NAUKI O RODZINIE I POLITYKA SPOŁECZNA

METODY I TECHNIKI BADAŃ SPOŁECZNYCH 2015/2016 - WARSZTATY
Semestr letni 2015/2016
Prowadząca wykład: prof. dr hab. Barbara Szatur-Jaworska
Prowadzący warsztaty: dr Łukasz Łotocki
Tematykę wykładu i warsztatów stanowią podstawowe problemy metodologiczne empirycznych badań
społecznych, wybrane schematy badawcze oraz wybrane metody i techniki – jakościowe i ilościowe. Wykład
systematyzuje wiedzę metodologiczną i metodyczną, warsztaty pogłębiają wybrane wątki metodyki badań i
służą praktycznej nauce wybranych technik badawczych. Zajęcia służą poznaniu zasad, których badacz
problemów społecznych winien przestrzegać na poszczególnych etapach procesu badawczego oraz doskonaleniu
umiejętności warsztatowych.
WARSZTATY – PROGRAM ZAJĘĆ
Data
18.02.16
Temat
1. Metody i techniki badań społecznych stosowane w nauce o polityce społecznej. Zajęcia
organizacyjne poświęcone podziałowi pracy między studentów podczas zajęć, utworzeniu
zespołów badawczych.
Lektury:
Ch. Frankfort-Nachmias, D. Nachmias, Metody badawcze w naukach społecznych, Zysk –i Ska
Wydawnictwo, Poznań 2001, ss. 36-37, rozdz. 3. Podstawowe elementy procesu badawczego
(ss. 66-87).
25.02.16
2. Proces badawczy w naukach społecznych.
Lektury:
E. Babbie, Badania społeczne w praktyce…, ss. 128-134.
S. Nowak, Metodologia badań społecznych. PWN, Warszawa 1985, rozdz. 1. Problematyka i
metody badań (ss. 19 - 61).
3.03.16
3. Składniki koncepcji badań.
Lektury:
E. Babbie, Badania społeczne w praktyce..., rozdz. 2. Paradygmaty, teoria i badania społeczne
(ss. 54-70), rozdz. 4. Plan badań (109-121).
B. Szatur-Jaworska (oprac.), Wprowadzenie do metod i technik badań społecznych, Wyd. UW,
Warszawa 1988, ss. 15-18.
10.03.16
4. Składniki koncepcji badań.
Lektury:
R. Mayntz, K. Holm, P. Hübner, Wprowadzenie do metod socjologii empirycznej, PWN,
Warszawa 1985, rozdz. 2. Pomiar (ss. 42-60).
S. Nowak, Metody badań socjologicznych. Wybór tekstów, PWN 1965, ss. 202 – 208.
17.03.16
5. Konceptualizacja i operacjonalizacja – zmienne, wskaźniki
Lektury:
Ch. Frankfort-Nachmias, D. Nachmias, Metody badawcze w naukach społecznych..., rozdz. 7.
Pomiar (do s. 185).
E. Babbie, Badania społeczne w praktyce…, rozdz. 5. Konceptualizacja, operacjonalizacja i
pomiar (ss. 139-171).
1
31.03.16
6. SPRAWDZIAN WIEDZY
7.04.16
7. Metoda analizy treści
Lektury:
E. Babbie, Badania społeczne w praktyce..., rozdz. 11. Badania niereaktywne (ss. 340-353).
Ch. Frankfort-Nachmias, D. Nachmias, Metody badawcze w naukach społecznych..., rozdz. 13.
Wtórna analiza danych (ss. 341-348), rozdz. 14. Przygotowanie i analiza danych (ss. 350-368),
Dodatek B. Zasady pisania raportu z badań (ss. 568-578).
14.04.16
8. Omówienie koncepcji badań z wykorzystaniem metody analizy treści
Zespoły badawcze przynoszą koncepcję badań metodą analizy treści.
Lektury:
G. Firlit-Fesnak, Ł. Łotocki (red.), Imigranci w polskim dyskursie publicznym, Oficyna
Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2014, rozdz. Ł. Łotocki, O mediach elektronicznych i
metodologii ich badania (ss. 151-160).
R. Wodak, M. Krzyżanowski, Jakościowa analiza dyskursu w naukach społecznych, Oficyna
Wydawnicza Łośgraf, Warszawa 2011, rozdz. 2. G. Mautner, Analiza gazet, czasopism i innych
mediów drukowanych (ss. 51-85). rozdz. 4. A. Pollack, Analiza telewizyjnych filmów
dokumentalnych (ss. 125-148).
