Streszczenie_badan_z_psychospoleczne

I. Diagnoza psychospołecznych zagroŜeń w środowisku pracy
Cel badania:
- ocena psychospołecznych warunków pracy i ich skutków
Opis zastosowanej w badaniu metodologii:
Liczba i rodzaj zastosowanych w badaniu metod i technik badawczych
W pracy wykorzystano: ankietę demograficzną i następujące kwestionariusze
a. Kwestionariusz do Subiektywnej Oceny Pracy do oceny i identyfikacji
stresu zawodowego
b. Kwestionariusz Ogólnego Stanu Zdrowia GHQ 28 do oceny stanu
zdrowia psychicznego
c. Kwestionariusz MDM do diagnozy częstości i formy przemocy ze strony
przełoŜonych i współpracowników/kolegów
d. Kwestionariusz „Moja praca” do oceny środowiska pracy
Liczebność prób objętych poszczególnymi metodami i technikami badawczymi
(zarówno ilościowymi jak i jakościowymi)
Respondentom, którymi była kadra kierownicza i pracownicy wykonawczy,
przekazano 3000 kompletów ankiet. Zwrot ankiet nastąpił na przestrzeni
października i listopada 2009 roku. Przysłano 1984 kompletów ankiet (66,13%
wysłanych), wśród których 83 komplety (4,18%) nie zostały wypełnione. Ostatecznie
analizowana próba wyniosła 1889 rekordów.
Czas i termin realizacji badania - 2009 rok
Streszczenie najwaŜniejszych wyników uzyskanych w ramach realizowanego:
- do grupy najczęściej występujących stresorów naleŜały:
• niepewność zatrudnienia
•
zagroŜenia z powodu szkodliwych czynników lub wypadków
•
stresory wynikające z uciąŜliwości fizycznych
•
stresory wynikające z braku nagród w pracy
•
stresory wynikające z konieczności wykonywania zadań mimo braków
środków
- do najczęściej występujących wrogich zachowań w miejscu pracy naleŜały:
złośliwość ze strony kolegów/koleŜanek, obgadywanie za plecami oraz
niekonstruktywna krytyka ze strony przełoŜonych
- do najczęściej ocenianych negatywnie cech środowiska pracy naleŜały: niejasne
powiązania wynagrodzenia z efektami pracy oraz niedocenianie twórczych pomysłów
- zdiagnozowany poziom stresu zawodowego wiązał się ze stanem zdrowia
badanych
- z podwyŜszonym poziomem stresu wiązało się częstsze korzystanie ze zwolnień
lekarskich oraz dłuŜszy czas nieobecności w pracy z powodu choroby
- z częstszym doświadczaniem wrogich zachowań w pracy wiązała się dłuŜsza
absencja chorobowa
- wiek pracowników nie róŜnicował ich pod względem poziomu odczuwanego stresu
oraz częstości doświadczania mobbingu i wrogich zachowań
II. Analiza stanu świadomości osób pracujących na temat psychospołecznych
zagroŜeń zawodowych
Cel badania: ocena wiedzy osób czynnych zawodowo na temat potencjalnych
zagroŜeń psychospołecznych obecnych w miejscu pracy. Poszukiwano odpowiedzi
na następujące pytania:
- jakie przyczyny stresu zawodowego znane są respondentom?
- jakie skutki, według badanych, niesie praca w nadmiernym stresie?
- kto, według respondentów, odpowiada za profilaktykę antystresową w miejscu
pracy?
- i czy, według badanych osób, w polskim prawie pracy istnieją regulacje dające
podstawę do zwalczania zjawiska stresu zawodowego?
Opis zastosowanej w badaniu metodologii:
• liczba i rodzaj zastosowanych w badaniu metod i technik badawczych
- w pracy posłuŜono się ankietą ‘Psychospołeczne ZagroŜenia w Miejscu
Pracy’. Metoda została opracowana specjalnie dla potrzeb niniejszych badań i
zawierała pięć pytań dotyczących następujących zagadnień związanych z
naraŜeniem na psychospołeczne zagroŜenia w miejscu pracy:
- pytanie o znajomość zagadnienia „stres zawodowy” (Czy kiedykolwiek zetknęła/ął
się Pani/Pan z zagadnieniem stresu zawodowego?- pytanie nr 1 w ankiecie);
- pytanie otwarte o źródła stresu zawodowego (Co według Pani/Pana moŜe
powodować stres w pracy?- pytanie nr 2 w ankiecie);
- pytanie otwarte o skutki stresu zawodowego (Jakie według Pani/Pana skutki moŜe
powodować przedłuŜająca się praca w stresie? ?- pytanie nr 3 w ankiecie);
- dwa pytania dotyczące ochrony pracowników przed stresem zawodowym (Kto
według Pani/Pana powinien przeciwdziałać nadmiernemu stresowi w miejscu pracy?
