Dr hab - Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Kielcach

Dr hab - Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Kielcach

Prof. dr hab. inż. Marian Mazur
Akademia Górniczo-Hutnicza im. St. Staszica
Wydział Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska
Katedra Kształtowania i Ochrony Środowiska
30-059 Kraków, al. Mickiewicza 30
Opinia
do raportów o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięć polegających na:
,,Eksploatacji złoża wapieni dewońskich ,,Łagów III” położonego na terenie m.
Nowy Staw, gm. Łagów”, realizowanego przez P.P.H.U. DUWO Duda Wojciech;
ul. Narcyzowa 79; 87-100 Toruń oraz „Wydobywaniu kopaliny ze złoża wapieni
dewońskich ,,Łagów – Nowy Staw” wraz ze wstępną przeróbką surowca na
mobilnych zestawach krusząco – sortujących” w m. Łagów i Nowy Staw, gm.
Łagów”, realizowanego przez GEORYT Krzysztof Witkowski;
Nieciecza 150; 33-240 Żabno
Opinia została opracowana na podstawie umowy o dzieło nr 12/2012 z dnia 01
czerwca 2012r. zawartą pomiędzy Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Kielcach
reprezentowaną przez Pana Waldemara Pietrasika Regionalnego Dyrektora Ochrony
Środowiska w Kielcach, w oparciu o następujące dokumenty:

Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na eksploatacji złoża wapieni dewońskich „Łagów III” położonego na terenie miejscowości Łagów gm. Łagów. Wykonawca raportu: Przedsiębiorstwo Geologiczno-Fizjograficzne „GEOSERVICE - MASTERNAK” Spółka Jawna. Główny
wykonawca Marcin Korban.

Aneks sporządzony w związku z pismem Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Kielcach z dnia 27.01.2012 r. znak: WOO.II-4242.126.2011.AS.6
wzywającym do uzupełnienia Raportu o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na eksploatacji złoża wapieni dewońskich „Łagów III”
położonego na terenie miejscowości Łagów gm. Łagów. Wykonawca raportu:
Przedsiębiorstwo Geologiczno-Fizjograficzne „GEOSERVICE - MASTERNAK”
Spółka Jawna. Główny wykonawca Marcin Korban.

Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu kopaliny ze złoża wapieni dewońskich „Łagów – Nowy Staw” wraz
ze wstępną przeróbką surowca na mobilnych zestawach krusząco – sortują-
2
cych, przewidzianego do realizacji na działkach nr ewid. 609/1, 610, 611,
612, 613, 638, 664, 665, 666, 667, 668, 669, 670, 687, 688, 689, 690, 691,
692, 693, 639, 781, 614, 778 i 664 w miejscowości Łagów oraz na działkach
nr ewid. 1, 2/1 i 2/2 w miejscowości Nowy Staw, gmina Łagów powiat kielecki. Tekst – wersja poprawiona. Wykonawca raportu: ”GEOEKO” Ochrona środowiska i planowanie przestrzenne. Marcin Korban.
Ocena formalna raportu
Strukturę raportu oddziaływania na środowisko precyzuje artykuł 66 ustawy
z dnia 3.10.20801 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko
(Dz.U.2008 nr 62 poz. 1227).
Analizując opiniowany raport można stwierdzić, że jego struktura w sposób hasłowy jest zgodna z cytowanym wyżej artykule. Jednak szczegółowa analiza treści zawartych w poszczególnych rozdziałach nasuwa wiele wątpliwości i uwag.
Uwagi szczegółowe
Za najbardziej istotne braki w „Raportach oddziaływania na środowisko” uważam
następujące:
1.
Bardzo ogólny, wymieszany opis przedsięwzięć. Nie ma wielu podstawowych informacji np. czasu pracy, charakterystyk urządzeń mobilnego zestawu kruszącosortującego, harmonogramu eksploatacji. Brak przeglądowych map pozwalających
na wzajemną lokalizację odkrywek Łagów II, Łagów IV, Łagów V, Nowy Staw, Komorniki I. Ich brak wyklucza analizę oddziaływań skumulowanych.
Łagów III.
2.
Przedstawiona w raporcie analiza techniki urabiania złoża jest bardzo pobieżna:

zbyt ogólnie jako alternatywne rozwiązanie wspominana jest technika strzelnicza
i mechaniczne urabianie złoża,

