,,Zabawy i ćwiczenia ułatwiające naukę czytania i pisania" Poradnik

,,Zabawy i ćwiczenia ułatwiające naukę
czytania i pisania"
Poradnik dla Rodziców
Opracowała: mgr Ewa Domurad
Miejskie Przedszkole nr 1 ,,Bajka" w Szczytnie
2016r.
1
Zainteresowanie
u
dzieci
słowem
pisanym
pojawia się w różnych okresach wieku przedszkolnego.
Już, 3- letnie dzieci patrząc w książeczkę same ,,czytają"
ulubioną bajkę, bardzo dokładnie przywołując jej treść
z pamięci. 4-latki natomiast, często pytają: Jak się to
pisze? bądź proszą nas: ,,napisz dla Oli". Próbują także,
pisać znaki literopodobne, oraz bardzo dobrze potrafią
odwzorować napisane wyrazy i np. podpisują swoim
imieniem pracę plastyczną. Dziecko zauważa również, że
tekst pisany nie występuje tylko w książkach. Spostrzega,
różnego rodzaju napisy w swoim otoczeniu, np. szyldy
sklepów, urzędów i zaczyna orientować się w swoim
otoczeniu. Dlatego też, to od nas dorosłych zależy w jaki
sposób rozwiniemy zainteresowania podopiecznych, by
nie hamować zaobserwowanych umiejętności w procesie
nauki czytania i pisania.
Wykorzystujmy każdą chwilę, by poprzez zabawę
ułatwić dziecku wejście w świat czytania i pisania.
2
Rozwijamy percepcję słuchową dziecka
Percepcja słuchowa to zdolność do odbioru dźwięków ich rozpoznawania, różnicowania oraz interpretowania
przez odniesienie do poprzednich doświadczeń.
Przykłady ćwiczeń:



Wystukiwanie rytmu - najpierw rodzic, np. dwa
uderzenia o stół, dwa klaśnięcia, trze tupnięcia.
Rytm powinien być dostosowany do możliwości
dziecka. Zaczynamy od prostych rytmów
i zwiększamy stopień trudności.
Powtarzanie słówek- na początek dwa, trzy
wyrazy, potem coraz więcej, np. kot, stół, mleko..
Co słyszę?- rodzic chowa się i prezentuje jakiś
dźwięk (z otoczenia dziecka, np. szczekanie psa),
zadaniem dziecka jest odgadnąć jaki to dźwięk.
3










Dzielenie zdań na wyrazy i wyrazów na sylaby.
(przeliczanie
ilości
sylab
w
wyrazie
porównywanie gdzie jest więcej).
Dokończ słowo - podajemy dziecku pierwszą
sylabę, a ono kończy wyraz drugą, bądź
odwrotnie (można tu wykorzystać obrazki).
Co
słyszysz
na
początku
wyrazu?wyodrębnianie pierwszej głoski, np. Ula, Ania,
Ewa. Najpierw
wyróżnienie samogłosek,
następnie spółgłosek.
Różnicowanie wyrazów podobnie brzmiących,
np. półka- bułka, kosa-koza
Wyszukiwanie wyrazów na określoną głoskę,
np. wyszukujemy wyrazy rozpoczynające się
głoską a itp.
Łączenie głosek w wyrazy, np. Jaki to wyraz
kiedy mówię: oko, tata?
Co ukryło się w tym słowie?- np. ser-ce, grabie (rodzic wypowiada te wyrazy, a zadaniem
dziecka jest „znalezienie” innego słowa
w wypowiadanym).
Rymowanki, wyliczanki- uzupełnianie słów
w znanych rymowankach, np. lata osa koło..... lata
bąk koło.... śnieżek prószy marzną.....itp.
Wspólna
nauka
wierszyków,
piosenek
i prezentowanie ich innym członkom rodziny.
Zagadki: zaczyna się na „k” i miauczy (kot); na
„d” i jest mokry (deszcz) itp.
4
Rozwijamy percepcję wzrokową dziecka
,,Percepcja wzrokowa - jest zdolnością do
rozpoznawania i rozróżniania bodźców wzrokowych,
a także do ich interpretowania przez odniesienie do
poprzednich doświadczeń” Odpowiedni (właściwy dla
danego wieku) poziom percepcji wzrokowej umożliwia
poprawne przeprowadzanie takich czynności, jak
czytanie, pisanie, układanie (puzzli, klocków),
reprodukowanie figur, kształtów, wykonywanie zadań
matematycznych (np. geometrycznych).
Przykłady ćwiczeń:


