży detalicznej – 1117,8 mln TJS i
usług - 966,1 mln TJS (115,8)%. Wszystkimi rodzajami transportu przewieziono ogółem 9855,7 tys. ton towarów
(121,7%). Indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych w lutym br. wyniósł 101,3%, w tym: na artykuły
spożywcze – 102,0%, na przemysłowe – 100,3%, a na usługi – 100,3%. Natomiast, od początku roku dynamika
CPI wyniosła 102,3%. (18.04.2011)
-Nowe inwestycje w Obwodzie Sogdijskim
W Obwodzie Sogdyjskim przekazano do eksploatacji 3 duże przedsiębiorstwa, a mianowicie: przędzalnię o mocy
5 tys. ton przędzy rocznie, zakład produkcji szkła o mocy 1.4 mln m3 szkła i 25,3 mln opakowań oraz
przedsiębiorstwo produkcji skarpet i pończoch ( 1,5 mln par skarpet/ rok). Budowa przędzalni w 75% została
sfinansowana ze środków Euro-Azjatyckiego Banku Rozwoju, a pozostałych zakładów ze środków budżetowych.
(18.04.2011)
-Uprawa bawełny
W roku bieżącym pod uprawę bawełny przeznaczono 210 tys ha tj. o 50 tys. ha więcej. niż w 2010 roku, w tym:
w Obwodzie Sogdyjskim – 62,5 tys. ha, w Obwodzie Chałtonskim – 130,5 ha, a w rejonach górskich -17 tys. ha. W
38
2010 r. zbiory bawełny w Tadżykistanie wyniosły ogółem 310, 5 tys. ton i były o 3,2% wyższe niż w 2009 r.
Bawełna jest drugim po aluminium towarem eksportowym Tadżykistanu ( 15%).(18.04.2011)
-Wzrost opłat za tranzyt kolejowy przez terytorium Uzbekistanu
W dniu 20 marca 2011 r. Uzbekistan podwyższył o 15% opłaty za tranzyt wagonów i o 75% kontenerów. Ostatnia
tego typu podwyżka miała miejsce w sierpniu 2010 roku. Według danych Państwowego Komitetu Statystyki przy
Prezydencie Republiki Tadżykistanu w pierwszych dwóch miesiącach tego roku przez terytorium Uzbekistanu
przewieziono ogółem ponad 1,6 mln ton ładunków tadżyckich tj. o około 7,0% więcej, niż w analogicznym okresie
2010 r. (18.04.2011)
-Wzrost rosyjskich eksportowych stawek celnych na benzynę i produkty naftowe
Od dnia 1 marca 2011 r. o 5,3% wzrosły rosyjskie eksportowe stawki celne na benzynę i produkty naftowe
eksportowane do krajów nie będących członkami Unii Celnej. Poprzednia podwyżka miała miejsce w styczniu
2011 r i wyniosła 9,1%. W rezultacie, średnia cena 1 litra benzyny w Tadżykistanie wzrosła od początku roku z
4,60 TJS do 4,70 TJS. W 2010 r. tadżycki import benzyn i produktów naftowych wyniósł ogółem 630 tys. ton, z
tego 90% stanowiły dostawy z Rosji. Natomiast, w styczniu –lutym 2011 r. import z Rosji wyniósł 62,1 tys ton, co
stanowi 78,6% ogółu dostaw. (18.04.2011)
-Podwyżka stawki refinansowania
Bank Centralny podniósł stawkę refinansowania o 0,75 punktu procentowego, do poziomu 9,00%. Poprzednia
podwyżka miała miejsce w październiku 2010 r. i wyniosła 0,25%. Decyzję uzasadniono wzrostem cen na
podstawowe towary importowe ( pszenicę, mąkę, masło roślinne benzynę i produkty naftowe) oraz wysoką
inflacją. W styczniu br. inflacja wyniosła 1,9%, a rok do roku – 11,2% ,wobec 5,3% w 2010 r. (18.04.2011)
- Przekazy pieniężne Tadżykistan - Rosja
Według informacji Ministerstwa Finansów, w 2010 r. przekazy pieniężne między Tadży- kistanem a Rosją
wyniosły 2298 mln USD, w tym: z Rosji do Tadżykistanu – 2216 mln USD, a z Tadżykistanu do Rosji - 83 mln USD.
(18.04.2011)
-Tadżykistan – UE
W ramach programu „ Regionalnej Strategii na lata 2011 – 2013” Unia Europejska przeznaczyła dla Tadżykistanu
62 mln EUR. Środki będą te przeznaczone na głównie na realizację projektów w dziedzinie ochrony zdrowia i
innych o charakterze socjalnym, rozwoj przedsiębiorczości oraz doskonalenia działalności administracji i
zarządzania finansami. (18.04.2011)
- Reorganizacja administracji państwowej
Decyzją Prezydenta RT z dnia 28.02 zlikwidowane zostało dotychczasowe Ministerstwo Transportu i Komunikacji,
a na jego miejsce utworzono Ministerstwo Transportu oraz Służbę Łączności przy Rządzie Republiki Tadżykistanu.
Na stanowisko Ministra Transportu powołano Nizoma Hakimova a kierowanie Służbą Łączności powierzono Begu
Zuhurovu. (Beg Zuhurov).
