Budapeszt, 29 lipca 2016 r. Biuletyn Ekonomiczny nr 7/2016 1

Budapeszt, 29 lipca 2016 r.
Biuletyn Ekonomiczny nr 7/2016
1. Podstawowa stopa procentowa bez zmian. Rada Monetarna Węgierskiego Banku Narodowego
(MNB) nie zmieniła wysokości podstawowej stopy procentowej, pozostawiając ją na poziomie 0,9%.
2. W kwietniu 2016 roku produkcja przemysłowa odnotowała wzrost r/r na poziomie 5,3% (po
wyeliminowaniu czynników kalendarzowych również o 5,3%). W stosunku do poprzedniego
miesiąca, po wyeliminowaniu czynników sezonowych i kalendarzowych, wskaźnik produkcji wzrósł w
kwietniu 2016 roku o 5,4%. Wolumen eksportu produktów przemysłowych wzrósł w kwietniu o 6,2%
r/r, a sprzedaży krajowej produktów przemysłowych spadł w kwietniu o 1,3% r/r. (KSH)
3. Ceny artykułów konsumpcyjnych w maju 2016 roku były niższe w stosunku do cen z maja 2015 roku
o 0,2%. Ceny żywności pozostały w sumie niezmienne, przy czym olej spożywczy zdrożał o 7,9%,
cukier o 19,7%, żywność sezonowa: ziemniaki, świeże warzywa, owoce o 8,9%, staniały natomiast
sery o 6,9%, mleko 7,7%, mięso wieprzowe o 18,5%. Przeciętnie o 2,2% zdrożał alkohol i wyroby
tytoniowe. W porównaniu z poziomem sprzed roku koszty energii dla gospodarstw domowych były
niższe o 0,1%, zaś ceny paliw obniżyły się o 11,9%. Ceny odzieży zdrożały o 0,3%, ceny dóbr
konsumpcyjnych trwałego użytku o 0,8%, a usług o 1,3%. W stosunku do poprzedniego miesiąca
ceny artykułów konsumpcyjnych w maju 2016 roku wzrosły o 0,3%. (KSH)
4. W okresie marzec-maj 2016 roku bezrobocie na Węgrzech spadło do 5,5% r/r (i było o 1,6% niższe
r/r). W badanym okresie liczba bezrobotnych stanowiła 251 tysiące osób i była o 69 tys. osób niższa
niż rok wcześniej. W grupie wiekowej 25-54 lat bezrobocie spadło o 1,3% r/r i wyniosło 5,0%, w
grupie wiekowej 55-64 skurczyło się o 2,0% do 4,3%, a wśród osób młodszych (15-24 lat) wyniosło
13,8% i obniżyło się o 4,0% w porównaniu z analogicznym okresem sprzed roku. Spośród ogółu
bezrobotnych 47,5% poszukiwało pracy przez okres dłuższy niż rok, a przeciętny okres przebywania
bez zatrudnienia wynosił 18,2 miesięcy. (KSH)
5. W okresie marzec-maj 2016 roku zatrudnionych (w wieku 15-74 lat) na Węgrzech było 4.314 tysiące
osób, co oznacza o 149 tysięcy osób więcej niż rok wcześniej (wzrost o 3,6%). W badanym okresie na
rynku pierwotnym zatrudnienie znalazło 115,6 tys. osób (w sumie pracuje na nim 3 971,3 tys.), w
ramach programu prac publicznych przyjęto do pracy 24,8 tys. osób (w sumie pracuje 224,3 tys.), a o
8,4 tys. osób wzrosła liczba Węgrów pracujących za granicą (w sumie oficjalnie pracuje 118,2 tys.).
Wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 15-64 lat wzrósł do 66,0% (o 2,6% r/r). (KSH)
6. W okresie styczeń-kwiecień 2016 roku średnia płaca brutto osób zatrudnionych na pełnym etacie,
bez uwzględnienia osób zatrudnionych w ramach prac publicznych, wzrosła na poziomie gospodarki
narodowej o 6,8% r/r i wyniosła 277.300 HUF, przy czym w sektorze prywatnym średnia płaca brutto
wzrosła o 5,3% (do 274.100 HUF), a w sferze budżetowej o 10,9% (do 263.500 HUF). Średnia płaca
netto w gospodarce narodowej (liczona bez ulg rodzinnych) wzrosła w badanym okresie o 7,8% r/r i
wyniosła 170.600 HUF. (KSH)
7. W kwietniu 2016 roku ceny produkcji sprzedanej przemysłu były niższe o 1,4% w stosunku do
kwietnia 2015 roku. Ceny sprzedaży krajowej w kwietniu spadły o 4,7% r/r, a sprzedaży na eksport
wzrosły o 0,2% r/r. (KSH)
8. Węgierski przemysł budowlany odnotował w marcu 2016 roku spadek o 33,9% w porównaniu z
marcem 2015 roku, w porównaniu z poprzednim miesiącem po wyeliminowaniu czynników
sezonowych i kalendarzowych odnotowano spadek o 6,3%, przy czym produkcja budynków obniżyła
się o 18,8% r/r, a wykonanie robót budowlanych innego typu o 52,4% r/r. W stosunku do marca
2015 roku w marcu 2016 roku portfel nowych zamówień na roboty budowlane był wyższy o 47,3%, a
skumulowana liczba zamówień na koniec miesiąca była niższa o 25,0% r/r. (KSH)
9. W okresie styczeń-kwiecień 2016 roku wartość węgierskiego eksportu wyniosła 30.643 mln EUR
(wzrost o 2,5% r/r), a importu 27.194 mln EUR (wzrost o 1,1% r/r), co oznacza, że - dodatnie dla
Węgier - saldo obrotów handlowych ukształtowało się na poziomie 3449 mln EUR (wzrost o 436 mln
EUR r/r). (KSH)
10. W kwietniu 2016 roku wolumen obrotów handlu detalicznego wzrósł o 5,0%, a po wyeliminowaniu
