Instytut Psychologii Uniwersytet Wrocławski

Instytut Psychologii
Uniwersytet Wrocławski
ROK AKADEMICKI 2011/2012
Tryb studiów
Studia stacjonarne
Kod przedmiotu 2.3 /8
PSYCHOMETRIA
Nazwa
przedmiotu
Status
przedmiotu
Przedmiot kierunkowy
Autor
programu
dr hab. prof. UWr. Anna Oleszkowicz
Rok
II
Semestr
3
Liczba godzin
45
Forma zajęć
Wykład
Prowadzący
dr hab. prof. UWr. Anna Oleszkowicz
Wymagania
wstępne
Brak
Założenia i cele

Formy
zaliczenia
Warunki
zaliczenia
przedmiotu
Celem zajęć jest zapoznanie studentów z zasadami konstrukcji testów
psychologicznych; ze sposobem przeprowadzania badania z zachowaniem
warunków standaryzacji oraz wyrobienie umiejętności psychometrycznej
interpretacji wyniku testowego.
Egzamin
Pozytywna ocena z egzaminu pisemnego.
Opanowanie co najmniej 80% wiedzy obejmującej praktyczne stosowanie
testów psychologicznych i interpretację wyników testowych. W zakres tej
wiedzy wchodzą następujące tematy:
 standaryzacja testów w wąskim znaczeniu
 przestrzeganie zasad standaryzacji w badaniu testowym
 pojęcie normy i jej rodzaje
 interpretacja wyników w ramach normy psychometrycznej
 skale pomiarowe, skale standardowe, wyniki surowe i znormalizowane
 pojęcie standardowego błędu pomiaru i standardowego błędu
estymacji
 zasady konstrukcji przedziałów ufności
 opis wyników z wykorzystaniem przedziałów ufności
 relacje między wynikiem prawdziwym i otrzymanym
 podstawowy sens pojęć rzetelność i trafność testu
 zasady normalizacji wyników testowych
1
ECTS
Opanowanie co najmniej 60% wiedzy obejmującej zasady konstrukcji testów
psychologicznych
 istota trafności testów
 rodzaje trafności testów i różnice między nimi: kryteria stosowane przy
sprawdzaniu trafności testów; procedury badawcze stosowane przy
sprawdzaniu trafności oraz wskaźniki statystyczne
 istota rzetelności testu i błędów pomiaru
 rodzaje błędów pomiaru
 rodzaje rzetelności testów związane z konkretnymi błędami pomiaru
 procedury badawcze stosowane przy sprawdzaniu rzetelności testów
 wskaźniki statystyczne stosowane przy sprawdzaniu rzetelności testów
i ich interpretacja
 zastosowanie teorii czynnikowej do wyjaśnienia różnic między
trafnością i rzetelnością testu
 metody zwiększania rzetelności testu
 pojęcie mocy dyskryminacyjnej
 metody obliczania mocy dyskryminacyjnej i różnice między nimi
4
Treści programowe:
Wykład 1 (3 godziny) Wprowadzenie pojęcia testu psychologicznego
1. Wprowadzenie pojęcia testu psychologicznego
2. Porównanie testów z innymi metodami stosowanymi przez psychologów
3. Rodzaje testów psychologicznych
4. Omówienie standaryzacji testu w szerokim i wąskim znaczeniu
 Literatura: Hornowska E. (2001). Testy psychologiczne. Teoria i praktyka. Rozdz.
1, Warszawa: Scholar.
Wykład 2 Standaryzacja w wąskim znaczeniu – kolejne kroki
1. Podstawowe cechy instrukcji testowej
2. Arkusz odpowiedzi
3. Klucz stosowany w testach
4. Warunki łamania standaryzacji testu

Zawadzki B. (2006). Kwestionariusze osobowości – strategie i procedura
konstruowania. Rozdz. 3.5, Warszawa: Scholar.
Wykład 3 i 4 (6 godzin) Pomiar testowy i rodzaje norm
1. Pomiar w psychologii – rodzaje skal pomiarowych
2. Ścieżki procesu normalizacji
3. Zastosowanie skal pomiarowych w badaniach psychologicznych
4. Normy psychometryczne i normy zorientowane na kryterium
5. Rodzaje i parametry skal standardowych

Hornowska E. (2001). Testy psychologiczne. Teoria i praktyka. Warszawa:
Scholar, Rozdz. 4.
Wykład 5 Trafność wewnętrzna testu
1. Wprowadzenie pojęcia trafności i rzetelności testu (analiza porównawcza)
2
2. Krótka charakterystyka różnych rodzajów trafności testu: treściowej, zewnętrznej,
teoretycznej
3. Zasady sprawdzania trafności wewnętrznej testu



