pobierz/download

Krajobrazy rekreacyjne – kształtowanie, wykorzystanie, transformacja. Problemy Ekologii Krajobrazu t. XXVII. 189-196.
Ocena georóżnorodności rzeźby terenu fragmentu Basenu
Świeckiego w skalach 1:10 000 oraz 1:25 000
The valuation of geodiversity of the relief in the part of Świecie
Basin in the scales of 1:10 000 and 1:25 000
Rafał Kot, Kamila Szmidt
Instytut Geografii UMK
ul. Gagarina 9, 87-100 Toruń
[email protected]
___________________________________________________________________________________
Abstract. Lately the geodiversity has been defined as the changeability of all the abiotic elements of the natural habitat.
It can be considered in the context of being a feature of a single geocomponent, being a single geocomponent or being the
whole natural habitat. The geodiversity of a relief is, according to A. Kostrzewski (1998), „the actual diversity of the Earth’s
surface, taking into account the morphogenetic zones, types of relief, and compounds of forms or single forms of the relief.”
At present the main stream in researching the geodiversity is the attempt to define it and develop methods to identify and
evaluate it at different quantities and scales.
The aim of this article is to determine the diversity of the relief in detailed scales of 1:10 000 and 1:25 000, the comparison
of those scales, and pointing the factors that specify them.
The research area, according to physico-geographical regionalization by J. Kondracki (1998), is situated on the border of
two physico-geographical mesoregions: Grudziądz Basin (314.82) and Chełmno Lakeland (315.11).
Using the method of landscape certificates, based on the maps of the types of the relief in scales of 1:10 000 and 1:25 000,
the geodiversity of the relief was determined (Filbrandt-Czaja 2009, McGarigal, Marks 1995, Pietrzak 1998, Roo-Zielińska
2007, Solon 2002). The simplest indexes, as the units’ number (NUMP) and the types’ number (RICH, NC, PR) were used.
The results were presented using different methods of classification (such as: the method of natural breaks, quantile and
equal intarval) on the maps (Fig. 1, 2, 3, 4). There were 47 types and as many as 333 units of relief appointed on the
evaluation area in the scale of 1:10 000, while in the scale of 1:25 000 accordingly 35 (RICH) and 135 (NUMP).
The geodiversity of the relief depends on the identification and visualization of the features of one or many components
in the appropriate model (map) and scale, besides it depending on primary terrain structure, processes taking place
in the past and present, as well as anthropogenic transformations, as R. Kot suggests (2006a). The scale determines the
importance of the type of the relief, the evaluation criteria (qualitative, quantitative, and data gathered for further analysis),
the field of evaluation (artificial – shape and area, natural – importance). Besides them of crucial importance is also choosing
the method of evaluation, to which connected are for example choosing the method of classification of the collection,
the quantity of ranges, and choosing the set of indexes.
Słowa kluczowe: georóżnorodność, georóżnorodność rzeźby terenu, zróżnicowanie krajobrazu, ocena
różnorodności środowiska przyrodniczego, rzeźba terenu
Key words: geodiversity, geodiversity of relief, landscape diversity, diversity valuation of environment, relief
189
R. Kot, K. Szmidt
Wprowadzenie
Wskazanie czynników, które determinują strukturę i zróżnicowanie krajobrazu, jest ważnym problemem
badawczym w geoekologii (Jedicke 2001, Pietrzak 1998, Przewoźniak 1987, Richling 1992, Richling, Lechnio
2005, Richling, Solon 1996, Solon 2002).
Pod koniec ubiegłego wieku pojawiło się pojęcie georóżnorodności (Burek, Potter 2002, Gray 2004). W ostatnich
latach jest ona określana jako zmienność wszystkich elementów abiotycznych środowiska przyrodniczego.
Może być rozpatrywana w kontekście jednej cechy geokomponentu, pojedynczego geokomponentu
lub całego środowiska przyrodniczego. Zależy ona od: pierwotnej struktury terenu oraz intensywności,
powtarzalności oraz długości trwania procesów zachodzących na określonym obszarze w przeszłości i obecnie.