- Wzrost cen usług operatorów telefonii komórkowej
Od 1 lutego br. ceny usług telefonii komórkowej wzrosły o 3%. Podwyżka jest związana z wprowadzeniem od
dnia 6 stycznia br. podatku akcyzowego na ww. usługi w wysokości 3%. Obecnie, poza wspomnianymi wyżej
usługami podatkiem akcyzowym są objęte: spirytus, napoje alkoholowe i bezalkoholowe, przetworzony tytoń i
39
zamienniki tytoniu, opony i felgi, samochody osobowe i inne środki transportu dla przewozów pasażerskich oraz
wyroby jubilerskie ze złota, platyny i srebra.
- Import leków do Tadżykistanu
Według informacji Komitetu Celnego import leków do Tadżykistanu w 2010 roku osiągnął wartość 116,7 mln
USD. Do 31 grudnia 2010 r. dostawy lekarstw były zwolnione od podatku VAT, natomiast od 1 stycznia 2011 r.
objęte zostały VAT w wysokości 5%. Największymi eksporterami leków do Tadżykistanu w 2010 r. były: Rosja
(30% dostaw) oraz Ukraina i Indie.
- Wzrost rosyjskich eksportowych stawek celnych na benzynę i produkty naftowe
Na początku roku Rosja podwyższyła o kolejne 9,1% eksportowe stawki celne na benzynę i produkty naftowe
eksportowane do krajów nie będących członkami Unii Celnej tj. Tadżykistanu i Kirgistanu ( do 30 kwietnia 2010 r.
ww. artykuły były dostarczane według „0” stawki celnej, a od 1 maja 2010 r. według stawki 203,7 USD/t).
Wprowadzenie eksportowego cła doprowadziło w 2010 r. w Tadżykistanie do wzrostu cen benzyny o 30%.
Aktualnie, import z Rosji pokrywa 92,9% zapotrzebowania tadżyckiego, a 7,1% dostaw jest realizowane z
Turkmenistanu.
- Wymiana handlowa w styczniu 2011 r.
W styczniu 2011 r. obroty handlowe Tadżykistanu wyniosły 381,0 mln USD ( dynamika 143,1%), w tym: eksport –
137,1 mln USD (139,4%), a import – 243,9 mln USD (145,2%). Bilans handlowy był ujemny i wyniósł 106,8 mln
USD, w tym: z krajami WNP – 127,2 mln USD. Udział krajów WNP w wymianie handlowej z Tadżykistanem wyniósł
41,8%, a pozostałych – 58,2%. Najważniejszymi partnerami Tadżykistanu w esporcie były: Turcja (55,5%), Chiny
(12,9%), Afganistan (5,0%), Łotwa (4,5%), Białoruś (4,0%) i Szwajcaria (3,6%),a w imporcie: Rosja (27,1%),
Kazachstan i Ukraina (po 11,0%), Chiny (9,5%), Iran (6,5%), Jamajka (4,4%) i Turkmenistan (3,8%).
- Kursy walut
W styczniu 2011 r. średni kurs 1 USD = 4,4016 TJS, 1 EUR = 5,8589 TJS, a 10 RUB = 1,4461 TJS.
- Wydobycie złota i srebra
W 2010 r. wydobycie złota w Tadżykistanie wyniosło 2050 kg (o 1/3 więcej , niż w 2009 r.), a srebra – 2667 kg.
Odkryto 2 nowe złoża złota: „Pakrud” w rejonie miast Wahdat ( oceniane na 116,8 ton) i „Tabaspin” w Gornej
Matcztie ( oceniane na 59 ton). Poza tym, nadal nieeksploatowane jest złoże zlokalizowane w Pendżykentskim
Regionie ( 75 ton). Według informacji „Asia Plus” 366,5 kg złota zakupiło Ministerstwo Finansów, 10 kg - Bank
Centralnyi firmy jubilerskie a 1673 kg sprzedano za granicę.
- Rezygnacja chińskich firm
Chińskie firmy Zijin Mining i CNMG zrezygnowały z udziału w przetargu na eksploatację najwiekszego w
Tadżykistanie złoża srebra „”Konimanuri Kalon”( 70 tys. ton srebra). Jako przyczynę rezygnacji podano zbyt
wysokie koszty zagospodarowania złoża ( 2 mld USD). Poza ww. firmami do przetargu przystąpiły: BHP BILITON
(Holandia), oraz międzynarodowe konsorcjum („Kazcink”-Kazachstan, Cclencore International- Szwajcaria, „Koni
Mansur”- Kazachstan i „Adrasman”- Tadżykistan.
-Braki w dostawach cementu
Tadżycy producenci nie są w stanie sprostać rosnącemu zapotrzebowaniu na cement. Aktualnie, w kraju działa 6
dużych i średnich cementowni, a wśród nich, największa „Tadżyk-cement” produkująca 1,1 mln ton cementu
rocznie. W ostatnim okresie zainteresowanie budową kolejnych dwóch cementowni zgłosiły firmy irańskie.
40
-Modernizacja Północno-Pamirskiego Przedsiębiorstwa Obróbki Kamieni Półszlachetnych „Chrustal”
Komitet ds. Inwestycji i Zarządzania Mieniem Państwowym poszukuje inwestora dla modernizacji i rozszerzenia
produkcji P-POP”Chrustal” Wartość inwestycji szacowana jest na około 1,1 mln USD.
-Tadżycko- kanadyjskie memorandum o współpracy
Ministerstwo Energetyki i Przemysłu i kanadyjska firma „Canjg Energy Inc.” podpisały memorandum o
współpracy przy budowie elektrowni wodnej na rzece Hingob, poszukiwaniu ropy naftowej i gazu ziemnego oraz
złóż węgla.
