D - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Lublinie

Sygn. akt II Ca 478/15
POSTANOWIENIE
Dnia 28 stycznia 2016 roku
Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy
w składzie:
Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Andrzej Mikołajewski (spr.)
Sędziowie: Sędzia Sądu Okręgowego Anna Ścioch-Kozak
Sędzia Sądu Rejonowego Joanna Misztal-Konecka (del.)
Protokolant Jolanta Jaworska
po rozpoznaniu w dniu 14 stycznia 2016 roku w Lublinie na rozprawie
sprawy z wniosku J. M. (1)
z udziałem M. M. (1)
o podział majątku wspólnego
na skutek apelacji wnioskodawcy od postanowienia Sądu Rejonowego w Radzyniu Podlaskim z dnia 18 marca 2015
roku, sygn. akt I Ns 357/13
postanawia:
I. zmienić zaskarżone postanowienie w pkt IV. w ten sposób, że zasądzoną od M. M. (1) na rzecz J. M. (1) tytułem
rozliczenia nakładów i wydatków kwotę 4.988 zł (cztery tysiące dziewięćset osiemdziesiąt osiem złotych), płatną w
terminie miesiąca od dnia uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w
płatności, podwyższyć do kwoty 6.210,16 zł (sześć tysięcy dwieście dziesięć złotych i szesnaście groszy), płatnej w
terminie do dnia 28 lutego 2016 roku, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminu płatności;
II. oddalić apelację w pozostałej części;
III. zasądzić od M. M. (1) na rzecz J. M. (1) tytułem rozliczenia spłaconego kredytu kwotę 2.836,62 zł (dwa tysiące
osiemset trzydzieści sześć złotych i sześćdziesiąt dwa grosze);
IV. oddalić wniosek J. M. (1) o zasądzenie od M. M. (1) na jego rzecz tytułem rozliczenia spłaconego kredytu kwoty
325 zł (trzysta dwadzieścia pięć złotych);
V. oddalić wnioski wnioskodawcy i uczestniczki o zasądzenie na ich rzecz zwrotu kosztów postępowania
odwoławczego.
Anna Ścioch-Kozak Andrzej Mikołajewski Joanna Misztal-Konecka
Sygn. akt II Ca 478/15
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 18 marca 2015 roku Sąd Rejonowy w Radzyniu Podlaskim:
I. ustalił, że w skład majątku wspólnego wnioskodawcy J. M. (1) i uczestniczki M. M. (1) wchodzą:
1. lodówka wartości 450 zł,
2. kuchenka wartości 100 zł,
3. telewizor wartości 150 zł,
4. dywan wartości 50 zł,
5. podkaszarka wartości 50 zł,
6. mikrofalówka wartości 100 zł,
7. opiekacz wartości 50 zł,
8. łóżko z materacem wartości 700 zł,
9. 2 szafki nocne łącznej wartości 250 zł,
10. laptop wartości 450 zł,
11. odkurzacz wartości 50 zł,
12. waga łazienkowa wartości 30 zł,
13. spawarka wartości 450 zł,
14. 3 wiertarki wartości łącznej 400 zł,
15. 2 fleksy wartości łącznej 100 zł,
16. butla gazowa wartości 50 zł,
17. odkurzacz samochodowy wartości 50 zł,
18. kosiarka wartości 400 zł,
19. meble ogrodowe wartości 350 zł,
20. rower wartości 150 zł,
21. bagażnik samochodowy wartości 350 zł,
22. antena samochodowa do odbioru tv satelitarnej wartości 50 zł,
23. maszynka do mielenia mięsa wartości 100 zł,
24. sztućce wartości 30 zł,
25. meble wypoczynkowe wartości 400 zł,
26. drukarka wartości 80 zł,
27. mop parowy wartości 50 zł,
28. żelazko wartości 50 zł,
29. pralka wartości 150 zł,
30. szafka łazienkowa wartości 100 zł,
31. pościel wartości 50 zł,
32. łóżko do masażu wartości 200 zł,
33. komplet kluczy wartości 50 zł,
