przeglad_seks_15 - Przegląd Seksuologiczny

WYBRANE CECHY
OSOBOWOÂCI
A SEKSUALNOÂå
Badania w∏asne.
mgr Marta Hawiƒska, mgr Anna Czy˝kowska
Streszczenie
Coraz wi´cej jest badaƒ dotyczàcych problematyki seksualnoÊci Polaków. Niestety badaƒ dotyczàcych
wspó∏zale˝noÊci pomi´dzy okreÊlonymi cechami osobowoÊci, a postawami wobec seksu nadal brakuje.
Celem niniejszego badania by∏o: 1) porównanie wyników badanych studentów z wynikami ogólnokrajowego
badania seksualnoÊci Polaków (Raport SeksualnoÊci Polaków, 2002), 2) próba wskazania istotnoÊci ró˝nic
w zakresie cech osobowoÊci dla okreÊlonych zachowaƒ i postaw wobec seksu. Uzyskane wyniki wskazujà
na znaczàce podobieƒstwo w zakresie postaw wobec seksu pomi´dzy wynikami badanej grupy a populacjà
Polaków w ogóle. Poziom neurotycznoÊci i ekstrawersji okaza∏y si´ byç bardzo istotnymi zmiennymi
w zakresie zarówno doÊwiadczeƒ seksualnych jak i postaw wobec seksu (NEO-FFI).
S∏owa kluczowe
ekstrawersja, neurotycznoÊç, otwartoÊç na doÊwiadczenie, ugodowoÊç, osobowoÊç, postawa wobec seksu,
doÊwiadczenia seksualne
SELECTED PERSONALITY FEATURES AND SEXUALITY
Summary
This research was designed to accomplish two goals: 1) to investigate the links between four personality
traits representative of the five major personality domains (NEO-FFI), 2) to compare these results with
General Poles Sexuality Report 2002. Respondents were 56 University psychology students. It was found
that students are very likely in their opinion and attitude toward sexual life as Poles, in general. The
correlation analysis showed that sexual attitudes and specific sexual behaviours were related to a wide
range of personality traits, especially with neuroticism and extraversion.
Key words
Big Five personality domains: Extraversion, Neuroticism, Openness to experience, Agreeableness, sexual
attitudes, sexual behaviours
PRACA RECENZOWANA
mgr Marta
Hawiƒska
mgr Anna
Czy˝kowska
Katedra Seksuologii i
Psychoterapii
Wydzia∏ Psychologii
WSFiZ
w Warszawie
Przeglàd Seksuologiczny, lipiec/wrzesieƒ 2008, nr 15
5
SeksualnoÊç Polaków
W sferze seksualnoÊci mieszczà si´
wszelkie aspekty p∏ciowoÊci cz∏owieka, jego
potrzeby seksualne, emocje zwiàzane z ˝yciem nie tylko cielesnym, ale i duchowym,
postawy wobec seksu, oraz relacje z innymi
ludêmi, a tak˝e resztà otaczajàcego Êwiata.
Zajmujàc si´ ˝yciem seksualnym nale˝y pami´taç, ˝e uwzgl´dnia si´ nie tylko aspekty
medyczne i socjologiczne, ale równie˝, jeÊli
nie przede wszystkim psychologiczne. Wnioski generalne p∏ynàce z Raportu SeksualnoÊci Polaków (Lew-Starowicz 2002) dotyczà
nast´pujàcych obszarów zmian, które zasz∏y
na przestrzeni 10 lat. Polacy mniejszà wag´
przywiàzujà do znaczenia dziewictwa kobiety oraz nie wià˝à seksu z instytucjà ma∏˝eƒskà. Zaobserwowano wzrost seksualnej
aktywnoÊci przedma∏˝eƒskiej, wzrost roli ciekawoÊci jako g∏ównego motywu rozpocz´cia
wspó∏˝ycia, a tak˝e wy˝szà akceptacj´ seksu przedma∏˝eƒskiego przez osoby m∏ode.