- Umowa z ABR
W końcu stycznia podpisane zostało porozumienie między rządem Tadżykistanu i Azjatyckim Bankiem Rozwoju
na przyznanie grantu na rekonstrukcję 57 km drogi Duszanbe – Tursunzade( granica z Uzbekistanem). Na
realizację projektu rząd Tadżykistanu przeznaczył 34,3 mln USD.
-Ochrona znaków towarowych
Tadżykistan przystąpił do Porozumienia Madryckiego o międzynarodowej rejestracji znaków towarowych
-Przekazy pieniężne tadżyckich gastarbeiterów
Według szacunków Ministerstwa Finansów w 2010 r. tadżyccy gastarbeiterzy pracujący w Rosjizrealizowali
przekazy pieniężne do kraju na kwotę 2290 mln USD tj. o 25% więcej, niż w 2009 roku Ocenia się, że aktualnie w
Rosji zatrudnionych jest od 730 tys. do 1 mln obywateli tadżyckich.
-Odmowa Banku Światowego
Rada Dyrektorów Zarządzających Banku Światowego negatywnie zaopiniowała wniosek Uzbekistanu o dokonaniu
przez Bank ekspertyzy Rogunskiej Elektrowni Wodnej.
- Podatek VAT na leki
Od 1 lutego br. w Tadżykistanie obowiązywać będzie 5% VAT na importowane leki ( obecnie import leków nie jest
opodatkowany). Według informacji Komitetu Celnego Tadżykistanu w 2010 r. import leków osiągnął wartość 116
mln USD.
- Tranzyt tadżyckich towarów przez terytorium Uzbekistanu
Jak poinformowano na konferencji prasowej Tadżyckich Kolei Państwowych, aktualnie nie występują żadne
problemy z tranzytem tadżyckich towarów przez terytorium Uzbekistanu. Według TKP w 2010 r. z tytułu
wstrzymania tranzytu kolej tadżycka poniosła straty w wysokości około 20 mln USD.
-Wprowadzenie ograniczeń w dostawach energii elektrycznej
W dniu 3 listopada na terytorium Tadżykistanu wprowadzono limity na dostawy energii elektrycznej dla
odbiorców indywidualnych. Ograniczenia nie dotyczą stolicy kraju Duszanbe oraz niektórych większych miast.
Tego typu ograniczenia są wprowadzane corocznie w okresie listopad – grudzień i związane są przede wszystkim
41
ze spadkiem poziomu wody na rzece Wahsz na której znajduje się Nuriekska Elektrownia Wodna. W 2009 roku
dostawy energii elektrycznej dla ludności w tym okresie wynosiły 7 godz. na dobę.
-Podwyżka podatku akcyzowego na wyroby tytoniowe i alkohol
Według informacji Asia-Plus od listopada br. wzrósł podatek akcyzowy na wyroby tytoniowe z 0,05 USD do 0,07 i
alkohol z 0,02 USD do 0,03 USD.
-Podwyżka stawki refinansowania
Bank Centralny podniósł stawkę refinansowania o 0,25 punktu procentowego, do poziomu 8,25%. Poprzednia
podwyżka miała miejsce w lipcu br. Natomiast, w 2009 r. bank czterokrotnieobniżał stawkę z 13,5% do 8%.
-Dług zagraniczny
Według prognozy MWF zadłużenie zagraniczne Tadżykistanu w 2011 roku wyniesie około 60% PKB. Natomiast, w
ocenie Ministerstwa Finansów TJ aktualne zadłużenie wynosi 1,8 mld. USD (32% PKB) i w 2013 roku nie powinno
przekroczyć poziomu 36% PKB. W 2011 r. na obsługę zadłużenia zagranicznego mają być wyasygnowane środki
budżetowe w wysokości 250 mln USD.
-Ranking konkurencyjności Światowego Forum Ekonomicznego (WEF)
Według najnowszego rankingu konkurencyjności opublikowanego przez WEF Tadżykistan zajął 116 miejsce na
139 krajów. W stosunku do poprzedniego raportu oznacza to awans o 6 pozycji. Wśód krajów WNP najwyżej
został sklasyfikowany Azerbejdżan (57 miejsce), a następnie: Rosja (63), Kazachstan ((72), Ukraina (89),
Mołdowa (94), Armenia (98) i Kirgizja (121).
-Ranking „Doing Business – 2011”
W tegorocznym rankingu Doing Business 201 Banku Światowego Tadzykistan zajął 139 miejsce wśród 183
krajów ( w poprzednim rankingu – 149 miejsce). Miejsca pozostałych krajów WNP: Kirgizja – 44, Azerbejdżan -54,
Kazachstan – 59, Białoruś – 68, Mołdowa – 90, Armenia – 98, Rosja – 123, Ukraina – 145 i Uzbekistan – 150.
- Podatek akcyzowy na usługi operatorów telefoni komórkowej
W najbliższym czasie rząd Tadżykistanu zamierza wprowadzić podatek akcyzowy na usługi operatorów telefonii
komórkowej w wysokości 3%. Obecnie, w Tadżykistanie działa 9 operatorów telefonii komórkowej ( „MLT”,
„Babilon-m”, „Tcell”, „Beeline”, „M.Teko”, „Telecom inc.”, „TK-mobile”, OAO „ Tajiktelekom” i „Telecom
technolgy Ltd”), a obroty z tytułu świadczonych usług oceniane są na około 1800,00 mln TJS.
