Hydrologia

Hydrologia – zadania maturalne
Zadanie 1. (2 pkt)
Przyporządkuj każdemu ze skutków działalności rzeki odpowiedni proces, który bezpośrednio
doprowadza do jego powstania.
Skutek: Proces:
A. stożek napływowy
1. erozja boczna i akumulacja
B. meander
2. erozja wgłębna
C. dolina V-kształtna
3. erozja wsteczna
D. kaptaż
4. transport
5. akumulacja
A. ............................. B. ............................. C. ............................. D. .............................
Zadanie 2. (1 pkt)
Układ sieci rzecznej w Polsce cechuje asymetria dorzeczy dwóch największych rzek, a sieć rzeczna na obszarze
nizin Polski wykazuje układ zarówno południkowy, jak i równoleżnikowy.
Zaznacz dwa czynniki, które wpłynęły na opisany układ sieci rzecznej na nizinach Polski.
A. Pochylenie obszaru Polski z SE ku NW.
B. Obecność kanałów i rowów melioracyjnych.
C. Eksploatacja złóż surowców mineralnych.
D. Występowanie wału i niecek tektonicznych.
E. Zbliżony do równoleżnikowego przebieg pradolin.
Zadanie 3. (2 pkt)
Polska jest krajem o małych zasobach wód, zarówno powierzchniowych, jak i podziemnych. Działalność
człowieka może prowadzić do zmniejszenia zasobów wody, ale może także przynosić skutki pozytywne.
Zaproponuj trzy możliwe do realizacji działania, które powinny być stosowane w Polsce
w celu powiększenia lub odtwarzania zasobów wód powierzchniowych i podziemnych.
1. ..................................................................................................................................................
2. ..................................................................................................................................................
3. ..................................................................................................................................................
Zadanie 4. (2 pkt)
Na rysunku przedstawiono zlewiska oceanów i obszary bezodpływowe na świecie.
Uzupełnij zdania, wykorzystując rysunek i własną wiedzę.
A. Do zlewisk czterech oceanów należy kontynent ...................................................
B. Największy naturalny zbiornik wodny znajdujący się na obszarach bezodpływowych to
(podaj jego nazwę) ......................................................................................
C. Wielkie Góry Wododziałowe stanowią granicę zlewisk dwóch oceanów: Oceanu
................................................... i Oceanu ..............................................
D. Dorzecza rzek Ganges i Tygrys należą do zlewiska Oceanu .....................................
Zadanie 5. (1 pkt)
Wykorzystaj rysunek z zadania 4. oraz własną wiedzę i podaj dwie przyczyny występowania obszarów
bezodpływowych na kuli ziemskiej.
Przyczyny:
Cecha klimatu ...............................................................................................
.................................................................................................................
Cecha ukształtowania terenu ..............................................................................
.................................................................................................................
Zadanie 6.(3 pkt)
Na podstawie opisu wymień nazwę genetyczną jeziora oraz podaj stosowny przykład, wybierając z jezior
podanych w nawiasie.
(Łebsko, Hańcza, Czarny Staw w Tatrach, Dąbie, Bajkał, Śniardwy, Kaspijskie, Asuańskie)
a) Są to pozostałości po dawnych morzach. Taką genezę ma największe jezioro świata.
Typ genetyczny jeziora:………………………………………
Przykład jeziora:………………………………………………
b) Znajdują się w zagłębieniach kotłow polodowcowych, zwykle są głębokie.
Typ genetyczny jeziora:………………………………………
Przykład jeziora:………………………………………………
c) Tworzą się wskutek odcięcia zatoki przez narastającą mierzeję.
Typ genetyczny jeziora:…………………………………………..
Przykład jeziora:……………………………………………………..
Zadanie 7. (1 pkt)
W każdym szeregu wykreśl Niepsujący element.
A. mżawka, krupy śnieżne, grad, szron
B. wicher, huragan, tsunami, sztorm
C. gołoledź, rosa, szadź, deszcz
D. willy-willy, cyklon, tornado, pasat
Zadanie 8.(2pkt)
Podaj typ jezior występujących w północnej części Polski. Wyjaśnij, dlaczego północna część Polski ma
największą jeziorność w kraju.
Typ jezior:
.........................................................................................................................................................
Wyjaśnienie:
.........................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................
Zadanie 9. (2 pkt)
Rycina przedstawia krzywą biegu rzeki.
Do odcinków biegu rzeki dopisz dominujące w nich procesy rzeźbotwórcze (wybierz spośród podanych).
Procesy rzeźbotwórcze: erozja boczna, akumulacja, erozja wgłębna.
A) bieg górny – ................................................................................................................................
B) bieg środkowy – ...........................................................................................................................
C) bieg dolny – ................................................................................................................................
D) ujście – ........................................................................................................................................
Zadanie 10. (2 pkt)
a) Pogrupuj podane poniżej jeziora według stopnia zasolenia. Wpisz ich nazwy
w odpowiednie miejsca tabeli.
Jeziora: J. Aralskie, M. Martwe, J. Ontario, J. Wiktorii.
Jeziora słodkie
Jeziora słone
b) Pogrupuj podane poniżej jeziora według genezy. Wpisz ich nazwy w odpowiednie
miejsca tabeli.
Jeziora: J. Bajkał, J. Niasa, J. Gopło, J. Śniardwy, J. Tanganika.
Jeziora polodowcowe
Jeziora tektoniczne
Zadanie 11. (2 pkt)
Przedstaw w formie modelu przyczynowo-skutkowego zmiany w środowisku geograficznym regionu
Jeziora Aralskiego, wpisując do schematu właściwe oznaczenia literowe.