czynników kalendarzowych wzrósł o 6,7% r/r. Wartość obrotów handlu detalicznego (w tym również
internetowego i wysyłkowego) w kwietniu 2016 roku wyniosła 781 mld HUF. (KSH)
11. W stosunku do kwietnia 2015 roku ceny produktów rolnych wzrosły w kwietniu 2016 roku o 0,4%,
przy czym ceny upraw roślinnych wzrosły o 4,2% r/r, a zwierząt żywych i produktów pochodzenia
zwierzęcego spadły o 6,2%. (KSH)
12. Rekordowo niski deficyt w pierwszych pięciu miesiącach. Według danych Ministerstwa Gospodarki
Narodowej w okresie styczeń-maj br. budżet wykazał deficyt rzędu 13,2 mld HUF, co stanowi raptem
1,7% deficytu założonego na cały 2016 rok (ma wynieść 761,6 mld HUF). W samym maju
odnotowano nadwyżkę rzędu 131,7 mld HUF (w pierwszych pięciu miesiącach ubiegłego roku deficyt
sięgał blisko 500 mld HUF). Według resortu do nadwyżki przyczyniły się mniejsze niż w zeszłym roku
wydatki na wypłaty środków unijnych oraz wyższe dochody państwa z podatków – w tym z
konstrukcji nowego pro-wzrostowego kredytu podatkowego, pozytywne konsekwencje wybielania
gospodarki (wprowadzenie kas fiskalnych online podłączonych do urzędu skarbowego). Analitycy
podkreślają, że w minionych 15 latach jeszcze nigdy deficyt w okresie styczeń-maj nie był tak niski.
13. Państwo węgierskie ostatecznie kupi udziały w węgierskim Erste. Po blisko 1,5 roku negocjacji
państwo węgierskie podpisało umowę z austriackim Erste Bankiem na zakup części udziałów w jego
węgierskiej filii. Za 15% udziałów Erste Bank Hungary Zrt. rząd zapłaci 38,9 mld HUF, czyli o 7 mld
HUF więcej, niż parlament zatwierdził w budżecie. Tłumacząc różnicę w cenie transakcji minister
gospodarki narodowej Mihály Varga powiedział, że niezależni eksperci ocenili wartość banku jako
wyższą, niż szacował rząd. Prawa właścicielskie państwa węgierskiego wykonywać będzie spółka
akcyjna Corvinus Zrt. (ta sama firma kupiła Budapest Bank od amerykańskiej grupy General Electric).
Wcześniej identyczny pakiet udziałów w węgierskim Erste nabył Europejski Bank Odbudowy i
Rozwoju, który zapłacił za nie także 38,9 mld HUF. Grupa Erste przed zamknięciem finansowym
transakcji dokona podwyższenia kapitału swej węgierskiej filii, by bank był w stanie w sposób
zrównoważony udzielać kredytów na rzecz podmiotów węgierskiej gospodarki. Po podpisaniu
umowy minister Varga oświadczył, że jest ona konsekwencją listu intencyjnego, których zobowiązań
dochował i rząd, i Erste Bank – rząd obniżył w sumie podatek bankowy o 80 mld HUF (dalsza redukcja
zapisana została na 2017 rok), Erste zaś zwiększył poziom udzielanych na Węgrzech kredytów. O
transakcji poinformowano też Komisję Europejską, uzyskano też wstępne zezwolenia urzędu ochrony
konkurencji. Zamknięcie finansowe transakcji nastąpi prawdopodobnie jesienią br., czego
warunkiem jest otrzymanie akceptacji europejskich i węgierskich urzędów nadzoru bankowego oraz
ochrony konkurencji i spełnienie różnych wymogów stawianych uczestnikom, w tym np.
podwyższenie przez grupę Erste kapitału swej filii na Węgrzech. Udziałowcem większościowym
węgierskiej filii nadal pozostaje grupa Erste, zarządzanie bankiem odbywać się zgodnie z
dotychczasowymi zasadami, w zamian za mniejszościowy pakiet akcji rząd węgierski oraz EBOiR będą
mogły, proporcjonalnie do swego pakietu akcji, wyznaczyć po jednym członku w zarządzie Erste Bank
Hungary (bez uprawnień wykonawczych) oraz po jednym członku do rady nadzorczej banku. Strony
porozumiały się też co do określonego sposobu wyprowadzenia w przyszłości mniejszościowego
pakietu akcji banku. Opcja kupna-sprzedaży uprawnia Corvinus Zrt. do sprzedaży swego pakietu
akcji, grupie Erste zapewnia prawo, by najwcześniej w ciągu pięciu lat licząc od akwizycji zrealizowała
opcję zakupu. W przypadku EBOiR opcja sprzedaży-zakupu zrealizowana może być w ciągu 5-9 lat od
momentu akwizycji. Blisko 46,6 tys. pracowników grupy Erste obsługuje 15,8 mln klientów w 2,7
tysiąca oddziałach banku w siedmiu krajach (Austria, Czechy, Słowacja, Rumunia, Węgry, Chorwacja,
Serbia), częściowo pod lokalnymi markami (np. Banca Comercială Română [BCR] w Rumunii, Česká
spořitelna w Czechach, Slovenská sporiteľňa na Słowacji). Wiceprezes EBOiR oświadczył, że
mocniejsza baza kapitałowa przyczyni się do realizacji planów wzrostowych Erste Bank Hungary Zrt.,
do których należy intensyfikacja udzielania kredytów na rzecz małych i średnich przedsiębiorstw.