brak wyboru techniki urabiania złoża spychając ten obowiązek na Plan ruchu zakładu górniczego,

str. 13: „Jest A/ W obu strefach urabiania s-D i s-DZ złoża „Łagów III” wyznaczono wokół miejsc wykonywania robót strzałowych strefę zagrożenia od robót
strzałowych opartą na strefie (Rr) rozrzutu odłamków skalnych od tych robót na
3
podstawie załącznika nr 4 do Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia
1 kwietnia 2003 r. w sprawie przechowywania i używania środków strzałowych
i sprzętu strzałowego w zakładach górniczych (Dz. U. nr 72 poz. 655). Promień
tej niebezpiecznej strefy rozrzutu odłamków skalnych dla strzelań metodą długich otworów pionowych i odchylonych od pionu nie więcej niż o 20° wynosi
Rr=200 m, a promień niebezpiecznej strefy rozrzutu odłamków skalnych dla
strzelań metodą zwykłych otworów pionowych i odchylonych od pionu nie więcej
niż o 20° wynosi Rr=300 m.” Nie wyjaśniono dlaczego pominięto dwie pozostałe strefy, skoro strefa niebezpiecznych drgań parasejsmicznych ma
największy zasięg:

brak podstawowych charakterystyk strzałowych pozwalających na kontrolę poprawności wyznaczenia niebezpiecznych stref;

brak charakterystyki obiektów i prywatnych gruntów które zostaną narażone na skutki stosowania techniki strzelniczej, czy będą to również budynki prywatne;

