I. Projekt ustawy realizuje podstawowy cel

I.
Projekt ustawy realizuje podstawowy cel - scala wszystkie przepisy
dotyczące wykonywania zawodu farmaceuty w jednym akcie prawnym.
II.
Podkreślić należy, że obecnie w ustawie o izbach aptekarskich
obowiązuje szereg ważnych przepisów prawa, które zostały wprowadzone
na wniosek samorządu aptekarskiego oraz są wynikiem starań rad
poprzednich kadencji.
W dużej części roz dział 1 pt. „Przepisy ogólne”, obejmujący przepisy od
art. 1 do art. 6d, to efekt prac przedstawicieli samorządu aptekarskiego
i Naczelnej Rady Aptekarskiej przy projekcie ustawy o zmianie ustawy
o izbach aptekarskich, uchwalonym w dniu 10 stycznia 2010 r. Przepisy te
zostały przeniesione do projektu z projektu ustawy o zawodzie farmaceuty,
który był przyjęty przez Naczelną Radę Aptekarską.
W ramach tych prac samorząd uzyskał m. in.: ustawowe umoco wanie
i definicję opieki farmaceutycznej, zasadę, że organy samorządu przyznają
prawo wykonywania zawodu, a nie stwierdzają jego uz yskanie, wprowadzenie
przesłanki rękojmiowej, jako warunku przyznania prawa wykonywania
zawodu farmaceuty (nienaganna postawa etyczna i dawanie dotychczasowym
zachowaniem rę kojmi prawi dło wego wykonywania zawodu farmaceuty).
Procedowanie
dwóch
odrębnych
ustaw,
tzn.
ustawy
o zawodzie i ustawy o izbach aptekarskich łączyłoby się z koniecznością
uchwalenie dużej liczby przepisów, które obecnie już obowiązują.
Oznaczałoby to m. in. konieczność ponownego bronienia instytucji
opieki farmaceutycznej i wielu innych rozwiązań, np. prawa do opiniowania
przez radę aptekarską wniosku o udzielenie lub cofnięcie zezwolenia na
prowadzenie apteki lub hurtowni.
W istniejących warunkach i uwzględniając trudności, jakie samorząd
aptekarski napotka w trakcie prac legislacyjnych, w tym silny opór lobby
podmiotów
sieciowych,
przyjęta
strategia
rozszerzenia
zakresu
przedmiotowego ustawy o izbach aptekarskich połączona ze zmianą ustawy
na „ustawę o zawodzie farmaceuty i izbach aptekars kich” jest najwłaściwsza.
III.
Obecnie aktami prawnymi, które zawierają te przepisy są: ustawa z dnia
19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich oraz ustawa z dnia 6 września
2001 r. – Prawo farmaceut yczne (Dz. U. z 2004 r. Nr 53, poz. 533, z późn.
zm.).
Projekt ustawy nie narusza, wypracowanych na gruncie obowiązującej
ustawy
z
dnia
samorządności
19
kwietnia
zawodowej
i
1991
r.
o
rozwiązań
izbach
aptekarskich,
systemowych
w
idei
zakresie
sprawowania pieczy nad zawodem zaufania publicznego, jakim jest
zawód farmaceuty.
Z uwagi na uwarunkowania historyczne i dorobek samorządu
aptekarskiego
zostaje
pozostawiona
w
ustawie
nazwa
samorządu
aptekarskiego: Naczelna Izba Aptekarska i okręgowe izby aptekarskie.
Jednakże należ y podkreślić, że już od 2002 r. izba aptekarska wydaje
dokument „Prawo wykonywania zawodu farmaceuty” i sprawuje pieczę nad
wykonywaniem zawodu farmaceuty (nie tyl ko farmaceut y zatrudnionego w
aptece lub hurtowni farmaceutycznej).
Trzeba wyraźnie podkreślić, że ustawa o izbach aptekarskich
zawiera materię charakterystyczną dla ustaw zawodowych - ustawa ta
reguluje dokładnie te same kwestie, co ustawy dotyczące innych
zawodów.
Przedstawiony projekt nawiązuje do usankcjonowanych w Polsce zasad
regulowania
samorządów
zawodowych
medycznych
zawo dów zaufania
publicznego.
