docmiędzynarodowy standard rewizji finansowej 620 korzystanie z
download 
Reklamacja Transkrypt
międzynarodowy standard rewizji finansowej 620 korzystanie z
KORZYSTANIE Z WYNIKÓW PRACY EKSPERTA POWO£ANEGO PRZEZ BIEG£EGO REWIDENTA MIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 620 KORZYSTANIE Z WYNIKÓW PRACY EKSPERTA POWO£ANEGO PRZEZ BIEG£EGO REWIDENTA (Stosuje siê przy badaniu sprawozdañ finansowych sporz¹dzonych za okresy rozpoczynaj¹ce siê 15 grudnia 2009 r. i póŸniej) SPIS TREŒCI Paragraf Wprowadzenie Zakres standardu ........................................................................................ 1-2 Odpowiedzialnoœæ bieg³ego rewidenta za opiniê z badania ....................... 3 Data wejœcia w ¿ycie .................................................................................. 4 Cele ........................................................................................................... 5 Definicje .................................................................................................... 6 Wymogi Ustalenie potrzeby powo³ania przez bieg³ego rewidenta eksperta ............. 7 Rodzaj, czas przeprowadzenia i zakres procedur badania .......................... 8 Kompetencje, umiejêtnoœci i obiektywizm eksperta powo³ywanego przez bieg³ego rewidenta .................................................................... 9 Poznanie dziedziny wiedzy eksperta powo³ywanego przez bieg³ego rewidenta ............................................................................................ 10 Porozumienie z ekspertem powo³anym przez bieg³ego rewidenta ............. 11 Ocena odpowiednioœci pracy wykonanej przez eksperta powo³ywanego przez bieg³ego rewidenta .................................................................... 12-13 Nawi¹zanie w sprawozdaniu bieg³ego rewidenta do wyników pracy powo³anego przez niego eksperta ........................................................ 14-15 Zastosowania i inne materia³y objaœniaj¹ce Definicja eksperta powo³ywanego przez bieg³ego rewidenta .................... A1-A3 Ustalenie potrzeby powo³ania przez bieg³ego rewidenta eksperta .............. A4-A9 Rodzaj, czas przeprowadzenia i zakres procedur badania .......................... A10-A13 Kompetencje, umiejêtnoœci i obiektywizm eksperta powo³ywanego przez bieg³ego rewidenta .................................................................... A14-A20 MSRF 620 123 KORZYSTANIE Z WYNIKÓW PRACY EKSPERTA POWO£ANEGO PRZEZ BIEG£EGO REWIDENTA Poznanie dziedziny wiedzy eksperta powo³ywanego przez bieg³ego rewidenta ............................................................................................. A21-A22 Porozumienie z ekspertem powo³ywanym przez bieg³ego rewidenta ........ A23-A31 Ocena odpowiednioœci pracy wykonanej przez eksperta powo³ywanego przez bieg³ego rewidenta .................................................................... A32-A40 Nawi¹zanie w sprawozdaniu bieg³ego rewidenta do wyników pracy powo³ywanego przez niego eksperta ................................................... A41-A42 Za³¹cznik: Wskazówki dotycz¹ce porozumienia pomiêdzy bieg³ym rewidentem a zewnêtrznym ekspertem powo³ywanym przez niego Miêdzynarodowy Standard Rewizji Finansowej (MSRF) 620 „Korzystanie z wyników pracy eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta” nale¿y odczytywaæ w powi¹zaniu z MSRF 200 „Ogólne cele niezale¿nego bieg³ego rewidenta oraz przeprowadzanie badania zgodnie z Miêdzynarodowymi Standardami Rewizji Finansowej”. 124 MSRF 620 KORZYSTANIE Z WYNIKÓW PRACY EKSPERTA POWO£ANEGO PRZEZ BIEG£EGO REWIDENTA Wprowadzenie Zakres standardu 1. Przedmiotem niniejszego Miêdzynarodowego Standardu Rewizji Finansowej (MSRF) jest odpowiedzialnoœæ bieg³ego rewidenta za wyniki pracy osoby lub organizacji posiadaj¹cej wiedzê z dziedziny innej ni¿ rachunkowoœæ lub rewizja finansowa, w przypadku, gdy wyniki tej pracy wykorzystuje siê jako pomoc dla bieg³ego rewidenta przy uzyskaniu wystarczaj¹cych i odpowiednich dowodów badania. 2. Niniejszego standardu nie stosuje siê: (a) Gdy w sk³ad zespo³u wykonuj¹cego badanie wchodzi osoba posiadaj¹ca wiedzê w zakresie specjalistycznej dziedziny rachunkowoœci lub rewizji finansowej lub zespó³ konsultuje siê z tak¹ osob¹ lub organizacj¹, czego dotyczy MSRF 2201. (b) Gdy bieg³y rewident wykorzystuje wyniki pracy osoby lub organizacji posiadaj¹cej wiedzê z dziedziny innej ni¿ rachunkowoœæ lub rewizja finansowa, ale wyniki tej pracy jednostka wykorzysta³a jako pomoc przy sporz¹dzaniu przez ni¹ sprawozdañ finansowych (ekspert powo³any przez kierownictwo) czego dotyczy MSRF 5002. Odpowiedzialnoœæ bieg³ego rewidenta za opiniê z badania 3. Bieg³y rewident ponosi wy³¹czn¹ odpowiedzialnoœæ za wyra¿on¹ opiniê z badania; odpowiedzialnoœci tej nie ogranicza fakt korzystania przez niego z wyników pracy eksperta powo³ywanego przez bieg³ego rewidenta. Tym niemniej, je¿eli bieg³y rewident korzystaj¹cy z wyników pracy eksperta powo³ywanego przez siebie zgodnie z niniejszym standardem stwierdzi, ¿e wyniki pracy tego eksperta odpowiadaj¹ jego celom, to mo¿e on przyj¹æ ustalenia lub wnioski, wynikaj¹ce z dziedziny wiedzy eksperta, jako odpowiednie dowody badania. Data wejœcia w ¿ycie 4. Niniejszy standard stosuje siê przy badaniu sprawozdañ finansowych sporz¹dzonych za okresy rozpoczynaj¹ce siê 15 grudnia 2009 r. i póŸniej. Cele 5. Celem bieg³ego rewidenta jest ustalenie: (a) 1 2 Czy nale¿y skorzystaæ z pracy eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta oraz MSRF 220 „Zapewnienie jakoœci badania sprawozdañ finansowych”, paragrafy A10, A20-A22. MSRF 500 „Dowody badania”, paragrafy A34-A48. MSRF 620 125 KORZYSTANIE