Polacy wy˝ej oceniajà bliskoÊç kontaktów
z rówieÊnikami w dzieciƒstwie. Zmniejszy∏ si´
odsetek osób przekonanych o grzesznoÊci
cia∏a i seksu, bardziej pozytywne uczucia
towarzyszà masturbacji. Polacy ch´tniej
si´gajà po Êrodki antykoncepcyjne i cz´Êciej
uprawiajà seks. Ponadto lepiej oceniamy
przebieg pierwszego stosunku seksualnego
oraz wzajemnoÊç uczuciowà w sta∏ych
zwiàzkach. Równie ciekawych danych dostarczajà komparatywne badania Izdebskiego (2003). Porówna∏ on wyniki badaƒ w∏asnych dotyczàcych seksualnoÊci i postaw
dotyczàcych seksu Polaków na przestrzeni
4 lat. Okazuje si´, ˝e dla 67% osób badanych, które prowadzà ˝ycie seksualne seks
odgrywa zdecydowanie istotnà bàdê istotnà
rol´, a dla 23% Êrednio istotnà. Wiek inicjacji
seksualnej jest nieco ni˝szy w badaniach
z 2001 i wynosi 19,1 dla Polek i 18,3 dla Polaków. Natomiast Êrednia liczba partnerów
seksualnych wynosi 4 i wi´cej dla populacji
do 49 roku ˝ycia. Nale˝y zwróciç uwag´
na spadek o 5 punktów odsetka badanych,
którzy aktualnie nie posiadajà partnera –
z 12% na 17%. Jednak˝e a˝ 60% badanych
pozostajàcych w zwiàzku uwa˝a, ˝e pozostanie ze swoim partnerem na zawsze. Najpopularniejszymi Êrodkam antykoncepcyjnymi wÊród osób m∏odych sà prezerwatywy
i hormonalne tabletki antykoncepcyjne.
6
W badaniu z 1997 roku kiedykolwiek prezerwatywy u˝y∏o 56% respondentów, w 2002 r.
ju˝ 64%. Wed∏ug badanych wadami stosowania prezerwatywy sà mniej przyjemne
wspó∏˝ycie – 62% oraz poczucie dyskomfortu – 45%. JeÊli chodzi o postawy Polaków
wobec edukacji seksualnej, w 1997 roku
88% badanych uwa˝a∏o, ˝e w szko∏ach powinno prowadziç si´ zaj´cia wychowania
seksualnego, 4 lata póêniej ju˝ 91%.
OsobowoÊç
W wi´kszoÊci badaƒ dotyczàcych zmiennych osobowoÊciowych pojawiajà si´ poj´cia neurotycznoÊci oraz ekstrawersji. Poj´cie
neurotycznoÊci i ekstrawersji wprowadzi∏
Eysenck, nazywajàc je czynnikami nadrz´dnymi bàdê te˝ superczynnikami (1970). NeurotycznoÊç rozumia∏ on jako cech´ osobowoÊci, którà tworzy uk∏ad nast´pujàcych
czynników: l´k, przygn´bienie, poczucie winy, niska samoocena i napi´cie. Ekstrawersja, równie˝ jako cecha osobowoÊci obejmuje takie czynniki jak: towarzyskoÊç, ˝ywoÊç,
aktywnoÊç, asertywnoÊç i poszukiwanie doznaƒ. Tak rozumiane poj´cia neurotycznoÊci
i ekstrawersji sà tak˝e zbli˝one definicyjnie
do dwubiegunowych czynników Cattela: nerwicowoÊci i ekspansywnoÊci (Cattel, 1957)
Syntez´ powy˝szych podejÊç w rozumieniu poj´cia osobowoÊci podj´li Costa
i McCrae (1993, za: Zawadzki, Strelau,
Szczepaniak, Âliwiƒska 1998), poczàtkowo
tworzàc trzyczynnikowy model cech osobowoÊci, by w efekcie stworzyç pi´cioczynnikowy model, nazwany „Wielkà Piàtkà” (ang.
