Chemiczne środki dezynfekcyjne w uprawie pieczarek

Chemiczne środki dezynfekcyjne w uprawie pieczarek

Chemiczne środki
dezynfekcyjne w
uprawie pieczarek
The research leading to these results has
received funding from the European Union
Seventh Framework Programme (FP7/2007-2013)
under grant agreement No. 286836.
Factsheet 01/15
Tim O’Neill, Mike Lole i Dan Drakes, ADAS. Aktualizacja Tim O’Neill i Robert
Irving, ADAS. Zaktualizowane jeśli chodzi o produkcji pieczarek przez
Johana Baarsa, Wageningen UR
W niniejszej broszurze informacyjnej znajduje się przegląd
chemicznych środków odkażających stosowanych w uprawie
pieczarek do zapobiegania rozwojowi chorób grzybów. Jest to w
pierwszym rzędzie dokument referencyjny zawierający informacje
o dostępnych produktach, ich skuteczności oraz ważniejszych
czynnikach, wpływających na wybór produktu. Dokonaliśmy też
podsumowania kwestii prawnych i związanych z utylizacją odpadów,
The research leading to these results has received funding from the
European Union Seventh Framework Programme (FP7/2007-2013)
under grant agreement No. 286836.
Główne zalecenia
• Resztki z zakażonej uprawy stanowią poważne ryzyko
rozprzestrzeniania się chorób takich jak Trichoderma
aggressivum oraz wirus brązowienia kapelusza pieczarki
wywołany przez wirus X, które mogą być przenoszone
przez podłoże.
• Nowe testy potwierdzają, że całkowite zniszczenie
grzybni patogenu w podłożu nie jest możliwe jedynie
przy zastosowaniu samych środków dezynfekcyjnych.
Dlatego też podłoże, ziemia okrywowa i każda
substancja organiczna musi zostać usunięta zanim na
danej powierzchni użyjemy dezynfektantu.
• Niektóre środki dezynfekujące mogą powodować
korozję a tym samym zmniejszać czas przydatności
naszych urządzeń.
• Należy zawsze dbać o obfite spłukanie środka i
pamiętać, że gładkie powierzchnie są łatwiejsze do
dezynfekcji i spłukania.
• Staranne mycie i dezynfekcja obniża ryzyko związane
ze zbiorem trzeciego rzutu, szczególnie gdy połączymy
je z efektywnym zwalczaniem muchówek.
• Nawet wysokie stężenie biocydów przez wydłużony
okres czasu nie wystarczy, aby całkowicie wyeliminować
patogeny obecne w podłożu.
• Nie ma obecnie alternatywy dla parowania, jeśli chodzi
o zwalczanie chorób grzybów.
• Należy sprawdzić, jakie środki odkażające są
dopuszczone do stosowania w uprawie pieczarki w
danym kraju, a następnie wybrać najbardziej skuteczny
oraz dający najmniejsze ryzyko pozostawienia substancji
niedozwolonych.
• Należy stosować się do instrukcji podanych na
opakowaniu i zawsze stosować zalecaną odzież
ochronną i odpowiedni sprzęt.
1. Dezynfekcja w połączeniu z efektywnym zwalczaniem
muchówek ograniczy przypadki chorób w naszym zakładzie.
Czym jest środek do dezynfekcji?
Dezynfektanty to produkty przeznaczone do zwalczania
niepożądanych mikroorganizmów takich jak glony, bakterie,
grzyby, wirusy a także nicienie. W ogrodnictwie są one
szczególnie używane do zwalczania mikroorganizmów na
nieożywionych powierzchniach i obiektach takich jak posadzki,
konstrukcje i urządzenia. Można je także stosować do mat
dezynfekcyjnych, jako środek zapobiegający przenoszeniu
choroby do obszarów szczególnej ochrony w pieczarkarni
lub kompostowni.
Trichoderma aggressivum odpowiedzialna za zielone pleśnie
oraz wirus brązowienia kapelusza pieczarki to choroby, które
mogą potencjalnie zniszczyć uprawę pieczarek. A ponieważ
nie ma dostępnych preparatów ochrony roślin do zastosowania
w przypadku wystąpienia tych chorób w uprawie pieczarki,
potrzebne jest wielkokierunkowe podejście do kwestii higieny
plonów. Higiena to główny czynnik zintegrowanej strategii
ochronnej przed patogenami grzybowymi, dlatego tak ważne
jest jej skrupulatne wdrażanie w kompostowniach, przy
transporcie i załadunku podłoża oraz w samej pieczarkarni.
Dezynfekcja termiczna starszych upraw
Sama dezynfekcja prawdopodobnie nie pozwoli nam na
efektywne, zrównoważone zwalczanie choroby. Jest ona
jedynie częścią całego programu higienicznego, który powinien
obejmować procesy, procedury i potencjalne drogi przenoszenia
się chorób w łańcuchu produkcyjnym.