- Zakaz eksportu towarów
Decyzją Prezydenta RT w Tadżykistanie wprowadzono całkowity zakaz eksportu bydła, mięsa, ziemniaków, wełny
i złomu metali. Decyzja ta, jak stwierdza się w oficjalnym komunikacie, ma na celu stworzenie warunków dla
rozwoju rodzimego przemysłu i przeciwdziałanie wzrostowi cen na artykuły rolno- spożywcze.
- Konferencja prasowa Przewodniczącego Izby Handlowo-Przemysłowej
Jak stwierdził na konferencji prasowej S.Szarif – Przewodniczący Izby Przemysłowo- Handlowej, Tadżykistan jest
szczególnie zainteresowany inwestycjami i pozyskaniem nowych technologii w zakresie przetwórstwa bawełny,
wełny, skór oraz owoców i warzyw.
- Wzrost inflacji
Bank Centralny Tadżykistanu wyraził zaniepokojenie wzrostem inflacji w kraju. We wrześniu br. poziom inflacji w
42
sektorze konsumenckim (1,9%)po raz pierwszy przekroczył poziom tempa wzrostu PKB (0,1%).
- Przekazy pieniężne z tytułu emigracji zarobkowej
W okresie styczeń – wrzesień br. przekazy pieniężne do Tadżykistanu z tytułu pracy zarobkowej za granicą
wzrosły o 27,7% w stosunku do analogicznego okresu 2009 roku. W 2008 roku wartość przekazów wyniosła 2674
mln USD,a w 2009 roku- 1834 mln USD ( zmniejszenie o 31%).
- Mniej wpływów do budżetu z tytułu importu
Według informacji Służby Celnej w okresie styczeń – wrzesień br. około 78% ogółu importowanych do
Tadzykistanu towarów było zwolnionych z cła, VAT i podatku akcyzowego. Dotyczy to głównie dostaw towarów
dla priorytetowych iwestycji, na potrzeby niektórych rządowych projektów, a także dostaw realizowanych w
ramach kredytów i grantów oraz pomocy humanitarnej.
- Propozycje dotyczące zakazu tworzenia w Tadżykistanie filii banków zagranicznych
Bank Centralny wystąpił z inicjatywą wprowadzenia zakazu otwierania w Tadżykistanie filii banków
zagranicznych. Nowa koncepcja zakłada, że tego rodzaju działalność będą mogły prowadzić wyłącznie „
siostrzane podmioty” banków.
- Polityka kredytowa
Według stanu na koniec września br. banki tadżyckie udzieliły kredytów na ogólną kwotę 5800 mln TJS ( około
1032 mln USD) tj. o 2% więcej, niż na początku roku. Około 70,2% ich ogólnej wartości stanowiły kredyty w TJS, a
29,8% w walucie wymienialnej. Natomiast, w styczniu – wrześniu wartość kredytów wzrosła do poziomu 3500
mln TJS ( 800,0 mln USD) tj. o 25% więcej, niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. Średni okres kredytu
dla osób fizycznych wynosił 364 dni, a dla osób prawnych – 307 dni. Średnioważona stopa oprocentowania dla
kredytów w TJS wynosiła 21,41%, a w walucie wymienialnej – 22,34%.Aktualnie, w Tadżykistanie działa 138
organizacji kredytowych, w tym 14 banków. Stawka refinansowania wynosi 8%.
- Rezerwy walutowe
Rezerwy walutowe Tadżykistanu wynoszą aktualnie 553,3 mln USD, a wielkość masy pieniężnej na rynku
określana jest na około 2,3 mld TJS ( około 525 mln USD).
- Eksport aluminium i bawełny
W ciągu 9 miesięcy br. eksport aluminium pierwotnego osiągnął wartość 545 mln USD ( wzrost w stosunku do
analogicznego okresu 2009 r. o 150 mln USD), a bawełny – 90 mln USD wzrost o 33,0 mln USD). Aktualnie, udział
aluminium pierwotnego w tadżyckim eksporcie ogółem wynosi 67,1%, a bawełny – 11%.
- Sytuacja gospodarcza w okresie styczeń – sierpień 2010 roku
W ciągu 8 miesięcy br. PKB osiągnął poziom 14181376 tys TJS, co oznacza wzrost w stosunku do analogicznego
okresu 2009 r.( w porównywalnych cenach o 106,1%). W strukturze PKB 51,7% stanowiły usługi, 37,7%
produkcja towarów i 10,6% wpływy z podatków.Dynamika produkcji przemysłowej wyniosła 110,9%, rolnej
-105,8%, budownictwa – 101,0%, transportu – 107,8%, sprzedaży detalicznej – 112,0% i usług -112,7%.
Indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych w sierpniu br. wyniósł 101,0%, w tym: na towary
konsumpcyjne – 101,3%, na przemysłowe – 100,8%, a na usługi – 100,3%. Natomiast, od początku roku CPI
wzrósł o 104,8%, w tym: towary konsumpcyjne o 105,0%, przemysłowe o 104,0% i usługi o 105,5%.
Średniomiesięczne tempo inflacji wyniosło 0,6%. W sierpniu br. indeks cen dóbr produkcyjnych wzrósł o 102,6%,
a od początku roku o 102,0%.Według prognozy Azjatyckiego Banku Rozwoju tempo wzrostu gospodarczego w
Tadżykistanie w 2010 roku wyniesie 4,5% a inflacji – 8%.