Big Five). Obejmuje on neurotycznoÊç, ekstrawersj´, ugodowoÊç, otwartoÊç na doÊwiadczenie i sumiennoÊç. NeurotycznoÊç
rozumiana jest jako cecha okreÊlajàca przystosowanie bàdê niezrównowa˝enie emocjonalne. Wysoki poziom nasilenia neurotycznoÊci oznacza ma∏à zdolnoÊç do kontrolowania
swoich pop´dów, podatnoÊç na doÊwiadczanie negatywnych emocji tj. gniew, poczucie
winy, niezadowolenia, wra˝liwoÊç na stres.
Ekstrawersja natomiast to cecha okreÊlajàca
jakoÊç i iloÊç interakcji spo∏ecznych, zdolnoÊç do odczuwania pozytywnych emocji
oraz poziom aktywnoÊci. Wysokie nasilenie
tej cechy oznacza sk∏onnoÊç do za-bawy
i poszukiwania stymulacji, optymizm ˝yciowy,
Przeglàd Seksuologiczny, lipiec/wrzesieƒ 2008, nr 15
przyjacielskoÊç, rozmownoÊç, wysoki poziom aktywnoÊci i energii. UgodowoÊç okreÊla nastawienie do innych ludzi, orientacj´ interpersonalnà. Wysoki poziom nasilenia tej
cechy oznacza zaufanie do innych ludzi,
wra˝liwoÊç na sprawy innych, nastawienie
kooperacyjne, ust´pliwoÊç. OtwartoÊç na doÊwiadczenie jest wymiarem opisujàcym
sk∏onnoÊç jednostki do poszukiwania i pozytywnego wartoÊciowania doÊwiadczeƒ ˝yciowych. Du˝a otwartoÊç na doÊwiadczenie
wskazuje na tolerancj´ wobec nowoÊci, niezale˝noÊç, twórczà wyobraêni´ i kreatywnoÊç. SumiennoÊç w uj´ciu Costy i McCrae
(op.cit) jest cechà opisujàcà stosunek cz∏owieka do pracy. Wysoki poziom nasilenia tej
cechy oznacza du˝à motywacj´ i wytrwa∏oÊç
w dà˝eniu do wytyczonych celów.
Szczególnie interesujàce wydajà si´ byç
zatem takie wymiary osobowoÊciowe jak
ekstrawersja, neurotycznoÊç otwartoÊç
na doÊwiadczenie i ugodowoÊç, gdy˝ sà
one najsilniej powiàzane z aspektem tworzenia relacji z innymi. Bioràc pod uwag´
koncepcj´ Costy i McCrae (1992), cechy
konstruujàce te wymiary pozostajà w Êcis∏ym zwiàzku z zachowaniami wobec siebie
i innych ludzi. Nie ulega zatem wàtpliwoÊci
i˝ w kontekÊcie seksualnoÊci i postaw wobec ˝ycia seksualnego osobowoÊç odgrywa
niebagatelnà rol´.
SeksualnoÊç a osobowoÊç
Wielu badaczy podkreÊla znaczenie
czynników osobowoÊciowych dla postaw
wobec seksu i zachowania seksualnego
cz∏owieka, jednak˝e badaƒ dotyczàcych tej
kwestii jest nadal bardzo niewiele, zw∏aszcza w literaturze polskiej. (Chlewiƒski 1987,
Eysenck 1976, Francis, Wilcox 1998, Heaven i in. 2000, 2003, Horney 1999, Schmitt,
Buss 2000, Shafer 2001).