Istotnym elementem determinującym georóżnorodność jest działalność człowieka (stopień przekształceń
antropogenicznych) (Kot 2006a). Według M. Degórskiego (2001), różnorodność elementów abiotycznych
może być rozpatrywana zarówno całościowo (geodiversity), jak również indywidualnie dla każdego
z elementów, np. zróżnicowanie skał (lithodiversity), zróżnicowanie form terenu (geomorphological diversity),
zróżnicowanie gleb (pedodiversity). Georóżnorodność rzeźby terenu to „aktualne zróżnicowanie powierzchni
Ziemi w zakresie stref morfogenetycznych, typów rzeźby, zespołów form i oddzielnych form rzeźby terenu”
(Kostrzewski 1998). Ocenę georóżnorodności rzeźby terenu metodą bonitacji punktowej przedstawił ostatnio
R. Kot (2005). Aktualnie głównymi problemami badań nad georóżnorodnością są prace prowadzone nad jej
zdefiniowaniem, wypracowaniem metodyki rozpoznania oraz oceny w różnych poziomach wielkościowych
i skalach opracowania.
Zdaniem R. Kota (2006b) w określeniu georóżnorodności ważnym etapem jest także rozpoznanie, a następnie
przedstawienie cech komponentów środowiska przyrodniczego na modelu (mapie) w określonej skali. Wpływ
człowieka oraz efektów jego działalności na rozpoznanie georóżnorodności wód na przykładzie transektu
w Basenie Unisławskim zaprezentowali ostatnio R. Kot i K. Kubiak-Wójcicka (2008).
Zróżnicowanie powierzchniowe krajobrazu (struktura terytorialna) może być na mapach poligonowych określone
na podstawie mierzalnych cech płatów (wskaźników), np. liczby, wielkości, odległości. Wartości tych wskaźników
zależą przede wszystkim od skali mapy i szczegółowości ujęcia jednostek podstawowych (por. Obeysekera,
Rutchey 1997, za Solonem 2002). Ważnymi problemami badawczymi, na które przede wszystkim wskazuje
J. Solon (2002), w kontekście zróżnicowania krajobrazu, są relacje szczegółowości opracowania, utraty
informacji o krajobrazie na mapach wektorowych i rastrowych oraz zależności uzyskanych wyników wskaźników
w różnych skalach oraz modelach (wektorowym i rastrowym). Autor ten na podstawie generalizacji wyjściowej
mapy roślinności obszaru „Pińczów”, dokonuje analizy zmienności uzyskanych wyników metryk krajobrazowych
kompozycji i konfiguracji zarówno na mapie wektorowej i rastrowej. Ustala, że wszystkie metryki krajobrazowe
reagują na wielkość pola podstawowego analizy i to niezależnie od mapy wektorowej lub rastrowej.
Z punktu widzenia niniejszego artykułu ważne są wyniki dwóch wskaźników tj. liczby płatów (NUMP) oraz
liczby typów płatów (RICH) przedstawione dla obrazów wektorowych i rastrowych oraz różnej wielkości pól
podstawowych, na co zwracał uwagę J. Solon (2002).
Szczegółowe analizy liczby i zakresów przedziałów w kontekście rzeźby terenu przedstawił Z. Kozieł (1993).
Autor ten zajmował się także analizą zmienności cechy w różnych polach podstawowych i skalach opracowania.
Zdaniem Z. Kozieła (2003) optymalna wielkość pola podstawowego, w odniesieniu do prezentowania cech
morfometrycznych rzeźby terenu, musi być dobierana w zależności od stopnia szczegółowości prowadzonych
badań, ale także od końcowej skali, w której wyniki tych badań będą prezentowane.
Głównym celem niniejszego artykułu jest określenie zróżnicowania rzeźby terenu w szczegółowych skalach
opracowania 1:10 000 i 1:25 000, ich porównanie oraz wskazanie czynników, które je determinują.
Obszarem badań jest pole testowe o powierzchni 10 km2, położone w strefie krawędziowej świeckiego
odcinka doliny dolnej Wisły. Według regionalizacji fizycznogeograficznej J. Kondrackiego (1998), analizowany
obszar położony jest na granicy dwóch mezoregionów fizycznogeograficznych: Kotliny Grudziądzkiej (314.82)
i Pojezierza Chełmińskigo (315.11).
190
Ocena...