43
- Wyniki handlu zagranicznego
W okresie styczeń -sierpień br. obroty handlu zagranicznego osiągnęły wartość 2299,1 mln USD (dynamika
103,5%), w tym: eksport – 721.9 mln USD ( 119,8%), a import – 1577,2 mln USD (97,4%). Deficyt bilansu
handlowego wyniósł 855,3, mln USD, w tym: z krajami WNP – 815,2 mln USD, a z pozostałymi – 40,1 mln USD.
Udział krajów WNP w ogólnej wymianie handlowej z zagranicą wyniósł 43,5%, w tym: w eksporcie -12,7%, a w
imporcie – 57,5%. W stosunku do analogicznego okresu roku ubiegłego obroty handlowe z krajami WNP
zmniejszyły się o 3,5%, a wzrosły z pozostałymi krajami o 9,6%. Największymi partnerami Tadżykistanu w
eksporcie są: Chiny – 46,9%, Turcja – 26,1% i Rosja – 8,4%, a w imporcie: Rosja – 32,2%, Kazachstan – 10,2%,
Chiny – 8,3% i Ukraina – 6,1%.
- Płace
W sierpniu br. minimalna płaca wyniosła 60,00 TJS ( ok.13.70 USD), a średniomiesięczna – 348,07 TJS ( ok. 79,40
USD). Najniższe płace odnotowano w rolnictwie ( 18,80 USD) i leśnictwie (35,44 USD).Notomiast, najwyższe w
sektorze łączności (227,60 USD), budownictwie ( 208,00 USD), transporcie (173,00 USD) i przemyśle ( 132,60
USD).
- Kursy walut
Według danych Banku Centralnego na koniec sierpnia br. oficjalny kurs 1 USD = 4,3817 TJS a 1 EUR = 5,6936
TJS.
- Wyniki gospodarcze w okresie styczeń-lipiec 2010 roku
W ciągu 7 miesięcy br. PKB osiągnął poziom11852,8 mln TJS, co oznacza wzrost w stosunku do analogicznego
okresu 2009 r. w porównywalnych cenach o 107,1%. Dynamika produkcji przemysłowej wyniosła 110,9%, rolnej 107,4%, budownictwa – 128,9%, transportu – 107,0%, sprzedaży detalicznej – 111,6% i usług -113,7%. Poziom
inflacji w lipcu wyniósł 0,9%, a od początku roku – 3,7%.
-Wyniki handlu zagranicznego
W okresie styczń-lipiec br. obroty handlu zagranicznego osiągnęły wartość 2009,1 mln USD (105,5%), w tym:
eksport – 640,6 mln USD ( 128,6%), a import – 1368,5 mln USD (97,3%). Ujemny bilans handlowy wyniósł
727,9,0 mln USD, w tym: z krajami WNP – 692,5 mln USD, a z pozostałymi – 35,4 mln USD. Udział krajów WNP w
ogólnej wymianie handlowej z zagranicą wyniósł 42,8%, w tym: w eksporcie -13,0%, a w imporcie – 56,7%.
Obroty handlowe z krajami WNP zmniejszyły się, w stosunku do analogicznego okresu roku ubiegłego o 2,6%, a
wzrosły o 12,5% z pozostałymi. Największymi partnerami Tadżykistanu w eksporcie są: Chiny – 47,3%, Turcja –
25,2% i Rosja – 8,6%, a w imporcie: Rosja – 32,5%, Kazachstan – 9,3%, Chiny – 8,4% i Ukraina – 6,1%.
- Eksport bawełny
Od początku roku wyeksportowano ogółem 50 tys. ton na wartość około 70 mln USD. Największym odbiorcą
bawełny była Rosja.
- Podwyżki taryf
Od 9 sierpnia br. koleje uzbeckie już po raz drugi w tym roku podwyższyły taryfy na tranzytowe przewozy
towarowe dla Tadżykistanu i Kirgistanu. Od 1 stycznia wzrosły one ogółem o 21%.
- Dostawy gazu ziemnego dla gospodarstw domowych
44
Jak poinformował TadjikTransGaz w końcu br. należy się liczyć z możliwością całkowitego wstrzymania dostaw
gazu ziemnego dla odbiorców inwidualnych. Powodem tego jest znaczny wzrost cen gazu na rynku światowym, i
tym samym w Uzbekistanie, który jest głównym dostawcą tego surowca. Aktualnie, cena 1000 m3 gazu w
imporcie z Uzbekistanu wynosi 251 USD i wzrosła od poczatku roku o 42 USD.
- Nowe przedsiębiorstwo w Chudżancie (Tadżykistan)
W wolnej strefie ekonomicznej „Sogd” na północy Tadżykistanu rozpoczęło działalność nowe, tadżycko-cypryjskie
przedsiębiorstwo „Star Most”. Jest to 47 przedsiębiorstwo w Chudżancie. 30 zatrudnionych tu osób będzie
produkować rury polietylenowe o średnicy 20-63 mm oraz 250-630 mm. 25.08.2010 r.