Wiele patogennych mikroorganizmów takich jak gatunki
wywołujące suchą i białą zgniliznę, daktylium i zielone
pleśnie, może przeżywać na powierzchniach lub resztkach
po uprawie przez kilka tygodni a nawet miesięcy. W przypadku
zakładania w tym miejscu nowej uprawy istnieje duże ryzyko
wtórnego zakażenia. Celem dezynfekcji jest redukcja populacji
mikroorganizmu odpowiedzialnego za straty w uprawie do
poziomu, który nie stanowi już zagrożenia. Dla niektórych
mikroorganizmów, np. silnie zakaźnych wirusów, celem będzie
ich całkowita eliminacja z pieczarkarni. Dla bardziej pospolitych
mikroorganizmów takich jak bakterie będziemy starali się
zredukować ich kolonie do poziomu, który nie może wywołać
infekcji w normalnej, zdrowo prowadzonej uprawie. Najlepszy
sposób na eliminację wszystkich żyjących organizmów w
uprawie to gotowanie. Gotowanie przy pomocy pary wodnej
powinno polegać na wytworzeniu w podłożu temperatury 6570˚C przez minimum 8 godzin.
Mycie
Chociaż dezynfekcja termiczna zapewnia najlepszą ochronę,
infekcje mogą się przenosić z jednej uprawy na drugą. Mycie przed
dezynfekcją jest konieczne, ponieważ preparaty odkażające nie są
w stanie wyeliminować grzybni zawartej we fragmentach podłoża.
Mycie pozwala też na zebranie większości zainfekowanego
materiału i spłukanie go do systemu kanalizacyjnego, gdzie nie
stanowi już zagrożenia dla nowych upraw.
Zachowanie wysokich standardów higienicznych wymaga
znacznych ale i koniecznych wysiłków. Nagrodą dla producenta
może być fakt, że wysiłek ten równoważy małe ryzyko związane
ze zbiorem trzeciego rzutu.
2. Trichoderma aggressivum łatwo przenosi się przez porażone
cząsteczki podłoża. Dlatego ważne jest ich wcześniejsze usunięcie.
Dezynfekcja drobin podłoża przy pomocy biocydów nie
wyeliminuje patogenów.
Obszary zastosowań
Preparaty do dezynfekcji są powszechnie stosowane na placach
manewrowych w kompostowniach, w pojazdach transportowych
i sprzęcie do załadunku, a także w pieczarkarniach do zmywania
powierzchni i mycia sprzętu. Obszary i przedmioty, na które
można je stosować obejmują:
• Puste hale uprawowe (posadzka, regały, klamki ]).
• Powierzchnie robocze, tylne drzwi, podjazdy.
• Maty i wyciągarki
• Maszyny takie jak ładowarka, mikser do okrywy, siewnik do
dokarmiaczy, czesarka, maszyny do zbioru i taśmociągi.
• Sprzęty pomocnicze do zbiorów, wiadra i koszyki, noże i
wózki widłowe
3. Tace do zbiorów powinny być bezwzględnie czyste
• Strefa załadunkowa
• Drzwi i klamki biur, stołówki i toalet.
• Telefony komórkowe i klawiatury komputerów.
Preparatów do dezynfekcji nie powinno się nigdy stosować
na same grzyby. Odkażanie powierzchnie powinny zostać
następnie obficie spłukane wodą, aby zmniejszyć ryzyko
pozostawienia osadów. Płukanie może być także pomocne w
minimalizowaniu szkód wyrządzanych przez korozyjne działanie
niektórych dezynfektantów.
4. Maszyny do załadunku czołowego powinny być dokładnie
oczyszczone przed użyciem, ponieważ resztki zainfekowanego
podłoża mogą być przyczyną problemów.
Wybór preparatu do dezynfekcji
Informacje na produkcie
Dobrze jest sprawdzić, czy dany produkt został dopuszczony
do użytku w naszym kraju. W ramach krajów członkowskich
Unii Europejskiej istnieją zasadnicze różnice, jeśli chodzi o
produkty dopuszczone do stosowania w uprawie pieczarek.
Chemiczne środki odkażające przeznaczone do stosowania
w uprawach rolniczych są zwykle opatrzone szczegółową
instrukcją stosowania i występują w wielu różnych formach
dozowania (do spryskiwania, zamgławiania lub stosowania
zanurzeniowego). Zalecenia podane w instrukcji powinny być
bezwzględnie przestrzegane. Zaleca się nawet, aby stosujący je
konsultowali się z dystrybutorem i/lub producentem i korzystali
z ich wskazówek. Informacje na produktach powinny być
czytane z uwagą, aby upewnić się, że użycie produktu nie jest
zabronione w przypadku chronionych upraw.
Zgodnie z Regulacją o Produktach Biobójczych i Chemicznych
(Biocidal Products and Chemicals Regulations BPCR), która
weszła w życie z dniem 1 września 2013, wszystkie preparaty
dezynfekcyjne muszą być zarejestrowane. Ich rejestracja ma na
celu zagwarantowanie, że produkty biobójcze są wystarczająco
skuteczne wobec szczepów, które mają zwalczać oraz że
dotyczące ich informacje są aktualne.
Oznakowanie na produktach zarejestrowanych w Regulacji
powinno zawierać następujące informacje:
• Numer autoryzacji, np. HSE 1234.
• Informacje dotyczące zakresu dopuszczenia produktu. Nie
może on być stosowany w żadnym innym celu.
• Informacje na temat osób dopuszczonych do używania
produktu.
• Informacja na temat konieczności użycia odzieży ochronnej
lub specjalnego sprzętu.
• Informacja o tym, jak stosować preparat nie szkodząc sobie,
innym ani przyrodzie.
• Informacja o tym, czy obszar objęty dezynfekcją musi zostać
odizolowany.
• Informacja o skutecznym zastosowaniu środka biobójczego.