Układanie puzzli – najpierw z dużych puzzli,
potem
z
coraz
mniejszych
(stopniowo
zwiększamy również liczbę elementów).
Przerysowanie prostych figur i kształtów (koło,
trójkąt) – najpierw w oparciu o prezentowany
wzór, potem z pamięci – prezentujemy wzór przez
5






kilka sekund potem chowamy go i dziecko rysuje
z pamięci (ćwiczenie to rozwija również pamięć
wzrokową bezpośrednią).
Opisywanie obrazków – tego, co się na nich
dzieje, kto jest na obrazku, co robią osoby na
danym obrazku (obrazki z książek, dziecięcych
gazet).
Gra w domino (obrazkowe, literowe
Uzupełnianie braków na obrazkach - można
w tym celu wykorzystać gotowe obrazki dostępne
w Internecie, na których brakuje pewnych części –
zadaniem dziecka jest rozpoznanie i nazwanie
brakujących części/przedmiotów (np. brak nosa w
rysunku twarzy).
Układanie z pamięci (układamy wzór,
prezentujemy go dziecku przez pewien czas, np.
20 sekund i prosimy, aby uważnie się przyjrzało
i postarało zapamiętać. Następnie składamy wzór,
a dziecko odtwarza go z pamięci (wykorzystując
do tego figury ze swojego kompletu).
Składanie pociętych obrazków, np. wg wzoru
(np. przecięte na kilka części dwie identyczne
kartki pocztowe – rodzic układa swoją jako wzór,
a następnie to samo robi dziecko) lub
bez wzoru (można tu wykorzystać różne obrazki,
pocztówki, zdjęcia – pocięte na kawałki)
Dobieranie wyrazów do obrazków – rodzic
przygotowuje kilka obrazków, na których są np.
6

w
sprzęty domowe, zwierzęta, zawody (ważne aby
na obrazku był jeden element) a następnie podpisy
(nazwy tych przedmiotów). Zadaniem dziecka jest
właściwe przyporządkowanie nazwy do obrazka.
Spośród różnych obrazków dziecko wybiera te,
których nazwa rozpoczyna się na tę samą głoskę
(np. koń, kot, kura, koło, książka, itp.)
Irena Majchrzak- Wprowadzenie dziecka
świat pisma- Rozumienie słowa powinno
wyprzedzać umiejętność jego odczytania: „bo to nie litery
się czyta, tylko sens”, a dziecko od samego początku
wchodzi w świat pisma, jako w świat znaczeń, a nie
izolowanych liter.
Autorka uważa, że w pierwszej kolejności należy
pokazać dziecku w jaki sposób zapisuje się jego imię.
7
Wizytówka z imieniem wprowadza dziecko w świat
znaczeń. Wybierając imię dziecka jako pierwszy wyraz
do poznania, mamy na uwadze to, że dziecko jest bardzo
związane uczuciowo ze swoim imieniem. Słyszy je
bardzo często i wie, że ono oznacza jego samego.


Rodzic może przygotować wizytówki również
innym członkom rodziny. Następnie wraz
z dzieckiem może porównać długość zapisu,
policzyć ilość liter, dokonać podziału na głoski,
sprawdzić czy w imionach są takie same litery,
umieścić imiona w widocznym dla dziecka
miejscu i na wysokości wzroku dziecka, wtedy
dziecko będzie miało wiele okazji do
odczytywania swojego imienia oraz innych
członków rodziny.
Prezentacja alfabetu - (jeśli jest taka możliwość)
polega na umieszczeniu na ścianie alfabetu –
wszystkich liter (dużych, małych, pisanych
i drukowanych) wraz z wizytówkami członków
rodziny. Litery małe znajduję się pod dużymi.
Litery: ą, ę, ń nie będą miały odpowiedników
w rzędzie liter dużych i te miejsca pozostaną
puste. Prezentowanie codziennie kolejnej litery,
np. to jest litera A- opisujemy jej wygląd, do
czego jest podobna, zakrywanie w wizytówkach
pokazanej litery (wyginanie z drucików, lepienie
z plasteliny, wydzieranie itp.)
8