Jedno z pierwszych badaƒ nad znaczeniem cech osobowoÊci partnerów dla ich
seksualnoÊci i relacji w ma∏˝eƒstwie przeprowadzi∏ Terman (1938, za Rostowski
1987). Rozró˝ni∏ on dwie grupy ma∏˝eƒstw
szcz´Êliwych i nieszcz´Êliwych. Wyniki jego
badaƒ wykaza∏y, i˝ m´˝ów szcz´Êliwych
par cechowa∏a sta∏oÊç emocjonalna, wy˝sza
ekstrawersja, gotowoÊç do podejmowania
inicjatywy, odpowiedzialnoÊç, a tak˝e wi´kPrzeglàd Seksuologiczny, lipiec/wrzesieƒ 2008, nr 15
sza si∏a ego rozumiana jako wi´ksza pewnoÊç siebie. M´˝owie z drugiej grupy wykazali wiele cech neurotycznych tj. cz´stsze
stany pobudzenia, zmiany nastroju oraz wyst´pujàce napi´cia i konflikty ma∏˝eƒskie.
˚ony w szcz´Êliwych ma∏˝eƒstwach wykaza∏y si´ poczuciem bezpieczeƒstwa, niskim
poziomem nasilenia l´ku, uprzejmoÊcià,
ust´pliwoÊcià, a jednoczeÊnie mia∏y tak˝e
du˝à si∏´ ego. Partnerki w ma∏˝eƒstwach
nieszcz´Êliwych przejawia∏y wiele napi´ç
emocjonalnych, podatnoÊç na rozdra˝nienie
i cz´stà fluktuacj´ nastroju. Wyniki badaƒ
Termana wskazujà tak˝e, i˝ prawdopodobieƒstwo szcz´Êliwego zwiàzku wzrasta
u par, w których dopasowanie si´ ma∏˝eƒskie jest wysoko skorelowane z seksualnym
dobraniem si´ partnerów (Giese 1976). Ponadto 96% badanych usatysfakcjonowanych
ze stosunków seksualnych, jest równie˝ zadowolonych ze swojego zwiàzku, natomiast
w grupie osób uprawiajàcych seks nieregularnie – 31%.
W badaniu na 139 studentkach Maslow
wykaza∏, ˝e dominacja i pewnoÊç siebie sà
pozytywnie zwiàzane z liberalnà postawà
wobec seksualnoÊci i seksu, rozumianych
jako przedÊlubne doÊwiadczenia seksualne
czy doÊwiadczenia masturbacyjne (Maslow
1942). Niezwykle ciekawych wyników dostarcza badanie Giesego i Schmidta, dotyczàce wspó∏zale˝noÊci cech osobowoÊci
z zachowaniami seksualnymi i postawà seksualnà (1976). Wysoka neurotycznoÊç
u studentek po inicjacji seksualnej wiàza∏a
si´ z ma∏à zdolnoÊcià do prze˝ywania orgazmu. LabilnoÊç emocjonalna u obojga p∏ci
wiàza∏a si´ ze wzrostem napi´cia seksualnego, niezadowoleniem ze swojej aktywnoÊci seksualnej oraz sk∏onnoÊcià do cz´stszej masturbacji. Z kolei wysoki poziom
ekstrawersji wspó∏wyst´powa∏ z wi´kszà
aktywnoÊcià seksualnà, a tak˝e ni˝szym
wiekiem inicjacji seksualnej u badanych.
Regularne stosunki seksualne mia∏o 70%
studentów i 64% studentek z grupy ekstrawertywnych osób, a 38% studentów i 36%
studentek z grupy osób o niskim poziomie
ekstrawersji. Ponadto osoby ekstrawertywne wykaza∏y wy˝szà tendencj´ do cz´stej
zmiany partnera oraz wi´ksze wyrafinowanie w „sztuce mi∏osnej” – rozmaitoÊç pozycji, cz´stsze wyst´powanie techniki oralno-genitalnej.