• Informacja o utylizacji preparatu lub opakowania po nim.
Obecnie stosowane produkty mogą być stosowane w okresie
oczekiwania na rozpatrzenie ich dopuszczenia o ile podlegają
odpowiednim uregulowaniom prawnym w zakresie zdrowia i
bezpieczeństwa,
Utrata aktywności w wyniku kontaktu
z substancją organiczną
Większość dezynfektantów stanowią reaktywne substancje
chemiczne. Aktywność wobec jakiegokolwiek patogenu może
być znacznie ograniczona, jeśli preparat odkażający będzie
najpierw reagował z materią organiczną, taką jak resztki
torfu, kompostu czy grzybów. Niektóre preparaty (w tym np.
podchloryn i czwartorzędowe związki amoniowe) są bardziej
podatne na taką utratę aktywności niż pozostałe.
Niezależnie od tego, jaki preparat odkażający zdecydujemy
się zastosować, zaleca się, aby powierzchnia, na której ma
zostać użyty, została najpierw oczyszczona z resztek grzybów,
torfu, kompostu i wszystkich innych zanieczyszczeń w możliwie
dokładny sposób, np. poprzez jej pozamiatanie, starcie lub
zmycie. Grzyby pozostawiają lepki biofilm na wszystkich
powierzchniach, z którymi się stykają. Taka mikrobiologiczna
warstwa jest szczególnie trudna do usunięcia i może wymagać
zastosowania środków do przemysłowego czyszczenia na
bazie piany.
Należy zachować ostrożność stosując mycie pod wysokim
ciśnieniem w pobliżu czystych obszarów, ponieważ powoduje
ono rozpryskiwanie i zamgławianie powierzchni, które właśnie
zostały umyte. Kupując nowy sprzęt dla kompostowni lub
pieczarkarni zwracajmy uwagę, by był on łatwy do utrzymania
w czystości.
Usuwanie pozostałości niedozwolonych substancji
Za każdym razem, gdy stosujemy środki odkażające, istnieje
ryzyko, że w sposób niezamierzony zabrudzimy nim nasz
produkt. Czwartorzędowe związki amoniowe i fenole są np.
znane z tego, że mogą gromadzić się na produktach, z którymi
miały styczność, podobnie środki dezynfekujące zawierające
srebro. Dlatego też konieczne jest wybieranie dezynfektantów,
które z dużym prawdopodobieństwem nie pozostawią osadów
niedozwolonych substancji. Produkty na bazie nadtlenku
wodoru i kwasu nadtlenku acetylowego rozpadają się na
wodę, dwutlenek węgla i tlen.
Korozyjność
Niektóre dezynfektanty takie jak podchloryn sodu i kwas
nadoctowy mają udowodnione działanie korozyjne.
Powierzchnie metalowe, takie jak aluminium, stal nierdzewna
i galwanizowana są szczególnie narażone na korozję. Dlatego
też maszyny mogą wymagać zastosowania innych preparatów
odkażających niż powierzchnie wykonane z tworzyw sztucznych
lub betonu.
Zdrowie i bezpieczeństwo
Większość preparatów dezynfekcyjnych jest bardzo reaktywna
a niektóre preparaty chemiczne mogą mieć żrący lub niszczący
wpływ na błony śluzowe lub skórę. Dlatego też przy kontakcie
z tego typu preparatami należy zachować największą możliwą
ostrożność, szczególnie w przypadku produktów o wysokim
stężeniu substancji czynnej. Należy zawsze stosować się do
instrukcji zawartej na opakowaniu i używać zalecanej odzieży
ochronnej oraz sprzętu.
Pomiar stężenia środka dezynfekującego
Substancja czynna zawarta w puszce preparatu odkażającego
może z czasem ulegać degradacji (np. w przypadku substancji
na bazie podchlorynu). Jeśli mamy co do tego wątpliwość,
należy użyć preparatu z nowej puszki. Dla niektórych środków
(w tym zawierających podchloryny i chlor) dostępne są metody
badania ich stężenia na miejscu w postaci pasków testowych.
Dla preparatu Menno Florades (na bazie kwasu benzoesowego)
zaleca się monitorowanie pH roztworu, uzupełniając go do
pożądanego poziomu, aby utrzymać pH na poziomie 4.5
Inne czynniki wpływające na aktywność
Stężenie preparatu do dezynfekcji, czas kontaktu i poziom
zanieczyszczenia substancją organiczną to prawdopodobnie
główne czynniki wpływające na jego aktywność w stosunku
do określonych mikroorganizmów. Aby jednak mieć całkowitą
pewność, należy sprawdzić dokładnie oznaczenie produktu,
ponieważ inne czynniki, takie jak temperatura, pH i twardość
wody mogą mieć także znaczący wpływ. Niektóre preparaty
łączy się z detergentami, co zapewnia dobre nawilżenie i
zwiększa kontakt z dezynfekowaną powierzchnią.
5. Płyta kompostowa powinna być utrzymywana w czystości i
dezynfekowana przed załadunkiem.