nie określono jaki wpływ wywrze stosowanie techniki strzelniczej na
obiekty i grunty położone w pozostałych terenach i obszarach górniczych, które znajdą się w projektowanym OG i TG „Łagów III.
Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (Nr 163, poz. 981)
art. 26.3 wymaga, aby projekt zagospodarowania złoża, określał wymagania w zakresie racjonalnej gospodarki złożem kopaliny, w szczególności przez kompleksowe i
racjonalne wykorzystanie kopaliny głównej i kopalin towarzyszących, oraz technologii eksploatacji zapewniającej ograniczenie ujemnych wpływów na środowisko.
Aneks Łagów III.
3.
Str. 4. „Zgodnie z decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach zgodny na realizację
przedsięwzięcia (znak I.B.-7625/do/1/08 z dnia 26.09.2008 r.) dla zakładu przeróbczego przy kopalni „Łagów V” roczna wielkość przerobu kruszywa wynosić będzie
480 tys. Mg. Do obliczeń oddziaływania zakładu na stan jakości powietrza oraz środowisko akustyczne przyjęto maksymalną jego wydajność tj. ok. 170 Mg/h co przy
całodobowym czasie pracy (ok. 19,5 h/dobę) wynosić może ok. 3300 Mg/dobę tj.
ok. 825000 Mg/rok”. Na jakiej podstawie założono prawie podwojenie rocznej produkcji kruszywa – przecież to zmienia warunki pracy Kopalni np.
liczbę strzelań względnie wielkość ładunków, ilość samochodów obsługujących Kopalnię itd. Jeśli założono 19,5 godzinny dobowy czas pracy, to
4
operacje przez 3,5 godz. prowadzone będą w porze nocnej – należy określić jakie i jakie przyjęto dopuszczalne progi hałasowe?
Łagów – Nowy Staw.
4.
Str.9 „W przypadku gdy w czasie eksploatacji północnego fragmentu złoża prowadzona będzie budowa obwodnicy Łagowa, dla zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego pracowników realizujących ten odcinek drogi, ustalone zostaną na podstawie porozumienia, zasady postępowania dla ochrony ludzi i sprzętu przed oddziaływaniem robót strzałowych”. O ile ustalenie takich zasad będzie niemożliwe, to
urabianie kopaliny w tej części złoża odbywać się będzie wyłącznie mechanicznie
(bez używania materiałów wybuchowych)”.
Str. 45 „Urabiany metodą strzałową i mechaniczną materiał skalny przekazywany będzie bezpośrednio na mobilne zestawy przeróbcze zlokalizowane w wyrobisku w rejonie frontu urabianej ściany złoża”.
Zastrzeżenia:
 wybór metody urabiania złoża jest fundamentalną operacją górniczą,
 w zależności od metody urabiania złoża zależy forma i intensywność oddziaływania na środowisko,
 nie potraktowano metody mechanicznej i strzałowej jako rozwiązania alternatywne, ograniczając się do wyżej przytoczonych sformułowań,
 nie dokonano oceny uciążliwości dla środowiska obydwu metod z osobna,
 brak podstawowych charakterystyk strzałowych pozwalających na kontrolę poprawności wyznaczenia niebezpiecznych stref,
 brak charakterystyki obiektów i prywatnych gruntów które zostaną narażone na skutki stosowania techniki strzelniczej, czy będą to również
budynki prywatne?
Łagów – Nowy Staw
8.
Str 9. „ Praca kopalni (zarówno eksploatacja złoża, jego przerób jak i wywóz kruszyw) odbywać
się będzie zarówno w porze dziennej jak i nocnej. W porze nocnej działalność zakładu będzie
ograniczona. W tej porze doby nie będą prowadzone roboty strzałowe, nie będą odbywały się
prace na zwałowiskach nadkładu. Nie pracuje wówczas wiertnica do wiercenia otworów strzało-
5
wych”. Nasuwa się pytanie jakie operacje technologiczne będą prowadzone –
ważne przy ocenie akustycznej przedsięwzięcia.
9. W raportach (Łagów III, Łagów Nowy Staw) nie ma żadnej informacji o rekultywacji i zagospodarowaniu zdegradowanego terenu. Za celowe należy
uznać opracowanie wspólnej koncepcji rekultywacji i zagospodarowania dla sąsiadujących ze sobą terenów górniczych.
10. Nie opisano w ogóle wpływu kopalni na krajobraz.
11. W obu ocenianych raportach do modelowania emisji dźwięku wykorzystano nieznany na rynku program SON2, jakkolwiek jest odwołanie do zalecanych w Dyrektywie
2002/49/WE (o samej dyrektywie jednak nie ma mowy) algorytmów obliczeniowych
wg normy ISO 9613.1,2. W takim przypadku powinno być więcej informacji podanych odnośnie uwzględniania czynników wpływających na emisję hałasu do otoczenia, a w szczególności:
Łagów III
12. Przyjęto jedynie, że będą uwzględniane zwałowiska nadkładu i kruszyw. To za mało.
Aby uwzględnić dokładnie efektywność ekranowania, należy dokładnie wprowadzić
jego geometrię do programu. I takie dane powinny być zamieszczone w opracowaniu.
13. Nie jest jasno powiedziane, czy do modelowania użyto modelu cyfrowego terenu
włącznie z modelem wyrobiska (poziomów wydobywczych, skarp, itp.) ? Sformułowanie, że przyjęto (dla uproszczenia) taki sam poziom mocy źródła (zestawu sortująco kruszącego) na obu poziomach wydobywczych, mimo że inne jest ekranowanie,
sugeruje, że odpowiednią korekcją poziomu mocy uwzględniano wpływ ekranowania ścian wyrobiska. Należy tutaj wyraźnie zaznaczyć, że moc źródła jest niezależna
od położenia, zmieniają się jedynie warunki propagacji dźwięku i jest to kluczowy
warunek poprawnych obliczeń.
Brak szczegółowych informacji w tym zakresie
w połączeniu z wykorzystaniem nieznanego (lub mało znanego) oprogramowania
budzi istotne zastrzeżenia co do otrzymanych rezultatów.
14. Nie jest jasne w jaki sposób dokonywana jest transformacja mocy źródeł punktowych (wozideł) na 20 m odcinki źródeł liniowych, w tym także czas 0,16 godz. dla
160 samochodów ciężarowych (dotyczy to oczywiście wszystkich innych pojazdów
i odcinków drogowych) Czy na całej drodze przejazdu przyjęta jest taka sama moc?
6
15. Zwyczajowo w obliczeniowych punktach kontrolnych wyznacza się indywidualny
wpływ poszczególnych źródeł, co z kolei umożliwia wyznaczenie rankingu źródeł,
a w dalszej konsekwencji optymalizowanie redukcji hałasu. Niestety w pracy dokonana jest jedynie globalna ocena, z uwypukleniem większego wpływu zakładu przeróbczego. W praktyce jest zbyt mało informacji, aby uniemożliwić efektywne podejście w ograniczeniu emisji hałasu.