7
Badania Heavena nad znaczeniem cech
osobowoÊci dla postaw wobec seksu stanowià niejako potwierdzenie dla tych wniosków (2000). Okaza∏o si´, ˝e wysoki poziom
ekstrawersji by∏ zwiàzany z ni˝szym niepokojem w relacji partnerskiej, wzrostem cz´stotliwoÊci odczuwanej potrzeby wspó∏˝ycia, oraz ch´cià do „eksperymentowania”
w ˝yciu seksualnym. Nasilenie neurotycznoÊci sugerowa∏o wzrost poczucia winy
w zwiàzku ze swoimi potrzebami seksualnymi, spadek satysfakcji ze swojego ˝ycia
p∏ciowego u kobiet. Natomiast wysoki poziom neurotycznoÊci m´˝czyzn wiàza∏ si´ ze
wzrostem zadowolenia z jakoÊci ich stosunków seksualnych. Wraz ze wzrostem ugodowoÊci, wzrasta∏o zadowolenie ze swojego
˝ycia seksualnego. Inne badanie tego samego autora (2003) pokazuje, ˝e elementy
zwiàzane z emocjonalnà stabilnoÊcià, niski
poziom neurotycznoÊci, wysoka ekstrawersja i otwartoÊç na doÊwiadczenie by∏y pozytywnie skorelowane z niskim poziomem l´ku
przed stosunkiem seksualnym. Nasilenie
otwartoÊci wiàza∏o si´ ze zwi´kszonà potrzebà si´gania po materia∏y o treÊci erotycznej
oraz ch´cià do „eksperymentowania” w ˝yciu seksualnym, poszukiwania nowych doznaƒ w tej sferze.
Wnioski z badania Eysencka (1976) pokazujà, ˝e osoby ekstrawertywne majà Êrednio wi´cej partnerów seksualnych, ni˝ osoby
o niskim poziomie tej cechy. Ponadto wykazujà zwi´kszonà cz´stotliwoÊç wspó∏˝ycia.
Z kolei osoby neurotyczne cz´Êciej doÊwiadczajà niepokoju zwiàzanego z w∏asnà
seksualnoÊcià, problemów partnerskich i sà
cz´Êciej niezadowolone ze swojego ˝ycia
p∏ciowego.
Badania te, choç bardzo nieliczne, wskazujà na znaczenie cech osobowoÊci dla seksualnoÊci.
Problem badawczy
Pierwszym celem prezentowanego badania by∏o porównanie wyników reprezentatywnej grupy Polaków badanych w Raporcie SeksualnoÊci Polaków (Lew-Starowicz 2002)
z wynikami studentów psychologii prywatnej
i paƒstwowej uczelni. Drugim celem by∏o wykazanie zwiàzku pomi´dzy zachowaniami
seksualnymi, a cechami osobowoÊci.
8
Sposób pomiaru neurotycznoÊci,
ekstrawersji, otwartoÊci i ugodowoÊci
Kwestionariusz NEO – FFI zosta∏ stworzony do mierzenia pi´ciu g∏ównych cech
osobowoÊci w uj´ciu Costy i McCrae (1992).
Sà to: otwartoÊç na doÊwiadczenie, sumiennoÊç, ugodowoÊç, neurotycznoÊç i ekstrawersja. SpoÊród ww. cech, interesujàce
z punktu widzenia tego badania sà: neurotycznoÊç, ekstrawersja, otwartoÊç na doÊwiadczenie oraz ugodowoÊç. Pragn´ podkreÊliç, i˝ neurotycznoÊç w uj´ciu Costy
i McCrae ró˝ni si´ znaczàco od uj´cia
Eysencka. Eysenck traktuje t´ cech´ jako
w∏aÊciwoÊç ró˝nicujàcà osobowoÊç zdrowà
od chorej, a wi´c podatnej na nerwic´
(Eysenck 1970). Natomiast Costa i McCrae
definiujà neurotycznoÊç jako podatnoÊç
na doÊwiadczanie negatywnych emocji, takich jak strach, zmieszanie, niezadowolenie,
gniew, poczucie winy oraz wra˝liwoÊç
na stres psychologiczny. Osoby neurotyczne sà sk∏onne do irracjonalnych pomys∏ów, stosunkowo ma∏o zdolne do kontrolowania swoich pop´dów oraz zmagania
si´ ze stresem.