34. zmywarka wartości 400 zł,
35. nieruchomość gruntowa położona w miejscowości P., oznaczona jako działka nr (...) o powierzchni 0,08013 ha,
dla której w Sądzie Rejonowym w Radzyniu Podlaskim prowadzona jest księga wieczysta nr (...), zabudowana domem
mieszkalnym wartości 364000 zł,
II. dokonał podziału majątku wspólnego wnioskodawcy J. M. (1) i M. M. (1) w ten sposób, że:
a) opisane wyżej w pkt I. l, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 34 składniki majątku wspólnego
przyznał wnioskodawcy J. M. (1),
b) opisane wyżej w pkt I. 2, 3, 4, 5, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33 składniki majątku wspólnego przyznał
uczestniczce postępowania M. M. (1),
c) zarządził sprzedaż nieruchomości opisanej w pkt I. 35 stosownie do przepisów Kodeksu postępowania cywilnego i
określił, że suma uzyskana z jej sprzedaży, po pomniejszeniu o nieuiszczone koszty egzekucyjne należne komornikowi
sądowemu oraz po zwróceniu poniesionych przez wnioskodawcę i uczestniczkę postępowania kosztów egzekucyjnych,
będzie podlegała podziałowi po ½ części między wnioskodawcę i uczestniczkę;
III. zasądził od wnioskodawcy J. M. (1) na rzecz uczestniczki M. M. (1) kwotę 1560 zł tytułem dopłaty, płatną w terminie
l miesiąca od uprawomocnienia się niniejszego postanowienia, z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w
płatności;
IV. zasądził od uczestniczki M. M. (1) na rzecz wnioskodawcy J. M. (1) kwotę 4988 zł tytułem rozliczenia nakładów
wnioskodawcy i uczestniczki na majątek wspólny, płatną w terminie l miesiąca od uprawomocnienia się niniejszego
postanowienia, z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności;
V. nakazał wnioskodawcy i uczestniczce wzajemne wydanie przyznanych im ruchomości;
VI. obciążył wnioskodawcę i uczestniczkę kosztami postępowania stosownie do ich udziału w sprawie;
VII. nieuiszczoną przez M. M. (1) część kosztów opinii biegłego w kwocie 940 zł przejął na Skarbu Państwa;
VIII. nakazał ściągnąć od uczestniczki M. M. (1) na rzecz Skarbu Państwa – kasa tut. Sądu kwotę 500 zł tytułem
częściowych kosztów opinii biegłego.
Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:
Wnioskodawca J. M. (1) i uczestniczka M. M. (1) zawarli związek małżeński w dniu 23 lutego 1995 roku. Nie zawierali
umów majątkowych małżeńskich. Małżeństwo stron zostało rozwiązane przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego w
Lublinie z dnia 15 października 2012 roku, sygn. akt III C 531/12, który uprawomocnił się w dniu 6 listopada 2012 roku.
W czasie trwania wspólności majątkowej, w dniu 13 maja 1998 roku strony nabyły nieruchomość położoną w P.,
stanowiącą działkę gruntu nr (...) o powierzchni 0,0813 ha, objętą księgą wieczystą nr (...). Na nieruchomości
wybudowały dom jednorodzinny. Nieruchomość ta jest warta 364000 zł. Jest ona obciążona hipoteką w celu
zabezpieczenia wierzytelności wynikających z umowy kredytu z dnia 1 sierpnia 2008 roku.
Ponadto w czasie trwania wspólności majątkowej uczestnicy nabyli ruchomości wskazane w sentencji postanowienia,
o wartości tam podanej. Byli też właścicielami dwóch samochodów: P. (...) i V. (...), którymi podzielili się w dniu 27
stycznia 2013 roku.