- ABR udzieli Tadżykistanowi pomocy w wysokości 122 mln USD
Azjatycki Bank Rozwoju podjął decyzję o udzieleniu Tadżykistanowi pomocy finansowej w wysokości 122 mln
USD. Grant, który będzie przekazywany w ciągu pięciu lat, zostanie wykorzystany na modernizację energetyki
Tadżykistanu. Planuje się między innymi budowę dwóch linii przesyłowych o łącznej długości 140 km,
modernizację kilku podstacji energetycznych oraz restrukturyzację przedsiębiorstwa „Tadżycka energia”. Wkład
RT w przedsięwzięcie wyniesie 19 mlnUsd. 16.08.2010 r.
- Fundusz Antykryzysowy EaWG udzielił Tadżykistanowi kredytu w wysokości 70 mln USD
W Duszanbe podpisane zostało porozumienie pomiędzy rządem Republiki Tadżykistanu a Euroazjatycką
Wspólnotą Gospodarczą (jej członkami są: Białoruś, Kazachstan, Kirgizja i Rosja), na mocy którego Tadżykistan
otrzyma z Funduszu Antykryzysowego tej organizacji 70 mln USD kredytu. Ma on zostać wykorzystany na
wsparcie budżetu TR w 2010 r. w warunkach negatywnego wpływu kryzysu światowego na gospodarkę kraju.
Tadżykistan jest pierwszym beneficjentem Funduszu Antykryzysowego. 3.08.2010 r.
-Wzrost pozimu minimalnej płacy i emerytury
Od dnia 1 lipca br. o 33,3% wzrosła minimalna płaca i emerytura. Aktualnie, minimalna płaca i emerytura
wynoszą 80 TJS tj. około18 USD.
-Wsparcie rolnictwa przez Unię Europejską
Unia Europejska, wspólnie z Europejskim Bankiem Rekonstrukcji i Rozwoju oraz Między- narodową Korporacją
Finansową podjęły decyzję o udzieleniu wsparcia finansowego dla rolnictwa Tadżykistanu na kwotę 7 mln EUR.
Środki mają być przeznaczone na realizację „Programu udzieleniu pomocy finansowej rolnictwu TJ” (
restrukturyzacja) oraz „Projektu rozwoju finansowania rolnictwa i przedsiębiorczości”.
-Wyniki handlu zagranicznego w okresie styczeń – maj 2010 roku
W styczniu- maju br. obroty handlu zagranicznego osiągnęły wartość 1415,6 mln USD (101,2%), w tym: eksport –
470,3 mln USD ( +136,1%), a import – 945,3 mln USD (-110,3%). Natomiast, w stosunku do kwietnia br. eksport
zmniejszył się o 36,1%, a import o 11,7%. Ujemny bilans handlowy wyniósł 475,0 mln USD. Udział krajów WNP w
ogólnej wymianie handlowej z zagranicą wyniósł 41,6%, w tym: w eksporcie -12,6%, a w imporcie – 56,1%.
Obroty handlowe z krajami WNP zmniejszyły się, w stosunku do analogicznego okresu roku ubiegłego o 8,4%, a
deficyt bilansu handlowego wyniósł 470,7 mln USD. Największymi partnerami Tadżykistanu w eksporcie są:
Chiny – 48,1%, Turcja – 26,4% i Rosja – 7,9%, a w imporcie: Rosja – 31,3%, Kazachstan – 9,7%, Ciny – 8,3% i
Ukraina – 6,3%.
-Kursy walut
Według danych Banku Centralnego na koniec maja br. kurs 1 USD = 4,3689 TJS a 1 EUR = 5,5457 TJS.
45
-Wyniki gospodarki w styczniu – kwietniu 2010 roku
Według operacyjnych danych Agencji ds. Statystyki przy Prezydencie Republiki Tadzykistanu tempo wzrostu
gospodarczego w okresie styczeń – kwiecień wyniosło w cenach porówny- walnych 107,2%, produkcji
przemysłowej – 116,0%, a rolnictwa – 106,6% ( w cenach bieżących). Przewozy towarowe i pasażerskie wzrosły o
0,7%, przy tym największy spadek odnotowano w przewozach kolejowych (28,4%), w tym głównie tranzytowych
(vide informacja poniżej). Indeks cen konsumpcyjnych w styczniu – marcu wyniósł 100,2%, a cen producentów –
103,7%. Obroty handlu zagranicznego osiągnęły wartość 1132,7 mln USD i były tym samym o 2,6% niższe, niż w
analogicznym okresie ubiegłego roku., w tym: eksport – 377,0 mln USD ( wzrost o135,8%), a import – 755,7 mln
USD tj. o 14,3% mniej, niż w styczniu – kwietniu 2009 r, Deficyt bilansu handlowego wyniósł 378,7 mln USD.
Udział krajów WNP w obrotach handlu zagranicznego wyniósł 41,3%.
- Przestoje produkcyjne
W okresie styczeń – kwiecień br. w Tadżykistanie nie funkcjonowało 327 przedsiębiorstw tj.39,5% wszystkich
zarejestrowanych.
-Prognoza EBRR
Według ostatnio opublikowanej prognozy EBRR tempo wzrostu gospodarczego w Tadżykistanie w 2010 r.
wyniesie 4%, a w 2011 r. – 5%.
-Tadżykistan – WTO
Jak stwierdziła w wypowiedzi udzielonej Agencji Informacyjnej „Asia Plus” Dyrektor Departamentu w
Ministerstwie Rozwoju Gospodarczego i Handlu L.Kisjakowa, w lipcu br. odbędzie się kolejne posiedzenie grupy
roboczej WTO – Tadżykistan. Zadaniem grupy ma być między innymi przygotowanie wstępnego raportu WTO
dotyczącego wypełnienia przez Tadżykistan warunków przystąpienia do tej organizacji.