Kwestionariusz w adaptacji polskiej
(Zawadzki, Strelau, Szczepaniak, Âliwiƒska
1998) posiada dobre w∏asnoÊci psychometryczne. Oszacowania rzetelnoÊci pomiaru
skalami NEO – FFI, dokonano na podstawie
wspó∏czynnika zgodnoÊci wewn´trznej?
Cronbacha. WartoÊci wspó∏czynników rzetelnoÊci wynios∏y odpowiednio: dla neurotycznoÊci 0,80; ekstrawersji 0,77; otwartoÊci
na doÊwiadczenie 0,68; ugodowoÊci 0,68.
Jest to zatem rzetelnoÊç wystarczajàca
do prowadzenia badaƒ o charakterze naukowym. TrafnoÊç kwestionariusza oszacowano na podstawie rezultatów badania 546
par bliêniàt. Wspó∏czynnik korelacji mi´dzy
samoopisami i szacowaniami cech okaza∏y
si´ bardzo wysokie i wynios∏y odpowiednio:
dla ekstrawersji Êrednia powy˝ej 0,60, dla
neurotycznoÊci i otwartoÊci Êrednie powy˝ej
0,50 i dla ugodowoÊci Êrednia powy˝ej 0,40.
Sposób pomiaru seksualnoÊci
i postaw wobec seksu
Badania przy u˝yciu Kwestionariusza
przeprowadzone zosta∏y w Stanach ZjednoPrzeglàd Seksuologiczny, lipiec/wrzesieƒ 2008, nr 15
czonych Ameryki Pó∏nocnej oraz kilku
krajach europejskich m.in. we Francji
i w Polsce. W Polsce, podstawowym celem
tych badaƒ by∏o opracowanie przez Polskie
Towarzystwo Seksuologiczne raportu dotyczàcego ró˝nych aspektów ˝ycia seksualnego oraz pomoc w przeciwdzia∏aniu chorobie
AIDS. Osoby badane mia∏y zapewnionà dyskrecj´ i anonimowoÊç, zgodnie z zasadami
etyki lekarskiej (Lew-Starowicz 2002).
Poniewa˝ badania takie nierzadko sponsorowane sà przez firmy farmaceutyczne,
w oryginalnej wersji kwestionariusza znajdujà si´ pytania dotyczàce konkretnego Êrodka farmaceutycznego. Dla potrzeb tego
badania, pytania te zosta∏y pomini´te, jak
równie˝ aspekt seksualnoÊci dotyczàcy stosowania wspomagajàcych Êrodków farmaceutycznych. W zmodyfikowanej wersji kwestionariusza znalaz∏o si´ 70 pytaƒ. Dotyczà
one szeÊciu aspektów szeroko rozumianego
poj´cia seksualnoÊci: dzieciƒstwo, pierwsze
kontakty seksualne, ˝ycie seksualne, zwiàzek, problemy seksualne, przekonania,
poglàdy i opinie.
Osoby badane
i procedura badania
Osobami badanymi byli studenci psychologii dwóch warszawskich wy˝szych
uczelni.
Osoby badane mia∏y zapewnionà anonimowoÊç. Informacja taka zosta∏a podana,
przy zapytaniu studentów o zgod´ na udzia∏
w badaniu. Dodatkowo zapewniona zosta∏a
anonimowoÊç w instrukcji do∏àczonej
do kwestionariuszy. Badanie zosta∏o przeprowadzane grupowo, w trakcie zaj´ç uczelnianych, co stanowi∏o dodatkowy czynnik
zapewniajàcy poczucie anonimowoÊci. Badani otrzymali komplet kwestionariuszy, u∏o˝onych w odpowiednim porzàdku wraz z pisemnymi instrukcjami odnoÊnie sposobu
post´powania.