Rządowe akwizycje banków na Węgrzech
rok
zakupiony bank
podmiot kupujący
2016
Erste Bank
Corvinus
2015
Budapest Bank
Corvinus
2014
FHB Bank
Magyar Posta
2014
MKB Bank
państwo
2013
Takarékbank
MFB, Magyar Posta
2013
Széchenyi Bank
państwo
2013
Gránit Bank
państwo
2012
Takarékbank
MFB
14. Parlament uchwalił budżet na 2017 rok. Na ostatnim przed wakacyjną przerwą posiedzeniu
parlament przyjął ustawę budżetową na rok 2017. Budżet sporządzony został w nowej strukturze i
składa się teraz z trzech części. Obok podstawowych danych dot. funkcjonowania państwa (z
zerowym saldem: wydatki i dochody równo po 14,722 bln HUF) zawiera też odrębne bilanse
krajowych (1,164 bln HUF dochodów, 1,636 bln HUF wydatków, deficyt 472 mld HUF) i unijnych
środków rozwojowych (1,545 bln HUF dochodów, 2,239 bln HUF wydatków, deficytem 694 mld
HUF), które składać się będą na deficyt liczony według metodologii unijnej. W kompleksowym ujęciu
dochody budżetu w przyszłym roku założone zostały na poziomie 17,431 bln HUF, wydatki na kwotę
18,598 bln HUF, a deficyt ma wynieść 1,166 bln HUF (oznacza to, że według metodologii unijnej
będzie to stanowić 2,4% PKB). Przyjęte do wyliczeń założenia na 2017 rok to: wzrost gospodarczy
3,1%, inflacja 0,9% (na takim poziomie wzrosną też emerytury), spadek zadłużenia o 2,6% (z 74,5%
do 71,9% PKB), stopa bezrobocia na poziomie 5,2% oraz wzrost zatrudnienia o 1,7%, kurs forinta do
euro 312 HUF/1 EUR. Rząd zaplanował 170 mld HUF na rezerwę budżetrową, z czego 110 mld wynosi
rezerwa ogólna, a pozostałe 60 mld przeznaczone będzie na Fundusz Ochrony Kraju. W porównaniu z
2016 rokiem na oświatę wydane zostanie w przyszłym roku o 271 mld HUF więcej, na służbę zdrowia
o 171 mld HUF więcej, na sferę socjalną 155 mld HUF więcej (jednakże w stosunku do PKB wydatki te
będą niższe r/r, podobnie jak w przypadku emerytur), na działalność kulturalną 70 mld HUF więcej,
na sport i rekreację 39 mld HUF więcej, na służby porządkowe 117 mld HUF więcej, na wymiar
sprawiedliwości 26 mld HUF więcej, a na sprawy zagraniczne o 10 mld HUF więcej. Miejsce niższych
w obecnym roku wydatków na sferę socjalną i emerytury (w proporcji do PKB) przejąć mają środki
przeznaczone na dofinansowanie gospodarki oraz konstrukcje dopłat do zakupu mieszkań.
15. Prognoza gospodarcza instytutu Századvég. Zbliżony do rządu instytut Századvég w najnowszym
wydaniu monitora makroekonomicznego stwierdza, że niższy od spodziewanego wzrost gospodarczy
w I kwartale br. jest tylko przejściowym zjawiskiem. W skali całego roku gospodarka, wspierana
głównie przez rosnącą konsumpcję, wzrośnie o 2,1% (niżej od założeń rządowych). W pozostałej
części roku instytut liczy też na wzmocnienie eksportu, co pozytywnie wpłynie na dynamikę wzrostu
gospodarczego. Według Századvég poziom inwestycji w br. spadnie o 5,8%, bo przedsiębiorstwa
odkładają rozpoczęcie swych inwestycji do momentu uruchomienia środków związanych z nowym
unijnym cyklem budżetowym. Produkcja przemysłowa będzie miała pozytywny wpływ na dynamikę
dynamiki gospodarki, ale nieco niższy niż w ubiegłym roku. Instytut spodziewa się w 2017 roku
wzrostu PKB na poziomie 3,2%, który wspierany będzie ponownym ruszeniem inwestycji (prognozuje
tu wzrost o 3,3%) finansowanych ze środków unijnych. W rezultacie wzrostu wynagrodzeń
konsumpcja dalej będzie wzrastać, a niektóre elementy polityki rządu (dotacje dla oświaty, czy służby
zdrowia) przyczynią się do jej większej dynamiki. Wzrost konsumpcji – w przeciwieństwie do okresu
sprzed kryzysu finansowego – generowany jest obecnie rosnącymi dochodami społeczeństwa, a nie
kredytami i zadłużaniem się. Wskaźnik bezrobocia z poziomu 6,8% w ubiegłym roku obniży się w br.
do 5,8%, a następnie do 5,4% w roku 2017. Jednocześnie w coraz większej liczbie branż zaczyna
występować brak siły roboczej, co doprowadzi do większego od spodziewanego wzrostu płac. Wg
instytutu inflacja w tym roku pozostanie niska (0,4%), a w przyszłym roku może wzrosnąć do 1,6%
(przy czym ewentualny znaczny wzrost ceny ropy przynieść może inflację wyższą od spodziewanej).