Typy dezynfektantów
Środki dezynfekujące mogą być pogrupowane w zależności
od struktury chemicznej i trybu działania zawartej w nich
substancji czynnej. Pełen przegląd podajemy w ulotce
informacyjnej HDC 03/14. Najczęściej spotykanymi preparatami
stosowanymi w branży pieczarkarskiej są środki na bazie
chloru (podchloryn sodu), nadtlenek wodoru, kwas nadoctowy
(lub kombinacja nadtlenku wodoru z kwasem nadoctowym),
fenole oraz czwartorzędowe sole amoniowe (lub kombinacja
czwartorzędowych soli amoniowych i aldehydów, takich
jak aldehyd glutarowy). Kluczowe cechy każdej z tych grup
składników aktywnych zostały zebrane poniżej. Proszę zwrócić
uwagę, że niektóre z produktów zawierają substancję aktywną
z więcej niż jednej klasy.
Kationowe środki powierzchniowo czynne
– czwartorzędowe związki amoniowe
Czwartorzędowe związki amoniowe to niekorozyjne i
niepodrażniające skóry preparaty do dezynfekcji. Po zmieszaniu
z wodą cechują je dobre właściwości penetracyjne. Ich działanie
na mikroorganizmy jest zróżnicowane i selektywne. Minusem
jest tendencja do spieniania się oraz do pozostawiania osadów,
przy czym niektóre z najnowszych preparatów wydają się mniej
narażone na tego typu problemy. Są one zwykle bardziej skuteczne
w przypadku bakterii i mogą mieć mały lub wręcz brak wpływu na
grzyby. Ich aktywność w towarzystwie materii organicznej, olejów
i wosków może ulec ograniczeniu. Mogą być drogie.
Związki halogenowe i uwalniające
halogen – na bazie chloru
Preparaty te po aktywacji uwalniają chlor. Chlor ma szerokie
spektrum działania na wirusy, bakterie, drożdże i pleśnie, choć
działa wolniej w przypadku zarodników. Związki na bazie chloru
są skuteczne w niskich temperaturach i nie wpływa na nie
twardość wody. Mają tylko krótki efekt pozostawiania osadu,
nasilający się w wodzie zawierającej metal i mogą powodować
szybką korozję. Oprócz tego ich biobójcza skuteczność jest silnie
ograniczona w obecności materii organicznej (takiej jak kompost).
Utleniacze – nadtlenki
Nadtlenki mają szerokie spektrum działania, jeśli chodzi o
zwalczanie wirusów, bakterii i grzybów, w tym także zarodników.
Działają efektywnie w chłodnych warunkach oraz w obecności
materii organicznej. Produkty na bazie nadtlenku wodoru (w
skład których wchodzi kwas octowy i nadoctowy) oraz kwasu
nadoctowego są przyjazne dla środowiska, rozpadając się na
wodę, dwutlenek węgla i tlen. Niektóre produkty mogą także
zawierać srebro, które może powodować, że na dezynfekowanej
powierzchni pozostaną jego aktywne osady.
Wysokowrzące kwasy smołowe (HBTA)
Produkty te uzyskuje się z kwasów smołowych poprzez destylację.
Są one kwasowymi preparatami dezynfekującymi o niskim
poziomie pH i szerokim spektrum zastosowań w zwalczaniu
wirusów, bakterii, grzybów i mikoplazmy. Skutecznie działają
w niskich temperaturach i w obecności materii organicznej.
Fenole HBTA są potencjalnymi biocydami ale mogą wydzielać
silne odory i działać korozyjnie na plastik i gumę. Istnieje ryzyko,
że mogą powodować skażenia i pozostawiać szkodliwe osady,
jeśli dopuścimy je do użytku w uprawach grzybów jadalnych.
Fenole syntetyczne
Fenole syntetyczne są pozbawione przykrego zapachu i
problemów zanieczyszczeń obecnych w przypadku fenoli
HBTA. Są też bardziej neutralne niż kwasowe. Nie mają one
jednak aż tak szerokiego spektrum działania jak fenole HBTA
i istnieje kilka znaków zapytania w kwestii ich bezpieczeństwa
dla środowiska. Istnieje ryzyko, że mogą powodować skażenia
i pozostawiać szkodliwe osady, jeśli dopuścimy je do użytku
w uprawach grzybów jadalnych.
Środki ograniczające – aldehydy
Aldehyd glutarowy jest najważniejszym środkiem
ograniczającym stosowanym jako odkażacz. Aldehydy mają
szerokie spektrum działania ale potrzebują długiego czasu
działania, aby dezynfekcja była skuteczna. Ich działanie jest
zależne od temperatury i stanowią one potencjalne zagrożenie
dla narażonych na ich działanie pracowników.
Skuteczność w stosunku zainfekowanych przez wirusy upraw pieczarki
dwuzarodnikowej i zielonych pleśni Trichoderma aggressivum
W projekcie MushTV badano zdolność poszczególnych
preparatów dezynfekcyjnych do ograniczania rozwoju grzybni
pieczarki dwuzarodnikowej i grzybni Trichoderma aggressivum.
Ich skuteczność testowano w warunkach laboratoryjnych na
zarodnikach, grzybni i drobinach podłoża. Testy tego typu pokazują
właściwości odkażające w najlepszych, możliwych do uzyskania
warunkach. Ich wyniki zebraliśmy w tabelach 1 i 2.
środek odkażający testowano także gazowy ozon dla całych
pomieszczeń, ale nie wykazał on wystarczającej skuteczności
wobec organizmów, które miał zwalczać.