W celu minimalizacji prawdopodobieƒstwa konsultowania si´ osób badanych
w trakcie udzielania odpowiedzi, a tak˝e aby
nie dopuÊciç, by „sàsiad” mia∏ dost´p
do kwestionariuszy wype∏nianych przez
innà osob´ poproszono, aby badani usiedli
pojedynczo. Nast´pnie, studenci wrzucali
wype∏nione kwestionariusze do pude∏ka.
Przeglàd Seksuologiczny, lipiec/wrzesieƒ 2008, nr 15
Wnioski
Wyniki badania przeprowadzonego
w grupie 56 studentów i studentek III roku
psychologii:
1. Dla 98% badanych seks stanowi znaczàcy element ˝ycia, w tym 77% badanych
uwa˝a seks za zdecydowanie istotny i bardzo istotny, a 21% Êrednio istotny.
2. Wed∏ug 58% badanych ich cz´stotliwoÊç wspó∏˝ycia jest zbyt rzadka.
3. Najcz´Êciej stosowanymi Êrodkami
antykoncepcyjnymi sà tabletki hormonalne
i prezerwatywy.
4. 36% respondentów uwa˝a, ˝e dziewictwo kobiety jest bez znaczenia, ale ponad po∏owa – 52%, ˝e kobieta powinna
zachowaç dziewictwo do pierwszej mi∏oÊci.
5. 77% badanych prowadzi aktywne ˝ycie seksualne. Po∏owa osób, które deklarujà,
i˝ jeszcze nie rozpocz´∏y ˝ycia seksualnego,
to osoby o nasilonej cesze neurotycznoÊci.
6. 25% badanych uznaje przebieg swojego pierwszego stosunku seksualnego jako
udany, a 9% jako „wspania∏e i przyjemne
prze˝ycie”. Ciekawe, ˝e wszystkie osoby
najbardziej zadowolone ze swojego „pierwszego zbli˝enia” charakteryzowa∏y si´ nasileniem ekstrawersji, a po∏owa z nich tak˝e
otwartoÊcià na doÊwiadczenie.
7. NajwczeÊniej (do 15 roku ˝ycia),
pierwszy stosunek seksualny podejmowa∏y
osoby o du˝ym nasileniu cech ekstrawersji,
otwartoÊci na doÊwiadczenie, a tak˝e ugodowoÊci.
8. Dla 23% ciekawoÊç by∏a g∏ównym motywem podj´cia wspó∏˝ycia, a dla 71% uczucie.
9. 82% respondentów okreÊli∏o przyjemnoÊç i zadowolenie, jako uczucia towarzyszàce masturbacji, a 7%, dodatkowo charakteryzujàcych si´ znacznym nasileniem
neurotycznoÊci, wskaza∏o na poczucie winy,
grzechu oraz przekonanie, ˝e spowoduje to
zaburzenie seksualne. 89% m´˝czyzn rozpocz´∏o masturbacj´ w okresie mi´dzy 13,
a 15 rokiem ˝ycia, 15% kobiet przyzna∏o, ˝e
nigdy nie uprawia∏o masturbacji. Ponadto
5% osób, które rozpocz´∏y masturbacj´
przed 10 rokiem ˝ycia, to osoby o nasilonej
cesze otwartoÊci na doÊwiadczenie.
10.Osoby ekstrawertywne, o nasilonej
otwartoÊci wykaza∏y tendencj´ do „eksperymentowania” w ˝yciu seksualnym, jednoczeÊnie doÊwiadcza∏y niestandardowych
9
form zachowaƒ seksualnych, np. sadyzm,
masochizm, przebieranie si´ w ubiór drugiej
p∏ci. Nie by∏o takich doÊwiadczeƒ wÊród
osób o neurotycznej cesze.
11. Co najmniej jeden kontakt homoseksualny mia∏o 21% badanych. Ciekawe, ˝e
osoby te mia∏y wysokie wyniki w skali otwartoÊci na doÊwiadczenie.
