Kopia SŁOWNIK GIMNAZJALNY pop
Transkrypt
Kopia SŁOWNIK GIMNAZJALNY pop
SŁOWNIK GIMNAZJALNY pod redakcją Zuzanny Dubas, Oliwii Zaremby, Aleksandry Zając, Kingi Plewy, Zofii Grzebieli, Moniki Sobańtki, Jakuba Kołachy Pierwszoklasiści: Zuzanna Dubas, Oliwia Zaremba, Aleksandra Zając, Kinga Plewa, Zofia Grzebiela, Monika Sobańtka, Jakub Kołacha uczestniczący w zajęciach koła polonistycznego, prowadzonego przez panią Agnieszkę Pietrzak, utworzyli słownik „Trudne Słówka”, aby słuŜył pomocą uczniom naszej szkoły. Dzięki niemu koledzy i koleŜanki mogą poznać znaczenia związków frazeologicznych, definicję trudnych słówek lub poprawność ich wymowy. Zapraszamy do korzystania! Związki frazeologiczne Związek frazeologiczny, frazeologizm – utrwalone w uŜyciu z ustalonym znaczeniem połączenie dwóch lub więcej wyrazów. Większości związków frazeologicznych nie naleŜy przekładać dosłownie. Związki frazeologiczne pochodzące z mitologii : Jabłko niezgody – źródło konfliktów , wojen , sporów ; od jabłka , które bogini niezgody Eris rzuciła między Afrodytę , Herę i Atenę . Kon trojański – zdobycz przynosząca zgubę ; złowrogi podarunek. Olimpijski spokój – panowanie nad emocjami ; zaprzestanie kłótni. Paniczny strach – nagły , niepohamowany , często nieuzasadniony strach. Pięta Achillesa – czyjaś słaba strona , punkt. Puszka Pandory – coś co wywołuje mnóstwo nieprzewidzianych trudności. Stajnia Augiasza – sprawa , rzecz zaniedbana , zapuszczona w bezładzie rozgardiaszu. Syzyfowa praca – bezsensowna , nieprzynosząca rezultatów. Związki frazeologiczne owoce i warzywa: Gruszki na wierzbie -nierealne obietnice. Mieć twardy orzech do zgryzienia-trudny problem do rozwiązania. Czerwony jak burak-zarumieniony, zawstydzony. Figa z makiem-nic. Jabłko niezgody-powód, przyczyna kłótni. Ni z gruszki, ni z pietruszki-nagle, niespodziewanie. Rzucać grochem o ścianę-bezskutecznie próbować kogoś przekonać. Groch z kapustą-bałagan, zamieszanie. Niedaleko pada jabłko od jabłoni-dzieci dziedziczą skłonności i cechy charakteru po rodzicach. Wpaść jak śliwka w kompot- znaleźć się w kłopotliwej sytuacji Związki frazeologiczne pochodzące z Biblii : Ciemności egipskie - ciemność zupełna, całkowita, nieprzenikniona. Związek ten nawiązuje do biblijnej historii plag egipskich. Zakazany owoc - grzech, pokusa. Frazeologizm ten wywodzi się z historii pierwszych rodziców, Adama i Ewy, którzy, zrywając owoc z drzewa poznania dobra i zła, okazali Bogu nieposłuszeństwo. Sodoma i gomora – miejsce rozpusty i rozwiązłości, braku zasad moralnych. Te miasta zostały zniszczone przez Boga z powodu rozpusty tam panującej. Salomonowy wyrok – wyrok sprawiedliwy, mądry. Alfa i omega – ktoś, kto wszystko wie z danej dziedziny, najwyŜszy autorytet, guru. Umywać od czegoś ręce – zrzucać z siebie odpowiedzialność. Ten gest wykonał Piłat, który nie chciał brać na siebie odpowiedzialności za śmierć Chrystusa. Wdowi grosz - dar od serca, bardzo cenny; wielkie wyrzeczenie. Syn marnotrawny - osoba popełniająca błędy, Ŝałuje ich i potrafi się do nich Przyznać. Kraina mlekiem i miodem płynąca - Oznacza miejsce urodzajne, przypominające raj, obfitujące we wszelkie bogactwa. WyraŜenie wywodzi się ze Starego Testamentu, gdzie oznacza ziemię Kanaan, czyli Ziemię Obiecaną, do której śydzi wędrowali z Egiptu przez pustynię. Związki Frazeologiczne- Zwierzęta: Bazgrać jak kura pazurem- Pisać brzydko, koślawo, niewyraźnie. Czuć się jak ryba w wodzie- znajdować się w środowisku odpowiednim dla siebie, w swoim Ŝywiole. Kość słoniowa- kolor kremowy. Kot zawsze spada na cztery łapy- o kimś kto w kaŜdej sytuacji da sobie radę. Krokodyle