A) Zmniejszenie zasilania jeziora w wodę
B) Wzrost zachorowań ludzi i ich zgonów
C) Zmniejszenie powierzchni jeziora i odsłonięcie dna
D) Kumulacja zanieczyszczeń w organizmach ryb
E) Zwiększony pobór wody z Syr-darii i Amu-darii na potrzeby rolnictwa
F) Zwiększenie zasolenia i zanieczyszczenia wody w jeziorze
G) Zmniejszenie przepływu wody w Syr-darii i Amu-darii
H) Wywiewanie i przenoszenie przez wiatr zanieczyszczonych pyłów
Zadanie 12. (4 pkt)
W 1997 r. w dorzeczu Odry wystąpiła wielka powódź o niespotykanej dotychczas skali.
Uzupełnij schemat, wpisując w odpowiednie pola litery (B–H), którymi oznaczono różne przyczyny
powodzi i ich skutki:
A. Zmniejszenie retencji dorzecza.
B. Zmniejszenie powierzchni lasów.
C. Intensywne opady deszczu.
D. Regulacja doliny Odry.
E. Duża ilość dopływów Odry biorących początek w Sudetach.
F. Rozwój budownictwa na obszarze terasy zalewowej, brak konserwacji wałów
przeciwpowodziowych.
G. Wezbranie wody w rzekach i przerwanie wałów przeciwpowodziowych.
H. Mała pojemność zbiorników wodnych na Odrze i jej dopływach.
Przyczyny przyrodnicze
Przyczyny antropogeniczne
Zadanie 13. (2 pkt)
Uzupełnij tabelę, przyporządkowując poszczególnym typom genetycznym jezior właściwą im
charakterystykę oraz odpowiedni przykład jeziora, dobierając je z niżej podanych.
Charakterystyka jeziora:
1. Jezioro charakteryzuje się dużą głębokością oraz wydłużonym kształtem. Strome brzegi
jeziora wynikają z położenia w dolinie ryftowej.
2. Cechą charakterystyczną tego jeziora jest dość duża powierzchnia oraz silnie
rozczłonkowana linia brzegowa z dużą ilością zatok i wysp. Wynika to z wypełnienia
wodą nieregularnych zagłębień.
3. Małe, ale głębokie jezioro, które powstało w miejscu występowania pola firnowego.
4. Jezioro posiada dużą powierzchnię, ale niezbyt dużą głębokość. Woda może być słona,
ponieważ jest to pozostałość dawnego morza.
Przykłady jezior:
A – Aralskie
B – Czarny Staw nad Morskim Okiem
C – Tanganika D – Mamry
Typ genetyczny jeziora
Charakterystyka jeziora
Przykład jeziora
polodowcowe cyrkowe
tektoniczne
polodowcowe morenowe
Zadanie 14. (2 pkt)
Wykorzystaj plan batymetryczny misy jeziora polodowcowego do wykonania poleceń a) i b).
a) Podaj cztery charakterystyczne cechy jeziora.
1. .................................................................................................................................................
2. .................................................................................................................................................
3. .................................................................................................................................................
4. .................................................................................................................................................
b) Podaj nazwę typu genetycznego jeziora.
....................................................................................................................................................
Zadanie 15. (1 pkt)
Spośród podanych jezior Polski wypisz trzy, które mają taką samą genezę misy jeziora
jak jezioro w zadaniu 21.
Jeziora: Hańcza, Czarny Staw w Tatrach, Gopło, Jeziorak, Łebsko, Śniardwy.
1. ……………………………. 2. ……………………………. 3. …………………………….
Zadanie 16. (2 pkt)
Poniższy tekst opisuje zjawisko, które może prowadzić do klęski żywiołowej.
„Na otwartym morzu fala nie jest zbyt widoczna. W pobliżu brzegu w wyniku tarcia o dno traci swoją
prędkość i spiętrza się. Tworzy się w ten sposób potężny wał wodny, który spada z ogromną siłą na
brzeg, niszcząc wszystko, co się tam znajduje. Nadejście fali poprzedza zniknięcie wody przy brzegu.
Wzbudza to ciekawość ludzi nieświadomych grożącego im niebezpieczeństwa. Najbardziej
niebezpieczne są zatoki morskie o wysokich brzegach, gdyż tam fale osiągają do kilkudziesięciu
metrów wysokości”.
a) Podaj nazwę opisanego zjawiska.
......................................................................................................................................................
b) Podaj jedną z przyczyn powstawania opisanego zjawiska.
......................................................................................................................................................
Zadanie 17. (3 pkt)
Na wykresach przedstawiono miesięczne współczynniki przepływu wybranych rzek.
Podaj nazwę reżimu rzecznego dla każdej z przedstawionych na wykresie rzek oraz przyczyny
występowania wysokich stanów wód.
1. Reżim rzeczny Sekwany ..........................................................................................................
Przyczyny: ...................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
2. Reżim rzeczny Dniepru ...........................................................................................................
Przyczyny: ...................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
3. Reżim rzeczny Rodanu ............................................................................................................
Przyczyny: ...................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 18. (2 pkt)
a) Uzupełnij tabelę, wyjaśniając genezę wymienionych jezior.
Nazwa jeziora
Geneza
Wigry
Czarny Staw w Tatrach
b) Podaj wiek geologiczny powstania mis jeziornych wymienionych w tabeli.
Wiek mis jeziornych wybierz spośród podanych: plejstocen, holocen, trzeciorzęd.
......................................................................
Zadanie 19. (2 pkt)
Morze Bałtyckie ze względu na swoje położenie geograficzne charakteryzuje się słabą wymianą wód oraz
dużym ich zanieczyszczeniem.
Podaj trzy przykłady działań, które kraje nadbałtyckie mogą podjąć w celu ochrony wód Morza
Bałtyckiego.
1. ..................................................................................................................................................
2. ..................................................................................................................................................
3...................................................................................................................................................