Odległe efekty leczenia złamań korzeni z użyciem systemu ćwieków

Odległe efekty leczenia złamań korzeni z użyciem systemu ćwieków

Z
CODZ I E N N E J
PR A K T Y K I
Odległe efekty
leczenia złamań
korzeni z użyciem
systemu ćwieków
®
Rebilda Post System
złożone urazy, ponieważ dotyczą zarówno
tkanek twardych zęba, przyzębia, jak i miazgi. Do złamania dochodzi na skutek
przyłożenia znacznej siły, której strefa kompresji przypada na okolicę korzenia.
Na skutek złamania dochodzi do separacji koronowej i wierzchołkowej części zęba.
W zależności od poziomu, na jakim dochodzi do złamania, dzieli się je na złamania wierzchołkowej, środkowej i przyszyjkowej jednej trzeciej długości korzenia.
Wiadomo, że rokowanie co do wygojenia złamania jest najlepsze u pacjentów
młodych, u których rozwój korzenia jeszcze się nie zakończył. Do innych czynników o korzystnym wpływie na proces gojenia należą pozytywna reakcja na bodźce
po urazie, brak przemieszczenia i brak
nadmiernej ruchomości fragmentu koronowego zęba. W przypadku braku przemieszczenia istnieje ryzyko, że złamanie
nie zostanie wykryte. Dlatego dla celów
diagnostycznych niezbędne jest wykonanie zdjęcia rentgenowskiego w dwóch
projekcjach.
Zalecenie, aby w przypadku złamania korzenia unieruchamiać ząb sztywną
szyną na kilka miesięcy, dawno już ode-
26
listopad 2012
szło w niepamięć. Nie stwierdzono, aby
przedłużanie szynowania powyżej czterech tygodni miało jakikolwiek pozytywny wpływ na przebieg gojenia w okolicy
szczeliny złamania. Wybór metody leczenia zależy od położenia złamania, charakteru i stopnia przemieszczenia fragmentu
koronowego oraz etapu rozwoju korzenia. W przypadku złamań korzenia położonych w całości w obrębie zębodołu
rokowanie jest często korzystne. Leczenie złamań korzeni ogranicza się zwykle
jedynie do odłamu koronowego, ponieważ fragment wierzchołkowy zazwyczaj
zachowuje żywotność.
Przypadek kliniczny
W roku 1999 do gabinetu zgłosił się
11-letni chłopiec, który uległ wypadkowi
na rowerze. W badaniu wewnątrzustnym
stwierdzono znacznie zwiększoną rucho-
mość górnego prawego siekacza bocznego (ząb 12) oraz mniejszą ruchomość obu
górnych siekaczy przyśrodkowych (zęby
11 i 21), bez przemieszczenia. Zastosowano ligaturę z drutu, którą przymocowano
adhezyjnie do powierzchni wargowych
zębów. Dwa tygodnie po wstępnym leczeniu uzyskano negatywny wynik badania
na żywotność prawego bocznego siekacza szczęki (ząb 12). Jednocześnie stwierdzono wrażliwość zęba na opukiwanie.
Po przeprowadzeniu trepanacji i ekstyrpacji miazgi wypełniono ząb materiałem
na bazie wodorotlenku wapnia (zdj. 1).
Po dwóch miesiącach od trepanacji wypełniono ostatecznie kanał prawego bocznego siekacza szczęki (ząb 12). W związku
z obliteracją fragmentu wierzchołkowego, co często obserwuje się w przypadku złamania korzenia, nie udało się dotrzeć
do wierzchołka korzenia zęba (zdj. 2).
Forum Stomatologii Praktyc znej
27
Z
CODZ I E N N E J
PR A K T Y K I
Negatywny wynik badania
żywotności po dziewięciu latach
Aż do roku 2008 podczas regularnych
wizyt pacjenta w gabinecie badanie kliniczne i radiologiczne nie wykazywało żadnych zmian patologicznych. Jednak po dziewięciu latach od wypadku
badanie żywotności miazgi przyśrodkowego lewego siekacza szczęki (ząb 21)
dało wynik negatywny. Zdjęcie radiologiczne wykazało zapalną resorpcję zewnętrzną korzenia tego zęba wzdłuż linii złamania (zdj. 3).