Mimo niskiej inflacji Századvég nie spodziewa się dalszej redukcji bazowej stopy procentowej
(obecnie 0,9%). Deficyt budżetowy może być w br., jak i w przyszłym nieco niższy niż to założył rząd,
częściowo ze względu na tzw. wybielanie się gospodarki (wprowadzenie kas fiskalnych podłączonych
online do urzędu skarbowego, tzw. EKÁER) i w 2016 wyniesie 1,8%, a w 2017 roku 2,1% PKB.
16. MNB nie przewiduje spowolnienia gospodarczego w br. Jak wynika z najnowszego raportu
inflacyjnego Węgierski Bank Narodowy (MNB) nadal przewiduje na ten rok dynamikę wzrostu PKB na
poziomie 2,8%. Zdaniem banku słabe dane dot. wzrostu gospodarczego w I kwartale br. obniżyłyby
dane za cały rok o 0,4%, gdyby nie trzy okoliczności potencjalnie kompensujące ten wpływ: dynamikę
gospodarki podciąga wyższa dynamika konsumpcji, wynikająca z intensywniejszego wzrostu płac, po
drugie – większe możliwości budżetu do zwiększania wydatków, a po trzecie – poszerzenie
prowzrostowego programu kredytowego banku centralnego. Według oceny analityków założenia
MNB sprawdzić się mogą jedynie w przypadku, w którym wszystkie niepewne i ryzykowne czynniki –
także zewnętrzne - ukształtują się pomyślnie. Obecnie, gdy transfery unijne spadły, mocny w tym
roku wzrost konsumpcji społeczeństwa nadal nie będzie wystarczający. Wzrost gospodarczy w br.
uratować mógłby jakiś nowy impuls, np. podwyższenie wydatków z budżetu, czy dobry wynik sektora
rolnego. Zdaniem analityków bank liczy na intensyfikację wydatkowania środków budżetowych, bo w
tegorocznym budżecie (jak na razie rekordowo niski deficyt) jest olbrzymia przestrzeń, którą - jeśli
zgodnie z politycznymi celami - rząd przeznaczy na ożywianie gospodarki, pojawić się może nowa siła
‘ratująca’ tę prognozę MNB. Zdaniem V. Barnabása, dyrektora MNB jest jeszcze za wcześnie na
‘pogrzeb’ wzrostów. W gospodarce jest siła, a przejściowe oddziaływanie I kwartału przeminie i takie
nowe elementy, jak wzrost płac, czy zwiększenie kredytów dla małych i średnich przedsiębiorstw
pomogą w pozostałym okresie roku. W III kwartale, wg niego, może nastąpić wzrost gospodarczy
rzędu nawet 4% r/r i to pomimo tego, że odczuwalne ożywienie na rynku mieszkaniowym przesunie
się raczej na nieco późniejszy okres.
17. Prognoza GKI na 2016 rok. Spowolnienie gospodarki w I kwartale 2016 roku było do przewidzenia z
powodu zaniku w bieżącym roku napływu środków unijnych, a poprzez to spadku inwestycji
państwowych – pisze Instytut Badań nad Gospodarką (GKI) w swojej najnowszej analizie.
Spowolnienie mocno uwypukliło też oddziaływanie hamującego wzrost inwestycji prywatnych
modelu gospodarczego funkcjonującego od sześciu lat. Przy tym w niektórych branżach przemysłu
pojawiły się w pierwszych trzech miesiącach roku problemy ze sprzedażą. W wyniku danych dot.