W wyroku rozwodowym ustalono sposób korzystania ze wspólnego domu stron w ten sposób, że przydzielono do
wyłącznego korzystania wnioskodawcy J. M. (1) pokój o powierzchni 14 m2, znajdujący się na I piętrze domu.
Wnioskodawca, który pracuje jako kierowca, przebywał w domu głównie w weekendy. Po ustaniu wspólności
majątkowej małżeńskiej wnioskodawca J. M. (1) spłacał raty kredytu hipotecznego. W okresie od ustania wspólności
do dnia zamknięcia rozprawy uiścił z tego tytułu kwotę 22070 zł.
Uczestniczka M. M. (1) w tym czasie ponosiła koszty utrzymania domu, takie jak: opłata za energię elektryczną, wodę,
wywóz śmieci, podatek od nieruchomości, zakup opału, koszt remontu i wymiany pieca oraz konserwacji komina, w
łącznej wysokości 10.926,52 zł. Spłaciła też kredyt konsumpcyjny zaciągnięty przez strony w czasie trwania wspólności
majątkowej, uiszczając kwotę 1.077,49 zł. Spłaciła również trzy raty ubezpieczenia wnioskodawcy w kwocie 59,97 zł.
Sąd Rejonowy wskazał, na podstawie jakich dowodów ustalił powyższy stan faktyczny.
Sąd Rejonowy podkreślił, że autentyczność dokumentów nie była w sprawie kwestionowana. Sąd Rejonowy podzielił
również opinię biegłego R. Z., uznając ją za rzetelną. Sąd Rejonowy dał wiarę zeznaniom świadków J. M. (2) i I. K. w
części dotyczącej sposobu korzystania przez wnioskodawcę z nieruchomości. Zeznania te wzajemnie się potwierdzały
i korespondowały z zeznaniami uczestniczki postępowania. Na podstawie zeznań uczestniczki i świadka J. M. (2) Sąd
Rejonowy uznał, że komputer nie wchodzi w skład majątku wspólnego stron, gdyż był prezentem dla J. M. (2) z okazji
komunii.
Sąd Rejonowy przywołał przepisy dotyczące podziału majątku wspólnego (art. 46 k.r.io., art. 1035 k.c., art. 211 k.c., art.
212 k.c.) oraz przepis art. 45 § 1 k.r.io. w zakresie poczynionych nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny.
Sąd Rejonowy wskazał, że w myśl art. 567 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 684 k.p.c. ustalił skład i wartość składników
majątku wspólnego.
Co do zgłoszonych do podziału składników majątkowych w postaci świec żarowych i felg aluminiowych, Sąd pierwszej
instancji uznał, iż nie zostało udowodnione, aby stanowiły one odrębne ruchomości a nie części składowe pojazdów,
którymi strony już się podzieliły. Ponieważ nie zostało udowodnione, gdzie znajdują się dysk komputerowy i piła, Sąd
Rejonowy uznał, iż brak jest podstaw do zaliczenia ich w skład majątku wspólnego. Wbudowane meble kuchenne
stanowią zaś część składową nieruchomości.
Dokonując podziału nieruchomości Sąd Rejonowy kierował się zgodnym wnioskiem stron w tej kwestii i zarządził
sprzedaż nieruchomości stosownie do przepisów Kodeksu postępowania cywilnego i podział uzyskanej po sprzedaży
sumy pomiędzy wnioskodawcę i uczestniczkę po połowie.
Dokonując podziału ruchomości Sąd Rejonowy kierował się częściowo wnioskami stron oraz w części dotyczącej
rzeczy, co do których stanowisko stron nie było zgodne, własnym uznaniem, przyjmując, że rzeczy te posiadają
realną wartość i przyznanie ich stronie nie stanowi jej pokrzywdzenia. Różnicę wynikającą z podziału ruchomości Sąd
Rejonowy zasądził jako dopłatę.