-Podwyżka cen na paliwo
Od 21 maja w Duszanbe obowiązuję o około 15% wyższe ceny benzyny.Cena 1 l wynosi średnio około 1 USD.
-Nowe stawki na przewozy transportem samochodowym
Jak poinformowała Agencja Informacyjna „Asia Plus” rząd Uzbekistanu podwyższył stawki na przewozy towarowe
i pasażerskie, realizowane z terytorium Tadżykistanu i Turkmenistanu, jak następuje:- dla środków transportu
ciężarowego i autobusów Republiki Tadżykistanu z 50,00 USD do 90,00 USD,- dla środków transportu
ciężarowego Republiki Turkmenistanu o ładowności do 10 t i autobusów o ilości nie mniej niż 12 miejsc z 20,00
USD do 35,00 USD, dla środków transportu ciężarowego o ładowności ponad 10 t i autobusów o ilości ponad 12
miejsc z 30,00 USD do 55,00 USD;- dla środków transportu ciężarowego i autobusów pozostałych państw z
100,00 USD do 175,00 USD.
-Kursy walut
Według informacji Banku Centralnego, w kwietniu br. kurs 1 USD = 4,3678 TJS, a 1 EUR = 5,8151 TJS.
- Zadłużenie zagraniczne
Jak poinformowało Ministerstwo Finansów Tadżykistanu na dzień 1 kwietnia br. zadłużenie zagraniczne kraju
wyniosło 1.712 mln USD tj. 34,9% od PKB i wzrosło, w stosunku do grudnia 2009 r. o 188 tys. USD. W ocenie
Ministerstwa dalszy wzrost zadłużenia w I kwartale br. wynika z niższego, niż zakładano tempa wzrostu realnego
PKB. W I kwartale br. Tadżykistan zawarł 7 porozumień finansowych na ogólną kwotę 259 mln TJS z których 132
mln TJS stanowią kredyty preferencyjne a 127 mln TJS – granty. W najbliższym czasie Tadżykistan planuje
46
zawarcie 7 kolejnych umów na kwotę 833 mln TJS.
- Niższe opłaty wizowe dla turystów
Od 1 kwietnia br. w Tadżykistanie obowiązuje jednolita turystyczna opłata w wysokości 25 USD. W I kwartale br.
Tadżykistan odwiedziło ogółem 59 tys. obcokrajowców, w tym 3 tys. w celach turystycznych.
- Podwyżka płacy minimalnej
Według nieoficjalnych informacji od 1 lipca br. planowany jest 30% wzrost minimalnej płacy i emerytury.
- Nowe połączenie lotnicze
W najbliższym czasie Tadjik Air planuje uruchomienie nowego połączenia Duszanbe – Kijów – Duszanbe
- Tranzyt towarów do Tadżykistanu
Jak poinformowano na konferencji prasowej zorganizowanej w Duszanbe w I kwartale br. kolej tadżycka
odnotowała około 40% spadek przewozów tranzytowych tj. 860 ton z kierunku Uzbekistanu. Powodem tego jest
przetrzymywanie przez Uzbekistan na swoim terenie około 1190 wagonów z towarami dla Tadżykistanu, w tym
660 cystern z olejem napędowym i benzyną, 228 wagonów z mąką i pszenicą, 44 z cementem, 71 z masą
bitumiczną i innych. Sprawa ta wywołała między innymi poważne zaniepokojenie MFW, czemu dano wyraz w
ostatnich rozmowach misji MFW w Duszanbe.
- Przyśpieszenie procedur importowo- eksportowych i tranzytowych
Ministerstwo Rozwoju Gospodarczego i Handlu i Służba Celna Tadżykistanu zamierzają w najbliższym czasie
wdrożyć uproszczony system odpraw celnych i tranzytowych w handlu zagranicznym. Ma to na celu znaczne
przyśpieszenie procedur ( aktualnie trwają one to od 3 do 20 dni). W opinii Ministerstwa pozwoli to na poprawę
pozycji Tadżykistanu w rankingu Doing Business, zgodnie z którym Tadżykistan zajmuje aktualnie 178 miejsce na
183 sklasyfikowanych krajów.
- Współpraca z ABR w latach 2010-2015
Jak informuje Asia Plus do 2012 roku Azjatycki Bank Rozwoju zamierza przekazać Tadżykistanowi granty na
ogólną kwotę 252 mln USD, w tym w roku bieżącym 150 mln USD na realizację jednego projektu w sektorze
energetycznym oraz na wsparcie sektora prywatnego. Tadżykistan jest członkiem ABR od 1998 roku.
- Nowy bank w Tadżykistanie
W Duszanbe otwarto nowy bank – „AccessBank Tajikistan”. Jego udziałowcami są: Access Holding (Niemcy) –
52% akcji, EBRiR i Międzynarodowa Korporacja Finansowa – 18% oraz Niemiecki Bank Rozwoju – 12%. W
początkowym okresie, działalność banku będzie obejmować „mikrokredytowanie” małego biznesu prywatnego (
do wysokości 10 tys. USD), w tym głównie w sektorze rolnictwa oraz usługi związane z transferem środków. W
najbliższych 5 latach bank planuje otwarcie 17 filiałów.