21.04.16
9. Metoda obserwacji
Lektury:
E. Babbie, Badania społeczne w praktyce..., rozdz. 10. Jakościowe badania terenowe (ss. 308339).
Ch. Frankfort-Nachmias, D. Nachmias, Metody badawcze w naukach społecznych..., rozdz. 9.
Metody obserwacyjne (ss. 220-239).
J. Sztumski, Wstęp do metod i technik badań społecznych, „Śląsk”, Katowice 1999, rozdz. 5.
Obserwacja (ss. 81-86).
28.04.16
10. Omówienie wyników analizy treści
Zespoły badawcze przygotowują raporty z analizy treści w dwóch wersjach: 1) w wersji raportu
drukowanego oraz 2) w wersji prezentacji PowerPoint (zgodnie z zasadami sztuki opracowania
raportu z badań). Zespoły składają raport drukowany u prowadzącego oraz prezentują grupie raport
przygotowany w PowerPoint.
5.05.16
11. Wywiady i ankiety jako techniki stosowane w badaniach sondażowych. Budowa
kwestionariusza.
Lektury:
Ch. Frankfort-Nachmias, D. Nachmias, Metody badawcze w naukach społecznych..., rozdz. 11.
Badania sondażowe (ss. 240-265).
E. Babbie, Badania społeczne w praktyce..., rozdz. 9. Badania sondażowe (ss. 267-307).
12.05.16
12. Omówienie koncepcji i narzędzi badawczych własnych badań sondażowych
Zespoły badawcze składają i prezentują koncepcję badania sondażowego obejmującą 1) omówienie:
a) przedmiotu badania, b) problematyki badawczej, c) perspektywy badawczej, d) jednostek analizy i
zasady doboru próby, e) metod/technik badawczych; 2) narzędzie do badania sondażowego,
obejmujące możliwie zróżnicowane formy pytań.
Lektury:
2
Podręcznik socjologicznych badań ankietowych. Praca zbior. Warszawa 1992, ss. 114-152.
A. Sułek, Sondaż polski, IFIS PAN, Warszawa 2001, rozdz. A. Sułek, Jak działa
kwestionariusz? Forma pytania jako źródło zmienności odpowiedzi ankietowych (ss. 143-173).
19.05.16
13. Schematy badań przekrojowych i dynamicznych
Lektury:
E. Babbie, Badania społeczne w praktyce..., ss. 121-127.
A. Sułek (oprac.) Metody analizy socjologicznej, IS UW, Warszawa 1986, rozdz. K. Koseła, A.
Sułek, Metody badania procesów społecznych (ss. 265-288).
2.06.16
14. Omówienie wyników pilotażu narzędzi badawczych
Zespoły badawcze przynoszą min. 5 wypełnionych kwestionariuszy oraz min 1 laptop na zespół. W
wersji elektronicznej: draft książki kodów oraz baza danych (Excel lub SPSS) (min. 5
kwestionariuszy zakodowanych). Ponadto zespoły przygotowują uwagi z pilotażu narzędzia oraz
syntetyczną prezentację w PowePoint zawierającą opis metody badawczej oraz wnioski z pilotażu.
Warunki zaliczenia warsztatów:
 Obecność na zajęciach i przygotowanie do zajęć (znajomość literatury do danych zajęć, przygotowanie
pracy domowej, jeżeli została zadana). Ponad 2 nieobecności wymagają zaliczenia na dyżurze prowadzącego
w terminie do dwóch tygodni od nieobecności. Nieprzygotowanie do zajęć stwierdzone przez prowadzącego
uniemożliwia dalsze uczestnictwo w tych zajęciach i jest równoznaczne z nieobecnością. W przypadku
nieusprawiedliwionej nieobecności na ponad 4 zajęciach student/ka jest nieklasyfikowany/na z przedmiotu.
Brak zaliczenia w terminie nieobecności trzeciej lub czwartej również skutkuje nieklasyfikowaniem.
 Zaliczenie sprawdzianu (zajęcia nr 6). Sprawdzian może być najwyżej jednorazowo poprawiany.
 Terminowe oddanie i prezentacja czterech zespołowych prac badawczych:
1) Koncepcji badań metodą analizy treści (wydruk, omówienie);
2) Wyników badań metodą analizy treści (raport drukowany i prezentacja PowerPoint);
3) Koncepcji i narzędzi badań sondażowych (wydruk, omówienie);
4) Wyników pilotażu badania sondażowego (raport drukowany, draft książki kodów, zbiory Excel lub SPSS
- min. 5 kwestionariuszy zakodowanych, syntetyczna prezentacja w PowerPoint).
Ocenie podlega praca zespołowa w ramach grup badawczych oraz jej wyniki. Oceniana będzie zgodność
opracowania raportu i prezentacji z zasadami metodologii badań.