Porównanie różnych środków dezynfekujących pokazuje, że
nie są one w równym stopniu skuteczne. Wyniki pokazują, że
bardzo trudno jest pozbyć się mikroorganizmu o ile jest on
obecny w drobinach podłoża. Środki, które są skuteczne w
przypadku bazydiosporów i grzybni pieczarki dwuzarodnikowej,
są z reguły mniej efektywne, gdy dany organizm znajduje się w
podłożu. Trichoderma aggressivum nie została wyeliminowana
przez żaden z preparatów do dezynfekcji, w sytuacji, gdy
infekcja dotyczyła zakażonych drobin podłoża. Jako potencjalny
Oceniono również skuteczność dwóch środków odkażających
na powierzchniach powszechnie spotykanych w uprawie
pieczarek. Do testów wybrano Jet 5 (kwas nadoctowy)
and EcoChlor (preparat na bazie podchlorynu) ponieważ
preparaty te wykazywały dobrą skuteczność i istniało mniejsze
prawdopodobieństwo pozostawiania przez nie szkodliwych
osadów. Dezynfektanty te nałożono na powierzchnie gumowe,
powierzchnie ze stali nierdzewnej, na matę w hali uprawowej
oraz matę w tunelu, na posadzkę betonową, panel izolacyjny,
oraz na powierzchnie pokryte stalą powlekaną i aluminium.
Testowane kwasy organiczne wykazały odpowiednią
skuteczność, ale wymagały długiego czasu działania przy
odpowiednio niskim poziomie pH.
Table 1. Podsumowanie skuteczności preparatów dezynfekcyjnych stosowanych w uprawie pieczarki dwuzarodnikowej wg
projektu MushTV
Produkt
Klasa lub podklasa
Stęż.
Agaricus bisporus
Basidiospory
Agaricus bisporus
Strzępki grzybni
Agaricus bisporus
Skolonizowane
podłoże
15 min.
15 min.
15 min.
60 min.
60 min.
60 min.
2%
+
+++++
++++
+++++
+++++
++++
4%
+++++
+++++
++++
+++++
+++++
++++
Formalin
Środki redukujące - aldehydy
Jet 5
Utleniacze - nadtlenki
Eco-Des
Kationowe środki powierzchniowo
czynne − czwartorzędowe związki
amoniowe
Eco-Chlor
Związki halogenowe I uwalniające
halogen – na bazie chloru
2%
+
++++
+++++
+++++
-
-
4%
+
++++
+++++
+++++
-
-
0.5%
+++++
+++++
+++++
+++++
-
+
Virocid
Kationowe środki powierzchniowo
czynne − czwartorzędowe związki
amoniowe Środki redukujące aldehydy
1%
+++++
+++++
+++++
+++++
+
++
Neuthox
75
Utleniacze − (woda aktywowana)
4%
++++
+++++
-
-
-
-
Prophyl
Fenol – fenole syntetyczne
Gaseous
ozonee
Utleniacze
Menno
Clean
Kwasy organiczne – kwas
aromatyczny
Tersan
Kationowe środki powierzchniowo
czynne − czwartorzędowe związki
amoniowe
Wodorotlenki zasadowe
1%
+++++
+++++
++++
+++++
-
-
2%
+++++
+++++
++++
+++++
+
+
2%
+++++
++
+++++
+++++
++
++++
4%
-
++
+++++
+++++
+++++
++++
8%
+++++
+++++
++
++
-
-
0.5%
+++++
+++++
+++++
+++++
++++
++++
1%
+++++
+++++
+++++
+++++
++++
++++
50 ppm
-a
-b
++++ a
++++ b
-a
-b
100 ppm
+a
++ b
+++++ a
+++ b
-a
-b
2%
+++++c
+++++d
+++++ c
+++++ d
++++ c
++++ d
4%
+++++
+++++
+++++
+++++
++++
+++++ d
1%
+++
+++
+++++
+++++
-
-
2%
+++
+++
+++++
+++++
-
+
Klucz: - bez efektu /brak redukcji wzrostu grzybów; + 1-25% redukcja; ++ 26-50%;
+++ 51-75%; ++++ 76-99%; +++++ brak wzrostu grzybów. Przedstawione wyniki
dotyczą na ogół 15 lub 60 minut czasu działania, poza:
A
Zamiast 15 min całkowity czas dezynfekcji; 40 min.
B
Zamiast 60 min całkowity czas dezynfekcji; 80 min.
C
Zamiast 15 min całkowity czas dezynfekcji; 3 godziny.
D
Zamiast 60 min całkowity czas dezynfekcji; godziny.
c
d
c
d
c
Zabieg gazowym ozonem odbywał się w średniej temperaturze 19.6ºC (min 19.5/
max 20.0) i średniej wilgotności względnej 71.3 % (min 58.0/max 77.5).
E
Na poziom aktywności dezynfektantu w prowadzonym eksperymencie wpływa
zastosowane stężenie, czas działania, poziom zanieczyszczenia materią
organiczną, charakter testu i inne czynniki
Wyniki pokazane w tabeli uzyskane zostały w testach laboratoryjnych optymalnych
warunkach dezynfekcji. W praktyce ich skuteczność może być niższa.