wzrostu PKB - gorszych od spodziewanych - GKI obniżyło swą prognozę wzrostu gospodarczego na
2016 rok z 2,3% do 2% dodając, że możliwy jest także niższy wzrost. Spadek inwestycji będzie
większy niż zakładano wcześniej – rzędu 8%, a równocześnie - w rezultacie szybkiego wzrostu popytu
- dynamika konsumpcji będzie o 1% wyższa od wcześniejszych prognoz, na poziomie 4%. Wątpliwe,
by dynamika wzrostu eksportu przekroczyła dynamikę wzrostu importu. Przeszkodą dla bardziej
sprzyjającego rozwoju gospodarczego jest brak przygotowanej siły roboczej oraz zainwestowanego
kapitału. W ostatnich miesiącach w polityce gospodarczej rozpoczęły się ciche zmiany, pogarszające
równowagę. Kontynuowane jest przeobrażanie stosunków własnościowych i rynków przy aktywnym
udziale państwa. Świeżym tego przykładem jest postawienie dobrowolnych otwartych funduszy
emerytalnych w trudnej sytuacji w wyniku przekształcenia systemu tzw. bonów kafeteryjnych,
upaństwowienie prowadzenia rachunków samorządów lokalnych, wspieranie za pomocą
ustawodawstwa, a następnie tworzenie przeszkód dla ekspansji grupy FHB kierującej integracją
banków spółdzielczych (w tej ostatniej pojawienie się teoretycznie niezależnego nadzoru
bankowego). Ważnym celem polityki monetarnej jest osłabienie forinta i osiągnięcie za jego sprawą
zysku kursowego. Ceną jest dewaluacja całości węgierskiej gospodarki. Węgierski Bank Narodowy
(MNB) daleko przekroczył ramy wyznaczone przez ustawę o banku centralnym, jego decyzje mają
negatywny wpływ na zaufanie publiczne. I choć Fitch Ratings w maju podwyższył rating dla Węgier,
to S&P nie planuje takiego kroku, a Moody’s nie podjął na razie żadnej decyzji. Wszystko wskazuje na
to, że strategia wzrostowa oparta na taniej węgierskiej sile roboczej nie przynosi pozytwnych
efektów. Ponieważ już co najmniej pół miliona Węgrów pracuje za granicą, brak wykwalifikowanej
siły roboczej mocno zawęża możliwości wzrostu. Spośród tych, którzy pozostali w kraju, utrzymanie
tych wykwalifikowanych wymusza zarówno w sektorze prywatnym, jak i w państwowym znaczne
podwyżki płac, a jednocześnie bardzo niewielka część pracowników zatrudnionych w ramach
programów prac publicznych jest w stanie znaleźć pracę w sektorze prywatnym. W wielu sektorach
podwyższenie płacy minimalnej nawet o 5,7% przysparza poważnych trudności. W 2016 roku płace
brutto wzrosną o 6%. Płace realne, w wyniku inflacji rzędu 0,8% oraz 1% redukcji stawki PIT wzrosną
przeciętnie o 6,5-7%, przy dość dużym zróżnicowaniu. Realna wartość emerytur wzrośnie w
niewielkim stopniu. Dynamicznie rosnące płace części ludności, malejące ciężary kredytowe oraz
rosnąca skłonność do zakupów coraz bardziej ożywiają konsumpcję – w 2016 roku o 4%. Akumulacja
środków trwałych, po dużym spadku w okresie 2009-12, w latach 2013-15 rosła przeciętnie o 6-7%,
ale w ubiegłym roku już tylko o 0,6%. W 2016 roku, głównie z powodu niskiego napływu środków
unijnych, ale także z powodu nieufności sektora biznesowego, spodziewany jest tu spadek o 8%.
Zapowiadane przyspieszenie wypłat środków unijnych jak na razie się nie powiodło - ze środków
unijnego cyklu budżetowego 2014-20 wypłacono do końca maja 100 mld HUF, co jak na razie nie
oznacza nawet 5% łącznej kwoty do wypłat (2,140 bln HUF) określonej przez rząd na rok bieżący.
Stopa zwrotu z inwestycji wyniosła w latach 2014-15 21-22%, a w br. obniży się do 20%. GKI
podkreśla, że podczas gdy w Unii Europejskiej w I kwartale 2016 roku gospodarka w porównaniu z
poprzednim kwartałem przyspieszyła z 0,3% do 0,5%, to dane węgierskie – najgorsze w UE –
wykazały 0,8% spadku. Wzrost gospodarki węgierskiej w porównaniu do poprzedniego roku (według
metodologii UE) wyniósł tylko 0,4%. Konkurenci z regionu – z wyjątkiem dwóch krajów bałtyckich –
zwiększyli swe PKB co najmniej o 2%, a Czechy – o 3%, Słowacja – o 3,7%, czy Rumunia – o 4,2%. GKI
liczy jednak na to, że w porównaniu z I kwartałem nastąpi poprawa wskaźników. W porównaniu z
ubiegłym rokiem spadku spodziewa się w przemyśle budowlanym, spowolnienia w produkcji
przemysłowej i obrotach handlowych z zagranicą, a pewnego przyspieszenia w sektorze usług.
Wzrost produkcji rolnej - po ubiegłorocznym spadku oraz pod wpływem dość dobrej jak dotychczas
pogody - może osiągnąć 10%. Produkcja przemysłowa w marcu 2016 roku obniżała się już piąty z
kolei miesiąc. Stanowiąca blisko jedną trzecią produkcji przemysłowej produkcja pojazdów była
niższa w I kwartale o 1,6%,a problemy dotyczyły głównie firmy Audi. Jednocześnie na ogólny
charakter spowolnienia przemysłu wskazuje fakt, że we wspomnianym okresie wśród trzynastu
branż przemysłu przetwórczego w aż siedmiu odnotowano spadek. Natomiast w kwietniu w
porównaniu do marca produkcja wzrosła o 5,4%. Po 1,5-procentowej dynamice w pierwszych
czterech miesiącach należy się spodziewać w skali rocznej przeciętnie 3,5% wzrostu brutto r/r.