Studenci, którzy szczególnie dobrze zaliczyli warsztaty (bardzo dobre oceny ze sprawdzianu i prac) otrzymują
stosowny komentarz w USOSie, który skutkuje podniesieniem oceny z przedmiotu o 0,5.
Niesklasyfikowanie skutkuje powtarzaniem przedmiotu w kolejnym roku akademickim.
Metody dydaktyczne:
Analiza literatury przedmiotu, praca warsztatowa, praca zespołowa nad własnymi projektami badawczymi.
3
KODEKS UCZESTNIKA ZAJĘĆ
Uczestnictwo w zajęciach wymaga zobowiązania się Studenta do przestrzegania następujących zasad:
1.
Szanowanie innych uczestników zajęd i prowadzącego.
2.
Punktualne przychodzenie na zajęcia (spóźnienie powyżej 5 minut uniemożliwia udział w zajęciach).
3.
Wyłączenie lub wyciszenie telefonu komórkowego.
4.
Niewychodzenie w trakcie zajęd (możliwe jest wyjście jedynie w uzasadnionych sytuacjach wyższej konieczności).
5.
Niewychodzenie przed koocem zajęd (np. 10 min. wcześniej) bez zgłoszenia tego faktu prowadzącemu przed
rozpoczęciem zajęd.
6.
Przyjęcie postawy nastawionej na uwagę, aktywnośd i kontakt z prowadzącym i innymi uczestnikami zajęd (szczególnie
kategoryczne powstrzymanie się od postawy „śpiącej” lub podobnej, nawet jeżeli zajęcia odbywają się w porze
porannej lub wieczornej);
7. Kategoryczne powstrzymanie się w trakcie zajęd od takich czynności, jak:
 spożywanie posiłków;
 żucie gumy;
 czytanie lub przeglądanie gazet lub innych materiałów niezwiązanych z zajęciami;
 rozmawianie przez telefon;
 przygotowywanie się do innych przedmiotów;
 rozmawianie z innymi uczestnikami na tematy niezwiązane z zajęciami.
 korzystanie z urządzeo elektronicznych (laptop, tablet, smartfon itp.) w celach innych niż związane z zajęciami.
8. Przygotowanie do zajęd, w tym:
 odrabianie i przynoszenie zadanych prac w formach precyzyjnie określonych przez prowadzącego (uważne
słuchanie prowadzącego i zapisywanie instrukcji dot. pracy domowej);
 przyjęcie do wiadomości, że nieprzygotowanie do zajęd jest równoznaczne z nieobecnością;
 przyjęcie do wiadomości, że w razie nieprzyniesienia na zajęcia zadanej pracy pisemnej, prowadzący nie dopuszcza
uczestnika do udziału w zajęciach;
 przyjęcie do wiadomości, że nieobecnośd na zajęciach poprzedzających nie stanowi żadnego usprawiedliwienia
nieprzygotowania do zajęd bieżących (Student jest zobowiązany do nadrobienia zaległości z zajęd, na których był
nieobecny i uzyskania informacji, co dokładnie należy przygotowad na kolejne zajęcia);
 przyjęcie do wiadomości, że trudności w dostępie do lektury obowiązkowej nie stanowią usprawiedliwienia
nieprzygotowania do zajęd (w przypadku wystąpienia takich trudności należy wcześniej skontaktowad się
z prowadzącym drogą mailową: [email protected]);
 w przypadku prac indywidualnych, samodzielne ich przygotowanie;
 w przypadku prac zespołowych, równy wkład pracy każdego uczestnika zespołu w ich przygotowanie i adekwatne
podzielenie ról poszczególnych uczestników;
 nieściąganie na egzaminach i sprawdzianach.
9. Zwracanie się do prowadzącego i innych uczestników zgodnie z zasadami przyjętymi na Uniwersytecie
oraz prowadzenie korespondencji mailowej zgodnie z zasadami mailowego savoir-vivre’u, w tym:
 zapoznanie się z artykułem „Akademicki savoir-vivre w korespondencji e-mailowej” (http://www.wis.pk.edu.pl/s4/s-43/informacje_dla_studentow/INTERNETOWA%20KORESPONDECJA/Savoir%20vivre.pdf)
 zachowanie adekwatnych form grzecznościowych;
 nierozpoczynanie maila od „Witam”;
 niewysyłanie „pustych” maili (samych załączników bez maila przewodniego);
 podpisywanie się imieniem i nazwiskiem;
10. Przestrzeganie innych zasad udziału w zajęciach oraz zaliczenia zajęd zapisanych w sylabusie przedmiotu.
4