Sąd Rejonowy uznał za wydatek podlegający rozliczeniu przy podziale majątku wspólnego spłatę przez wnioskodawcę
J. M. (1) kredytu hipotecznego od dnia ustania wspólności ustawowej w kwocie 22070 zł i stwierdził, że z tego tytułu
uczestniczka powinna zwrócić wnioskodawcy połowy tej kwoty, tj. 11035 zł.
Sąd pierwszej instancji uznał również za zasadne roszczenia uczestniczki rozliczenia poniesionych przez nią kosztów
związanych z utrzymaniem wspólnej nieruchomości. Małżonkowie po ustaniu wspólności majątkowej ponoszą ciężary
i wydatki związane z rzeczą wspólną. Chodzi tu o wszelkiego rodzaju wydatki, zarówno nakłady konieczne związane
z normalną eksploatacją rzeczy jak i inne nakłady oraz obciążenia. Zasadne było to tym bardziej, że wnioskodawca
J. M. (1) korzystał ze wspólnej nieruchomości. Wydatki na energię elektryczną, wodę, wywóz śmieci są koniecznymi
wydatkami związanymi z normalną eksploatacją nieruchomości. W polskich warunkach atmosferycznych zakup
opału także jest związany z normalną eksploatacją nieruchomości. Wydatki na remont pieca i jego wymianę Sąd
Rejonowy zakwalifikował jako konieczne i uzasadnione. Z tego tytułu Sąd Rejonowy przyjął za zasadny zwrot przez
wnioskodawcę uczestniczce połowy wskazanych wyżej wydatków, tj. kwoty 5463,26 zł.
Sąd pierwszej instancji uznał również, że wnioskodawca powinien zwrócić uczestniczce połowę kwoty 1.077,49 zł,
wydatkowanej przez nią z majątku osobistego na spłatę wspólnego kredytu konsumpcyjnego, tj. kwotę 538,74 zł i
połowę wydatków na spłatę 3 rat ubezpieczenia wnioskodawcy w kwocie 59,97 zł.
Ponieważ uczestniczka powinna zwrócić wnioskodawcy kwotę 11035 zł, a wnioskodawca powinien zwrócić
uczestniczce kwotę 6046,96 zł, Sąd Rejonowy zasądził od M. M. (1) na rzecz J. M. (1) różnicę, tj. kwotę 4988 zł.
Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania Sąd Rejonowy uzasadnił art. 520 § 1 k.p.c.
*
Apelację od tego postanowienia wniósł wnioskodawca J. M. (1), zaskarżając je w części dotyczącej rozliczenia nakładów
i wydatków na majątek wspólny (pkt IV. sentencji), tj. oddalającej żądanie wnioskodawcy zasądzenia od uczestniczki
na jego rzecz kwoty ponad 4988 zł.
Skarżący zarzucił zaskarżonemu postanowieniu naruszenie przepisu prawa materialnego, a mianowicie art. 45
§ l k.r.io. poprzez jego błędną wykładnię i nieprawidłowe zastosowanie, polegające na rozliczeniu w niniejszym
postępowaniu wydatków, jakie uczestniczka poniosła na koszt energii elektrycznej, wody, wywozu śmieci, zakupu
opału, remontu pieca i jego wymiany, podczas gdy przepis ten odnosi się jedynie do niezbędnych kosztów utrzymania
rzeczy wspólnej, natomiast wydatki związane z faktycznym korzystaniem z lokalu i służące zaspokojeniu potrzeb
wyłącznie jednego z małżonków nie podlegają rozliczeniu na jego podstawie.
Wnioskodawca wniósł o zmianę orzeczenia w zaskarżonej części poprzez zasądzenie od uczestniczki na rzecz
wnioskodawcy kwoty 10451,10 zł tytułem rozliczenia wydatków wnioskodawcy i uczestniczki na majątek wspólny, a
także o zasądzenie od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy zwrotu kosztów postępowania za drugą instancję według
norm przepisanych.
