Nowoczesna kultura jidysz

Nowoczesna kultura jidysz
Joanna Lisek
Kurs Nowoczesna kultura żydowska ma na celu wprowadzenie w obszar żydowskiej kultury
świeckiej. Poprzez zapoznanie się z awangardową literaturą i sztuką żydowską, a także
osiągnięciami żydowskiego teatru i filmu uczestnicy kursu będą mieć możliwość wyjść poza
stereotyp lokujący kulturę żydowską, a i identyfikację samych Żydów z Europy Środkowo Wschodniej jedynie w tradycyjnym, opartym na religii, kręgu kulturowym wiążącym się z
pojęciem sztetla (żydowskiego miasteczka). Program koncentruje się na żydowskiej
awangardzie związanej z terenami obecnej Ukrainy (Kijowem, Charkowem i Lwowem).
І. Od krytyki do idealizacji – obrazy sztetl w literaturze jidysz. (90min.)
Mendele Mojcher Sforim Podróże Beniamina Trzeciego, tłum. Michał Friedman, Wroclaw
1990.(fragmenty)
Szolem Alejchem: Z jarmarku, tłum. Michał Friedman, Wroclaw 1989. (fragmenty)
Szalom Asz: Miasteczko, oprac. Monika Adamczyk – Garbowska, Janowiec nad Wisłą
(wybrane rozdziały)
YIVO Encyclopedia of Jews in Easter Europe
http://www.yivoencyclopedia.org/article.aspx/Shtetl
Eva Hoffman: Sztetl. Świat Żydów polskich, tłum. Michał Ronikier, Warszawa 2001
(rozdziały: Sztetl: początki, Sztetl: między wojnami)
II. Miasta jako centra awangardy żydowskiej
1. Strategiczne znaczenie Kijowa w tworzeniu struktur rozwoju nowoczesnej
kultury jidysz, Kultur-Lige i Kijew-Grupe (45 min)
Hillel Kazovsky, Kultur-Lige: Artistic Avant-Garde of the 1910s and 1920s (Kiev 2007), s. 1
-36.
YIVO Encyclopedia of Jews in Easter Europe
http://www.yivoencyclopedia.org/article.aspx/Kultur-lige
2. Charków (przypadek Chany Lewin na tle twórczości kobiet w języku jidysz) (45
min)
Joanna Lisek: „Ze wszystkich mężczyzn jestem najbardziej męska” – genderowe aspekty
poezji Chany Lewin, „Midrasz” styczeń/luty 2012 (165)
III. Lwów – grupa Artes i żydowskie środowisko artystyczne (90min.)
Jerzy Malinowski:Żydowskie środowisko we Lwowie, w: Jerzy Malinowski: Malarstwo i
rzeźba Żydów Polskich w XIX i XX, Warszawa 2000.
Karolina Szymaniak: Rozdwojony język. „Cusztajer” i galicyjskie środowisko artystyczne,
„Midrasz” Nr 7-8, 2006.
Karolina Szymaniak: Być agentem wiecznej idei. Przemiany poglądów estetycznych Debory
Vogel, Kraków 2006 (tu: rozdział IV: Debora Vogel na tle modernizmu jidysz, cz. II:
Przekłady wybranych prac Debory Vogel)
Debora Vogel: Akacje kwitną. Montaże, Kraków 2006
IV. Teatr żydowski – geneza, rozkwit, znaczenie (90 min)
YIVO Encyclopedia of Jews in Easter Europe:
http://www.yivoencyclopedia.org/article.aspx/Theater
Tomasz Kuberczyk: Przedstawienia purimowe, „Pamiętnik Teatralny” 1992, z. 1-4
Anna Kuligowska-Korzeniewska: Krótka historia teatru żydowskiego na ziemiach polskich,
„Midrasz” Nr 7-8 2004
Mirosława M. Bułat: Wilner Trupe, „Midrasz” Nr 7-8 2004
V. Film żydowski – początki, złota era, zmierzch (90 min)
YIVO Encyclopedia of Jews in Easter Europe:
http://www.yivoencyclopedia.org/article.aspx/Cinema
Юрий Морозов: Еврейские кинематографисты вУкраине, Киевъ 2004, s. 13 – 63.