Wyniki przemysłu budowlanego są wypadkową popytu generowanego dzięki środkom unijnym (co
było przyczyną efektownego wzrostu w poprzednich latach) oraz spadku w br. Lekkie rozkręcenie
wypłat na poczet cyklu budżetowego 2014-20 oraz ożywiające się w wyniku programu wsparcia
(CSOK) budownictwo mieszkaniowe wystarczą już jedynie w tym roku do wyhamowania spadku, a w
skali całego 2016 roku spodziewany jest 15-procentowy spadek produkcji budowlanej. Wzrost PKB w
branży usługowej wyniesie w 2016 roku ok. 3%, co jest niewielkim przyspieszeniem w stosunku do
2,8% w ubiegłym roku. Wartość usług społecznych wzrośnie tylko o 1%, co oznacza, że wzrostu
spodziewać się będzie można głównie w przypadku usług biznesowych. Zapowiedziany w
administracji proces dużych redukcji etatów oraz zakrojonej na szeroką skalę likwidacji instytucji
stanowiących zaplecze dla sfery budżetowej, w praktyce częściowo ustał, a w części został
złagodzony poprzez łączenie instytucji. Usługi biznesowe rosną dynamiczniej niż całość sektora usług.
Proces ten wspiera rosnący popyt konsumencki – obroty handlu detalicznego wzrosną o ok. 5%,
dynamicznie zwiększa się też turystyka krajowa. W 2016 roku wydajność transportu towarowego
wzrośnie w sumie o 2-3%, głównie dzięki dynamice drogowego transportu towarowego. Na rynku
telekomunikacji motorem wzrostu jest i będzie mobilny internet. Na rynku nieruchomości ożywienie
rozpoczęte w ubiegłym roku przybierze na sile. Liczba zatrudnionych w 2016 roku rosnąć będzie
powolniej niż w poprzednich latach – o 1,5%. Jednocześnie widoczny jest brak siły roboczej i wyższe
niż w statystykach bezrobocie. Środki przeznaczone na programy prac publicznych nadal rosły. Plany
związane z drastyczną redukcją zatrudniania przez państwo w praktyce spowalniają jedynie wzrost
liczby osób zatrudnionych w sektorze budżetowym. Dalej natomiast rośnie skala podejmowania
pracy za granicą. Stopa bezrobocia w 2016 roku obniży się prawdopodobnie do 5,8%. W najbardziej
rozwiniętych regionach kraju występuje już tylko bezrobocie fikcyjne (co w zachodnich regionach
przygranicznych wzmacniane jest codziennym dojeżdżaniem do pracy za granicą). Produktywność
mierzona na podstawie PKB per capita poprawia się nadal w niewielkim stopniu – tylko o 0,5%. Na
koniec I kwartału 2016 roku skumulowana wartość kredytów przedsiębiorstw i gospodarstw
domowych była niższa niż rok wcześniej, a w przypadku gospodarstw niższa nawet niż na koniec
2015 roku. Poprawiła się za to jakość portfolio bankowego, a także – między innymi z powodu
redukcji podatku bankowego – poprawiła się również dochodowość sektora bankowego. Przejście
ponad połowy tego sektora w ręce węgierskie oraz zmieniający się w sposób nieprzejrzysty
państwowy i bankowy nadzór stanowią czynniki ryzyka i niepewności. Kształtowanie się dochodów i
równowagi budżetowej w pierwszych pięciu miesiącach br. jest zadowolające, ale GKI zwraca uwagę,
że wyższe od prognozowanych o 500 mld HUF dochody budżetowe rząd już na początku lata
przeznaczył na wydatki modyfikując odpowiednio tegoroczny budżet. Dlatego też osiągnięcie
planowanego na 2016 rok celu deficytu budżetowego na poziomie 1,9% PKB nie jest pewne, bo rząd
- częściowo z przymusu, częściowo w ramach przygotowań do wyborów (wiosna 2018) - w drugiej
połowie roku będzie zwiększał swe wydatki. GKI prognozuje deficyt rzędu 2,3% PKB. Program
konwergencji na koniec 2016 roku nakreślił redukcję zadłużenia państwa z 75,3% do 74,5% PKB. GKI
liczy jednak tylko na symboliczną obniżkę - pod koniec roku do poziomu 75%, bo z powodu
zwiększenia wydatków oraz konieczności wstępnego finansowania przez budżet szybkiego rozpisania
konkursów unijnych - zapotrzebowanie finansowe budżetu będzie bardzo wysokie, a poziom wzrostu
PKB z kolei będzie niższy, niż zakłada rząd. Inflacja nieco przyśpieszy, w ciągu roku kształtować się
będzie średnio na poziomie 0,8%, a na koniec roku wynieść ma 1,5%. Bazowa stopa oprocentowania
(od maja wynosi 0,9%) najprawdopodobniej nie zmieni się w ciągu roku, a kurs EUR/HUF wyniesie
średnio w skali roku 315 HUF/EUR. W 2015 roku bezpośrednie inwestycje zagraniczne wykazały
odpływ rzędu 0,2 mld EUR i w tej tendencji nie należy się spodziewać pozytywnego zwrotu. GKI
podkreśla, że inne kraje regionu nie zastąpiły aktywnego kapitału zagranicznego środkami unijnymi,
a jedynie go nimi uzupełniły.