Po tymczasowym zaopatrzeniu materiałem na bazie wodorotlenku wapnia
przeprowadzono ostateczne wypełnienie kanału korzeniowego przyśrodkowego lewego siekacza szczęki (ząb
21). Wypełnienie sięgało do linii złamania, ponieważ fragment wierzchołkowy
korzenia nie wykazywał żadnych zmian
i najprawdopodobniej zachował żywotność, co jest typowe dla złamań korzeni (zdj. 4).
Zdj. 1. Na zdjęciu widoczne jest złamanie korzenia prawego bocznego siekacza
szczęki (ząb 12, złamanie korzenia)
oraz siekaczy przyśrodkowych szczęki
(zęby 11 i 21, złamanie w części wierzchołkowej). Prawy boczny ząb sieczny
szczęki (ząb 12) został poddany trepanacji i tymczasowej odbudowie. Częściowo
wyrżnięty górny prawy kieł (ząb 13)
nie uległ uszkodzeniu
Resorpcja przyśrodkowego
bocznego siekacza szczęki
(ząb 11) dwa lata później
Kolejna wizyta kontrolna miała miejsce dwa lata później. Pacjent skarżył się
na dyskomfort dotyczący przyśrodkowego prawego siekacza szczęki (ząb 11).
Zdjęcie radiologiczne wykazywało oznaki gojenia resorpcji zewnętrznej wzdłuż
linii złamania przyśrodkowego lewego
siekacza szczęki (ząb 21). Rozpoznano
jednak resorpcję zewnętrzną przyśrodkowego siekacza prawego (ząb 11), analogiczną do wcześniejszej sytuacji dotyczącej siekacza lewego (ząb 21) (zdj. 5).
Przyśrodkowy prawy ząb sieczny
szczęki (ząb 11) poddano leczeniu endodontycznemu, analogicznie do zęba po drugiej stronie łuku (ząb 21). Wypełnienie kanału sięgało linii złamania
(zdj. 6).
Podczas tej wizyty kontrolnej stwierdzono rozwój zmian okołowierzchołkowych wokół prawego bocznego siekacza szczęki (ząb 12), który nie został
wypełniony do poziomu wierzchoł-
28
listopad 2012
Zdj. 2. Ostateczne wypełnienie kanału
prawego bocznego siekacza szczęki
(ząb 12). Siekacze przyśrodkowe szczęki
(zęby 11 i 21) zachowały żywotność.
W okolicy linii złamania nie stwierdzono
resorpcji
Zdj. 3. Resorpcja zewnętrzna korono‑
wego fragmentu korzenia przyśrod‑
kowego lewego siekacza szczęki
(ząb 21) w linii złamania
ka ze względu na obliterację kanału. Naszym zdaniem infekcja dotarła
do okolicy wierzchołkowej, a zatem
także do linii złamania, poprzez kieszonkę przyzębną. Zdecydowaliśmy
się na zabezpieczenie obu fragmentów zęba z użyciem ćwieka z kompozytu wzmocnionego włóknem szklanym
Rebilda Post (VOCO) z uszczelnieniem
za pomocą materiału kompozytowego.
W ten sposób było możliwe uratowanie
zęba. Zastosowano system ćwieków
z kompozytu wzmocnionego włóknem
(ang. fibre reinforced composite – FRC)
Rebilda, ponieważ z wcześniejszych
doświadczeń wynikało, że system ten
przynosi bardzo dobre efekty. Najistotniejszą zaletą tych ćwieków jest fakt,
że wykazują moduł elastyczności zbliżony do naturalnego zęba. W tym konkretnym przypadku unieruchomienie
odłamów za pomocą ćwieka towarzyszyło leczeniu złamania korzenia. Adhezyjny cement stworzył barierę zapobiegającą wnikaniu bakterii do tkanek
przyzębia (zdj. 7a–c).
Następnie przeprowadzono zabieg
chirurgiczny w celu leczenia zmian okołowierzchołkowych, obejmujący resekcję i wypełnienie wsteczne korzenia.
Ubytek kostny wypełniono materiałem
kościozastępczym (zdj. 8a–b).
Podczas ostatniej wizyty kontrolnej,
która miała miejsce w czerwcu 2011 r.,
po dwunastu latach od wypadku,
stwierdzono tworzenie nowej tkanki
kostnej wzdłuż obu linii złamania zębów leczonych endodontycznie. Ponadto zdjęcie radiologiczne potwierdziło, że zmiany okołowierzchołkowe
wokół prawego siekacza bocznego
szczęki (ząb 12) wygoiły się po resekcji
wierzchołka korzenia (zdj. 9).
