Kobieta, Która zatrzymała pocisKi

echo naszej publikacji
Kobieta, która zatrzymała pociski
nowe fakty
Po publikacji w „Niedzieli” nr 24/2016 tekstu o Stephanie Kwolek odezwał się pan Piotr Kwolek
z Komborni. Okazało się, że jest bliskim krewnym wynalazczyni kevlaru. Zwrócił uwagę na fakt,
że nazwisko Kwolek wszędzie ma zachowaną swoją pisownię, a sprawdzał to w posiadanych w rodzinie
starych dokumentach oraz w księgach parafialnych. Nikt nie wie, skąd w amerykańskich publikacjach
pojawiły się informacje, jakoby Kwolek pisało się wcześniej jako Chwałek
Witold Iwańczak
Z
Rodzice i brat Stefanii
aciekawiony informacją, że
w Polsce żyją krewni wybitnej
chemiczki, umówiłem się na
rozmowę z ojcem pana Piotra –
urodzonym w 1935 r. panem Janem
Kwolkiem. Pan Jan jest bratem ciotecznym Stephanie, gdyż ich ojcowie byli braćmi. Przesympatyczny
starszy pan, kiedy zapytałem o jego
imię, z uśmiechem powiedział, że
nazywa się dokładnie tak samo
jak jego stryj. W rodzinie Kwolków często powtarzają się te
same imiona w różnych pokoleniach, dlatego muszę pogrupować
informacje, które uzyskałem, aby
się nie pogubić.
Dziadkowie i rodzeństwo
ojca Stefanii
Archiwum rodziny Kwolków z Komborni
Ojciec Stefanii (w USA Stephanie) – Jan Kwolek (w USA John)
urodził się w Woli Komborskiej
29 stycznia 1889 r. jako najstarszy z dziesięciorga rodzeństwa.
Pięcioro z nich zmarło we wczesnym dzieciństwie. Najmłodszy
z rodzeństwa był Stanisław – ojciec
mojego rozmówcy. Dziadkami
Stefanii byli: Marcin – ur. 11 maja 1862 r. i Zofia – ur. 11 maja
1868 r. Wola Komborska i Kombornia to wioski w województwie
podkarpackim koło Krosna, należące do jednej parafii pw. Matki
Boskiej Pocieszenia. W tej parafii dziadek Stefanii należał do
Szkaplerza św. Józefa, uczestniczył w nabożeństwach, które
niewiele wcześniej, bo w 1893 r.,
zatwierdził papież Leon XIII. Fakt
ten świadczy o głęboko zakorzenionych tradycjach chrześcijań-
22
niedziela nr 44 . 30 października 2016
Zdjęcie ślubne Anieli i Jana Kwolków – rodziców Stefanii Kwolek
skich w rodzinie Kwolków oraz
o ich gorliwej religijności. Po
śmierci Marcina drewniany dom
rodzinny Kwolków z XVIII wieku
uległ zniszczeniu i dzisiaj nie ma
już po nim śladu. Niestety, wów-
czas zniszczyło się bądź zaginęło
wiele dokumentów, listów i zdjęć
rodzinnych. Jedyna pamiątka,
która pozostała w tym miejscu,
to lipa zasadzona przez pierworodnego syna Marcina Kwolka.
Były to trudne czasy. Panowała bieda. Okoliczni mieszkańcy
wspierali się wzajemnie, a co
odważniejsi decydowali się na
emigrację „za chlebem”. Wszyscy składali się na ich wyjazd.
Tak zrobił nastoletni Jan Kwolek.
Wyemigrowała również o 9 lat
młodsza od niego Aniela Zajdel,
prawdopodobnie ze swoją starszą
siostrą. Jan i Aniela (nie Eleonora,
jak pisałem w tekście w 24. numerze „Niedzieli”) pobrali się już na
emigracji. On pracował w kopalni,
ona (w USA – Nelly) szyła. Do
domu rodzinnego przesyłali pieniądze, by oddać je wszystkim,
którzy pożyczywszy je, umożliwili
im wyjazd do Ameryki. 29 listopada 1925 r. przyszedł na świat
brat Stefanii – Stanisław (Stanley). To była dla mnie kolejna niespodzianka, bo w żadnej notce
biograficznej nie znalazłem informacji o fakcie, że Stefania miała
młodszego o 2 lata brata. Wśród
rodzinnych pamiątek zachował
się list Anieli pisany do teścia na
święta Bożego Narodzenia 1928 r.,
który zakończony jest pozdrowieniami od „Stefci i Stasia” oraz
ozdobiony rysunkiem 5-letniej
wówczas Stefanii. W 1930 r. Aniela znalazła pracę w Aluminium
Company of America i pojawiła
się szansa poprawy życia ekonomicznego rodziny. Niestety,
z powodu trudnych warunków
pracy zachorował Jan. Choroba
spowodowała, że w 1934 r. zmarł
na zawał serca. Było ciężko, ale
Stanisław, podobnie jak Stefania,
ukończył studia w Carnegie Mellon
www.niedziela.pl
Photo-archiwum Smithsonian Institution – z czasów promocji kevlaru
r e k l a m a
Stefania Kwolek
i urwała się korespondencja ze
Stefanią. Pan Jan, mój rozmówca,
dowiedział się o śmierci Stefanii
Kwolek z tekstu w „Niedzieli”.
Na cmentarzu w Lower Burrell
obok New Kensington, gdzie na
samym początku osiedlili się rodzice Stefanii, są groby całej amerykańskiej odnogi rodziny Kwolek.
Na nagrobku rodziców Stefanii
jest błędnie podany rok urodzin
jej ojca – 1892.
Bardzo dziękuję za informacje i wszystkie nadesłane materiały panom Janowi
Kwolkowi i jego synowi Piotrowi.
I
III-1778/16
Archiwum cmentarza w Lower Burrell
University na wydziale Inżynierii Chemicznej. Później pracował
w Gulf Research in Harmarville,
jako inżynier i menedżer. Stefania
często pisywała (po angielsku) do
swojego stryja Stanisława Kwolka
(ojca mojego rozmówcy), opisywała w listach życie swoje i brata.
W jednym z listów z 1999 r. pisała
o chorobie brata – Stanisław był
wówczas już po drugim zawale
serca. Oboje nie założyli rodzin,
oboje byli na emeryturze i oboje
uczestniczyli wówczas w akcjach
promocyjnych kevlaru. 15 kwietnia 2004 r. zmarł Stanisław
Grób rodziny Kwolków na cmentarzu w Lower Burrell
www.niedziela.pl
30 października 2016 . nr 44 niedziela
23