Z WYNIKÓW PRACY EKSPERTA POWO£ANEGO PRZEZ BIEG£EGO REWIDENTA (b) W przypadku korzystania z wyników pracy eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta – czy wyniki tej pracy odpowiadaj¹ celom bieg³ego rewidenta. Definicje 6. Na potrzeby niniejszego standardu poni¿sze terminy maj¹ nastêpuj¹ce znaczenie: (a) Ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta – osoba lub organizacja posiadaj¹ca wiedzê z dziedziny innej ni¿ rachunkowoœæ lub rewizja finansowa, której wyniki pracy w tej dziedzinie s¹ wykorzystywane przez bieg³ego rewidenta jako pomoc przy uzyskaniu wystarczaj¹cych i odpowiednich dowodów badania. Ekspertem powo³anym przez bieg³ego rewidenta mo¿e byæ wewnêtrzny ekspert (którym mo¿e byæ partner3, cz³onek personelu, w tym personelu zatrudnionego tymczasowo przez firmê lub firmê nale¿¹c¹ do sieci, z której wywodzi siê bieg³y rewident) lub zewnêtrzny ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta. (Zob. par. A1-A3) (b) Wiedza – umiejêtnoœci, bieg³oœæ i doœwiadczenie w okreœlonej dziedzinie. (c) Ekspert powo³any przez kierownictwo – osoba lub organizacja posiadaj¹ca wiedzê z dziedziny innej ni¿ rachunkowoœæ lub rewizja finansowa, której wyniki pracy w tej dziedzinie s¹ wykorzystywane przez jednostkê jako pomoc przy sporz¹dzaniu przez ni¹ sprawozdañ finansowych. Wymogi Ustalenie potrzeby powo³ania przez bieg³ego rewidenta eksperta 7. Je¿eli wiedza z dziedziny innej ni¿ rachunkowoœæ lub rewizja finansowa jest konieczna do uzyskania wystarczaj¹cych i odpowiednich dowodów badania, bieg³y rewident ustala, czy skorzystaæ z wyników pracy powo³anego przez siebie eksperta. (Zob. par. A4-A9) Rodzaj, czas przeprowadzenia i zakres procedur badania 8. Rodzaj, czas przeprowadzenia i zakres procedur badania stosowanych przez bieg³ego rewidenta zgodnie z wymogami paragrafów 9-13 niniejszego standardu ró¿ni¹ siê zale¿nie od okolicznoœci. Ustalaj¹c rodzaj, czas przeprowadzenia i zakres tych procedur badania bieg³y rewident bierze pod uwagê: (Zob. par. A10) (a) 3 126 Rodzaj sprawy, której dotyczy praca eksperta. Pojêcia „partner” i „firma” nale¿y odczytywaæ, tam gdzie to konieczne, jako odnosz¹ce siê do ich odpowiedników w sektorze publicznym. MSRF 620 KORZYSTANIE Z WYNIKÓW PRACY EKSPERTA POWO£ANEGO PRZEZ BIEG£EGO REWIDENTA (b) Ryzyko istotnego zniekszta³cenia sprawy, której dotyczy praca tego eksperta. (c) Znaczenie pracy tego eksperta dla badania. (d) Wiedzê i doœwiadczenie bieg³ego rewidenta dotycz¹ce pracy wczeœniej wykonanej przez tego eksperta. (e) Czy ekspert ten podlega zasadom i procedurom zapewnienia jakoœci stosowanym przez firmê bieg³ego rewidenta. (Zob. par. A11-A13) Kompetencje, umiejêtnoœci i obiektywizm eksperta powo³ywanego przez bieg³ego rewidenta 9. Bieg³y rewident ocenia, czy powo³any przez niego ekspert posiada niezbêdne dla celów bieg³ego rewidenta kompetencje, umiejêtnoœci i obiektywizm. W przypadku powo³ywania przez bieg³ego rewidenta zewnêtrznego eksperta, ocena obiektywizmu obejmuje uzyskanie informacji na temat udzia³ów i powi¹zañ, które mog¹ stwarzaæ zagro¿enie dla obiektywizmu tego eksperta. (Zob. par. A14-A20) Poznanie dziedziny wiedzy eksperta powo³ywanego przez bieg³ego rewidenta 10. Bieg³y rewident w stopniu wystarczaj¹cym poznaje dziedzinê wiedzy, w której specjalizuje siê powo³ywany przez niego ekspert, co umo¿liwia bieg³emu rewidentowi: (Zob. par. A21-A22) (a) Ustalenie rodzaju, zakresu i celów pracy tego eksperta na potrzeby bieg³ego rewidenta. (b) Ocenê odpowiednioœci wyników tej pracy do potrzeb bieg³ego rewidenta. Porozumienie z ekspertem powo³anym przez bieg³ego rewidenta 11. Bieg³y rewident uzgadnia, w miarê potrzeby na piœmie, nastêpuj¹ce sprawy z powo³anym przez siebie ekspertem: (Zob. par. A23-A26) (a) Rodzaj, zakres i cele pracy eksperta. (Zob. par. A27) (b) Odpowiedni¹ rolê i odpowiedzialnoœæ bieg³ego rewidenta i eksperta. (Zob. par. A28-A29) (c) Rodzaj, czas i zakres komunikowania siê bieg³ego rewidenta z ekspertem, w tym formê wszelkich sprawozdañ przedk³adanych przez tego eksperta. (Zob. par. A30) (d) Koniecznoœæ przestrzegania przez eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta wymogów zachowania poufnoœci informacji. (Zob. par. A31) MSRF 620 127 KORZYSTANIE Z WYNIKÓW PRACY EKSPERTA POWO£ANEGO PRZEZ BIEG£EGO REWIDENTA Ocena odpowiednioœci pracy wykonanej przez eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta 12. 13. Bieg³y rewident ocenia, czy wyniki pracy powo³ywanego przez niego eksperta odpowiadaj¹ celom bieg³ego rewidenta, w tym: (Zob. par. A32) (a) Przydatnoœæ i racjonalnoœæ ustaleñ lub wniosków eksperta oraz ich spójnoœæ z innymi dowodami badania. (Zob. par. A33-A34) (b) Je¿eli wyniki pracy eksperta opieraj¹ siê na znacz¹cych za³o¿eniach oraz zastosowaniu metod – przydatnoœæ i racjonalnoœæ tych za³o¿eñ i metod w danych okolicznoœciach. (Zob. par. A35-A37) (c) Je¿eli wyniki pracy eksperta opieraj¹ siê na danych Ÿród³owych, które s¹ znacz¹ce dla pracy eksperta – przydatnoœæ, kompletnoœæ i dok³adnoœæ tych danych. (Zob. par. A38-A39) Je¿eli bieg³y rewident stwierdzi, ¿e wyniki pracy powo³ywanego przez niego eksperta nie odpowiadaj¹ celom bieg³ego rewidenta, wówczas: (Zob. par. A40) (a) Uzgadnia z tym ekspertem rodzaj i zakres dalszej pracy, która powinna byæ wykonana przez tego eksperta. (b) Przeprowadza dodatkowe procedury badania odpowiednie do okolicznoœci. Nawi¹zanie w sprawozdaniu bieg³ego rewidenta do wyników pracy powo³anego przez niego eksperta 14. Bieg³y rewident w swoim sprawozdaniu zawieraj¹cym niezmodyfikowan¹ opiniê nie nawi¹zuje do wyników pracy powo³anego przez siebie eksperta, chyba ¿e wymaga tego prawo lub regulacja. Je¿eli prawo lub regulacja wymaga takiego nawi¹zania, bieg³y rewident zaznacza w swoim sprawozdaniu, ¿e nawi¹zanie to nie ogranicza jego odpowiedzialnoœci za wyra¿on¹ opiniê. (Zob. par. A41) 15. Je¿eli bieg³y rewident w swoim sprawozdaniu nawi¹zuje do wyników pracy powo³ywanego przez siebie eksperta, poniewa¿ nawi¹zanie to jest przydatne dla zrozumienia modyfikacji opinii bieg³ego rewidenta, bieg³y rewident zaznacza w swoim sprawozdaniu, ¿e nawi¹zanie to nie ogranicza jego odpowiedzialnoœci za tê opiniê. (Zob. par. A42) *** Zastosowania i inne materia³y objaœniaj¹ce Definicja eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta (Zob. par. 6(a)) A1. Wiedza z dziedziny innej ni¿ rachunkowoœæ lub rewizja finansowa obejmuje wiedzê dotycz¹c¹ nastêpuj¹cych zagadnieñ: ! 