Table 2. Podsumowani skuteczności preparatów dezynfekcyjnych wobec Trichoderma aggressivum stosowanych w uprawie
pieczarki dwuzarodnikowej wg projektu MushTV
Produkt
Klasa lub podklasa
Formalin
Środki redukujące - aldehydy
Jet 5
Utleniacze - nadtlenki
Eco-Des
Kationowe środki powierzchniowo
czynne − czwartorzędowe związki
amoniowe
EcoChlor
Związki halogenowe I uwalniające
halogen – na bazie chloru
Virocid
Kationowe środki powierzchniowo
czynne − czwartorzędowe związki
amoniowe Środki redukujące aldehydy
Neuthox
75
Utleniacze − (woda aktywowana)
Prophyl
Fenol – fenole syntetyczne
Gaseous
ozonee
Utleniacze
Menno
Clean
Kwasy organiczne – kwas
aromatyczny
Tersan
Kationowe środki powierzchniowo
czynne − czwartorzędowe związki
amoniowe
Wodorotlenki zasadowe
Stęż.
2%
Trichoderma
aggressivum
conidiospores
15 min.
60 min.
+++++
Zamiast 15 min całkowity czas dezynfekcji; 40 min.
B
Zamiast 60 min całkowity czas dezynfekcji; 80 min.
C
Zamiast 15 min całkowity czas dezynfekcji; 3 godziny.
D
Zamiast 60 min całkowity czas dezynfekcji; godziny.
+++++
+++++
+++++
-
-
4%
+++++
+++++
+++++
+++++
-
-
1%
+++++
+++++
-
-
-
-
2%
+++++
+++++
+++
+++
-
-
2%
+++++
+++++
+++++
+++++
-
-
4%
+++++
+++++
+++++
+++++
-
-
2%
+++++
+++++
+++++
+++++
-
-
4%
+++++
+++++
+++++
+++++
-
-
0.5%
+++++
+++++
+++++
+++++
-
-
1%
+++++
+++++
+++++
+++++
-
-
4%
+++++
+++++
-
-
-
-
8%
+++++
+++++
-
-
-
-
0.5%
+++++
+++++
++
++
-
-
1%
+++++
+++++
+++
+++
-
-
50 ppm
-a
-b
-a
-b
-a
-b
100 ppm
-a
-a
-b
2%
+++++
-
-d
4%
+++++ c
+++++ d
+++++ c
+++++ d
-c
+++ d
1%
+++++
+++++
+++
+++
-
-
2%
+++++
+++++
+++
+++
-
-
Klucz: - bez efektu /brak redukcji wzrostu grzybów; + 1-25% redukcja; ++ 26-50%;
+++ 51-75%; ++++ 76-99%; +++++ brak wzrostu grzybów. Przedstawione wyniki
dotyczą na ogół 15 lub 60 minut czasu działania, poza:
A
Trichoderma
Trichoderma
aggressivum
aggressivum
mycelial fragments colonised compost
15 min.
60 min.
15 min.
60 min.
Wszystkie powierzchnie zostały zabrudzone albo
bazydosporami Agaricus bisporus albo konidosporami
Trichoderma aggressivum. Oba środki cechowała duża
skuteczność, zwalczyły one ponad 85-90% zarodników.
Ogólnie rzecz biorąc, dezynfekcja była bardziej skuteczna na
gładkich powierzchniach. Nie ma jednak możliwości polegania
wyłącznie na środkach dezynfekcyjnych – mycie oraz inne
zabiegi higieniczne pozostają nadal niezwykle istotne.
Badaniu podlegał też poziom szkodliwych pozostałości po
6 & 7. Czysty sprzęt. Gotowy do wyciągnięcia podłoża z tunelu.
-b
c
+++++
-a
d
+++++
-b
c
+++++
d
c
Zabieg gazowym ozonem odbywał się w średniej temperaturze 19.6ºC (min 19.5/
max 20.0) i średniej wilgotności względnej 71.3 % (min 58.0/max 77.5).
E
Na poziom aktywności dezynfektantu w prowadzonym eksperymencie wpływa
zastosowane stężenie, czas działania, poziom zanieczyszczenia materią
organiczną, charakter testu i inne czynniki
Wyniki pokazane w tabeli uzyskane zostały w testach laboratoryjnych optymalnych
warunkach dezynfekcji. W praktyce ich skuteczność może być niższa.
zmyciu/spłukaniu środka odkażającego oraz bez spłukiwania.
Jeśli powierzchnia została spłukana, pozostałości podchlorynów
znikały w ciągu jednej godziny. Osady kwasu nadoctowego
na powierzchniach gumowych znikały najwolniej - był to czas
poniżej 4 godzin. Jeśli natomiast powierzchnię pozostawiono
bez spłukiwania, osady podchlorynu i kwasu nadoctowego
znikały w czasie 4 godzin. Najwolniej z powierzchni gumowych.
Zaleca się każdorazowe sprawdzenie, czy dany środek jest
zarejestrowany do użytku w naszym kraju.
Uregulowania prawne wpływające na stosowanie
Regulacja o produktach biobójczych i chemicznych
(Biocidal Products and Chemicals Regulation BPCR)
Stosowanie preparatów odkażających w Wielkiej Brytanii
jest uregulowane od 1 września 2013 roku przez Regulację
o produktach biobójczych i chemicznych, regulacja ta jest
aktem wykonawczym do Dyrektywy Unijnej o produktach
biobójczych 528/2012.