- pytanie nr 4 w ankiecie; Czy według Pani/Pana w polskim prawie istnieją przepisy
dotyczące ochrony pracowników przed stresem zawodowym?- pytanie nr 5 w
ankiecie).
Przeprowadzono analizy o charakterze jakościowym i ilościowym
• liczebność prób objętych poszczególnymi metodami i technikami badawczymi
(zarówno ilościowymi jak i jakościowymi)
- analizy dokonano na grupie 210 respondentów. Spośród wszystkich przebadanych
zdecydowaną większość stanowiła grupa osób
wysoko wykwalifikowanych
zatrudnionych na róŜnych stanowiskach (min. lekarze, kadra zarządzająca,
ekonomiści etc) (n=172). Pozostałych 38 respondentów, to pracownicy zatrudnieni
na stanowiskach wykonawczych (robotnicy, pracownicy niewykwalifikowani,
pracownicy handlu i usług). Wśród wszystkich badanych dominowały osoby z
wykształceniem wyŜszym (129 osób) oraz średnim (53 osób).
Czas i termin realizacji badania - zrobione
- styczeń –październik 2009
Streszczenie najwaŜniejszych wyników uzyskanych w ramach realizowanego:
- stresory związane z wykonywaną pracą (głównie przeciąŜenie ilościowe i
jakościowe) wskazywane były przez respondentów jako najczęstsze zagroŜenie
psychospołeczne w środowisku pracy (67,62%). Drugą pod względem ilości wskazań
(51,90%) okazała się grupa stresorów wynikająca ze stosunków interpersonalnych w
pracy. Z kolei badani respondenci nie upatrują źródeł stresu zawodowego w
czynnikach pozaorganizacyjnych (0,48%). Badani wskazywali na skutki pracy w
chronicznym stresie głównie w kontekście skutków zdrowotnych (88,10%). Według
badanych zagroŜeniom psychospołecznym w środowisku pracy powinien
przeciwdziałać przede wszystkim pracodawca (13,81 %) oraz przełoŜony (19,05 %).
Prawie połowa badanych (46,67%) nie wiedziała czy w polskim prawie istnieją
przepisy dotyczące ochrony pracowników przed stresem zawodowym.
III.
Analiza stanu opieki profilaktycznej dotyczącej zagroŜeń
psychospołecznych w Polsce
1. Opis zastosowanej w badaniu metodologii
•
•
•
•
•
Metody i techniki badawcze:
ankieta opracowana na potrzeby badania, zawierająca 4 pytania, odnośnie
aktywności WOMP-ów za ostatnie 10 lat, w zakresie:
- diagnostyki indywidualnej i grupowej stresu (czy miała miejsce? dla ilu
osób? jaki był cel diagnozy? dla jakich grup zawodowych ją przeprowadzono?
jakich narzędzi diagnostycznych uŜyto?)
- działalności konsultacyjnej w zakresie zagroŜeń psychospołecznych
(poradnictwo psychologiczne) (czy miała miejsce? dla ilu osób? czego
dotyczyła konsultacja?)
- działalności prewencyjnej (promocji zdrowia w zakresie zagroŜeń
psychospołecznych), wraz z informacjami:
(1) kiedy i gdzie miała miejsce (rok, miasto lub zakład pracy),
(2) dla jakich grup zawodowych,
(3) jakie formy prewencji wprowadzono (np. monitoring, akcja społeczna,
szkolenia, edukacja, pomoc poszkodowanym),
(4) czy analizowano parametry wejściowe i wyjściowe (np. absencję,
satysfakcję z pracy), jeśli tak to które i jakie były wyniki.