128 Wyceny z³o¿onych instrumentów finansowych, gruntów i budynków, budowli i maszyn, bi¿uterii, dzie³ sztuki, antyków, wartoœci niematerialMSRF 620 KORZYSTANIE Z WYNIKÓW PRACY EKSPERTA POWO£ANEGO PRZEZ BIEG£EGO REWIDENTA nych, aktywów nabytych i zobowi¹zañ zaci¹gniêtych w wyniku po³¹czeñ jednostek oraz aktywów, które utraci³y wartoœæ. 4 ! Aktuarialnego oszacowania zobowi¹zañ wynikaj¹cych z umów ubezpieczeniowych lub programów œwiadczeñ pracowniczych. ! Oszacowanie zasobów ropy naftowej i gazu. ! Wyceny zobowi¹zañ z tytu³u ochrony œrodowiska oraz kosztów rekultywacji. ! Interpretacji umów, praw i regulacji. ! Analizy z³o¿onych lub nietypowych zagadnieñ prawa podatkowego. A2. W wielu przypadkach rozró¿nienie miêdzy wiedz¹ z rachunkowoœci lub rewizji finansowej, a wiedz¹ z innej dziedziny bêdzie proste, nawet jeœli rozró¿nienie dotyczy specjalistycznego obszaru rachunkowoœci lub rewizji finansowej. Na przyk³ad osobê posiadaj¹c¹ wiedzê z zakresu metod ustalania odroczonego podatku mo¿na ³atwo odró¿niæ od eksperta z zakresu prawa podatkowego. Pierwszej z osób dla celów niniejszego standardu nie uznaje siê za eksperta, gdy¿ jej wiedza dotyczy rachunkowoœci, natomiast druga jest, w myœl niniejszego standardu, ekspertem, gdy¿ jej wiedza dotyczy prawa. Przeprowadzenie podobnego rozró¿nienia mo¿e byæ tak¿e mo¿liwe w innych przypadkach, na przyk³ad wiedzy z dziedziny ewidencji instrumentów finansowych oraz wiedzy z dziedziny z³o¿onego modelowania na potrzeby wyceny instrumentów finansowych. W pewnych jednak przypadkach, w szczególnoœci dotycz¹cych wschodz¹cych dziedzin wiedzy z rachunkowoœci lub rewizji finansowej, rozró¿nienie miêdzy specjalistyczn¹ dziedzin¹ rachunkowoœci lub rewizji finansowej, a wiedz¹ z innej dziedziny, bêdzie kwesti¹ profesjonalnego os¹du. Maj¹ce zastosowanie zasady i standardy zawodowe dotycz¹ce wymogów w zakresie edukacji i kompetencji ksiêgowych oraz bieg³ych rewidentów mog¹ pomóc bieg³emu rewidentowi w sformu³owaniu tego os¹du4. A3. Rozwa¿aj¹c sposób, w jaki na wymogi niniejszego standardu wp³ywa fakt, i¿ ekspertem powo³anym przez bieg³ego rewidenta mo¿e byæ osoba lub organizacja, niezbêdne jest kierowanie siê os¹dem. Oceniaj¹c na przyk³ad kompetencje, umiejêtnoœci i obiektywizm eksperta powo³ywanego przez bieg³ego rewidenta mo¿e siê okazaæ, ¿e ekspertem tym jest organizacja, z której us³ug bieg³y rewident wczeœniej korzysta³, ale bieg³y rewident nie ma doœwiadczenia ze wspó³pracy z indywidualnym ekspertem wyznaczonym przez tê organizacjê do danego zlecenia; mo¿e te¿ wyst¹piæ sytuacja odwrotna: bieg³y rewident mo¿e byæ zaznajomiony z prac¹ okreœlonego eksperta, ale nie z prac¹ organizacji, do której ten ekspert do³¹czy³. W ka¿dym z przypadków zarówno osobiste cechy indywidualnego eksperta, jak i cechy zarz¹dcze organizacji (takie jak system Na przyk³ad pomocny mo¿e okazaæ siê Miêdzynarodowy Standard Edukacyjny 8 „Wymogi dotycz¹ce kompetencji bieg³ych rewidentów”. MSRF 620 129 KORZYSTANIE Z WYNIKÓW PRACY EKSPERTA POWO£ANEGO PRZEZ BIEG£EGO REWIDENTA zapewnienia jakoœci wdro¿ony przez organizacjê) mog¹ mieæ znaczenie dla oceny przeprowadzanej przez bieg³ego rewidenta. Ustalenie potrzeby powo³ania przez bieg³ego rewidenta eksperta (Zob. par. 7) A4. Powo³anie przez bieg³ego rewidenta eksperta mo¿e pomóc bieg³emu rewidentowi w jednej lub kilku z poni¿szych dziedzin: ! Poznanie jednostki i jej œrodowiska, w tym jej kontroli wewnêtrznej. ! Rozpoznanie i ocena ryzyka istotnego zniekszta³cenia ! Ustalenie i zastosowanie ogólnych reakcji na ocenione ryzyko na poziomie sprawozdania finansowego. ! Zaprojektowanie i przeprowadzenie dalszych procedur badania jako reakcji na ocenione ryzyko na poziomie stwierdzenia, obejmuj¹ce testy kontroli lub procedury wiarygodnoœci. ! Ocena wystarczalnoœci i odpowiednioœci uzyskanych dowodów badania dla sformu³owania opinii o sprawozdaniach finansowych. A5. Ryzyko istotnego zniekszta³cenia mo¿e wzrosn¹æ, gdy do sporz¹dzenia sprawozdañ finansowych przez kierownictwo, nieodzowna jest wiedza z innej dziedziny ni¿ rachunkowoœæ; mo¿e to na przyk³ad wskazywaæ na z³o¿onoœæ zagadnienia lub na brak wiedzy kierownictwa z tej dziedziny. Je¿eli sporz¹dzaj¹c sprawozdania finansowe kierownictwo nie posiada koniecznej wiedzy, mo¿e ono wykorzystaæ eksperta powo³anego przez kierownictwo, aby zapobiec takiemu ryzyku. W³aœciwe kontrole, w tym kontrole wyników pracy eksperta powo³anego przez kierownictwo, je¿eli ma to miejsce, mog¹ równie¿ zmniejszyæ ryzyko istotnego zniekszta³cenia. A6. Je¿eli sporz¹dzanie sprawozdañ finansowych wymaga zastosowania wiedzy z innej dziedziny ni¿ rachunkowoœæ, bieg³y rewident, choæ posiada umiejêtnoœci z zakresu rachunkowoœci i rewizji finansowej, mo¿e nie posiadaæ niezbêdnej wiedzy do zbadania tych sprawozdañ finansowych. Wymaga siê, aby partner odpowiedzialny za badanie upewni³ siê, ¿e zespó³ wykonuj¹cy badanie oraz eksperci powo³ani przez bieg³ego rewidenta, którzy nie nale¿¹ do zespo³u, maj¹ ³¹cznie kompetencje i umiejêtnoœci odpowiednie, aby przeprowadziæ zlecenie5. Bieg³y rewident jest ponadto zobowi¹zany do oceny rodzaju, czasu przeprowadzenia i zakresu zasobów niezbêdnych do wykonania zlecenia6. Ustalenie przez bieg³ego rewidenta czy powinien skorzystaæ z wyników pracy powo³anego przez siebie eksperta, a jeœli tak, to w jakim terminie i zakresie, pomaga bieg³emu rewidentowi w sprostaniu tym wymogom. W miarê postêpu badania lub zmiany okolicznoœci, mo¿e byæ konieczna zmiana wczeœniejszej 5 6 130 MSRF 220, paragraf 14. MSRF 300 „Planowanie badania sprawozdañ finansowych”, paragraf 8 (e). MSRF 620 KORZYSTANIE Z WYNIKÓW PRACY EKSPERTA POWO£ANEGO PRZEZ BIEG£EGO REWIDENTA decyzji bieg³ego rewidenta o korzystaniu z wyników pracy powo³anego przez siebie eksperta. A7. A8. A9. 