Materiał i metody
Kartograficznymi materiałami podkładowymi są dwie mapy topograficzne: arkusz Chełmno-Osiedle Piłsudskiego
(N 34-85-D-d-4), w skali 1:10 000, układzie 1992 oraz arkusz Chełmno (N 34-85-D-d) w skali 1:25 000, w układzie
1942. Mapy te zrektyfikowano i przetransformowano do układu 1992. W opracowaniu wykorzystano również
istniejące mapy tematyczne w skali 1:50 000: geomorfologiczną i geologiczną arkusz Chełmno. Na podstawie
map tematycznych oraz zebranej literatury, dla analizowanych fragmentów doliny rzecznej i wysoczyzny
morenowej, opracowano typologię rzeźby terenu (tab. 1a-c). Uszczegółowiono wydzielenia przedstawione
w Instrukcji do Szczegółowej Mapy Geomorfologicznej Niżu Polskiego 1:50 000 (1962), a wydzielone typy
mogą odpowiadać mezoformom rzeźby terenu.
W analizach struktury lub zróżnicowania krajobrazu w różnych skalach, najczęściej najpierw sporządza się
szczegółową mapę komponentu, a następnie za pomocą narzędzi komputerowych i odpowiednich algorytmów
matematycznych, tę samą treść mapy się uogólnia (np. poprzez zwiększanie rozdzielczości obrazu rastrowego).
W artykule zastosowano podejście odmienne. Treści zaprezentowane na mapach tematycznych w skali 1:50 000
oraz rysunek poziomicowy na mapach topograficznych, były podstawą dla wyznaczenia przebiegu granic typów
rzeźby terenu na tle map topograficznych, osobno najpierw w skali 1:10 000, a następnie w skali ogólniejszej
1:25 000. Uzyskano szczegółową mapę typów rzeźby terenu w skali 1:10 000 oraz mapę zgeneralizowaną
w skali 1:25 000. W celu sprawdzenia poprawności wybranych przebiegów granic jednostek rzeźby terenu,
prowadzono także rekonesanse terenowe. Wszystkie wyznaczone na mapach jednostki są podobnej rangi
(mezoformy rzeźby terenu). Pod względem genezy i cech morfograficznych są one jednorodne, czyli nie są to
ich zespoły czy asocjacje. Prace kartograficzne wykonano w programie ArcView, należącym do pakietu ArcGIS
firmy ESRI.
Mapy typów rzeźby w skalach 1:10 000 oraz 1:25 000 były podstawą dla określenia georóżnorodności rzeźby
terenu metodą metryk krajobrazowych (Filbrandt-Czaja 2009, McGarigal, Marks 1995, Pietrzak 1998, RooZielińska i in. 2007, Solon 2002). Zastosowano najprostsze wskaźniki tj. liczbę jednostek (Lj, NUMP) i liczbę typów
(Lt, RICH, NC, PR). Na trudności metodyczne stosowania wybranych wskaźników (metryk krajobrazowych),
dla oceny georóżnorodności zwracali uwagę R. Kot i K. Leśniak (2006). Uzyskane wyniki zaprezentowano
kartograficzną metodą kartogramu geometrycznego. Podczas wizualizacji wyników zastosowano taką samą
liczbę przedziałów (5) oraz różne metody klasyfikacji: naturalnej przerwy, kwantylu i równego interwału.
Dla badanego obszaru wyznaczono łącznie 40 pól podstawowych o długości boku 500 m, w których obliczono
wartości wskaźników RICH oraz NUMP.
Wyniki
Na analizowanym obszarze w skali 1:10 000 wyznaczono ogółem 47 typów i aż 333 jednostki rzeźby terenu,
a w skali 1:25 000 odpowiednio 35 (RICH) i 135 (NUMP). Liczebność jednostek i typów rzeźby terenu
w poszczególnych typach genetycznych form i dwóch skalach opracowania zaprezentowano w tabelach 1a-c.
W celu porównania uzyskanych wyników skonstruowano szereg kartogramów geometrycznych. Mapy uzyskane
dla liczby jednostek (Lj), trzema metodami klasyfikacji (kwantylu, naturalnej przerwy, równego interwału), w skali
1:10 000 są podobne. W metodach klasyfikacji naturalnej przerwy i równego interwału, większy jest udział
pól o najniższej georóżnorodności (11), niż w metodzie kwantylu (8). W ocenie liczby jednostek, na mapie
w skali 1:25 000, charakterystyczne są różne zakresy przedziałów i obrazy map dla każdej z metod klasyfikacji
(ryc. 1). Wyraźny jest także wzrost udziału pól o najmniejszym zróżnicowaniu i spadek obszarów o największym
zróżnicowaniu kolejno w metodach: kwantylu, naturalnej przerwy i równego interwału. Porównanie wyników
uzyskanych tymi samymi metodami klasyfikacji, w skalach 1:10 000 i 1:25 000 wskazuje, że na mapach
szczegółowszych jest więcej pól w najlepszym przedziale, a ich rozmieszczenia najczęściej się nie pokrywają.