Poprzednia dyrektywa unijna o produktach biobójczych (BPD)
98/8/EC, która weszła w życie w maju 2000 roku, określiła
jednolite zasady wprowadzania biocydów na rynek. W ramach
tych uregulowań oceniono i zarejestrowano stosunkowo mało
preparatów. Dyrektywa Unijnej o produktach biobójczych
528/2012 unieważniła BPD 98/8/EC i dokonała istotnych
aktualizacji. Ten sam dokument ramowy dotyczy aktywnych
składników dopuszczonych w Unii Europejskiej i na poziomie
poszczególnych krajów. Jej głównym zadaniem jest poprawa
wolnego obrotu produktami biobójczymi w ramach Unii
zachowując przy tym wysoki poziom ochrony zdrowia ludzi i
zwierząt oraz środowiska naturalnego. Dla istniejących obecnie
preparatów biobójczych dostępne są procedury przejściowe.
Istnieją 22 różne rodzaje produktów. Preparaty stosowane do
dezynfekcji w przemyśle pieczarkarskim będą prawdopodobnie
podlegać pod któryś z dwóch poniższych typów:
• Typ 2 (‘Dezynfektanty i środki glonobójcze nie przeznaczone
do bezpośredniego stosowania w kontakcie z człowiekiem
ani zwierzętami ).
• Typ 4 (Dezynfektanty do żywności i pasz).
Produkty typu 2 znajdą się na liście Unijnej począwszy od 1
stycznia 2017.
Kilka środków odkażających zarejestrowanych jest jako
pestycydy (np. kwas benzoesowy) lub substancje towarowe
(np. podchloryn sodu). Oczekując na sprawdzenie w celu
włączenia ich do aneksu 1/1A listy Unijnej, produkty te do
momentu ich sprawdzenia będą nadal dopuszczone.
Efektem okresu przejściowego są obecne różnice pomiędzy
poszczególnymi krajami członkowskim Unii w zakresie rejestracji
środków biobójczych. Informacje o rejestracji możemy uzyskać
od naszego dostawcy i/lub strony internetowej odpowiedzialnego
za nią urzędu w danym kraju członkowskim, np.
Belgia: http://www.favv-afsca.be/autocontrole-nl/informatie/
toegelatenbiociden/
Holandia: http://www.ctgb.nl/.
Irlandia: http://www.pcs.agriculture.gov.ie/biocides/Biocidal%20
Product%20Register%20-%2012%20May%202014.pdf.
Zjednoczone Królestwo: http://webcommunities.hse.gov.uk/
connect.ti/pesticides/view?objectId=6020.
Polska: Preparaty biobójcze zarejestrowane do stosowania w
przemyśle pieczarkarskim zostały opublikowane w magazynie
’Pieczarki’ (dr J. Szumigaj-Tarnow, M. Sc. Zbigniew Uliński and
Dr M. Lewandowski. (2014) Terminarz ochrony pieczarki na
lata 2014-2015. Pieczarki 2, pp. 10-18).
Zrównoważone stosowanie pestycydów
Dyrektywa 2009/128/EC Parlamentu Europejskiego i Komisji
Unii Europejskiej z dnia 21 października 2009 ustanowiła
program ramowy dla działań wspólnotowych pomocny w
zrównoważonym stosowaniu środków ochrony roślin (w
tym środków biobójczych). Jest ona najczęściej nazywana
„Dyrektywą o zrównoważonym stosowaniu”. Zgodnie z
artykułem 14 tej dyrektywy kraje członkowskie Unii Europejskiej
powinny podjąć wszelkie konieczne kroki zmierzające do
promowania wszędzie tam, gdzie jest to możliwe w pierwszym
rzędzie nie chemicznych metod ochrony roślin. Oznacza to, że
stosujący pestycydy wybiorą spośród wszystkich dostępnych
metod zwalczania danej choroby takie praktyki i produkty, w
których możliwie ograniczony został stopień ryzyka dla zdrowia
ludzkiego i środowiska naturalnego. Ochrona roślin z niskim
udziałem pestycydów zakłada zintegrowaną ochronę plonów
i stosowanie środków biobójczych. Kraje członkowskie Unii
Europejskiej powinny opisać w Narodowym Planie Działania, jak
zagwarantują wdrożenie ogólnych zasad zintegrowanej ochrony
plonów opisane w aneksie III przez wszystkich producentów
na skalę handlową od 1 stycznia 2014.
Bezpieczeństwo zdrowotne przy pracy
Kontakt i stosowanie pestycydów (w tym biocydów) wymaga
ustalenia minimalnych wymogów w zakresie bezpieczeństwa
zdrowotnego w miejscu pracy, które obejmą ryzyko związane
z ekspozycją pracowników na działanie tego typu produktów,
jak również szczególne kroki zapobiegawcze, które pomogą
je zniwelować. Kroki takie zostały już opisane w Dyrektywie
Rady Europejskiej 98/24/EC z dnia 7 kwietnia 1998 dotyczącej
ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników w związku
ze stosowaniem środków chemicznych podczas pracy oraz
dyrektywie 2004/37/EC Parlamentu Europejskiego i Komisji
Unii Europejskiej z dnia 29 kwietnia 2004 dotyczącej ochrony
pracowników przed ryzykiem kontaktu z substancjami
rakotwórczymi lub mutagennymi. Poszczególne kraje
członkowskie Unii mają własne przepisy krajowe dotyczące
ograniczania substancji szkodliwych dla zdrowia pracowników.
Oznakowanie produktu dostarczy wskazówek, jak stosować
środek dezynfekcyjny bez szkodzenia sobie, innym czy
przyrodzie oraz określi, czy podczas jego stosowania konieczna
będzie odzież ochronna lub dodatkowy sprzęt.