2015 rok
PKB
Rolnictwo
Przemysł
Budownictwo
Handel
Transport
Informacja, komunikacja
102,9
87,1
106,3
102,9
105,7
101,7
102,9
Marcowa
prognoza GKI na
2016 rok
102,3
105
104
95
103
101,5
103
Czerwcowa
prognoza GKI na
2016 rok
102
110
102
85
106
102
103
Usługi finansowe
Transakcje dot. nieruchomości
Działalność
naukowa,
techniczna,
administracyjna
Administracja, edukacja, służba zdrowia
Sztuka, rekreacja
Krajowe spożycie PKB
Konsumpcja indywidulna
Akumulacja środków trwałych
Eksport
Import
Inflacja
Połączony bilans rachunku
kapitałowy w mld EUR
Połączony bilans rachunku
kapitałowy w % PKB
Stopa bezrobocia
99,8
101,1
105,6
102
102
103
101,5
102
105
100,6
106
101,5
102,6
101,9
108,4
107,8
99,9
100
102
101
103
95
106
104
100,8
101
102
101,5
104
92
106
106
100,8
bieżącego
i
10
8
8
bieżącego
i
9,2
7,2
7,2
6,8
6,5
5,8
2,0
2,3
2,3
Deficyt budżetowy jako % PKB (ESA)
18. Posiedzenie węgiersko-rosyjskiej międzyrządowej komisji gospodarczej. 22 czerwca odbyło się w
Budapeszcie posiedzenie węgiersko-rosyjskiej międzyrządowej komisji gospodarczej, któremu
przewodniczyli węgierski minister spraw zagranicznych i handlu Péter Szijjártó i rosyjska minister
zdrowia Weronika Skworcowa. Szef węgierskiej dyplomacji poinformował, że z powodu wydarzeń
polityki światowej i europejskiej we współpracy bilateralnej nastąpiło znaczne wyhamowanie, co
przyniosło poważne straty węgierskiej gospodarce i przedsiębiorstwom. W ciągu minionego 2,5 roku
węgierskie przedsiębiorstwa straciły możliwości eksportowe o wartości 4,5 mld USD. Szijjártó
powiedział, że celem posiedzenia była intensyfikacja współpracy we wszystkich dziedzinach nie
dotkniętych sankcjami i przyczynienie się do tego, by móc zachować możliwość odbudowy
pragmatycznej współpracy unijno-rosyjskiej, gdy warunki polityczne będą ku temu dane. Wyjaśnił, że
na posiedzeniu omówiono trzy płaszczyzny: kwestie energetyczne, inwestycje przedsiębiorstw
węgierskich w Rosji oraz wspólne wystąpienia na rynkach trzecich. Odnośnie zagadnień
energetycznych powiedział, że projekt Paks 2 (rozbudowy jedynej na Węgrzech elektrowni atomowej
w Paks przez rosyjski państwowy koncern Rosatom) jest z punktu widzenia bezpieczeństwa
energetycznego Węgier inwestycją najważniejszą. Obecnie toczą się rozmowy o tym, czy węgierski
holding energetyczny MVM Zrt. mógłby zostać wciągnięty do kilku innych inwestycji Rosatomu
toczących się w innych krajach, by holding węgierski mógł zdobyć odpowiednie doświadczenie.
Minister przypomniał również, że zmodyfikowano długoterminową umowę na dostawy gazu, która
umożliwia do końca 2019 roku wykorzystanie przez Węgry 25 mld m³ surowca, po korzystniejszych
niż dotychczas cenach. Zadecydowano też, że oprócz zakontraktowanej ilości Węgry zakupią
ponadto dodatkowe ilości gazu. Szijjártó odnotował, że firmy węgierskie mogą w Rosji przede
wszystkim inwestować w sektor rolny – budowany jest właśnie zakład produkcji paszy oraz
przygotowywana jest budowa fabryki mięsnej. Co do rynków trzecich wspomniał o utworzeniu
konsorcjum węgiersko-rosyjskiego produkującego wagony kolejowe na rzecz egipskich kolei
państwowych (wartość projektu 800-900 mln EUR). Min. W. Skworcowa podkreśliła, że trudne
sytuacje nie mogą tworzyć przeszkód na drodze rozwoju węgiersko-rosyjskiej współpracy. Odnośnie
sankcji unijnych powiedziała, że sankcje gospodarcze nie są w stanie rozwiązać problemów
politycznych, a jedynie pogarszają sytuację gospodarczą. W 2015 roku w wyniku sankcji dwustronne
obroty towarowe obniżyły się o ponad 40% i tendencja ta kontynuowana była na początku br.
Rosyjska minister jednocześnie stwierdziła, że oba kraje chcą rozwijać współpracę i są jeszcze
projekty czekające na realizację, wymieniła znaczenie inwestycji rolnych oraz produkcji
farmaceutyków, pozytywnie odnotowała fakt, że Węgry szukają możliwości współpracy z obwodami
rosyjskimi. Péter Szijjártó po wspólnej konferencji ze Skworcową zawarł w imieniu Węgier umowę o
współpracy z Międzynarodowym Bankiem Inwestycyjnym (umowę podpisał jego prezes N. Kosow),
po czym podpisał list intencyjny o realizacji – we współpracy z węgierskimi firmami – centrum
zdrowotnego w Nowosybirsku.