Dokładna
analiza
ustaw zawodowych
wskazuje, że w
doskonałej
większości obowiązuje zasada jeden zawód – jedna ustawa, a nawet kilka
zawodów w jednej ustawie. Przykładowo, zasada ta dotycz y:
1) ustawy z dnia 21 grudnia 1990 r. o zawo dzie lekarza weterynarii i
izbach lekarsko-weterynaryjnych;
2) ustawy z dnia 27 lipca
regulującej
zarówno:
laboratoryjnej
2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej,
wykonywanie
(Rozdział 3),
laboratoryjnego
czynności
Obowiąz ki
(Rozdział 4)
oraz
i
diagnostyki
prawa
Samorząd
diagnosty
diagnostów
laboratoryjnych (Rozdział 6);
3) ustawa z dnia 8 czerwca 2001 r. o zawodzie psychologa i samorządzie
zawodowym psycholo gó w Prawo wykonywania zawodu psychologa
(Rozdział 2),
Wykonywanie
zawodu
psychologa
(Roz dział 3)
oraz
Samorząd psychologów (Rozdział 5);
W przypadku zawo dów zaufania publicznego, tzw. niemedycznych,
zasada: jeden zawód – jedna ustawa nie ma żadnych wyjątków, co
potwierdzają poniższe ustawy:
1)
2)
3)
4)
5)
6)
ustawa z dnia 11 kwietnia 2001 r. o rzeczni kach patentowych;
ustawa z dnia 5 lipca 1996 r. o doradzt wie po datkowym;
ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych;
ustawa z dnia 26 maja 1982 r. prawo o adwokaturze;
ustawa z dnia 7 maja 2009 r. o biegłych rewidentach i ich
samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań
finansowych oraz o nadzorze publicznym.
ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. prawo o notariacie.
Jedynie w przypadku ustawa dotyczących
lekarzy i pielęgniarek
zastosowano dwie odrębne ustawy.
IV.
Projekt ustawy porządkuje w jednym akcie prawnym określone w
dotychczasowych
aktach
prawnych
wymagania
kwalifikacyjne
uprawniające do podejmowania i wykonywania zawodu farmaceuty, zasady
dostępu do wykonywania zawo du farmaceuty, wymo gi formalne, które muszą
być spełnione w prz ypadku świadczenia przez farmaceutów na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej usług w tym zakresie oraz zasady doskonalenia
zawodowego.
Zasady
odpowiedzialności
zawodowej
zostały
uregulowane
kompatybilnie do rozwiązań dotyczących lekarzy i lekarzy dentystów.
V.
Nie jest prawdą, że zmieniono zakres prac legislacyjnych określony
przez Krajowy Zjazd Aptekarzy.
Projekt zawiera standardowe rozdziały, które muszą być zawarte
w ustawie regulującej wykonywanie każdego zawodu zaufania publicznego
oraz działanie samorządu takiego zawodu.
Wszelkie dotychczasowe prace samorządu aptekarskiego obejmowały
analogiczne sprawy.
Omawiany projekt nawiązuje wprost do dotychczasowego do robku
samorządu aptekarskiego. Projekt opart y jest w dużej części na projektach,
które były prz yjmowane przez Naczelną Radę Aptekarską.
Plon wieloletnich prac nad projektem ustawy o zawodzie, uzgo dniony
przez wszystkie izby aptekarskie, znalazł odzwierciedlenie w przesłanym
projekcie.
Projekt nie zawiera żadnych bardzo kontrowersyjnych rozwiązań, które
byłyby nieznane członkom samorządu aptekarskiego. Projekt jest efektem
dyskusji, która toczy się od niemalże po czątku istnienia samorządu
aptekarskiego.
Projekt nie narusza istniejącego systemu ustaw regulujących sprawy
dotyczące farmaceutów.
Zmiany w ustawie - Prawo farmaceutyczne są konsekwencją koniecznej
zmiany polegającej na dodaniu do ustawy „Rozdziału 4a pt. „Doskonalenia
zawodowe farmaceutów”. Projekt stanowi w art. 2, że „ W ustawie z dnia 6
września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2004 r. Nr 53, poz. 533,
z późn. zm.) uchyla się art. 89–89e.