- Inwestycje
Według informacji Państwowego Komitetu ds. Inwestycji i Zarządzania Mieniem Państwowym, aktualnie w
Tadżykistanie są realizowane projekty inwestycyjne na ogólną wartość 8,1 mld TJS. 75,3% nakładów na ten cel
stanowią kredyty, 14,3% - granty, 6,9%- środki budżetowe i 3,5% - gminne.
- Oświadczenie Banku Światowego
Bank Światowy potwierdził gotowość kontynuacji w latach 2010 – 2011 programu pomocy technicznej dla
47
Tadżykistanu w zakresie rozwoju przedsiębiorczości i poprawy klimatu inwestycyjnego. Podstawą dla tego typu
decyzji jest poprawa pozycji Tadżykistanu ze 164 na 152 miejsce w rankingu krajów „Prowadzenie działalności
gospodarczej – 2010”, organizowanym przez BŚ.
- Emigracja zarobkowa do Rosji
Jak poinformowała Federalna Służba Emigracyjna Rosji aktualnie w Rosji przebywa około 1 mln. obywateli
Tadżykistanu – emigrantów zarobkowych.
- Połączenie systemów energetycznych Kazachstanu, Tadżykistanu i Kirgistanu
Ministerstwa Energetyki Kazachstanu, Tadżykistanu i Kirgistanu prowadzą rozmowy w sprawie budowy linii
przesyłowej energii elektrycznej łączącej Osza (Kirgistan) i Chudżant (Tadżykistan), co pozwoliłoby na połączenie
w przyszłości systemów energetycznych tych krajów. Jest to związane z problemami z dostawami energii
elektrycznej jakie wystąpiły po wyjściu Uzbeki-stanu z dniem 1 grudnia 2009 roku z Połączonego Systemu
Energetycznego Azji Centralnej.
- Budowa nowych elektrowni wodnych
Jak informuje Ministerstwo Energetyki i Przemysłu w 2009 roku w Tadżykistanie wybudowano ogółem 55 małych
elektrowni wodnych o mocy od 5 do 440 kWh.
- Pomoc UE dla Tadżykistanu
W ramach Programu wspierania polityki socjalnej ochrony ludności, w latach 2010- 2013 Unia Europejska
przekaże Tadżykistanowi środki w wysokości 17,5 mln EUR.
-Dostawy gazu ziemnego z Ubekistanu
W 2010 roku Tadżykistan zakupi w Uzbekistanie około 250 mln m3 gazu ziemnego. Zgodnie z porozumieniem
ceny na gaz ziemny będą ustalane kwartalnie z uwzględnieniem sytuacji na rynku światowym ( w I kwartale br.
cena za 1000 m3 wynosi 231 USD). Dostawy surowca mają być realizowane na zasadzie przedpłaty w wysokości
95% zgłoszonego zapotrzebowania kwartalnego. Aktualnie, dostawy uzbeckiego gazu wynoszą około 18 tys. m3
dziennie.
-Tadżykistan w rankingu krajów o największej swobodzie gospodarczej
W ostatnim rankingu Heritage Foundation i Wall Street Journal Tadżykistan zajął 128 miejsce na 179 krajów.
Wśród krajów b.ZSRR najwyższą pozycję zajmują: Estonia (16), Gruzja (26) i Litwa (29), a w dalszej kolejności:
Armenia (38), Łotwa (50), Kirgistan (80), Kazachstan (82), Azerbejdżan (96), Mołdowa (125), Rosja (143),
Białoruś (150), Uzbekistan (158), Ukraina (162) i Turkmenistan (171).
-Połączenie systemu energetycznego Tadżykistanu
W końcu listopada 2009 roku na pólnocy Tadżykistanu przekazano do eksploatacji 1 linię do przesyłu energii
elektrycznej o mocy 500 kWh i 3 linie o mocy 220 kWh. Tym samym, zakończono prace nad stworzeniem
jednolitego krajowego systemu energetycznego. Ogólna wartość inwestycji wyniosła 281,0 mln USD i była
sfinansowana w 95% z chińskiego kredytu.
-Zakaz zakupu mieszkań dla obcokrajowców
Parlament Tadzykistanu zaakceptował projekt „Ustawy o prawnym statucie obcokrajowców w Republice
Tadżykistanu”, który wprowadza zakaz zakupu przez obcokrajowców mieszkań i innych obiektów mieszkalnych
za wyjątkiem osób posiadających imunitet dyplomatyczny.
48
- Nowe zasady rejstracji firm
Od dnia 1 lipca br. w Tadżykistanie obowiązuje nowe prawo „ O rejestracji osób prawnych i indywidualnych
przedsiębiorców”, które wprowadza zasadę „ jednego okienka” dla rejestracji podmiotów gospodarczych. Pozwoli
to na skrócenie czasu załatwienia formalności z 49 do 5 dni oraz na przyśpieszenie terminów wydania
zaświadczeń o rejestracji ( w przypadku indywidualnych przedsiębiorców - 3 dni, a w przypadku firm -5 dni). Poza
tym, zgodnie z nową regulacją, wysokość kapitału zakładowego osoby prawnej może być określona w okresie
roku od momentu rejestracji, a nie, jak to miało miejsce poprzednio, do zakończenia procedury rejestracji.
Ponieważ nowe zasady obejmują wszystkie działające w Tadżykistanie podmioty gospodarcze, konieczne będzie
ich ponowne zarejestrowanie. Nowy system ewidencji został sfinansowany ze środków Komisji Europejskiej w
wysokości 150 tys. EUR.
49