7 Bieg³y rewident, choæ nie jest ekspertem w innej dziedzinie ni¿ rachunkowoœæ lub rewizja finansowa, mo¿e – tym niemniej – poznaæ tê inn¹ dziedzinê w stopniu wystarczaj¹cym do przeprowadzenia badania bez pomocy powo³anego przez siebie eksperta. Znajomoœæ tej innej dziedziny mo¿e byæ uzyskana na przyk³ad dziêki: ! Doœwiadczeniu badania jednostek wymagaj¹cych posiadania takiej wiedzy przy sporz¹dzaniu sprawozdañ finansowych. ! Edukacji lub profesjonalnemu rozwojowi w danej dziedzinie. Mog¹ to byæ formalne kursy lub dyskusje z osobami posiadaj¹cymi wiedzê z odnoœnej dziedziny, co zwiêksza umiejêtnoœci bieg³ego rewidenta i pozwala zajmowaæ siê sprawami z innej dziedziny. Tego rodzaju dyskusje ró¿ni¹ siê od konsultacji z ekspertem powo³anym przez bieg³ego rewidenta, gdy¿ s¹ one przeprowadzane na kanwie okreœlonych okolicznoœci w³aœciwych dla danego zlecenia, kiedy to ekspertowi przedstawia siê odnoœne fakty umo¿liwiaj¹ce mu udzielenie ugruntowanej porady na temat okreœlonej sprawy7. ! Dyskusjom z bieg³ymi rewidentami, którzy przeprowadzali podobne zlecenia. W innych przypadkach bieg³y rewident mo¿e jednak ustaliæ, ¿e jest konieczne albo, ¿e chce skorzystaæ z pracy powo³anego przez siebie eksperta dla uzyskania pomocy przy zgromadzeniu wystarczaj¹cych i odpowiednich dowodów badania. Ustalaj¹c, czy skorzystaæ z pracy powo³anego przez bieg³ego rewidenta eksperta mo¿na rozwa¿yæ co nastêpuje: ! Czy kierownictwo skorzysta³o przy sporz¹dzaniu sprawozdañ finansowych z wyników pracy powo³anego przez siebie eksperta. (Zob. par. 9) ! Rodzaj i znaczenie sprawy, w tym jej z³o¿onoœæ. ! Ryzyko istotnego zniekszta³cenia danej sprawy. ! Oczekiwany rodzaj procedur stosowanych jako reakcja na rozpoznane ryzyko, w tym: wiedza bieg³ego rewidenta oraz doœwiadczenie zwi¹zane z prac¹ eksperta w takich sprawach i dostêpnoœæ alternatywnych Ÿróde³ dowodów badania. Je¿eli kierownictwo skorzysta³o przy sporz¹dzaniu sprawozdañ finansowych z wyników pracy powo³anego przez siebie eksperta, decyzja bieg³ego rewidenta dotycz¹ca potrzeby powo³ania przez siebie eksperta, mo¿e zale¿eæ od takich czynników jak: MSRF 220, paragraf A21. MSRF 620 131 KORZYSTANIE Z WYNIKÓW PRACY EKSPERTA POWO£ANEGO PRZEZ BIEG£EGO REWIDENTA ! Rodzaj, zakres i cele pracy eksperta powo³anego przez kierownictwo. ! Czy ekspert powo³any przez kierownictwo jest zatrudniony w jednostce lub pracuje na jej zlecenie, œwiadcz¹c odpowiednie us³ugi. ! Zakres, w jakim kierownictwo mo¿e sprawowaæ kontrolê lub wywieraæ wp³yw na pracê powo³anego przez siebie eksperta. ! Kompetencje i umiejêtnoœci eksperta powo³anego przez kierownictwo. ! Czy ekspert powo³any przez kierownictwo jest zobowi¹zany stosowaæ standardy techniki wykonywania zawodu lub innego rodzaju zawodowe lub bran¿owe wymogi. ! Kontrola jednostki nad prac¹ eksperta powo³anego przez kierownictwo. MSRF 5008 zawiera wymogi i wytyczne dotycz¹ce wp³ywu kompetencji, umiejêtnoœci i obiektywizmu eksperta powo³anego przez kierownictwo na wiarygodnoœæ dowodów badania. Rodzaj, czas przeprowadzenia i zakres procedur badania (Zob. par. 8) A10. Rodzaj, czas przeprowadzenia i zakres procedur badania uwzglêdniaj¹cych wymogi paragrafów 9-13 niniejszego standardu mog¹ siê ró¿niæ zale¿nie od okolicznoœci. Na przyk³ad poni¿sze czynniki mog¹ wskazywaæ na potrzebê stosowania innych lub bardziej rozleg³ych procedur ni¿ te, które by³yby normalnie stosowane: ! Wyniki pracy eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta dotycz¹ znacz¹cej sprawy, która poci¹ga za sob¹ subiektywne i z³o¿one os¹dy. ! Bieg³y rewident nie korzysta³ uprzednio z pracy powo³ywanego przez siebie eksperta i nie ma wczeœniejszej wiedzy o kompetencjach, umiejêtnoœciach i obiektywizmie tego eksperta. ! Powo³ywany przez bieg³ego rewidenta ekspert przeprowadza procedury bêd¹ce integraln¹ czêœci¹ badania, a raczej nie udziela konsultacji w indywidualnych sprawach. ! Ekspert jest zewnêtrznym ekspertem powo³anym przez bieg³ego rewidenta i dlatego nie podlega zasadom i procedurom kontroli jakoœci firmy. Zasady i procedury zapewnienia jakoœci w firmie bieg³ego rewidenta (Zob. par. 8(e)) A11. Wewnêtrzny ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta mo¿e byæ partnerem lub cz³onkiem personelu, w tym personelu zatrudnionego tymczasowo, firmy bieg³ego rewidenta, i dlatego podlega zasadom i procedurom zapewnienia jakoœci 8 132 MSRF 500, paragraf 8. MSRF 620 KORZYSTANIE Z WYNIKÓW PRACY EKSPERTA POWO£ANEGO PRZEZ BIEG£EGO REWIDENTA tej firmy zgodnie z MSKJ 19 lub krajowymi wymogami, które s¹ co najmniej tak samo wymagaj¹ce10. Alternatywnie, wewnêtrzny ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta mo¿e byæ partnerem lub cz³onkiem personelu, w tym personelu zatrudnionego tymczasowo, firmy nale¿¹cej do sieci, która mo¿e stosowaæ takie same zasady i procedury zapewnienia jakoœci co firma