Sprawy dotyczące doskonalenia zawodo wego osób wykonujących zawód
zaufania publicznego to konieczny element każdej ustawy dotyczącej
wykonywania zawodu. Przepisy dotyczące doskonalenia zawodowe zawarte
są m. in. w:
1) ustawie z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty
- Rozdział 3. Kształcenie po dyplomowe;
2) ustawie z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej Rozdział 5. Szkoły pielęgniarskie i szkoły położnych;
Rozdział 6.
Kształcenie podyplomowe pielęgniarek i położnych.
Innych ustaw projekt nie zmienia.
Z związku z powyższym oczywistym jest, że projekt nie ingeruje
szeroko ani w ustawę - Prawo farmaceutyczne ani w ustawę o izbach
aptekarskich.
VI.
Rozdział 1 obejmuje swoim zakresem przepisy ogólne. W tym rozdziale
zostały określone kwestie najważniejsze z punktu widzenia uznawania
kwalifikacji w zawodzie farmaceuty. Projekt ustawy doprecyzo wuje niektóre
aspekty dotyczące wykonywanie zawodu farmaceuty, określa kwalifikacje
uprawniające do wykonywania tego zawo du oraz dookreśla szczegóły
dotyczące praktyki w aptece poprzez przekazanie upoważnienia dla Ministra
Zdrowia odnośnie określenia sposobu jej odbywania i zaliczania
Dodano zasadę, że usługi farmaceutyczne o których mowa w ust. 1 pkt
6 i 7 (udzielanie informacji i porad dotyczących działania i stosowania
pro duktów leczniczych i wyrobów; sprawowanie opieki farmaceut ycznej
polegającej
na
współpracując
dokumento wanym
z
pacjentem
i
procesie,
lekarzem,
w
którym
aw
razie
farmaceuta,
potrzeby
z
przedstawicielami innych zawodów medycznych, czuwa nad prawi dło wym
przebiegiem farmakoterapii w celu uzyskania określonych jej efektów
poprawiających jakość życia pacjenta), mogą być udzielane przez farmaceutę
za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności.
Rozdział ten dotycz y także kwestii związanych z przyznawaniem prawa
wykonywania zawodu farmaceuty.
Dodano
nowy Rozdział 2a pt. „Zasady wykonywania zawodu
farmaceuty”. W art. 14a ustalono zasadę, że zawód farmaceuty, będący
zawodem
medycznym,
może
wykonywać
osoba
posiadająca
prawo
wykonywania zawodu farmaceuty, która złożyła ślubowanie i jest wpisana do
rejestru
farmaceutów
prowadzonego
przez
właściwą
okręgową
izbę
aptekarską.
Farmaceuci zrzeszeni są w samorządzie aptekarskim. Prz ynależność
farmaceutów
wykonujących
zawód
do
samorządu
aptekarskiego
jest
obowiązkowa.
Podkreślono, że farmaceuta świado mie i dobrowolnie bierze na siebie
obowiązek służenia pacjentom. Farmaceuta wykonuje swoje czynności ze
starannością
wynikającą
z
wiedz y
farmaceutycznej,
doświadczenia
zawodowego oraz zasad etyki i deontologii zawodowej ustalonych na
podstawie ustawy. Farmaceuta kieruje się wartościami humanistycznymi
oraz wartościami aptekarstwa polskiego, dbając o najwyższą jakość usług
farmaceutycznych udzielanych w ramach czynności zawodowych (vide; art.
14c.)
Uregulowano
obowiązek
świadczenia
usług
farmaceutycznych
w
prz ypadkach nagłych, gdy zwłoka w ich udzieleniu mogłaby spowodować
niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego
rozstroju zdrowia, oraz w innych przypadkach niecierpiących zwłoki (art.
14d).
Doprecyzo wano obowiązek farmaceuty w postaci udzielania pełnej
i przystępnej informacji o produktach leczniczych i wyrobach medycznych,
będących przedmiotem obrotu w aptekach i hurtowniach farmaceutycznych
oraz po rad dotyczących ich stosowania (art. 14e).
