Techniki ochrony gleb - SAMODZIELNA KATEDRA OCHRONY

Termin realizacji (rok, semestr)
III rok/ 5 semestr
Nazwa przedmiotu
TECHNIKI OCHRONY GLEB
Kod ECTS
6.10.-TOG
Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot
Wydział Przyrodniczo-Techniczny/ Samodzielna Katedra Ochrony Powierzchni Ziemi
Studia
kierunek
Ochrona Środowiska
stopień
I (inżynierskie)
tryb
stacjonarne
Nazwisko osoby prowadzącej (osób prowadzących)
Prof. zw. dr hab. inż. Czesława Rosik-Dulewska - wykłady
dr Grzegorz Kusza- ćwiczenia laboratoryjne, zajęcia terenowe
Formy zajęć, sposób ich realizacji i przypisana im liczba godzin
•
•
•
•
•
A. Formy zajęć
wykłady (W),
ćwiczenia: laboratoryjne (L),
zajęcia terenowe (T)
B. Sposób realizacji
zajęcia w sali dydaktyczne: W, L
zajęcia poza pomieszczeniami dydaktycznymi UO: Kopalnie
odkrywkowe kruszyw (Przywory) wapieni (Górażdże), Góra Św.
Anny, grunty popowodziowe w gminie Krapkowice
C. Liczba godzin 15W+30L+15T
Status przedmiotu
• obowiązkowy
Metody dydaktyczne
• wykład – prezentacje multimedialne w Power Point,
filmy dydaktyczne
• ćwiczenia laboratoryjne: wykonywanie doświadczeń
wg instrukcji
• ćwiczenia terenowe
specjalność
-----
specjalizacja
-----
Liczba punktów ECTS:4
Godziny kontaktowe
- udział w wykładach: 15 godz.
- udział w zajęciach laboratoryjnych: 30 godz.
- udział w zajęciach terenowych: 15 godz.
Konsultacje: 5 godz.
Razem: 65 godz. - 2p.ECTS
Praca własna studenta
- przygotowanie do ćwiczeń laboratoryjnych: 15 godz.
- przygotowanie sprawozdań z ćwiczeń laboratoryjnych: 15
godz.
- korzystanie z literatury specjalistycznej: 10 godz.
- przygotowanie sprawozdania z ćwiczeń terenowych: 5
godz.
- przygotowanie do kolokwium i obecność na kolokwium:
10 godz.
- przygotowanie do egzaminu i obecność na egzaminie: 12
godz.
Razem 68 godz. = 2 p.ECTS
Suma: 133 godz. (4 p. ECTS)
Język wykładowy
polski
Forma i sposób zaliczenia oraz podstawowe kryteria oceny lub
wymagania egzaminacyjne
A. Sposób zaliczenia
• wykład: egzamin
• ćwiczenia laboratoryjne: zaliczenie z oceną
• zajęcia terenowe: zaliczenie z oceną
B. Formy zaliczenia
• Wykład: egzamin pisemny
• Laboratorium: kolokwia, sprawozdania z ćwiczeń;
• Zajęcia terenowe: sprawozdanie z przeprowadzonych badań
terenowych i prezentacja ich wyników (ustna)
C. Podstawowe kryteria
Wykłady: na podstawie egzaminy końcowego zalicz. 51%
Laboratorium, zajęcia terenowe: ustalenie oceny zaliczeniowej na
podstawie ocen cząstkowych
Określenie przedmiotów wprowadzających wraz z wymogami wstępnymi
A. Wymagania formalne: geologia, gleboznawstwo, geomorfologia
B. Wymagania wstępne: znajomość podstawowych zagadnień (procesów) z fizyki, biologii i chemii, umiejętność czytania ze
zrozumieniem instrukcji do ćwiczeń
Cele przedmiotu: wskazanie zagrożeń wynikających z działalności człowieka i procesów naturalnych kształtujących powierzchnię
Ziemi, umiejętność określenia podstawowych czynników wpływających na degradację i dewastację środowiska glebowego.
Znajomość i umiejętność oceny technik i metod oraz narzędzi służących do ograniczenia negatywnych zmian w środowisku.
Umiejętność interpretacji uzyskanych wyników analiz terenowych i laboratoryjnych oraz ich dyskusja z krajową i międzynarodową
literaturą naukową.
Treści programowe
A. Problematyka wykładów: Wprowadzenie do zagadnienia. Definicje pojęć. Prawne aspekty ochrony gruntów. Źródła, rodzaje i
charakterystyka zanieczyszczeń podłoża gruntowego. Przekształcenia i degradacja gleb oraz jej formy: geotechniczna degradacja gleb
(w tym m. in. przeobrażenia powierzchni Ziemi, mechaniczne uszkodzenie próchniczego poziomu gleby), fizyczna degradacja gleb
(w tym m. in. odwodnienie, zawodnienie, erozja wodna i wietrzna); Techniki ochrony przeciwerozyjnej i zagospodarowania gruntów
erodowanych, chemiczna degradacja gleb (w tym m. in. zakwaszenie, alkalizacja, zasolenie, degradacja powodowana przez
zanieczyszczenie: metalami ciężkimi, związkami ropopochodnymi itp.), biologiczna degradacja gleb. Techniczno-biologiczne
sposoby ochrony gleb, w tym ochronne funkcje szaty roślinnej. Agrotechniczne sposoby ochrony gleb Techniki ochrony gleb w
środowisku miejskim. Ochrona mokradeł (głównie torfów) i retencja wodna
B. Problematyka laboratorium: Metodyka i pobór prób gleb przekształconych chemicznie i biologicznie. Erozja gleb – metody
wyznaczania profilu hipsometrycznego stoku, określenie morfologii gleby na zboczu. Procesy stokowe i skutki ich oddziaływania –
technika wyznaczania kierunków erozji liniowej, powierzchni zmycia i namycia na stoku. Ocena stopnia zerodowania zbocza. Ocena
zagrożenia gleb erozją wodną – techniczne metody wyznaczenia stopni nasilenia potencjalnej erozji wodnej. Metody techniczne i
biotechniczne zabezpieczeń przeciwerozyjnych stoków i skarp. Degradacja chemiczna gleb i metody biotechniczne neutralizacji gleb
zasolonych - gipsowanie i przemywanie, zmiana struktury gleby. Oznaczenie pH w KCl, oznaczenie stopnia wysycenia kompleksu
sorpcyjnego kationami o charakterze zasadowym określenie technicznych sposobów neutralizacji gruntów.