bieg³ego rewidenta. A12. Zewnêtrzny ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta nie jest cz³onkiem zespo³u wykonuj¹cego badanie i nie podlega zasadom i procedurom zapewnienia jakoœci, zgodnie z MSKJ 111. Tym niemniej w niektórych systemach prawnych prawo lub regulacje mog¹ wymagaæ, aby zewnêtrzny ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta by³ traktowany jako cz³onek zespo³u wykonuj¹cego badanie i w zwi¹zku z tym podlega³ stosownym wymogom etycznym, w tym dotycz¹cym niezale¿noœci, oraz innym zawodowym wymogom, zgodnie z tym jak okreœla je prawo lub regulacje. A13. Zespó³ wykonuj¹cy badanie mo¿e polegaæ na systemie zapewnienia jakoœci firmy, o ile informacje dostarczane przez firmê lub inne strony nie sugeruj¹ czegoœ przeciwnego12. Zakres tego polegania mo¿e ró¿niæ siê zale¿nie od okolicznoœci i wp³ywaæ na rodzaj, czas przeprowadzenia i zakres procedur bieg³ego rewidenta z uwagi na: ! Kompetencje i umiejêtnoœci uzyskane dziêki programowi rekrutacji i szkoleñ. ! Obiektywizm. Wewnêtrzni eksperci powo³ani przez bieg³ego rewidenta podlegaj¹ stosownym wymogom etycznym, w tym dotycz¹cym niezale¿noœci. ! Ocenê przez bieg³ego rewidenta odpowiednioœci wyników pracy eksperta powo³anego przez niego. Na przyk³ad programy szkoleniowe firmy mog¹ wewnêtrznemu ekspertowi powo³anemu przez bieg³ego rewidenta dostarczyæ odpowiednie wiadomoœci o zwi¹zku jego wiedzy z procesem badania. Poleganie na takich szkoleniach i innych dzia³aniach firmy takich, jak protoko³y okreœlaj¹ce zakres dzia³ania wewnêtrznych ekspertów powo³anych przez bieg³ego rewidenta, mog¹ wp³ywaæ na rodzaj, czas przeprowadzenia i zakres procedur bieg³ego rewidenta s³u¿¹cych ocenie odpowiednioœci wyników pracy powo³anego przez niego eksperta. ! ! Przestrzeganie wymogów regulacyjnych i prawnych drog¹ nadzoru. Porozumienie z ekspertem powo³anym przez bieg³ego rewidenta. Poleganie to nie ogranicza odpowiedzialnoœci bieg³ego rewidenta za przestrzeganie wymogów niniejszego standardu. 9 10 11 12 MSKJ 1 „Zapewnianie jakoœci us³ug firm przeprowadzaj¹cych badania i przegl¹dy sprawozdañ finansowych oraz wykonuj¹cych inne zlecenia us³ug atestacyjnych i pokrewnych”, paragraf 12(f). MSRF 220, paragraf 2. MSKJ 1, paragraf 12 (f). MSRF 220, paragraf 4. MSRF 620 133 KORZYSTANIE Z WYNIKÓW PRACY EKSPERTA POWO£ANEGO PRZEZ BIEG£EGO REWIDENTA Kompetencje, umiejêtnoœci i obiektywizm eksperta powo³ywanego przez bieg³ego rewidenta (Zob. par. 9) A14. Kompetencje, umiejêtnoœci i obiektywizm eksperta powo³ywanego przez bieg³ego rewidenta stanowi¹ czynniki znacz¹co wp³ywaj¹ce na ustalenie, czy wyniki pracy tego eksperta odpowiadaj¹ celom bieg³ego rewidenta. Kompetencje dotycz¹ rodzaju i poziomu wiedzy eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta. Umiejêtnoœci dotycz¹ zdolnoœci eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta do zastosowania kompetencji w warunkach zlecenia. Czynniki wp³ywaj¹ce na umiejêtnoœci mog¹ na przyk³ad obejmowaæ po³o¿enie geograficzne oraz dostêpnoœæ czasu i œrodków. Obiektywizm dotyczy mo¿liwych skutków stronniczoœci, konfliktu interesów lub wp³ywów innych osób na zawodowy lub gospodarczy os¹d eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta. A15. Informacje na temat kompetencji, umiejêtnoœci i obiektywizmu eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta mog¹ pochodziæ z ró¿nych Ÿróde³ takich, jak: ! Osobiste doœwiadczenie z wczeœniejszej pracy tego eksperta. ! Rozmowy z tym ekspertem. ! Rozmowy z innymi bieg³ymi rewidentami lub innymi osobami, którym znana jest praca tego eksperta. ! Wiedza na temat kwalifikacji tego eksperta, cz³onkostwa w organizacji zawodowej lub stowarzyszeniu bran¿owym, prawo do wykonywania zawodu lub inne formy zewnêtrznego uznania. ! Opublikowane prace lub ksi¹¿ki tego eksperta. ! Zasady i procedury zapewnienia jakoœci firmy bieg³ego rewidenta. (Zob. par. A11-A13) A16. Sprawy wa¿ne dla oceny kompetencji, umiejêtnoœci i obiektywizmu eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta obejmuj¹ stwierdzenie, czy ekspert podlega standardom techniki wykonywania zawodu lub innego rodzaju zawodowym lub bran¿owym wymogom, na przyk³ad standardom etycznym lub innym wymogom cz³onkowskim ustalonym przez zawodow¹ organizacjê lub przez stowarzyszenie bran¿owe, standardom akredytacyjnym organizacji wydaj¹cej uprawnienie do wykonywania zawodu lub wymogom wynikaj¹cym z prawa lub regulacji. A17. Do innych spraw, które mog¹ byæ wa¿ne zalicza siê: ! 134 Przydatnoœæ kompetencji eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta do sprawy, przy której bêd¹ wykorzystane wyniki jego pracy, w tym wszelkie dziedziny specjalizacji eksperta. Na przyk³ad okreœlony aktuariusz mo¿e siê specjalizowaæ w ubezpieczeniach maj¹tkowych i zdrowotnych, ale posiadaæ ograniczon¹ wiedzê w zakresie obliczania œwiadczeñ emerytalnych. MSRF 620 KORZYSTANIE Z WYNIKÓW PRACY EKSPERTA POWO£ANEGO PRZEZ BIEG£EGO REWIDENTA ! Kompetencje eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta dotycz¹ce odpowiednich wymogów rachunkowoœci i rewizji finansowej, na przyk³ad wiedza o za³o¿eniach i metodach, w tym o modelach, jeœli ma to zastosowanie, zgodnych z maj¹cymi zastosowanie ramowymi za³o¿eniami sprawozdawczoœci finansowej. ! Czy w miarê postêpu badania nieprzewidziane zdarzenia, zmiany warunków lub dowody badania uzyskane w rezultacie przeprowadzonych procedur, wskazuj¹ na potrzebê zweryfikowania pierwotnej oceny kompetencji, umiejêtnoœci i obiektywizmu eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta. A18. Wiele okolicznoœci mo¿e zagra¿aæ obiektywizmowi, na przyk³ad zagro¿enia takie, jak czerpanie korzyœci w³asnych, stronniczoœæ, samoocena, za¿y³oœæ, zastraszenie. Takie