16. W raporcie nie wyjaśniono według jakiego kryterium przyjęto wariant obliczeń najbardziej niekorzystnego położenia urządzeń?
17. W praktyce w aneksie brak jest odpowiedzi na uwagi RDOŚ w Kielcach (p. 4 i 5).
Odniesiono się jedynie do oznaczenia położenia źródeł hałasu i elementów ekranujących.
18. Wyniki pomiarów tła akustycznego. Wykorzystano tutaj wcześniejsze pomiary, to
dobrze. Pozytywnie należy także ocenić wykonanie niezależnych pomiarów, niestety
tylko w ciągu dnia, co jest poważnym uchybieniem bowiem w nocy, przewidywana
jest także praca ocenianego zakładu i to głównie wtedy należy oczekiwać ew. uciążliwości.
Łagów Nowy Staw
19. Przyjęcie parametrów ekranu ziemnego – jest tylko podane, że znajduje się po
stronie wschodniej wyrobiska i ma wysokość min. 3 m. To za mało. Aby uwzględnić
dokładnie efektywność ekranowania, należy dokładnie wprowadzić jego geometrię
do programu. I takie dane powinny być zamieszczone w opracowaniu.
20. Nie jest jasno powiedziane, czy do modelowania użyto modelu cyfrowego terenu
włącznie z modelem wyrobiska (poziomów wydobywczych, skarp, itp.) ? Sformułowanie, że przyjęto (dla uproszczenia) taki sam poziom mocy źródła (zestawu sortująco kruszącego) na obu poziomach wydobywczych (str.84), mimo że inne jest
ekranowanie, sugeruje, że odpowiednią
korekcją poziomu mocy uwzględniano
wpływ ekranowania ścian wyrobiska. Należy tutaj wyraźnie zaznaczyć, że moc źródła jest niezależna od położenia, zmieniają się jedynie warunki propagacji dźwięku
i jest to kluczowy warunek poprawnych obliczeń.
Brak szczegółowych informacji
w tym zakresie w połączeniu z wykorzystaniem nieznanego (lub mało znanego)
oprogramowania budzi istotne zastrzeżenia co do otrzymanych rezultatów.
21. Nie jest jasne w jaki sposób dokonywana jest transformacja mocy źródeł punktowych (wozideł) na 20 m odcinki źródeł liniowych, w tym także czas 0,48 godz.
7
dla 240 samochodów ciężarowych (dotyczy to oczywiście wszystkich innych pojazdów). Czy na całej drodze przejazdu przyjęta jest taka sama moc?
22. Zastrzeżenia budzi poziom mocy wiertnicy (128 dBA), z drugiej strony bardzo niskie
poziomy wyników obliczeń (niewiele ponad 40 dBA) już rejonie najbliżej zabudowy
(ok. 250 m od wyrobiska). W innym opracowaniu (Łagów III) ten sam zespół autorski przyjął poziom mocy dla takich wiertnic 108 dBA (wartość bardziej realna).
23. We wstępnym opisie mowa jest o dwóch zestawach krusząco-sortujących na I poziomie i 1 zestawie na II poziomie, ale pracującym jedynie w ciągu dnia ( strona 9),
natomiast w części „hałasowej” jest mowa o dwóch zestawach, po jednym na I i II
poziomie (str.80) i tak przyjęto do obliczeń! Czy jest to zgodne z prognozowaną
rzeczywistością?
24. W raporcie mowa jest o działkach na terenie sołectwa Nowy Staw (działki 1, 2/1
i 2/2) położonych w całkiem innym miejscu. Nie wiadomo jednak jakie jest prognozowane wykorzystanie tych działek?
25. Zwyczajowo w obliczeniowych punktach kontrolnych wyznacza się indywidualny
wpływ poszczególnych źródeł, co z kolei umożliwia wyznaczenie rankingu źródeł,
a w dalszej konsekwencji optymalizowanie redukcji hałasu. Niestety w pracy dokonana jest jedynie globalna ocena, co w praktyce uniemożliwia efektywne podejście
w ograniczeniu emisji hałasu.
26. Wyniki pomiarów tła akustycznego. Napisane jest, że eliminowano hałas drogowy.
Skąd zatem tak duże poziomy tła (ponad 40 dB) w porze dziennej? Poważnym
uchybieniem jest brak pomiaru tła w porze nocnej, kiedy przewidywana jest także
praca ocenianego zakładu.
27. Bardzo ważnym elementem stanowiącym o uciążliwości przedmiotowych inwestycji
na środowisko jest emisja pyłu i innych substancji pochodząca z prac górniczych
oraz operacji kruszenia, sortowania, składowania i transportu surowca. Jest to emisja przede wszystkim o charakterze niezorganizowanym której tylko wnikliwy i analityczny opis może stanowić materiał wyjściowy do obliczania zasięgu jej propagacji.
Do scharakteryzowania pola emisji można wykorzystać dane empiryczne uzyskane
z badań własnych lub opracowane dla tych operacji jednostkowych wskaźniki emisji.
28. Autorzy raportów w bardzo ograniczonym zakresie opisali część metodyczną związaną z obliczaniem emisji do powietrza z poszczególnych źródeł emisji występujących w kopalniach. Brak powołań literaturowych dla większości wskaźników
emisji przyjętych w obliczeniach emisji powoduje iż przeprowadzone
8
obliczenie nie można zweryfikować a uzyskane w ten sposób rezultaty obliczeń nie można uznać za wiarygodne.
29. Moje doświadczenia badawcze wskazują, iż prawidłowo opisane pole emisji niezorganizowanej wprowadzone do odpowiedniego modelu propagacji jest weryfikowalne
przez pomiary monitoringowe w strefie oddziaływania emisji.
30.
W Aneksie do raportu oddziaływania Łagów III przedstawiono nową ocenę oddziaływania przedsięwzięcia na stan jakości powietrza atmosferycznego z uwzględnieniem obliczeń wielkości emisji pyłów z urządzeń krusząco-sortujących bazując na
rzeczywistych danych tj. pomiarów. Do tego celu wykorzystano sprawozdania z
pomiarów emisji pyłów z kopalni wapieni „Józefka” w Górnie. Znajduje się tam
stacjonarny zakład przeróbczy wyposażony w 3 węzły technologiczne (zestawy
krusząco-sortujące), z których emisja pyłów do powietrza następuje w sposób zorganizowany. Jeśli proces technologiczny i wielkość wydobycia wapienia w kopalni
„Łagów III” nie będzie analogiczny jak w kopalni „Józefka” w Górnie, to korzystanie z wyników pomiaru do modelowania zanieczyszczeń jest bezpodstawne. Przyjęcie takiego sposobu obliczeń wymaga uzasadnienia.
31. Nie uwzględniono emisji niezorganizowanej wynikającej z załadunku i rozładunku
kruszyw w obszarze wydobywczym i części przeróbczej.
32. Pojazdy mobilne poruszające się po kopalni nie poruszają się jedynie po wytyczonych drogach, więc lepszym podejściem byłoby przypisać emisję emitorom powierzchniowym.
33.
Nie uwzględniono emisji niezorganizowanej substancji do powietrza pochodzącej
z robót strzałowych.
34.
Nie zawsze dobrze udokumentowano i uzasadniono założenia do obliczeń propagacji emisji. Wymienić tu można:

Brak rysunku przedstawiającego lokalizację emitorów;

Niespójne informacje zawarte w tabelach np. wysokość emisji ze składu kruszyw (raz 4 m, raz 9 m);

Brak danych dotyczących źródła pochodzenia róży wiatrów przyjętej do obliczeń;

Brak informacji o sposobach modelowania podokresów emisji (emisja średnia
i maksymalna);
9

Brak informacji o równoległości pracy poszczególnych źródeł emisji i przyjętych
w tym zakresie założeniach do modelu obliczeniowego.
35.
Do błędów redakcyjnych które utrudniają korzystanie z dokumentacji wymienić
można brak opisów tabel, powołań na nie i komentarza do nich.
36.
W raportach konkluzje dotyczące oddziaływania kopalni na jakość powietrza atmosferycznego są zbyt lakoniczne.
37. Autorzy Raportów zbyt optymistycznie podeszli do minimalizacji emisji wtórnej
z nieutwardzonych dróg w kopalni w oparciu o zraszanie ich 2 razy na godzinę
w upalne dni.
38. Wydaje się konieczne przynajmniej jeden raz, po uruchomieniu kopalni wykonanie
pomiarów imisji pyłu wokół kopalni, na kierunku wiania wiatru, w celu weryfikacji
wyników obliczeń zamieszczonych raporcie.
Wniosek końcowy
Wobec braku istotnych danych i niezbędnych informacji pozwalających na bezpieczną dla środowiska pracę instalacji, proponuję zwrócić Raporty oddziaływania na
środowisko do Inwestora w celu ich uzupełnienia.
Kraków, 2012-06-05