Gra w sylaby - polega na składaniu kart
z sylabami, tak by otrzymać słowo. Na kartkach
papieru piszemy sylaby (zgodnie z zasadą
stopniowania trudności – od najprostszych do
bardziej skomplikowanych). Jeśli dziecku sylaby
utworzą się w wyraz to wygrywa.
Nazywanie świata - światem będzie tu dom
i wszystko, co się tam znajduje. Ćwiczenie polega
na dopasowywaniu nazw do otaczających dziecko
przedmiotów. Dla ułatwienia początkowo
wprowadza się rzeczowniki, których desygnaty
(rzeczy) znajdują się w otoczeniu dziecka.
Co z tym pisaniem?
Zdarza się, że dziecko nie chce ćwiczyć pisania.
Zadania mogą być zbyt trudne, a dziecko może mieć
problemy ze skupieniem uwagi, bądź brakuje mu
motywacji. Dzieci wolą po prostu biegać, skakać i bawić
się, a nie siedzieć i pisać. W takiej sytuacji należy
9
zaproponować dziecku zabawy dzięki którym polubi te
czynności. Oto kilka z nich:









lepienie z plasteliny lub modeliny
budowanie z klocków Lego
robienie wspólnie ciasta, ugniatanie go i
formowanie
darcie, wydzieranie lub gniecenie papieru w kulki
i rzucanie do celu
nawlekanie korali
wycinanie
kalkowanie
kreślenie znaków na plecach mamy, taty czy
innego członka rodziny
kreślenie znaków na tacy np. w kaszy mannie
Drogi rodzicu, podążaj za dzieckiem. Sprawdź,
co najbardziej lubi robić. Jeśli Twoje dziecko chce być
kucharzem - narysujcie i napiszcie wspólnie przepis
kulinarny. Córeczka chce być księżniczką - możecie
wspólnie narysować kreację balową i stworzyć
zaproszenia na bal. Dziecko lubi przygody i domaga się
bajek z przygodami - opracujcie, narysujcie i krótko
opiszcie książeczkę przygodową lub stwórzcie mapę
skarbów itp. Sprawcie, by doskonalenie percepcji
wzrokowej, słuchowej oraz usprawnianie małej motoryki
(sprawności rąk) była przyjemność, a nie żmudną pracą.
10
,,Nie od razu Rzym zbudowano"- Każdy rodzic
chce by jego dziecko wzięło ołówek i od razu kreśliło
piękne równe literki. Stop! Sprawdźcie najpierw czy
dziecko prawidłowo trzyma kredkę, jest to pierwsza
umiejętność, którą wasze dziecko powinno zdobyć, żeby
później nie narzekało, że boli je rączka.
Nauka pisania to nie tylko kreślenie literek
w linijkach i rysowanie po śladzie, to także długie
godziny super zabawy.
11
Bibliografia:
1. „Odkryjmy Montessori raz jeszcze” Program wychowania
przedszkolnego opracowany na podstawie założeń
pedagogiki Marii Montessori w Przedszkolu Miejskim Nr 106
w Łodzi – R. Czekalska, A. Gaj, B. Lauba, J. Matczak, A.
Piecusiak, J. Sosnowska
2. ,,Uczeń z dysleksją w szkole. Poradnik nie tylko dla
polonistów", M. Bogdanowicz, A. Adryjanek
3. ,,Wzory i obrazki. Program rozwijający percepcję
wzrokową", M. Frostig, D. Horne
4. "Wprowadzanie dziecka w świat pism", I. Majchrzak
,,Ćwiczenia ułatwiające naukę czytania i pisania"
http://www.dziecirosna.pl/szkola/pomoc_w_nauce/cwiczen
ia_ulatwiajace_nauke_czytania_i_pisania.html - Anna
Czajkowska
,,Kiedy dziecko nie chce pisać. Co robić?"
http://www.dziecirosna.pl/szkola/pomoc_w_nauce/cwiczen
ia_ulatwiajace_nauke_czytania_i_pisania.html
"15 pomysłów na to, jak doskonalić percepcję wzrokową
dziecka"
"15 pomysłów na to, jak doskonalić percepcję słuchową
dziecka"
http://www.dziecirosna.pl/szkola/pomoc_w_nauce/cwiczen
ia_ulatwiajace_nauke_czytania_i_pisania.html- Anita
Janeczek-Romanowska
12