zagro¿enia mog¹ zostaæ wyeliminowane lub ograniczone przez tworzone zabezpieczenia b¹dŸ przez struktury zewnêtrzne (na przyk³ad organizacja zawodowa, do której nale¿y ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta, legislacja lub regulacje), b¹dŸ przez œrodowisko zawodowe, w którym dzia³a ekspert (na przyk³ad zasady i procedury zapewnienia jakoœci). Mog¹ równie¿ istnieæ zabezpieczenia specyficzne dla danego zlecenia badania. A19. Ocena znaczenia zagro¿eñ dla obiektywizmu oraz czy zachodzi potrzeba zastosowania zabezpieczeñ mo¿e zale¿eæ od roli eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta oraz znaczenia pracy eksperta dla badania. Mog¹ wystêpowaæ okolicznoœci, gdy zabezpieczenia nie mog¹ zmniejszyæ zagro¿eñ do mo¿liwego zaakceptowania poziomu, na przyk³ad, je¿eli zaproponowany ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta jest osob¹, która odegra³a znacz¹c¹ rolê przy sporz¹dzaniu informacji objêtych badaniem, tj. gdy ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta jest to¿samy z ekspertem powo³anym przez kierownictwo. A20. Oceniaj¹c obiektywizm zewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta przydatne mo¿e byæ: (a) Skierowanie do jednostki zapytania o jakiekolwiek znane jej udzia³y lub powi¹zania z zewnêtrznym ekspertem powo³anym przez bieg³ego rewidenta, które mog¹ wp³ywaæ na obiektywizm tego eksperta. (b) Omówienie z tym ekspertem wszelkich maj¹cych zastosowanie zabezpieczeñ, w tym wymogów zawodowych stosuj¹cych siê do tego eksperta; i ocena, czy zabezpieczenia s¹ odpowiednie, aby zmniejszyæ ryzyko do mo¿liwego do zaakceptowania poziomu. Udzia³y i powi¹zania, które mog¹ mieæ znaczenie uzasadniaj¹ce ich omówienie z ekspertem powo³anym przez bieg³ego rewidenta obejmuj¹: MSRF 620 ! Udzia³y finansowe. ! Powi¹zania gospodarcze i osobiste. ! Œwiadczenie us³ug przez eksperta, w tym przez organizacjê, w przypadku, gdy zewnêtrznym ekspertem jest organizacja. 135 KORZYSTANIE Z WYNIKÓW PRACY EKSPERTA POWO£ANEGO PRZEZ BIEG£EGO REWIDENTA W pewnych okolicznoœciach mo¿e byæ tak¿e odpowiednie uzyskanie przez bieg³ego rewidenta od powo³anego przez siebie eksperta pisemnego oœwiadczenia na temat wszelkich udzia³ów i powi¹zañ z jednostk¹, których jest œwiadomy. Poznanie dziedziny wiedzy powo³ywanego przez bieg³ego rewidenta eksperta (Zob. par. 10) A21. Bieg³y rewident mo¿e poznaæ dziedzinê wiedzy powo³ywanego przez siebie eksperta przy pomocy sposobów przedstawionych w paragrafie A7 lub przeprowadzaj¹c rozmowê z tym ekspertem. A22. Aspekty dotycz¹ce dziedziny wiedzy eksperta powo³ywanego przez bieg³ego rewidenta, przydatne dla bieg³ego rewidenta, obejmuj¹: ! Czy dziedzina wiedzy eksperta obejmuje obszary specjalizacji przydatne dla badania. (Zob. par. A17) ! Czy maj¹ zastosowanie jakiekolwiek zawodowe lub innego rodzaju standardy lub wymogi prawne lub regulacyjne. ! Jakie za³o¿enia i metody, w tym modele, s¹ stosowane przez eksperta powo³ywanego przez bieg³ego rewidenta, czy s¹ one powszechnie akceptowane w dziedzinie wiedzy eksperta i czy s¹ odpowiednie do potrzeb sprawozdawczoœci finansowej. ! Rodzaj wewnêtrznych i zewnêtrznych danych lub informacji wykorzystywanych przez eksperta powo³ywanego przez bieg³ego rewidenta. Porozumienie z ekspertem powo³anym przez bieg³ego rewidenta (Zob. par. 11) A23. Rodzaj, zakres i cele pracy eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta mog¹ siê znacz¹co ró¿niæ zale¿nie od okolicznoœci tak, jak ró¿ne mog¹ byæ role i zakres odpowiedzialnoœci – odpowiednio – bieg³ego rewidenta i powo³anego przez niego eksperta, jak te¿ rodzaj, czas i zakres komunikowania siê miêdzy nimi. Konieczne jest, zatem, uzgodnienie tych spraw miêdzy bieg³ym rewidentem a ekspertem powo³anym przez niego niezale¿nie od tego, czy jest on zewnêtrznym, czy te¿ wewnêtrznym ekspertem powo³anym przez bieg³ego rewidenta. A24. Sprawy, o których mowa w paragrafie 8, mog¹ wp³yn¹æ na stopieñ szczegó³owoœci i sformalizowania porozumienia miêdzy bieg³ym rewidentem a powo³anym przez niego ekspertem, w tym ustalenie, czy potrzebne jest pisemne porozumienie. Na przyk³ad poni¿sze czynniki mog¹ wskazywaæ na potrzebê bardziej szczegó³owego porozumienia, ni¿ mia³oby to miejsce w innych okolicznoœciach, lub sporz¹dzenia go na piœmie: ! 136 Ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta bêdzie mia³ dostêp do wra¿liwych lub poufnych informacji o jednostce. MSRF 620 KORZYSTANIE Z WYNIKÓW PRACY EKSPERTA POWO£ANEGO PRZEZ BIEG£EGO REWIDENTA ! Rola i odpowiedzialnoœæ – odpowiednio – bieg³ego rewidenta i eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta ró¿ni¹ siê od normalnie przyjêtych. ! Zastosowanie maj¹ wymogi prawne lub regulacyjne pochodz¹ce z wielu jurysdykcji. ! Sprawa, której dotyczy praca eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta jest wysoce z³o¿ona. ! Bieg³y rewident nie korzysta³ wczeœniej z wyników pracy tego eksperta. ! Wiêkszy zakres pracy eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta oraz jej znaczenie dla badania. A25. Porozumienie miêdzy bieg³ym rewidentem a powo³ywanym przez niego ekspertem ma czêsto formê umowy. Za³¹cznik przestawia sprawy, które bieg³y rewident mo¿e rozwa¿yæ pod k¹tem ich w³¹czenia do umowy lub innej formy porozumienia z powo³ywanym przez siebie ekspertem. A26. Je¿eli, porozumienie miêdzy bieg³ym rewidentem a ekspertem powo³anym przez niego nie ma formy pisemnej, to dowód zawarcia porozumienia mo¿e wynikaæ, na przyk³ad, z: ! Memorandum dotycz¹cego planowania lub powi¹zanej dokumentacji roboczej takiej jak program badania. ! Zasad i procedur firmy bieg³ego rewidenta. W przypadku wewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta, ustalone