W skali ogólniejszej wyraźniejszy jest udział pól należących do najsłabszego przedziału (ryc. 2).
Zróżnicowanie liczby typów na mapie w skali 1:10 000 charakteryzują: różne zakresy przedziałów, takie same
wyniki dla metod naturalnej przerwy i jednakowego przedziału, nieliczny udział (2) najsłabszego przedziału
w metodzie kwantylu i duży największego (8). Na mapie w ogólniejszej skali są różne zakresy przedziałów.
191
R. Kot, K. Szmidt
Najlepszy przedział jest najliczniejszy w metodzie kwantylu, a w metodach kwantylu i naturalnej przerwy,
rozmieszczenie i liczba pól z przedziałami najsłabszymi, są takie same. W metodzie równego interwału jest
największa liczba pól (16), należąca do najsłabszego przedziału. Porównanie wyników liczby typów (RICH)
trzema metodami klasyfikacji w skalach 1:10 000 oraz 1:25 000 wskazuje, że w każdej metodzie na mapach
w skali 1:10 000 więcej jest pól należących do najlepszego przedziału, a na mapach w skali 1:25 000 więcej pól
należy do najsłabszego przedziału.
Ryc. 1. Porównanie oceny liczby jednostek rzeźby terenu różnymi metodami klasyfikacji w skali 1:25 000.
Fig. 1. A comparison of the valuation of the unit numbers of relief using different methods of classification in the scale
of 1:25 000.
Ryc. 2. Porównanie oceny liczby jednostek rzeźby terenu w skalach 1:10 000 oraz 1:25 000 metodą naturalnej przerwy.
Fig. 2. A comparison of the valuation of the unit numbers of relief in the scale of 1:10 000 and 1:25 000 using the natural
breaks method.
Wnioski
Przeprowadzone postępowanie badawcze umożliwiło wskazanie, w granicach badanego pola testowego,
obszarów o największej oraz najmniejszej georóżnorodności rzeźby terenu. Najbardziej zróżnicowane są strefy
zboczy, z licznymi rozcięciami dolinnymi, dolinami wód roztopowych i rynnami, jak np. w okolicach wsi Grubno.
Do obszarów o najmniejszym zróżnicowaniu rzeźby terenu, należą terasy rzeczne i równina zalewowa, które
na badanym obszarze występują pomiędzy wsiami Nowe Dobra i Klamry.
Georóżnorodność rzeźby terenu, poza wymienionymi przez R. Kota (2006a) pierwotną strukturą terenu,
procesami zachodzącymi w przeszłości i obecnie oraz przekształceniami antropogenicznymi, zależy także od
192
Ocena...
rozpoznania i zwizualizowania cech komponentu (-ów) w odpowiednim modelu (mapie) oraz skali opracowania.
Skala opracowania determinuje rangę rozpoznanych wydzieleń (w tym przypadku typy rzeźby terenu), kryteria
oceny (kategorie jakościowe lub wartości ilościowe i uzyskane do dalszej analizy zbiory), pole oceny (sztuczne
– kształt i wielkość, naturalne – ranga). Poza nimi istotny jest także wybór metody oceny, z którym wiążą się np.
wybór metody klasyfikacji zbioru, liczba przedziałów, wybór zestawu wskaźników.
Wymienione przez autora w 2006 roku czynniki determinujące zróżnicowanie (Kot 2006a, b), czy wymieniane
także przez Z. Kozieła (1993, 2003) i J. Solona (2002) np. skala i szczegółowość opracowania, oraz wskazane
w niniejszym artykule ranga wydzieleń, kryteria, liczba i zakresy przedziałów, pole i metoda oceny, wpływają
na rozpoznanie zróżnicowania nie tylko rzeźby terenu, ale także każdego geokomponentu oraz całego
krajobrazu.
Tabela 1a. Porównanie udziału typów i jednostek rzeźby terenu w skalach 1:10 000 i 1:25 000.
Table 1a. A comparison of the share of types and units of the relief in the scales of 1:10 00 and 1:25 000.