- czy tematyka stresu była poruszana przy okazji realizacji innych programów
profilaktycznych (np. otyłościowych lub antynikotynowych). Jeśli tak, to
prosimy równieŜ o informacje z punktów (1) do (4).
wywiad telefoniczny, strukturalizowany na podstawie wyŜej opisanej ankiety
analiza danych ze sprawozdań Państwowej Inspekcji Pracy,
analiza raportów Komendy Głównej Policji,
analiza danych z badań Zakładu Psychologii IMP
Liczebność prób:
• ankiety – 20 Wojewódzkich Ośrodków Medycyny Pracy,
• wywiady telefoniczne – 8 Wojewódzkich Ośrodków Medycyny Pracy,
• 3 Sprawozdania Głównego Inspektora Pracy z działalności PIP (2006r.,
2007r., 2008r.),
• 1 raport wewnętrzny Państwowej Inspekcji Pracy („Informacja na temat działań
prewencyjnych podjętych przez pracodawców uczestniczących w programie
prewencyjnym PIP”),
• 1 raport wewnętrzny Komendy Głównej Policji (dane z Komendy Głównej
Policji, oraz 13 Komend Wojewódzkich Policji)
2. Czas i termin badania
Styczeń – październik 2009
3. Streszczenie najwaŜniejszych wyników uzyskanych w ramach realizowanego
badania
Działania słuŜby medycyny pracy. Programy prewencyjne dotyczące zagroŜeń
psychospołecznych realizowane są w WOMP-ach od 2003 roku. Od tego czasu
zorganizowano 28 cykli warsztatowych podejmujących zagadnienia stresu i radzenia
sobie z nim, dla ponad 2200 pracowników zatrudnionych w samych WOMP-ach i w
zakładach objętych ich opieką. Od 2003 roku WOMP-y zorganizowały dziewięć
konferencji naukowo-szkoleniowych, podczas których podejmowano tematykę
zagroŜeń psychospołecznych. Diagnoz skali naraŜenia pracowników na zagroŜenia
psychospołeczne wykonano w WOMP-ach od 2003 roku pięć, a uczestniczyło w nich
około 200 pracowników.
Działania Państwowej Inspekcji Pracy. PIP od 2006 roku realizuje projekt
„Przeciwdziałanie negatywnym skutkom przeciąŜenia psychicznego i stresu w
miejscu pracy”. W jego ramach PIP przeprowadziła badanie ankietowe wśród 1390
pracodawców objętych programem. W latach 2006-2008 dokonano oceny poziomu
stresogenności cech pracy w 300 zakładach pracy, na 1068 róŜnych stanowiskach
pracy. Do końca 2008 roku PIP zorganizowała konferencje, seminaria i szkolenia
poświęcone problematyce stresu zawodowego, w których wzięło udział 11.400 osób.
W 2007 roku PIP zorganizowała 46 wydarzeń medialnych – w postaci wywiadów i
artykułów dla radia, prasy i telewizji regionalnej), i masowych (informacje oraz
poradniki na stworzonej specjalnie w tym celu stronie internetowej PIP, oraz
prezentacje na targach pracy, spotkaniach branŜowych i wystawach). W latach 2007
i 2008 pięćdziesiąt dwa przedsiębiorstwa podjęły współpracę z PIP w celu wdroŜenia
działań zmierzających do wzmocnienia prewencji stresu.
Komenda Główna Policji. Od 1999 roku przeprowadzono wśród policjantów
prawie 19.000 indywidualnych konsultacji psychologicznych, których główną
tematyką był stres zawodowy lub radzenie sobie ze stresem. Prawie tysiąca pięciuset
wykładów na temat stresu i radzenia sobie z nim wysłuchało ponad 30.000 osób, zaś
w szkoleniowej formie osobistego doskonalenia umiejętności psychospołecznych w
zakresie stresu (w ilości ponad tysiąca warsztatów) uczestniczyło prawie 17.000
osób. Do połowy roku 2009 diagnozę poziomu stresu przeprowadzono w 40%
komend wojewódzkich, a objęto nią 2.400 funkcjonariuszy.
Działania przedsiębiorców. Badania realizowane przez Krajowe Centrum
Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy wykazały, Ŝe zmiany organizacyjne i w
zarządzaniu zmierzające do zmniejszenia poziomu zagroŜeń psychospołecznych
zrealizowało w 2006 roku 27% z analizowanych zakładów pracy (n=611). Szkolenia
dotyczące radzenia sobie ze stresem podjęło w 2006 roku 23% z analizowanych
zakładów. Autorzy badań dla porównania przytaczają dane z lat poprzednich (1998 –
14%, 2000 – 13%, 2001 – 6% zakładów), które wskazują na wyraźny wzrost
aktywności w dziedzinie prewencji stresu w ostatnim przytaczanym okresie.