Zasady funkcjonowania jednostki budżetowej

Zasady funkcjonowania jednostki budżetowej
Wpisany przez Krystyna Chrząszcz
Zobowiązania zaciągnięte przez państwową jednostkę budżetową płatne w danym roku nie
mogą przekroczyć wysokości kwot wydatków ujętych w zatwierdzonym planie finansowym,
pomniejszonych o wydatki na wynagrodzenia i uposażenia oraz obligatoryjne wpłaty płatnika.
Jednostka budżetowa to jednostka organizacyjna, której wydatki są wydatkami
budżetu państwa bądź jednostki samorządu terytorialnego, a dochody - dochodami
budżetu państwa bądź jednostki samorządu terytorialnego.
Wysokość wydatków w jednostce budżetowej nie zależy od wysokości osiągniętych przez nią
dochodów. Uniezależnienie wydatków od dochodów jest stosowane tam, gdzie usługi
świadczone są nieodpłatnie albo opłaty za te usługi nie pokrywają kosztów poniesionych na ich
wytworzenie. Taki sposób finansowania nazywany jest zasadą rozliczeń brutto.
Podstawą gospodarki finansowej jednostki budżetowej jest plan finansowy, czyli plan dochodów
i wydatków.
Podstawowa zasada polega na tym, że ujęte w planie finansowym, niezrealizowane w danym
roku wydatki wygasają z upływem roku budżetowego i jednostka zobowiązana jest do zwrotu
niezrealizowanych wydatków do dysponenta, od którego je otrzymała.
Istnieją wyjątki od tej zasady, niewygasają bowiem z upływem roku wydatki budżetu państwa:
1) których planowanym źródłem finansowania są przychody z kredytów zagranicznych,
2) przeznaczone na finansowanie zadań, programów i projektów realizowanych ze środków
pochodzących:
a) z budżetu Unii Europejskiej,
b) ze źródeł zagranicznych, niepodlegające zwrotowi, innych niż wymienione w pkt. a),
3) których źródłem finansowania są dochody własne państwowych jednostek budżetowych,
4) zgromadzone na rachunku funduszy motywacyjnych.
Prócz wymienionych wyżej wydatków, do 15 grudnia roku budżetowego Rada Ministrów może
sporządzić wykaz wydatków, które nie wygasają z upływem roku.
Jeśli chodzi o jednostki samorządu terytorialnego, wydatkami, które nie wygasają z upływem
roku budżetowego są wydatki, których źródłem finansowania są dochody własne jednostek
budżetowych oraz wydatki ujęte przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego w
wykazie wydatków niewygasających z końcem roku.
Zobowiązania zaciągnięte przez państwową jednostkę budżetową płatne w danym roku nie
mogą przekroczyć wysokości kwot wydatków ujętych w zatwierdzonym planie finansowym,
1/4
Zasady funkcjonowania jednostki budżetowej
Wpisany przez Krystyna Chrząszcz
pomniejszonych o wydatki na wynagrodzenia i uposażenia oraz obligatoryjne wpłaty płatnika.
Zobowiązania z tytułu umów, których realizacja w roku następnym jest niezbędna dla
utrzymania ciągłości działalności jednostki może jednostka zaciągać tylko wtedy, gdy termin
zapłaty upływa w roku następnym.
Jednostka budżetowa posiada statut zawierający m.in. nazwę, siedzibę i podstawową
działalność. Jednostki budżetowe nie posiadają osobowości prawnej. Osobowość prawną mają:
gmina, powiat, województwo samorządowe, Skarb Państwa; oznacza to, że uprawnieni
przedstawiciele tych jednostek podejmują wszelkie czynności cywilnoprawne w imieniu Skarbu
Państwa, województwa, powiatu lub gminy.
Do powoływania, łączenia, przekształcania w inną formę organizacyjno-prawną lub likwidacji
państwowych jednostek budżetowych ma prawo dysponent danej części, tj. ministrowie,
kierownicy urzędów centralnych, wojewodowie. Natomiast przy samorządowych jednostkach
budżetowych organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego (rada gminy, rada powiatu i
sejmiku samorządowego).
Plany finansowe jednostek budżetowych ustala się na okres roku kalendarzowego. Ujmuje się
w nich prognozowaną wielkość dochodów oraz kwoty wydatków, z wyłączeniem wydatków
finansowanych z dochodów własnych oraz rozchodów; kwoty wydatków stanowią
nieprzekraczalny limit.
Na podstawie przekazanych (do 25 października) przez dysponentów części budżetowych
informacji o kwotach dochodów i wydatków (wynikających z projektu ustawy budżetowej)
kierownicy jednostek budżetowych opracowują projekty planów finansowych w szczegółowości:
część, dział, rozdział, paragraf (w terminie do 1 grudnia ).
Projekty planów są weryfikowane przez dysponentów części budżetowej pod względem
zgodności z projektem ustawy budżetowej; w razie stwierdzenia różnic dokonuje się
odpowiednich zmian, o których zawiadamia się kierowników jednostek budżetowych najpóźniej
do 15 grudnia roku poprzedzającego rok planowany. Projekty planów finansowych jednostek
budżetowych są podstawą do finansowania ich działalności od 1 stycznia do dnia opracowania
planów finansowych wynikających z ustawy budżetowej danego roku.