Ocena stopnia zdegradowania gleb użytkowanych rolniczo, ocena zasobności gleb w fosfor, potas i magnez na podstawie analizy
danych – wykreślenie mapy. Degradacja biologiczna gleb – określenie ubytku próchnicy.
C. Problematyka zajęć terenowych: Praktyczne zapoznanie studentów z formami degradacji gleb na skutek działalności
górniczej(górnictwo odkrywkowe kruszyw i wapieni) oraz działalności erozyjnej wody w czasie powodzi. Poznanie technik
stosowanych przy zabezpieczeniach przeciw erozyjnych skarp na zwałowiskach wewnętrznych kopalń odkrywkowych,
Wykaz literatury
A. Literatura wymagana do ostatecznego zaliczenia zajęć (zdania egzaminu):
A.1. wykorzystywana podczas zajęć
1. Kowalik P. 2001. Ochrona środowiska glebowego, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa
2. Siuta J. (red.) 1978. Ochrona i rekultywacja gleb, PWR i L, Warszawa
3. Siuta J. (red.) 1999. Ochrona i rekultywacja gruntów w gminie, Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej,
Warszawa.
4. Siuta J. 1995. Gleba diagnozowanie stanu i zagrożenia, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa
5. Siuta J. 1982. Ochrona gleb, Materiały do planowania przestrzennego, zeszyt 2, Instytut Kształtowania Środowiska,
Warszawa
6. Turski R., Baran S. 1996. Degradacja, ochrona i rekultywacja gleb, Wyd. Akad. Rolniczej, Lublin
7. Zadroga B., Oleńczuk-Neyman K. 2001. Ochrona i rekultywacja podłoża gruntowego, Wyd. Politechniki Gdańskiej,
Gdańsk
A.2. studiowana samodzielnie przez studenta
B. Literatura uzupełniająca
1. Źródła elektroniczne (wejście przez Wirtualną Bibliotekę Nauki, stronę biblioteki UO)
Odniesienie do
efektów
kształcenia dla
kierunku
K1A_W02
K1A_W18
Efekty kształcenia
Po ukończeniu studiów student/studentka:
Wiedza:
- definiuje podstawowe pojęcia z zakresu degradacji i ochrony gleb
- wymienia i charakteryzuje akty prawne dotyczące ochrony gruntów oraz środowiska glebowego
K1A_W04
K1A_W06
- charakteryzuje źródła i rodzaje zanieczyszczeń podłoża gruntowego
K1A_W04
K1A_W16
- omawia poszczególne formy degradacji gleb
K1A_W03
K1A_W10
- wymienia metody i techniki stosowane w ochronie środowiska glebowego ze szczególnym uwzględnieniem
ochronnej funkcji szaty roślinnej
Umiejętności:
- stosuje podstawowe techniki pracy w terenie i laboratorium przydatne w analizie procesów stokowych;
- wykazuje umiejętność czytania ze zrozumieniem fachowej literatury oraz wykorzystuje ją w opracowaniu
sprawozdań z przebiegu ćwiczeń laboratoryjnych;
K1A_U08
K1A_U29
K1A_U10
K1A_U12
- wykonuje profil hipsometryczny stoku, wskazuje odcinki stoku o największym zagrożeniu erozją,
- ocenia wybrane właściwości stoku (nachylenie, uziarnienie, zawartość próchnicy) ze względu na podatność
występowania ruchów masowych,
K1A_U09
K1A_U05
- projektuje zabezpieczenia przeciw erozyjne, wybranych odcinków zbocza,
- rewiduje zagrożenie jakości gleb ze względu na występujące zanieczyszczenia organiczne i nieorganiczne.
K1A_U05
- potrafi powiązać wielkość deponowanych zanieczyszczeń ze stopniem degradacji gleb.
Kompetencje społeczne (postawy):
- jest odpowiedzialny za powierzony sprzęt laboratoryjny i utrzymanie należytego porządku w laboratorium;
- efektywnie współdziała w pracy zespołowej w ramach zajęć laboratoryjnych i terenowych;
- wykazuje odpowiedzialność za bezpieczeństwo pracy własnej i kolegów.
- określa negatywny wpływ działalności gospodarczej człowieka na powierzchnię ziemi i stara się przeciwdziałać
jego skutkom
K1A_W06
K1A_W05
K1A_W10
K1A_W12
Kontakt
[email protected]