Wprowadzono
intymności i
do
ustawy
godności
nakaz
poszanowania
osobistej pacjenta
przez
farmaceutę
podczas świadczenia usług
farmaceutycznych, a także obowiązek dbania, aby inne współpracujące z nim
osoby przestrzegały w postępo waniu z pacjentem tego obowiązku (art. 14f).
Wprowadzono zasadę, że farmaceuta może odmówić wydania produktu
leczniczego, jeżeli jego wydanie może zagrażać życiu lub zdrowiu pacjenta
(art. 14g).
Doprecyzo wano
obowiązek
zachowania
w
tajemnicy
informacji
związanych z pacjentem, a uzyskanych w związku z wykonywaniem swoich
czynności zawodowych.
Projekt
przewiduje
prowadzenie
przez
farmaceutę
indywidualnej
dokumentacji apteczną produktów leczniczych i wyrobów medycznych
wydawanych pacjentowi z apteki.
Określono też zasady udostępnia indywidualnej dokumentacji aptecznej
pacjentowi
lub
jego
przedstawicielowi
ustawo wemu,
bądź
osobie
upoważnionej przez pacjenta.
Dodano normę, że farmaceuta wykonujący zawód w aptece szpitalnej
lub w dziale farmacji szpitalnej ma prawo wglądu do dokumentacji
medycznej w zakresie niezbędnym do świadczenia usług farmaceutycznych
(art. 14o).
W projekcie podkreślono rolę i samodzielność funkcji kierownika apteki,
ustalając, że farmaceuta o dpowiedzialny za kierowanie apteką, punktem
aptecznym, działem farmacji szpitalnej lub hurtownią farmaceutyczną,
zwany dalej „kiero wnikiem”, samodzielnie podejmuje decyzje w sprawach
dotyczących kierowania apteką, punktem aptecznym lub hurtownią
farmaceutyczną, wynikających z
odrębnych przepisów
i nie jest
związany w tym zakresie poleceniami podmiotu prowadzącego aptekę,
punkt apteczny lub hurtownię farmaceutyczną.
Przyjęto zasadę, że kierowni k wykonuje zawód na po dstawie umowy o
pracę, w pełnym wymiarze czasu pracy, chyba, że kierownik wykonuje usługi
farmaceutyczne w prowadzonej przez siebie aptece ogólnodostępnej lub
hurtowni farmaceutycznej, której jest właścicielem lub współwłaścicielem.
Farmaceuta będzie mógł pełnić funkcję kierownika apteki lub hurtowni
farmaceutycznej po uzyskaniu zgody okręgowej rady aptekarskiej okręgowej
izby aptekarskiej, której jest członkiem. Okrę go wa rada aptekarska wydawac
będzie
zgo dę
na
pełnienie
funkcji
kierownika
apteki
lub
hurtowni
farmaceutycznej, jeżeli farmaceuta spełniać będzie warunki określone w art.
88 ust. 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (t.j.: Dz.
U. 2008 r. Nr 45, poz. 271, z późn.zm.) oraz wykaz ywać będzie nienaganną
postawę etyczną i swym dotychczasowym zachowaniem daje rękojmię
należytego
pełnienia
funkcji
kierownika
apteki
lub
hurtowni
farmaceutycznej. Wydanie zgody na pełnienie funkcji kierownika apteki lub
hurtowni farmaceut ycznej al bo odmowa wydania zgo dy do konywana bę dzie na pisemny wniosek farmaceut y - w formie uchwały przez okręgową radę
aptekarską niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 1 miesiąca, licząc
od dnia złożenia wniosku i wszystkich wymaganych dokumentów. Od
uchwał okręgowej rady aptekarskiej w ww. sprawach, przysługiwać bę dzie
odwołanie do Naczelnej Rady Aptekarskiej, która podejmuje w tej sprawie
uchwałę. Minister zdrowia będzie mógł zaskarżyć do sądu administracyjnego
prawomocną uchwałę samorządu aptekarskiego w ww. sprawach.