19. Otwarcie przedstawicielstwa Europejskiego Banku Inwestycyjnego w Budapeszcie. W uroczystości
inauguracyjnej pierwszego biura EIB na Węgrzech 13 czerwca udział wziął premier Węgier Viktor
Orbán, który w swoim wystąpieniu podkreślił, że „należy świadomie budować nowy system
finansowania na czas po okresie hojnych europejskich dotacji”. Dodał, że „dzisiaj bez EIB nie bardzo
można osiągnąć sukces gospodarczy w Europie”. Podczas uroczystości podpisano porozumienie o
refinansowaniu budowy obiektów sportowych i przedszkoli o wartości 30 mld HUF. Przemawiający
także podczas uroczystości minister gospodarki narodowej Mihály Varga stwierdził, że fakt ten jest
wyrazem uznania dla polityki gospodarczej Węgier oraz jeszcze mocniej zacieśni on dotychczasowe
stosunki pomiędzy EIB a Węgrami. Varga podkreślił, że Węgry wysoko cenią porozumienia
kredytowe podpisane z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym oraz z Bankiem Inwestycyjnym Rady
Europy (CEB) służące rozwojowi infrastruktury oświatowej. Wspomniane 30 mld HUF zostanie
przeznaczone na budowę sal gimnastycznych i lekcyjnych w szkołach podstawowych i gimnazjach,
basenów do nauki pływania, zwiększanie liczby miejsc w przedszkolach. Działania te zostaną
wykonane w ramach pięciu różnych programów rządowych na lata 2015-18. Minister Varga dodał, że
dwa banki wspierają kraj nie tylko poprzez pomoc kredytową, lecz również także w kwestiach
rozwoju gospodarki oraz wiedzą ekspercką w zakresie wykorzystania i ściągania środków unijnych.
Współpraca Banku Inwestycyjnego UE z Węgrami jest owocna - od kiedy w 1990 roku EIB rozpoczął
swą działalność na Węgrzech przedsięwziął zobowiązania kredytowe w najróżniejszych dziedzinach
na wartość 19,3 mld EUR. Większa część owego okresu przypadła na lata przed członkostwem
unijnym, co zdaniem premiera Orbána wskazuje na to, że istnieją konstrukcje finansowe, które już
przed akcesją dobrze służyły rozwojowi gospodarki węgierskiej. W ubiegłym roku EIB udzielił na
Węgrzech kredytów na kwotę 1,42 mld EUR.
20. Przyspieszenie projektów infrastrukturalnych dla ożywienia przemysłu budowlanego. Rząd
zamierza wesprzeć sektor budowlany, w którym wolumen produkcji znalazł się na poziomie sprzed
dwudziestu lat, poprzez przyspieszenie postępowań w sprawie zamówień publicznych oraz poprzez
jak najszybsze przelewanie środków finansowych. Przetargi i konkursy na zamówienia publiczne w
związku z projektami finansowanymi ze środków unijnych mają być rozpisywane przez państwową
spółkę Nemzeti Infrastruktúra-fejlesztő Zrt. Do końca roku ruszyć ma kilka większych inwestycji
państwowych, na których prace projektowe rozpisane zostaną postępowania o wartości 20,5 mld
HUF, a na prace wykonawcze przeznaczone zostanie 474 mld HUF. Resort gospodarki spodziewa się,
że bardziej sprzyjające środowisko inwestycyjne, prognozowany wzrost liczby zamówień prywatnych
oraz stałe publikowanie ogłoszeń dotyczących zamówień publicznych pozytywnie wpłyną na
ustabilizowanie sektora budowlanego. Rząd spodziewa się, że już aktualnie odczuwalne
oddziaływanie CSOK (programu kredytowania mieszkań dla rodzin wielodzietnych) oraz obniżonego
do 5% podatku VAT na gotowe mieszkania przysporzą rocznie 4-5 tys. nowych mieszkań.
21. Propozycja zmian w podatku „kablowym”. Urząd ds. Energetyki i Mediów zaprezentował swoją
propozycję zmiany sposobu obliczania podatku z tytułu długości posiadanych przewodów przez
operatorów mediów. Urząd zaleca przy określaniu wymiaru podatku wzięcie pod uwagę liczebności
miejscowości, do której prowadzi dana instalacja. Według obecnych przepisów przy obliczaniu
podatku najistotniejszym czynnikiem jest długość systemu przewodów, z powodu czego operatorzy
zaopatrujący dalekie tereny, o mniejszej gęstości zaludnienia ponoszą poważne koszty. Nowa
propozycja służyłaby bardziej proporcjonalnemu i sprawiedliwemu wymiarowi podatku.
22. Założyciel największej firmy przewozowej sprzedaje wszystkie udziały w swojej firmie. György
Waberer, założyciel Waberer’s International Nyrt. - największej firmy przewozowej Węgier,
zdecydował się sprzedać wszystkie swoje udziały na rzecz posiadającego jak dotychczas 56,7% akcji
funduszu Mid Europa Partners. Transakcja została zatwierdzona przez Urząd Ochrony Konkurencji –
w jej wyniku Mid Europa Partners 97,1% akcji firmy.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Węgry - podstawowe wskaźniki makroekonomiczne
Wzrost PKB (%)
Produkcja
przemysłowa (%)
Inflacja (%)
Bezrobocie (%)
2009
-6,3
2010
1,2
2011
1,7
2012
-1,7
2013
1,5
-17,7
10,5
5,4
-1,7
1,4
4,2
10,0
4,9
11,2
3,9
10,9
5,7
10,9
1,7
10,2
Źródło: Węgierski Urząd Statystyczny (KSH), r/r
Opr.: Wydział Polityczno-Ekonomiczny Ambasady RP w Budapeszcie
2014
3,5
7,6
2015
2,9
7,5
2016
0,9 (I kw.)
5,3 (IV)
-0,2
7,1
-0,1
6,8
-0,2 (V)
5,5 (III-V)