GENEZA FORM
TYPY RZEŹBY TERENU
Liczba jednostek
(w nawiasie)
poszczególnych typów
rzeźby terenu
Liczba jednostek
(w nawiasie)
poszczególnych typów
rzeźby terenu
Wyniesienia wysoczyzny morenowej
1 (17)
falistej
Równiny wysoczyzny morenowej falistej
2 (3)
Zagłębienia wysoczyzny morenowej
3 (4)
falistej
Liczba typów (Lt, Rich) dla całego obszaru badań, o powierzchni 10 km2
w skali 1:10 000 – 3
w skali 1:25 000 – 3
Liczba jednostek (Lj, NUMP) dla całego obszaru badań, o powierzchni 10 km2
w skali 1:10 000 – 24
w skali 1:25 000 – 24
Zagłębienia po martwym lodzie
4 (15)
Dna rynien
5 (4)
Wyniesienia w dnie rynny
6 (2)
Progi w dnie rynny
7 (4)
Doliny erozyjno-denudacyjne w dnach
8 (1)
rynien i dolin wód roztopowych
Zbocza rynien
9 (2)
Zagłębienia w zboczach rynien
10 (1)
FORMY
Spłaszczenia w zboczach rynien
11 (4)
AKUMULACYJNEJ
Doliny
denudacyjne
w
zboczach
rynien
i
DZIAŁALNOŚCI WÓD
12 (6)
dolin wód roztopowych
ROZTOPOWYCH
Dna dolin wód roztopowych
13 (1)
Wyniesienia w zboczu doliny wód
14 (1)
roztopowych
Zagłębienia w dolinie wód roztopowych
15 (2)
Progi dolin wód roztopowych
16 (1)
Zbocza dolin wód roztopowych
17 (4)
Spłaszczania w zboczach dolin wód
roztopowych
Liczba typów (Lt, Rich) dla całego obszaru badań, o powierzchni 10 km2
w skali 1:10 000 – 14
w skali 1:25 000 – 11
Liczba jednostek (Lj, NUMP) dla całego obszaru badań, o powierzchni 10 km2
w skali 1:10 000 – 48
w skali 1:25 000 – 32
FORMY
AKUMULACYJNEJ
DZIAŁALNOŚCI
LĄDOLODU
1 (15)
3 (6)
5 (3)
7 (13)
12 (2)
13 (1)
15 (1)
BRAK
16 (2)
BRAK
BRAK
20 (2)
35 (2)
BRAK
36 (1)
37 (1)
38 (5)
39 (2)
193
R. Kot, K. Szmidt
Tabela 1b. Porównanie udziału typów i jednostek rzeźby terenu w skalach 1:10 000 i 1:25 000.
Table 1b. A comparison of the share of types and units of the relief in the scales of 1:10 00 and 1:25 000.
GENEZA FORM
TYPY RZEŹBY TERENU
FORMY ZWIĄZANE
Z KLIMATEM
PERYGLACJALNYM
Liczba jednostek
(w nawiasie)
poszczególnych typów
rzeźby terenu
Suche doliny
18 (1)
Liczba jednostek
(w nawiasie)
poszczególnych typów
rzeźby terenu
BRAK
Liczba typów (Lt, Rich) dla całego obszaru badań, o powierzchni 10 km2
w skali 1:10 000 – 1
w skali 1:25 000 – 0
Liczba jednostek (Lj, NUMP) dla całego obszaru badań, o powierzchni 10 km2
w skali 1:10 000 – 1
w skali 1:25 000 – 0
Wydmy regularne
19 (20)
Wały wydmowe, wydmy o nieregularnych
20 (3)
kształtach
FORMY EOLICZNE
Równiny piasków przewianych
21 (2)
Zagłębienia w obrębie równin piasków
22 (4)
przewianych
Liczba typów (Lt, Rich) dla całego obszaru badań, o powierzchni 10 km2
w skali 1:10 000 – 4
w skali 1:25 000 – 3
Liczba jednostek (Lj, NUMP) dla całego obszaru badań, o powierzchni 10 km2
w skali 1:10 000 – 29
w skali 1:25 000 – 7
Strefa degradacji
23 (5)
Zagłębienia w strefie degradacji
24 (1)
Zbocza (stoki), grzbiety
25 (7)
Wyniesienia w obrębie stoków
26 (34)
Zagłębienia w obrębie stoków
27 (7)
Spłaszczenia w zboczach
28 (6)
FORMY EROYZJNE
Doliny denudacyjne w zboczach
29 (12)
l DENUDACZJNE
STREFY ZBOCZA
Doliny erozyjne w zboczach
30 (11)
DOLINY
Młode rozcięcia erozyjne
31 (4)
Strefa agradacji
32 (3)
Wyniesienia w strefie agradacji
33 (9)
Zagłębienia w strefie agradacji
34 (6)
Spłaszczenia w strefie agradacji
35 (2)
Stożki napływowe
36 (2)
Liczba typów (Lt, Rich) dla całego obszaru badań, o powierzchni 10 km2
w skali 1:10 000 – 14
w skali 1:25 000 – 10
Liczba jednostek (Lj, NUMP) dla całego obszaru badań, o powierzchni 10 km2
w skali 1:10 000 – 109
w skali 1:25 000 – 48
194
BRAK
41 (3)
42 (3)
43 (1)
44 (2)
BRAK
46 (6)
47 (7)
48 (1)
49 (6)
50 (8)
52 (10)
53 (1)
56 (5)
BRAK
BRAK
BRAK
59 (2)
Ocena...