12.Powy˝ej trzech partnerów seksualnych nie mia∏a ˝adna osoba o cesze neurotycznej. Natomiast osoby o wysokiej otwartoÊci mia∏y wy∏àcznie powy˝ej trzech partnerów w ˝yciu.
13.Cz´stotliwoÊç wspó∏˝ycia jest zdecydowanie wy˝sza u osób ekstrawertywnych
i otwartych. Codziennie uprawiajà seks wy∏àcznie osoby o nasilonych cechach ekstrawersji i otwartoÊci. Kilka razy w tygodniu
uprawia seks 29% badanych, z czego, tylko
co piàta wykazuje cechy neurotyczne.
14.Osoby ekstrawertywne, otwarte i ugodowe cz´Êciej deklarowa∏y zadowolenie z
fizycznego i emocjonalnego kontaktu z partnerem w okresie ostatnich 12 miesi´cy.
Wyniki wskazujà, i˝ zmienne osobowoÊciowe ró˝nicujà postawy wobec seksu oraz
zachowania seksualne. Wykazano równie˝
podobieƒstwo wyników tej grupy do reprezentatywnej grupy z populacji polskiej. ◗
PiÊmiennictwo
1. Cattell R.B. (1957) Personality and motivation structure and measurement. Yonkerson-Hudson: World
Book.
2. Chlewiƒski Z. (1987) Postawy a cechy osobowoÊci. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego
Uniwersytetu Lubelskiego.
3. Costa P.T., McCrae R.R. (1992) Four ways Five Factors are basic. Personality and Individual
Differences 13, 653-665.
4. Eysenck H. (1970) The structure of Human Personality. The World’s Largest Online Library:
http://www.questia.com/PM.qst?a=o&se=ggl&docId=99933094
5. Eysenck H. (1976) Sex and personality. London: Open Books Publishing Ltd.
6. Francis L.J., Wilcox C. (1998) The relationship between Eysenck’s personality dimensions and Bem’s
masulinity and feminity scales revised. Personality and individual Differences 25, 683-687.
7. Giese H. red. (1976) Seksuologia. Paƒstwowy Zak∏ad Wydawnictw Lekarskich: Warszawa
8. Heaven P.C., Fitzpatrick J., Craig F., Kelly P., Sebar G. (2000) Five personality factors and sex:
preliminary findings. Personality and individual Differences 28, 1133-1141.
9. Heaven P.C., Crocker D., Edwards B., Preston N., Ward R., Woodbridge N. (2003) Personality and
sex. Personality and individual Differences 35, 411-419.
10. Horney K. (1999) Neurotyczna osobowoÊç naszych czasów. Poznaƒ: Dom Wydawniczy REBIS.
11. Izdebski Z., Ostrowska A. (2003) Seks po polsku. Zachowania seksualne jako element stylu ˝ycia
Polaków. Warszawa: MUZA.
12. Lew-Starowicz Z. (2002) Raport SeksualnoÊci Polaków 2002. SMG/KRC. Warszawa
13. Maslow A.H. (1942) Self esteem and sexuality in women. Journal of Social Psychology 16, 259-294.
14. Rostowski J. (1987) Zarys psychologii ma∏˝eƒstwa. Warszawa: Paƒstwowe Wydawnictwa Naukowe.
15. Schmitt D.P., Buss D.M. (2000) Sexual Dimensions of Person Description: Beyond or Subsumed by
the Big Five. Journal of Research in Personality 34, 141-177.
16. Shafer A.B. (2001) The Big Five and Sexuality Trait Terms as Predictors of Relationship and Sex.
Journal of Research in Personality 35, 313-338.
17. Zawadzki,B., Strelau J., Szczepaniak P., Âliwiƒska M. (1998) Inwentarz osobowoÊci NEO-FFI Costy
i McCrae. Podr´cznik – Adaptacja polska. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego
Towarzystwa Psychologicznego.
10
Przeglàd Seksuologiczny, lipiec/wrzesieƒ 2008, nr 15