W rozdziale 3 pt. „Okręgowe izby aptekarskie. Obo wiązki i prawa
członków” dodano zasadę, że okręgowa rada aptekarska dokonuje wizytacji i
oceny wykonywania zawodu przez farmaceutę będącego członkiem okręgowej
izby aptekarskiej. Wizytacji okrę go wa rada aptekarska dokonywać będzie na
uzasadniony wniosek właściwego prezesa okrę go wej rady aptekarskiej,
okręgowego
rzeczni ka
o dpowiedzialności
zawodowej,
a
także
Prezesa
Naczelnej Rady Aptekarskiej lub Naczelnego Rzeczni ka Odpowiedzialności
Zawodowej, wskazujący na okoliczności uprawdopodobniające naruszenie
zasad wykonywania zawodu przez farmaceutę mającego podlegać wizytacji, w
tym spowodowane prz yczynami niezależnymi od farmaceuty.
Rozszerzono
przepis
art.
21,
określającego
obowiązki
członków
samorządu aptekarskiego, wskazując, że są oni obowiązani: 1) przestrzegać
przepisów związanych z wykonywaniem zawo du farmaceuty; 2) przestrzegać
zasad etyki i deontologii zawodowej, godnie zachowywać się oraz sumiennie i
uczciwie wykonywać swoje obo wiązki zawo dowe; 3) przestrzegać uchwał
władz i organów samorządu aptekarskiego; 4) opłacać składki członkowskie;
5) poddać się wiz ytacji zawo dowej dokonywanej przez okręgową izbę
aptekarską zgodnie z art. 18c i 18b.
Po rozdziale 4 dodano
rozdział
4a pt.
„Doskonalenia zawodowe
farmaceutów”.
Rozbudowano roz dział 5 „Odpowiedzialność zawo dowa”.
Rozdział 5 projektu został opracowany prz y uwzględnieniu obecnych
regulacji
prawnych
wynikających
w
zakresie
z Konstytucji
postępowania
karnego
Rzeczypospolitej Polskiej.
oraz
zasad
Obecnie
zasady
odpowiedzialności zawodowej farmaceuty regulują przepisy art. 45-58
ustawy o izbach aptekarskich oraz przepisy rozpo rządzenia MINISTRA
ZDROWIA z dnia 31 marca 2003 r. w sprawie postępowania w sprawach
odpowiedzialności
zawo dowej
farmaceutów,
wydanego
na
podstawie
upoważnienia ustawowego zawartego w art. 62 ust. 2 tej ustawy. Te akty
prawne zawierają przepisy rozbieżne z przepisami obowiązującego Kodeksu
postępowania
karnego,
odpowiedzialności
który
stosuje
zawodowej
się w
farmaceutów
sprawach
z
zakresu
nieuregulowanych
w
obowiązującej ustawie o izbach aptekarskich. Potrzebę do konania zmian
przepisów
dotyczących
odpowiedzialności
zawo do wej
farmaceutów
podnoszono wielokrotnie, wskazując m.in. na zmiany dokonane w przepisach
prawa karnego oraz zasadę niedopuszczalności regulowania praw stron
postępowania w akcie prawnym o randze rozporządzenia.
Opracowanie rozdziału 5 dokonane zostało na podstawie następujących
założeń:
1)
tryb
postępowania
w
sprawach
odpowiedzialności
zawodowej
farmaceutów powinien być dostosowany do standardów określonych w
Kodeksie postępowania karne go;
2) należy uwzględnić uzasadnione interesy osób po krzywdzonych,
3) postępowanie przed sądami aptekarskimi po winno być jawne, przy
poszanowaniu praw pacjentów do zachowania tajemnicy zawodowej w
zakresie informacji ich dotyczących;
4) katalog kar powinien być rozszerzony i jasno określony;
5) postępowanie w prze dmiocie odpowiedzialności zawodo wej zasadniczo
powinno być dwuinstancyjne, natomiast od orzeczenia Naczelnego Sądu
Aptekarskiego stronom po winno prz ysługi wać uprawnienie do wniesienia
kasacji do Sądu Najwyższego,
6)
należy
przestrzegać
zasad
prawidłowej
legislacji,
a
zatem
rozporządzenie Ministra Zdrowia nie może re gulować - jak to ma miejsce
obecnie - spraw należących do materii ustawowej.