2/4
Zasady funkcjonowania jednostki budżetowej
Wpisany przez Krystyna Chrząszcz
Po otrzymaniu informacji o ostatecznych kwotach dochodów i wydatków przyjętych w ustawie
budżetowej, w terminie 14 dni kierownicy państwowych jednostek budżetowych opracowują
plany własnej jednostki i podległych jednostek budżetowych.
Zmian w wydatkach budżetu państwa dokonuje Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów lub
Minister Finansów, który zawiadamia o dokonaniu zmian dysponentów części budżetowych w
ciągu 7 dni od otrzymania decyzji. Dysponenci części budżetowych zawiadamiają podległych
kierowników państwowych jednostek budżetowych o dokonanych zmianach w ich planach
finansowych; zawiadomienie jest podstawą do dokonania zmian w planach finansowych
państwowych jednostek budżetowych.
Dysponent główny może udzielić upoważnienia do dokonywania zmian w zakresie jednego
rozdziału planu finansowego kierownikom państwowych jednostek budżetowych podległych
bezpośrednio dysponentom części budżetowych.
W granicach takiego upoważnienia kierownicy państwowych jednostek budżetowych mogą
upoważnić kierowników podległych im jednostek do dokonywania zmian w planach wydatków.
Projekt uchwały budżetowej, przygotowany przez zarząd jednostki samorządu terytorialnego,
przekazany zostaje do organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego.
W ciągu kolejnych 7 dni wójt (burmistrz, prezydent miasta) przekazuje kierownikom jednostek
budżetowych informacje o kwotach dochodów i wydatków ujętych w projekcie uchwały
budżetowej w szczegółowości: dochody, dział, rozdział, paragraf, wydatki - nie mniejszej niż
dział, rozdział, kategorie (grupy) wydatków z podziałem na wydatki bieżące i majątkowe.
Projekty planów, zgodne z kwotami z projektu uchwały budżetowej przekazywane są zarządowi
jednostki samorządu terytorialnego w ciągu 30 dni od dnia otrzymania informacji, nie później niż
do 22 grudnia roku poprzedzającego rok budżetowy.
Zarząd weryfikuje plany i dokonuje ewentualnych zmian, są one podstawą finansowania
działalności jednostki od 1 stycznia do dnia przyjęcia uchwały budżetowej. W ciągu 14 dni od
przyjęcia uchwały kierownicy samorządowych jednostek budżetowych sporządzają plany
finansowe tych jednostek. Zarząd zawiadamia samorządowe jednostki budżetowe o zmianie w
planie dochodów i wydatków i jest to podstawa do dokonania zmian w planach finansowych
jednostek budżetowych. Kierownicy samorządowych jednostek budżetowych mogą dokonywać
przeniesień wydatków w planach finansowych w zakresie upoważnień przyznanych przez
3/4
Zasady funkcjonowania jednostki budżetowej
Wpisany przez Krystyna Chrząszcz
zarząd jednostki samorządu terytorialnego. O dokonanych zmianach informują zarząd w ciągu
7 dni.
Kierownicy samorządowych jednostek budżetowych opracowują projekty planów finansowych
dochodów własnych i wydatków z nich finansowanych łącznie z projektami planów finansowych
tych jednostek, w szczegółowości dział, rozdział, paragraf.
Plany finansowe dochodów własnych utworzonych w ciągu roku budżetowego ujmowane są w
uchwale budżetowej na najbliższej sesji organu stanowiącego jednostki samorządu
terytorialnego, nie później niż w ciągu trzech miesięcy od dnia ich utworzenia.
Jednostka budżetowa może zostać zlikwidowana lub przekształcona w inną formę
organizacyjno-prawną, co też wiąże się z jej likwidacją. Z jednostką budżetową może być
związane funkcjonowanie innych form organizacyjnych, np. dochodów własnych, gospodarstw
pomocniczych. Likwidacji jednostki budżetowej dokonuje organ, który ją powołał, określa on
przeznaczenie użytkowanego przez nią mienia.
Likwidacja jednostki budżetowej w celu jej przekształcenia w inną formę organizacyjno-prawną
polega na zamknięciu rachunku bankowego i ksiąg rachunkowych zgodnie z przepisami ustawy
o rachunkowości. Nie później 3 miesiące po likwidacji sporządzany jest bilans. W przypadku
likwidacji jednostki budżetowej należy przeprowadzić likwidację gospodarstwa pomocniczego i
rachunku dochodów własnych. Likwidacja rachunku dochodów własnych polega na spłaceniu
zobowiązań zaciągniętych z tytułu dochodów własnych, przekazaniu pozostałych środków na
rachunek dochodów budżetowych, zamknięciu rachunku bankowego.
Likwidacja gospodarstwa pomocniczego polega na zamknięciu rachunku bankowego oraz
ustaleniu i przyjęciu przez jednostkę budżetową należności, zobowiązań i środków pieniężnych
pozostałych na rachunku.
4/4