Tabela 1c. Porównanie udziału typów i jednostek rzeźby terenu w skalach 1:10 000 i 1:25 000.
Table 1c. A comparison of the share of types and units of the relief in the scales of 1:10 00 and 1:25 000.
Liczba jednostek
Liczba jednostek
(w nawiasie)
(w nawiasie)
GENEZA FORM
TYPY RZEŹBY TERENU
poszczególnych typów poszczególnych typów
rzeźby terenu
rzeźby terenu
Terasa II wg Galona i Drozdowskiego
37 (2)
60 (1)
Wyniesienia terasy II
38 (19)
61 (1)
FORMY EROZYJNEJ
Zagłębienia terasy II
39 (17)
62 (7)
DZIAŁALNOŚCI
Równina
zalewowa
40
(4)
72 (1)
WÓD RZECZNYCH
Wyniesienia równiny zalewowej
41 (4)
BRAK
Zagłębienia równiny zalewowej
42 (1)
BRAK
Liczba typów (Lt, Rich) dla całego obszaru badań, o powierzchni 10 km2
w skali 1:10 000 – 6
w skali 1:25 000 – 4
Liczba jednostek (Lj, NUMP) dla całego obszaru badań, o powierzchni 10 km2
w skali 1:10 000 – 47
w skali 1:25 000 – 10
Równiny torfowe
43 (1)
84 (2)
FORMY UTWORZONE
Wyniesienia równin torfowych
44 (6)
85 (1)
PRZEZ ROŚLINNOŚĆ
Zagłębienia równin torfowych
45 (4)
BRAK
Liczba typów (Lt, Rich) dla całego obszaru badań, o powierzchni 10 km2
w skali 1:10 000 – 3
w skali 1:25 000 – 2
Liczba jednostek (Lj, NUMP) dla całego obszaru badań, o powierzchni 10 km2
w skali 1:10 000 – 11
w skali 1:25 000 – 3
46 (59)
86 (10)
FORMY UTWORZONE Tereny zniwelowane (zabudowa zwarta)
PRZEZ CZŁOWIEKA
Wyrobiska
47 (5)
87 (1)
Liczba typów (Lt, Rich) dla całego obszaru badań, o powierzchni 10 km2
w skali 1:10 000 – 2
w skali 1:25 000 – 2
Liczba jednostek (Lj, NUMP) dla całego obszaru badań, o powierzchni 10 km2
w skali 1:10 000 – 64
w skali 1:25 000 – 11
Literatura
Burek, C., Potter, J., 2002. Setting the context for geological conservation. Local Geodiversity Action Plans,
English Nature Contract No. EIT 31+02+188. (www.lgaps.org-report.pdf).
Degórski M., 2001. Pedosfera – komponent środowiska łączący abiotyczną i biotyczną różnorodność. Prace
Geograficzne IG i PZ PAN 179, Warszawa.
Filbrandt-Czaja A., 2009. Studia nad historią szaty roślinnej i krajobrazu Borów Tucholskich, Wydawnictwo
Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Gray J.M., 2004. Geodiversity valuing and conserving abiotic nature, John Wiley & Sons, England.
Instrukcja do Szczegółowej Mapy Geomorfologicznej Polskiego Niżu 1:50 000, Zakład Geomorfologii
i Hydrografii Niżu IG PAN, Toruń 1962.