W toku postępowania odwoławczego wnioskodawca zgłosił również żądanie zasądzenia na jego rzecz od uczestniczki
kwot 2.555,81 zł i 605,81 zł tytułem połowy rat kredytu hipotecznego spłaconych przez wnioskodawcę po zamknięciu
rozprawy przez Sąd pierwszej instancji.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja wnioskodawcy jest częściowo zasadna.
Ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego należy uzupełnić w ten sposób, że:
1. na podstawie zeznań wnioskodawcy (k. 356) i uczestniczki (k. 355v) ustalić, że od marca 2013 roku wnioskodawca
nie przebywa na nieruchomości stanowiącej składnik ich majątku wspólnego,
2. wnioskodawca z tytułu kolejnych rat kredytu hipotecznego w okresie od marca 2015 roku do września 2015 roku
uiścił łącznie kwotę 4461,62 zł (k. 338-344), zaś za okres października i listopada 2015 roku – 1211,62 zł (k. 353-354).
Powyższe fakty nie były kwestionowane przez wnioskodawcę i uczestniczkę, w szczególności uczestniczka przyznała,
że od marca 2013 roku wnioskodawca nie pojawił się na wspólnej nieruchomości.
W pozostałym zakresie Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne i ocenił dowody zgodnie z dyspozycją
art. 233 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy przyjmuje te ustalenia za własne.
W granicach zaskarżenia należy przyznać skarżącemu częściowo rację co do podstawy materialnej roszczeń
zgłoszonych przez uczestniczkę w niniejszym postępowaniu.
W myśl art. 1035 k.c. w zw. z art. 46 k.r.io. od chwili ustania wspólności ustawowej stosuje się odpowiednio przepisy
o współwłasności w częściach ułamkowych, a więc i przepis art. 207 k.c., zgodnie z którym pożytki i inne przychody
z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów, w takim samym stosunku
współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną.
Na tej podstawie należało przyjąć, że wnioskodawca i uczestniczka powinni po połowie ponosić wydatki i ciężary, ale
tylko te związane z nieruchomością wspólną, do których należy zaliczyć m. in. nakłady konieczne na rzecz, podatki
obciążające nieruchomość, koszty jej utrzymania w stanie niepogorszonym. Inne wydatki strony powinny ponosić
wspólnie tylko wówczas, gdy oboje korzystali z nieruchomości. W szczególności dotyczy to różnego rodzaju opłat za
media (np. wodę, energię elektryczną, wywóz śmieci itp.).
W ocenie Sądu Okręgowego prawidłowo natomiast Sąd Rejonowy przyjął, że wydatki związane z ogrzewaniem
domu (zakupem opału) – za cały okres, konserwacją urządzeń grzewczych i kominów oraz wymianą kotła powinny
ponieść strony po połowie. Tego rodzaju wydatki są związane z koniecznością utrzymania budynku w należytym
stanie i zabezpieczenia go przed wilgocią, a przede wszystkim przed zamarznięciem instalacji c.o. i wody w sezonie
zimowym. Nakład na nieruchomość w postaci wymiany kotła ma również przełożenie na wartość nieruchomości,
bowiem potencjalny nabywca płacąc cenę za nieruchomość uwzględni to, że niedawno został wymieniony kocioł.
Tym samym skoro wnioskodawca i uczestniczka mają po połowie podzielić się pieniędzmi uzyskanymi ze sprzedaży
licytacyjnej nieruchomości, wnioskodawca powinien partycypować w połowie odpowiadającej jego udziałowi w
majątku wspólnym w kosztach koniecznego utrzymania nieruchomości w należytym stanie i niezbędnego remontu
instalacji grzewczej.