łzy- Nieszczery, udawany płacz. Królik doświadczalny- człowiek, który pierwszy raz wypróbowuje coś. Ośle uszy- pozaginane rogi w zeszycie lub ksiąŜce. PapuŜki nierozłączki- o dwóch osobach, które bardzo się lubią i spędzają ze sobą duŜo czasu. Pokazać komuś jak raki zimują- dać komuś nauczkę. Ranny ptaszek- o kiść kto lubi wcześnie wstawać. Święta krowa- o kimś kogo, nie wolno krytykować. Wywinąć orła- przewrócić się. śeby kózka nie skakała to by nóŜki nie złamała- gdybyś zachował ostroŜność, nie postąpiłbyś lekkomyślnie i nie spotkałaby cię przykre konsekwencje. śyją jak pies z kotem- Ŝyć ze sobą w niezgodzie, nienawiści. Trudne słówka A Abdykacja- termin znany ci z lekcji historii, oznacza zrezygnowanie z władzy Abonament- prawo do korzystania z jakiejś usługi np. Radiowo telewizyjnej Abrakadabra- coś niezrozumiałego Abstrahować- wyodrębnić w jakimś przedmiocie lub zjawisku cechy istotne od mniej istotnych Absolwent- osoba która ukończyła szkołę Abstrakcja- coś co odbiega od rzeczywistości Abstynencja-powstrzymywać się od czegoś Absurd- coś pozbawione sensu Adaptacja- przystosowanie czegoś do innego uŜytku niŜ było przeznaczone Administracja- organ władzy państwowej lub samorządowej Adnotacja- dodatkowa krótka informacja odnotowana na marginesie Adoptować- akt prawny polegający na wychowywaniu cudzego dziecka jako własne Aktualizować- uwspółcześniać, czynić aktualnym Aktualność- zjawiska, wydarzenia, wiadomości Ale jaja- okrzyk wyraŜający zaskoczenie, zdumienie Alternatywny- wybrany z dwóch przeciwstawnych rzeczy Altruista- człowiek bezinteresownie dbający o dobro innych Amatorski- czynność wykonywana przez nieprofesjonalistów Ambicja- silne pragnienie osiągnięcia sukcesów Analfabeta- osoba która nie umie czytać i pisać Ani be ani me- brak jakiejkolwiek odpowiedzi Animusz- werwa, zapał, oŜywienie Ani widu ani słychu- nie ma Ŝadnych wiadomości o kimś/czymś Anonsować się- zapowiadać swoje przybycie Antychryst- osoba wywołująca zgorszenie swym postępowaniem B Babrać się- brudzić się przez robienie czegoś w błocie, glinie Bakcyl- (połknąć bakcyla) załapać coś, nauczyć się Bezpretensjonalnie- nieporównywalnie z innymi C Chucherko - lekcewaŜąco, z politowaniem o chudym człowieku lub zwierzęciu. Chwała Bogu - zwrot wyraŜający ulgę, zadowolenie, Ŝe coś układa się pomyślnie. Chwat - z podziwem o osobie energicznej. D Dyskwalifikacja - uznanie kogoś za niezdolnego do wykonywania jakiegoś zadania lub wykluczenie zawodnika za łamanie przepisów gry. Deklinacja - odmiana rzeczownika. Depozyt - rzecz oddana na przechowanie. Dysproporcja - nierówność, brak harmonii między elementami jakiejś całości. DŜentelmen - dobrze wychowany, taktowny, elegancki męŜczyzna. E Egoista - osoba dbająca jedynie o własne przyjemności i korzyści. Egzaltacja - przesadny zachwyt, demonstracja uczuć i myśli. Ekscytacja - stan podniecenia, pobudzenia emocjonalnego. Ekspresja - wyraŜenie uczucia przy pomocy słowa i gestu. Emanacja - wpływ na innych. Empatia - zdolność wczucia się w sytuacje innego człowieka. F Fikcja- utwór literacki stworzony na kształt rzeczywistości Filantropia- pomoc najuboŜszym Formalność- sprawa łatwa do załatwienia Formatować- przygotowywać, zmieniać, termin uŜywany na lekcjach informatyki Frazes - banalny zwrot. Frekwencja - częstość przychodzenia, uczęszczania do jakiegoś miejsca. G Genealogia - historia rodu. Gratis - bezpłatnie. Gwarancja - zapewnienie, poręczenie. H Happening - rodzaj działania artystycznego polegający na aranŜacji improwizowanego widowiska. Hiperbola - środek stylistyczny polegający na wyolbrzymieniu jakiegoś zjawiska. Holding - przedsiębiorstwo