Jedicke E., 2001. Biodiversität, Geodiversität, Ökodiversität. Kriterien zur Analyse der Landschaftsstruktur – ein
konzeptioneller Diskussionsbeitrag, Naturschutz und Landschaftsplanung, 3, 2/3, p. 59-68.
Kondracki J., 1998. Geografia regionalna Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
195
R. Kot, K. Szmidt
Kostrzewski A., 1998. Georóżnorodność rzeźby jako przedmiot badań geomorfologii. In: K. Pękala (ed.),
Główne kierunki badań geomorfologicznych w Polsce stan aktualny i perspektywy, IV Zjazd
Geomorfologów Polskich, UMCS, Lublin, p. 11-16.
Kot R., 2005. Ocena georóżnorodności rzeźby terenu na przykładzie fordońskiego odcinka doliny dolnej Wisły
i jej otoczenia w skali 1:25 000. In: A. Kostrzewski, R. Kolander (eds.), Funkcjonowanie geoekosystemów
Polski w warunkach zmian klimatu i różnokierunkowej antropopresji, Biblioteka Monitoringu Środowiska,
p. 475-484.
Kot R., 2006a. Georóżnorodność – problem jej oceny i zastosowania w ochronie i kształtowaniu środowiska na
przykładzie fordońskiego odcinka doliny dolnej Wisły i jej otoczenia, Studia Societatis Scientiarum
Torunensis, Sectio C, vol. 11, nr 2, Toruń, p. 190.
Kot R., 2006b. Problem określenia georóżnorodności w wybranych krajobrazach kulturowych doliny dolnej
Wisły. In: W. Wołoszyn (ed.), Krajobraz kulturowy Cechy-Walory-Ochrona, Problemy Ekologii
Krajobrazu, 18, Lublin, p. 413-423.
Kot, R., Kubiak-Wójcicka, K., 2008. Zmiany georóżnorodności wód powierzchniowych fragmentu Basenu
Unisawskiego. In: J. Partyka, J Pociask-Karteczka (eds.), Wody na obszarach chronionych, Instytut
Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków, p. 169-177.
Kot, R., Leśniak, K., 2006. Ocena georóżnorodności za pomocą miar krajobrazowych – podstawowe trudności
metodyczne, Przegl. Geogr., 78, 1, p. 25-45.
Kozieł Z., 1993. Barwny kartogram złożony jako metoda badań I prezentacji wybranych zjawisk geograficznych,
Wydawnictwo UMK, Toruń.
Kozieł Z., 2003. Geokompozycyjno-wizualizacyjne aspekty modelowania rzeźby terenu wobec współczesnych
procedur pozyskiwania i przetwarzania danych, Rozprawy habilitacyjne, Wydawnictwo UMK, Toruń.
McGarigal K., Marks B.J., 1995. Fragstat: spatial pattern analysis program for quantifying landscape structure,
U.S. Forest Service General Technical Report PNW: Portland OR, USA.
Obeysekera J., Rutchey K., 1997. Selection of scale for Everglades landscape models, Landscape Ecology,
12, 1, p. 7-18.
Pietrzak M., 1998. Syntezy krajobrazowe – założenia, problemy, zastosowania, Bogucki Wydawnictwo Naukowe,
Poznań.
Przewoźniak M., 1987. Podstawy geografii fizycznej kompleksowej, Skrypty uczelniane UG, Gdańsk.
Richling A., 1992. Kompleksowa geografia fizyczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Richling A., Lechnio J., 2005. Koncepcja krajobrazu – operatory i indykatory ewolucji systemów przyrodniczych,
In: Richling A., Lechnio J. (eds.), Z problematyki funkcjonowania krajobrazów nizinnych, Wydział
Geografii i Studiów Regionalnych UW, Warszawa, p. 11-27.
Richling A., Solon, J., 1996. Ekologia krajobrazu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Roo-Zielińska E., Solon J., Degórski M., 2007. Ocena stanu i przekształceń środowiska przyrodniczego
na podstawie wskaźników geobotanicznych i glebowych (podstawy teoretyczne i przykłady zastosowań),
Monografie, IGiPZ PAN, 9, Warszawa.
Solon J., 2002. Ocena różnorodności krajobrazu na podstawie analizy struktury przestrzennej roślinności, Prace
Geograficzne, IGiPZ PAN, 185, Warszawa.
196