Kierując się powyższymi wskazaniami Sąd Okręgowy przyjął, że uczestniczka może domagać się od wnioskodawcy
połowy:
a) uiszczonych podatków od nieruchomości w łącznej kwocie 180 zł (k. 59-61 i k. 267-268),
b) kosztów wody zużytej w okresie, kiedy wnioskodawca jeszcze korzystał z nieruchomości – kwota 97,63 zł (k. 67-68),
c) kosztów wywozu śmieci za okres, kiedy wnioskodawca jeszcze korzystał z nieruchomości – dwie kwoty po 57,18
zł (k. 69, 70),
d) kosztów energii elektrycznej zużytej w okresie, kiedy wnioskodawca jeszcze korzystał z nieruchomości – 362,10
zł i 192,30 (k. 92, 93),
e) kosztów opału w kwotach 340 zł, 545,19 zł, 435 zł, 447,20 zł, 680,18 zł, 148,80 zł, 216 zł, 340 zł, 638 zł (k. 82, 83,
84, 85, 263, 264, 265, 276, 277),
f) kosztów czyszczenia przewodów kominowych – 60 zł (k. 98) i przeglądu kominiarskiego – 40 zł (k. 266), kosztów
koniecznych napraw – 48,60 zł (k. 99), kosztu zakupu nowego kotła – 3.490 zł (k. 100) i dodatkowych kosztów
związanych z jego wymianą – 76,91 zł (k. 101).
Łącznie suma kwot podlegających temu rozliczeniu wynosi 8.452,27 zł, a zatem uczestniczce należy się od
wnioskodawcy kwota 4.226,13 zł.
Wprawdzie kompensowanie wzajemnych należności stron z tytułu roszczeń dodatkowych nie jest praktyką
prawidłową, ale wobec tego, że tak uczynił Sąd pierwszej instancji, a wnioskodawca zaskarżył to rozstrzygnięcie jedynie
częściowo, Sąd Okręgowy uznał, że należało zmienić punkt IV. zaskarżonego postanowienia w ten sposób, że:
a) niekwestionowaną kwotę roszczenia wnioskodawcy z tytułu spłaty rat kredytu hipotecznego 11.035 zł pomniejszyć o
kwoty niekwestionowanych roszczeń uczestniczki z tytułu spłaty kredytu konsumpcyjnego (538,74 zł) i z tytułu spłaty
rat ubezpieczenia (59,97 zł),
b) od uzyskanej w ten sposób różnicy 10.436,29 zł odjąć kwotę 4.226,13 zł wyżej ustalonych co do wysokości
roszczeń, co ostatecznie dało kwotę 6.210,16 zł, którą należało zasądzić od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy z tytułu
rozliczenia nakładów i wydatków.
Zmiana kwoty rozliczenia tych roszczeń dodatkowych nie jest znaczna, a zatem na podstawie art. 320 k.p.c. w zw.
z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy nie zmienił wyznaczonego terminu jej płatności (miesiąc od uprawomocnienia się
postanowienia, z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminu płatności), oznaczając jedynie ten termin datą.
Dalej idącą apelację wnioskodawcy z podanych wyżej przyczyn należało uznać za niezasadną.
Na podstawie art. 45 § 1 k.r.io. oraz art. 383 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy dodatkowo uwzględnił
roszczenie wnioskodawcy z tytułu spłaconych długów (rat kredytu hipotecznego) po zamknięciu rozprawy przed
Sądem pierwszej instancji, w kwocie odpowiadającej połowie wykazanych kwot spłaconych rat (por. postanowienie
składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 1978 roku, III CRN 194/78, OSNC 1979/11/207). Zauważyć
należy jedynie, że wnioskodawca błędnie wyliczył należną kwotę w piśmie z dnia 23 września 2015 roku (k. 337) i z
tego względu Sąd Okręgowy oddalił dalej idące roszczenie.
Apelacja wnioskodawcy została uwzględniona jedynie częściowo, toteż Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do
odstąpienia od zasady, iż każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie (art. 520
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.) i oddalił wnioski obu stron o zasądzenie zwrotu kosztów
postępowania odwoławczego.
Z tych względów na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. i art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak
w sentencji postanowienia.