COSHH
W Zjednoczonym Królestwie Regulacja o Kontroli Substancji
Szkodliwych dla Ludzkiego Zdrowia (Control of Substances
Hazardous to Health (COSHH) Regulations) zawiera wytyczne
dotyczące redukowania ryzyka związanego ze stosowaniem
środków odkażających podczas pracy. Szóste wydanie kodeksu
postępowania zostało zaktualizowane w 2013 roku i jest
dostępne do pobrania ze strony:
http://books.hse.gov.uk/hse/public/saleproduct.jsf?catalogue
Code=9780717665822.
Wszystkie środki dezynfekujące opisane w niniejszej broszurze
i inne, które także można stosować przy produkcji żywności
podlegają kontroli zawartych tam przepisów. Należy zawsze
czytać:
• Oznakowanie produktu.
• Informacje na ulotce informacyjnej na temat bezpieczeństwia
produktu lub materiału
Informacje te można też uzyskać jako pliki do pobrania od
producenta. Dostarczają one niezbędnych wskazówek na
temat odzieży ochronnej i możliwych zastosowań w produkcji
rolniczej. Pobranie ulotki informacyjnej z danymi na temat
bezpieczeństwa stanowi wymóg w ocenie COSHH.
Utylizacja roztworów preparatów
dezynfekcyjnych po ich zastosowaniu
Utylizacja odpadów po środkach dezynfekujących podlega
ścisłym uregulowaniom. Potrzebę utylizacji można zredukować
lub wyeliminować poprzez przygotowanie takiej ilości
roztworu preparatu odkażającego, jaka jest realnie potrzebna.
Rozpuszczony preparat można zastosować ponownie do celów
drugorzędowych, np. spłukania mniej krytycznych powierzchni
podlegających odkażeniu.
Utylizacja zużytych środków odkażających niesie ze sobą
ryzyko dla środowiska. Są one zaklasyfikowane jako ściek
poprzemysłowy i ich usunięcie z terenu zakładu może
wymagać zgody odpowiednich władz. Oznakowanie produktu
określa bezpieczne metody utylizacji resztek preparatów
dezynfekcyjnych oraz pozostałych po nich opakowań.
Dalsze informacje
Broszury informacyjne MushTV
chronionych uprawach roślin ozdobnych
02/15; Zapobieganie wirusowi brązowienia kapelusza pieczarki
wywołanej przez wirus X)
10/08; Rozpoznanie i zwalczanie daktylium w uprawie
pieczarkach
03/15; Zielone pleśnie Trichoderma aggressivum w podłożu
fazy III luzem
09/08; Rozpoznanie i zwalczanie suchej zgnilizny w uprawie
pieczarek
04/15; Choroby grzybowe pieczarek i ich zwalczanie
HDC Broszury informacyjne i publikacje
03/14; Zastosowanie chemicznych środków odkażających w
HDC Podsumowania i raporty dla
producentów pieczarek
Do znalezienia na stronie internetowej HDC (www.hdc.org.uk)
kopie M 57 i informacje o projekcie MushTV
Podziękowania
W tym miejscu składamy podziękowania dla Roba Maasa, Guya
Claessensa, Briana O’Reillyiego i Dermota Callaghana za ich
pomocne uwagi podczas przygotowywania niniejszej broszury.
Prawa autorskie do zdjęć
djęcia użyczone dzięki uprzejmości i chronione prawem
autorskim C4C Holding.
Izba Rozwoju Rolnictwa i Ogrodnictwa (Agriculture and Horticulture Development Board)
działająca poprzez oddział HDC dokłada wszelkich starań, aby informacje zawarte w tym
dokumencie były dokładne w momencie oddania ich do druku, nie udziela ona jednak
w tej kwestii żadnej gwarancji i do maksymalnej granicy dopuszczalnej prawem nie
przejmuje odpowiedzialności za straty, szkody czy też wypadki spowodowane (łącznie
z powstałymi wskutek zaniedbania) których doznano bezpośrednio lub pośrednio w
związku z informacjami i opiniami podanymi lub pominiętymi w niniejszym dokumencie.
© Izba Rozwoju Rolnictwa i Ogrodnictwa 2015. Żadna z części niniejszej publikacji nie
może być powielana w jakiejkolwiek formie materialnej (w tym także kopiowana ani
przechowywana w jakiejkolwiek postaci na nośniku elektronicznym) ani też kopiowana,
adaptowana, publikowana ani rozpowszechniana (w formie fizycznej, elektronicznej
ani żadnej innej) bez uzyskania uprzednio pisemnej zgody Izby Rozwoju Rolnictwa
i Ogrodnictwa. Dopuszczalne jest jedynie reprodukowanie zawartych tutaj informacji
w ich oryginalnej formie w celu solidnego posłużenia się nimi, z podaniem jako źródła
informacji Izby Rozwoju Rolnictwa i Ogrodnictwa lub zgodnie z przepisami ustawy o
prawie autorskim i patentowym 1988. Wszystkie prawa zastrzeżone.
Contact us
Project Co-ordinator
Dr. Helen Grogan
Teagasc, Ashtown Research Centre,
Dublin 15, Ireland
Tel: 00 353 1 8059780
Email: [email protected]
Communications Co-ordinator
Ruth Ashfield
HDC, Stoneleigh Park, Warwickshire, UK
Tel: 00 44 (0) 247 647 8663
Email: [email protected]
For more information visit
www.mushtv.eu