Dzięki przeprowadzonemu leczeniu
zęby zachowały całkowitą sprawność
czynnościową pomimo złamania korzeni. Poza przebarwieniem prawego
siekacza bocznego i lewego siekacza
przyśrodkowego szczęki (zęby 12 i 21),
przez 12 lat od wypadku pacjent nie
miał żadnych objawów (zdj.10 i 11).
Zdj. 4. Ostateczne leczenie endodon-
Zdj. 5. Widoczne gojenie resorpcji
Zdj. 6. Zdjęcie radiologiczne wykonano
tyczne przyśrodkowego lewego siekacza
w linii złamania lewego siekacza przyśrod-
po wypełnieniu kanału korzeniowego
szczęki (ząb 21). Rozpoznano resorpcję
kowego szczęki (ząb 21) po dwóch latach
prawego siekacza przyśrodkowego
zewnętrzną wzdłuż linii złamania przy
od leczenia endodontycznego. Resorpcja
szczęki (ząb 11)
braku zmian w obrębie fragmentu
zewnętrzna prawego siekacza przyśrodko-
wierzchołkowego korzenia
wego szczęki (ząb 11)
Zdj. 7a–c. Fragment koronowy prawego siekacza bocznego szczęki (ząb 12) przymocowano
adhezyjnie do fragmentu wierzchołkowego przy użyciu ćwieka kompozytowego Rebilda Post (VOCO)
Zdj. 7b.
Zdj. 7c.
Forum Stomatologii Praktyc znej
29
Z
CODZ I E N N E J
PR A K T Y K I
Zdj. 9. Ostatnia wizyta kontrolna
latem 2011 r. – linie złamania siekaczy
Zdj. 8a. Resekcja fragmentu wierzchołko-
Zdj. 8b. Stan po resekcji bocznego prawego
przyśrodkowych szczęki (zęby 11 i 21)
wego korzenia prawego siekacza boczne-
siekacza szczęki (ząb 12)
uległy wypełnieniu zmineralizowaną
go szczęki (ząb 12) i wypełnienie ubytku
tkanką. Doszło do całkowitego wygojenia
kostnego materiałem kościozastępczym
zmian okołowierzchołkowych przy prawym
siekaczu bocznym szczęki (ząb 12)
Zdj. 10. Wygląd zębów objętych urazem po dwunastu
Zdj. 11. Wygląd zębów objętych urazem po dwunastu latach
latach – widok od strony podniebiennej po stronie lewej
– widok od strony wargowej po stronie prawej
Podsumowanie
Wcześniejsze doświadczenia potwierdzają, że rokowanie w przypadku złamania korzenia jest w większości przypadków
bardzo dobre. Może to wynikać z faktu,
że w porównaniu z zerwaniem pęczka
naczyniowego na poziomie wierzchołka, tu powierzchnia rewaskularyzacji jest
duża przy jednocześnie małej odległości
fragmentów wymagających zespolenia.
Jak wspomniano na początku, metoda leczenia zależy od położenia złamania, charakteru i stopnia przemieszczenia fragmentu koronowego oraz etapu rozwoju
korzenia.
t
dr Jozef Minčík
Studiował stomatologię na Uniwersytecie w Koszycach. W latach 1980–1989 pracował jako asystent w Zakładzie Stomatologii Zachowawczej w I Klinice Stomatologicznej
szpitala uniwersyteckiego w Koszycach. Od roku 1990 pracuje jako stomatolog w Koszycach oraz pełni funkcję przewodniczącego Sekcji Stomatologii Zachowawczej
Słowackiego Towarzystwa Stomatologicznego. Główne obszary jego zainteresowań obejmują estetyczną stomatologię odtwórczą, endodoncję i leczenie urazów zębów.
Jest autorem wielu publikacji, wygłasza liczne wykłady.
dr Marián Tulenko
Studiował stomatologię na Uniwersytecie w Koszycach. Od roku 2008 pracuje w gabinecie dr. Minčíka. Jest członkiem Sekcji Młodych Dentystów Słowackiego Towarzystwa
Stomatologicznego. Jego publikacje i wykłady koncentrują się zwykle wokół estetycznej stomatologii odtwórczej, endodoncji i leczenia urazów zębów.
30
listopad 2012