zarządzające innymi przedsiębiorstwami lub kontrolujące je. Humanitarny - wraŜliwy na potrzeby i krzywdy innych. Hydrologia - dział geografii zajmujący się badaniem wody. Hydraulika - nauka o praktycznym wykorzystaniu cieczy. I Idol - osoba wielbiona przez innych. Image - wizerunek publiczny jakiejś osoby. Inflacja - wzrost cen wynikający ze wzrostu ilości i jednocześnie spadku wartości pieniądza obiegowego. J Joystick - manipulator drąŜkowy. Jubilat - osoba obchodząca urodziny lub rocznice jakiegoś wydarzenia. Jupiter - reflektor wykorzystywany przy zdjęciach filmowych. K Kardiologia - nauka o budowie i chorobie serca. Koniugacja - odmiana czasownika. Konsekwencja - skutek, rezultat działania. Korporacja - związek osób lub przedsiębiorstw powołany dla realizacji jakiegoś planu. L Licencjat - stopień naukowy otrzymywany po ukończeniu trzech lat studiów. Lingwistyka - nauka o budowie i odmianach języka. Logika - nauka zajmująca się zasadami poprawnego myślenia i wnioskowania. M Manko - niedobór pieniędzy w kasie. MenadŜer - człowiek zarządzający przedsiębiorstwem. Morał - nauka wypływająca z bajek. N Nieparlamentarne - niewyszukany, ordynarny. O Obelisk - rodzaj pomnika w postaci czworobocznego wysokiego słupa. Obłuda - to nieetyczne, fałszywe, dwulicowe postępowanie. Obsesja- chorobliwy stan opanowania świadomości, natrętna uporczywa myśl P Patologia - zachowanie naruszające ustalone normy społeczne. Paradoks - sformułowanie zawierające sprzeczność, ale równieŜ odsłaniające nową myśl. Potencjał - moŜliwości, siły, jakimi ktoś dysponuje. Przepowiednia- przedstawienie wydarzeń które mają nastąpić, wróŜbita, proroctwo R Realizm- odzwierciedlenie rzeczywistości Retrospekcja - powrócenie do dawnych zdarzeń, przypomnienie sobie ich. Reprezentacyjny- reprezentujący kogoś, występujący w czyimś imieniu Reprezentowany- wyróŜniający się typowymi cechami dla jakiejś grupy klasy itd. Rewolucja - szybkie, gwałtowne zmiany w jakiejś dziedzinie. Rezonans - odgłos Rzeczywistość- wszystko co nas otacza S Stacjonarny - stały, pozostający w jednym miejscu. Standard - norma, typowy model. T Tendencyjny - nieobiektywny mający za zadanie przekonać do określonej rzeczy,idei. Teologia - nauka o Bogu oraz zasadach i dogmatach religii Topografia - połoŜenie Triumf - zwycięstwo Tryptyk - dzieło, kompozycja artystyczna złoŜona z trzech części. U Ujarzmić - coś opanować. Usposobienie - cechy charakteru człowieka. Uzurpacja - bezprawne zagarnięcie. Z ZaangaŜować się- wciągnąć, włączyć się w coś, podejmować jakieś zadania albo zobowiązania Zarekomendować - polecić. Zaskarbiać -uzyskać dzięki swemu postępowaniu czyjś szacunek. Trudne formy Forma ( Ten ) Frytek Forma (Ta) Frytka Kakao Kakało Poprawna forma Obie formy poprawne Kakao Kiślu Kisielu Kisielu ( Ten ) Klusek ( Ta ) Kluska Obie formy poprawne Podkoszulek Podkoszulka Obie formy poprawnie Pomarańcz ( owoc) Pomarańcza ( owoc) ( Ten ) Por (Ta ) Pora Pomarańcza ( Ale jeśli chodzi nam o kolor to mówimy – pomarańcz) Ten por ( Ten ) Puf ( Ta ) Pufa (Ten ) Puf ( Ten ) Rodzynek ( Ta ) Rodzynka Obie formy są poprawne( Ale jeśli chodzi nam o osobę to mówimy – ten rodzynek ) Włączać Włanczać Włączać ( Ten ) śelek ( Ta ) śelka Obie formy są poprawne Przykład Upadła mi frytka Upadł mi frytek Wypiję filiŜankę kakao Siódma woda po kisielu Została mi jedna kluska Został mi jeden klusek Zginął mi podkoszulek Zginęła mi podkoszulka Jedna pomarańcza leŜy w koszyku W sklepie został ostatni por W domu mam dwadzieścia puf Wpadł mi rodzynek do herbaty Wpadła mi rodzynka do herbaty Są włączniki a nie włanczniki Został mi jeden Ŝelek Została mi jedna Ŝelka