Brzeziński J. (red.) (2005). Trafność i rzetelność testów psychologicznych. Rozdz.
7, Gdańsk: GWP.
Hornowska E. (2001). Testy psychologiczne. Teoria i praktyka. Rozdz. 3.
Jakubowski J.S. (1983). Elementy klasycznej teorii trafności testów
psychologicznych. [W:] W.J. Paluchowski (red.). Z zagadnień diagnostyki
osobowości. Wrocław: Ossolineum.
Wykład 6
Trafność kryterialna (zewnętrzna)
1. Szczegółowe omówienie trafności zewnętrznej
a. trafność diagnostyczna a prognostyczna
b. pojęcie zmiennej kryterialnej
c. procedura sprawdzania trafności i analizy statystyczne
a. błąd kontaminacji



Hornowska E. (2001). Testy psychologiczne. Teoria i praktyka. Rozdz. 3
Jakubowski J.S. (j. w.)
Anastasi A., Urbina S. (1997). Testy psychologiczne. Rozdz. 5, Warszawa:
Pracownia Metod Psychologicznych PTP.
Wykład 7
Trafność teoretyczna
1. Szczegółowe omówienie trafności teoretycznej
a. metoda porównywania różnic między grupami
b. metoda badania zmian nieprzypadkowych
c. metoda wielu metod i wielu cech
 Jakubowski J.S. (j. w.)
 Brzeziński J. (red.) (2005). Trafność i rzetelność testów psychologicznych. Rozdz.
10.
Wykład 8 Trafność teoretyczna - czynnikowa
1. Wprowadzenie podstaw teorii czynnikowej
2. Wariancja wspólna i specyficzna
3. Definicja ładunku czynnikowego i współczynnika determinacji
4. Trafność czynnikowa - przykłady
5. Porównanie trafności i rzetelności w oparciu o założenia tej teorii
 Brzeziński J. (1996). Metodologia badań psychologicznych. Rozdz. 17.
 Magnusson D. (1981). Wprowadzenie do teorii testów. Rozdz. 13, Wrocław: PWN.
Wykład 9 Wprowadzenie pojęcia rzetelności testu w oparciu o klasyczne ujęcie
Gulliksena
1. Definicja teoretyczna i empiryczna rzetelności
2. Rzetelność testu a błąd pomiaru
3. Omówienie konkretnych źródeł błędu w badaniach testowych
4. Rodzaje rzetelności testu

Hornowska E. (2001). Test psychologiczne. Teoria i praktyka. Rozdz. 2.
3
Wykład 10 Rzetelność testu c.d.
1. Szczegółowe omówienie metod estymacji rzetelności rozumianej jako stabilność
względna i bezwzględna (źródła błędu, procedura badania, metody statystyczne,
interpretacja współczynników)
2. Omówienie metod związanych z badaniem konsystencji testu (rzetelność
międzytestowa, międzypołówkowa, homogeniczność testu)
3. Rzetelność rozumiana jako konsensyjność testu
4. Metody zwiększania rzetelności testu (wydłużanie testu, optymalizacja trudności
pozycji testowej, zmiana grupy standaryzacyjnej)

Brzeziński J. (1996). Metodologia badań psychologicznych. Rozdz. 15.
Wykład 11 i 12 Podstawowe błędy pomiaru i ich miejsce w diagnozie
1. Wprowadzenie pojęcia standardowego błędu pomiaru i standardowego błędu
estymacji
2. Zasady konstruowania przedziałów ufności dla wyniku prawdziwego
3. Zasady konstruowania przedziałów ufności dla różnicy miedzy dwoma wynikami
4. Zastosowanie tej wiedzy w interpretacji wyniku testowego
5. Odpowiedzi przypadkowe, skale kontrole



Hornowska E. (2001). Test psychologiczne. Teoria i praktyka. Rozdz. 2.
Paluchowski J.W. (1983). Źródła zakłóceń w kwestionariuszowym badaniu
osobowości i ich kontrola. [W]: J. Paluchowski. Z zagadnień diagnostyki
osobowości.
Magnusson D. (1981). Wprowadzenie do teorii testów. Warszawa, PWN, rozdz.6.
Wykład 13 Analiza parametrów pozycji testowej
1. Wprowadzenie pojęcia mocy dyskryminacyjnej
2. Omówienie współczynników: punktowo-dwuseryjnego, dwuseryjnego oraz 
3. Zastosowanie testu-t Studenta do sprawdzania mocy dyskryminacyjnej
4. Wskaźnik trudności pozycji testowej


Brzeziński J. (1996). Metodologia badań psychologicznych. Rozdz. 16.
Hornowska E. (2001). Test psychologiczne. Teoria i praktyka. Rozdz. 5.3.
Wykład 14 i 15 Badania testowe – dodatkowe uwagi
1. Społeczny kontekst stosowania testów psychologicznych
2. Prawa osób badanych
3. Prawa autorski
4. Kontekst adaptacji kulturowej testu
5. Problemy etyczne stosowania testów.



Hornowska E. (2001). Test psychologiczne. Teoria i praktyka. Rozdz. 6.
Brzeziński J. (1996). Metodologia badań psychologicznych. Rozdz. 20.
Zawadzki B. (2006). Kwestionariusze osobowości – strategie i procedura
konstruowania. Rozdz. 1.5, Warszawa: Scholar.
4