zasady i procedury, którym ten ekspert podlega, mog¹ obejmowaæ szczególne zasady i procedury dotycz¹ce pracy takiego eksperta. Zakres dokumentacji objêtej dokumentacj¹ robocz¹ bieg³ego rewidenta zale¿y od rodzaju takich zasad i procedur. Przyk³adowo mo¿e nie byæ wymagana ¿adna dokumentacja w dokumentacji roboczej, je¿eli firma bieg³ego rewidenta posiada szczegó³owe protoko³y okreœlaj¹ce okolicznoœci, w których korzysta siê z pracy takiego eksperta. Rodzaj, zakres i cele pracy (Zob. par. 11(a)) A27. Uzgadniaj¹c rodzaj, zakres i cele pracy eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta, przydatne mo¿e byæ omówienie standardów techniki wykonywania zawodu lub innego rodzaju zawodowych lub bran¿owych wymogów, do których ekspert bêdzie siê stosowa³. Odpowiednie role i zakresy odpowiedzialnoœci (Zob. par. 11(b)) A28. Uzgodnienie odpowiednio roli i zakresu odpowiedzialnoœci bieg³ego rewidenta i powo³anego przez niego eksperta obejmuje: ! MSRF 620 Ustalenie, czy bieg³y rewident, czy te¿ powo³any przez niego ekspert przeprowadz¹ szczegó³owe badanie danych Ÿród³owych. 137 KORZYSTANIE Z WYNIKÓW PRACY EKSPERTA POWO£ANEGO PRZEZ BIEG£EGO REWIDENTA ! Zgodê na to, aby bieg³y rewident omówi³ ustalenie lub wnioski eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta z jednostk¹ i z innymi oraz zamieœci³ szczegó³y ustaleñ lub wniosków tego eksperta w uzasadnieniu wyra¿enia zmodyfikowanej opinii w sprawozdaniu bieg³ego rewidenta, je¿eli to niezbêdne. (Zob. par. A42) ! Ustalenia dotycz¹ce informowania eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta o wnioskach bieg³ego rewidenta na temat jego pracy. Dokumentacja robocza A29. Uzgodnienie co do odpowiednich ról i zakresów odpowiedzialnoœci bieg³ego rewidenta i powo³anego przez niego eksperta mo¿e równie¿ obejmowaæ uzgodnienia dotycz¹ce wzajemnego dostêpu i utrzymywania dokumentacji roboczej. Je¿eli ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta jest cz³onkiem zespo³u wykonuj¹cego badanie, dokumentacja robocza tego eksperta stanowi czêœæ dokumentacji z badania. Je¿eli porozumienie stanowi inaczej, dokumentacja robocza wewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta jest jego w³asnoœci¹ i nie stanowi czêœci dokumentacji badania. Komunikacja (Zob. par. 11(c)) A30. Efektywna dwustronna komunikacja u³atwia w³aœciw¹ integracjê rodzaju, czasu przeprowadzenia i zakresu procedur stosowanych przez eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta z innym pracami zwi¹zanymi z badaniem oraz odpowiedni¹ modyfikacjê celów eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta w miarê postêpu badania. Na przyk³ad, je¿eli praca eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta dotyczy wniosków bieg³ego rewidenta na temat znacz¹cego ryzyka, odpowiednie mo¿e byæ zarówno sporz¹dzenie pisemnego sprawozdania na zakoñczenie pracy tego eksperta, jak równie¿ przedstawianie ustnych sprawozdañ w miarê postêpu pracy. Ustalenie okreœlonego partnera lub osoby z personelu, która bêdzie wspó³pracowa³a z ekspertem powo³anym przez bieg³ego rewidenta, oraz procedur komunikowania siê eksperta z jednostk¹, pomaga w terminowym i efektywnym komunikowaniu siê, w szczególnoœci w przypadku wiêkszych zleceñ. Poufnoœæ (Zob. par. 11(d)) A31. Jest konieczne, aby zasady dotycz¹ce poufnoœci, wynikaj¹ce z odnoœnych wymogów etycznych wi¹¿¹cych bieg³ego rewidenta, mia³y równie¿ zastosowanie do eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta. Dodatkowe wymogi mog¹ byæ okreœlone przez prawo lub regulacje. Jednostka mo¿e równie¿ zastrzec sobie uzgodnienie z ekspertem powo³anym przez bieg³ego rewidenta specyficzne zasady dotycz¹cych poufnoœci. 138 MSRF 620 KORZYSTANIE Z WYNIKÓW PRACY EKSPERTA POWO£ANEGO PRZEZ BIEG£EGO REWIDENTA Ocena odpowiednioœci pracy wykonanej przez eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta (Zob. par. 12) A32. Ocena przez bieg³ego rewidenta kompetencji, umiejêtnoœci i obiektywizmu eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta, poznanie przez bieg³ego rewidenta dziedziny wiedzy tego eksperta oraz rodzaju wykonanej przez niego pracy wp³ywa na rodzaj, czas przeprowadzenia i zakres procedur badania s³u¿¹cych ocenie odpowiednioœci wyników pracy tego eksperta dla celów bieg³ego rewidenta. Ustalenia i wnioski eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta (Zob. par. 12(a)) A33. Specyficzne procedury s³u¿¹ce ocenie odpowiednioœci wyników pracy eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta dla celów bieg³ego rewidenta obejmuj¹: ! Zapytania kierowane do eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta. ! Przegl¹d dokumentacji roboczej i sprawozdañ eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta. ! Potwierdzaj¹ce procedury takie, jak: o Obserwacja pracy eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta. o Analiza opublikowanych danych takich, jak raporty statystyczne, wydawanych przez godne zaufania, autorytatywne Ÿród³a. o Potwierdzenie odnoœnych spraw przez strony trzecie. o Przeprowadzenie szczegó³owych procedur analitycznych. o Ponowne przeliczenia. ! Omówienie – na przyk³ad – z innym ekspertem posiadaj¹cym odpowiedni¹ wiedzê, ustaleñ lub wniosków eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta, które nie s¹ zgodne z innymi dowodami badania. ! Omówienie sprawozdania eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta z kierownictwem. A34. Czynniki uwzglêdniane przy ocenie przydatnoœci i racjonalnoœci ustaleñ lub wniosków eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta, niezale¿nie od tego czy maj¹ one postaæ sprawozdania lub inn¹ formê, mog¹ obejmowaæ ustalenie, czy: ! Zaprezentowano je w sposób spójny ze standardami zawodu lub bran¿y, z których wywodzi siê ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta. ! Wyra¿ono je w sposób jasny, nawi¹zuj¹c do celów uzgodnionych z bieg³ym rewidentem, zakresu przeprowadzonej pracy i zastosowanych standardów. MSRF 620 139 KORZYSTANIE Z WYNIKÓW PRACY EKSPERTA POWO£ANEGO PRZEZ BIEG£EGO REWIDENTA ! Oparto je na analizie w³aœciwego okresu oraz uwzglêdniono póŸniejsze zdarzenia, tam gdzie ma to zastosowanie. ! Stanowi¹ przedmiot jakichkolwiek zastrze¿eñ, ograniczeñ lub restrykcji, a jeœli tak, czy rodzi to skutki dla bieg³ego rewidenta. ! Oparto je na odpowiednim rozpatrzeniu b³êdów lub odchyleñ wykrytych przez eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta. Za³o¿enia, metody i dane Ÿród³owe Za³o¿enia i metody (Zob. par. 12(b)) A35. Je¿eli praca eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta polega na ocenie okreœlonych za³o¿eñ i metod, w tym modeli, jeœli ma to zastosowanie, przyjêtych przez kierownictwo do ustalenia wartoœci szacunkowych, procedury zastosowane przez bieg³ego rewidenta bêd¹ w pierwszej kolejnoœci skierowane na ocenê tego, czy ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta dokona³ nale¿ytego przegl¹du tych za³o¿eñ i metod. Je¿eli praca eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta polega na ustaleniu w imieniu bieg³ego rewidenta wartoœci szacunkowych lub ich przedzia³u, stanowi¹cych porównanie z szacunkami ustalonymi przez kierownictwo, procedury zastosowane przez bieg³ego rewidenta bêd¹ w pierwszej kolejnoœci i skierowane na ocenê za³o¿eñ i metod, w tym modeli, jeœli ma to zastosowanie, zastosowanych przez eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta. A36. MSRF 54013 omawia za³o¿enia i metody zastosowane przez kierownictwo przy ustalaniu wartoœci szacunkowych, w tym zastosowanie, w niektórych przypadkach, wysoce specjalistycznych modeli opracowanych przez jednostkê. Chocia¿ omówienie to wi¹¿e siê z uzyskaniem przez bieg³ego rewidenta wystarczaj¹cych i odpowiednich dowodów badania dotycz¹cych za³o¿eñ i metod zastosowanych przez kierownictwo, to mo¿e ono tak¿e pomóc bieg³emu rewidentowi przy ocenie za³o¿eñ i metod przyjêtych przez eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta. A37. Je¿eli praca eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta poci¹ga za sob¹ korzystanie ze znacz¹cych za³o¿eñ oraz metod, czynnikami przydatnymi przy ocenie przez bieg³ego rewidenta tych metod i za³o¿eñ jest stwierdzenie, czy s¹ one: 13 140 ! Powszechnie akceptowane w dziedzinie wiedzy eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta. ! Spójne z wymogami maj¹cych zastosowanie ramowych za³o¿eñ sprawozdawczoœci finansowej. MSRF 540 „Badanie wartoœci szacunkowych, w tym szacunków wartoœci godziwej i powi¹zanych ujawnieñ”, paragrafy 8, 13 i 15. MSRF 620 KORZYSTANIE Z WYNIKÓW PRACY EKSPERTA POWO£ANEGO PRZEZ BIEG£EGO REWIDENTA ! Zale¿¹ od zastosowania specjalistycznych modeli. ! Spójne z zastosowanymi przez kierownictwo, a je¿eli nie, to jakie s¹ przyczyny i skutki ró¿nic. Dane Ÿród³owe wykorzystane przez eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta (Zob. par. 12(c)) A38. Je¿eli praca eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta poci¹ga za sob¹ korzystanie z danych Ÿród³owych, które s¹ znacz¹ce dla wyników jego pracy, wówczas mog¹ byæ zastosowane nastêpuj¹ce procedury dla sprawdzenia tych danych: ! Weryfikacja Ÿród³a danych, w tym zrozumienie, a jeœli to potrzebne to i sprawdzenie kontroli wewnêtrznej danych, i tam gdzie to odpowiednie, przekazanie rezultatów weryfikacji ekspertowi. ! Przegl¹d danych pod k¹tem kompletnoœci i wewnêtrznej spójnoœci. A39. W wielu przypadkach bieg³y rewident mo¿e sprawdziæ dane Ÿród³owe. Jednak w innych przypadkach, gdy dane Ÿród³owe wykorzystywane przez eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta maj¹ wysoce techniczny charakter z zakresu dziedziny wiedzy eksperta, ekspert mo¿e sprawdziæ dane Ÿród³owe. Je¿eli ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta sprawdzi³ dane Ÿród³owe, skierowanie przez bieg³ego rewidenta do eksperta zapytañ lub nadzór b¹dŸ przegl¹d tego sprawdzenia mog¹ byæ w³aœciwym sposobem oceny przez bieg³ego rewidenta przydatnoœci, kompletnoœci i dok³adnoœci tych danych. Nieodpowiednioœæ wyników pracy (Zob. par. 13) A40. Je¿eli bieg³y rewident stwierdzi, ¿e wyniki pracy powo³anego przez niego eksperta nie odpowiadaj¹ jego celom, a sprawy tej nie da siê rozwi¹zaæ drog¹ przeprowadzenia procedur badania wymaganych przez paragraf 13, które mog¹ polegaæ na przeprowadzeniu dalszych prac zarówno przez eksperta jak i bieg³ego rewidenta lub zatrudnieniu b¹dŸ zaanga¿owaniu innego eksperta, wtedy konieczne mo¿e siê okazaæ wyra¿enie w sprawozdaniu bieg³ego rewidenta zmodyfikowanej opinii zgodnie z MSRF 705, poniewa¿ bieg³y rewident nie uzyska³ wystarczaj¹cych i odpowiednich dowodów badania 14. Nawi¹zanie w sprawozdaniu bieg³ego rewidenta do wyników pracy powo³anego przez niego eksperta (Zob. par. 14-15) A41. W niektórych przypadkach prawo lub regulacje mog¹ wymagaæ nawi¹zania do wyników pracy eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta, na przyk³ad dla zapewnienia przejrzystoœci w sektorze publicznym. 14 MSRF 705 „Modyfikacje opinii w sprawozdaniu niezale¿nego bieg³ego rewidenta”, paragraf 6 (b). MSRF 620 141 KORZYSTANIE Z WYNIKÓW PRACY EKSPERTA POWO£ANEGO PRZEZ BIEG£EGO REWIDENTA A42. W pewnych okolicznoœciach mo¿e byæ odpowiednie, aby w sprawozdaniu bieg³ego rewidenta zawieraj¹cym opiniê zmodyfikowan¹, nawi¹zaæ do wyników pracy eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta w celu wyjaœnienia przyczyn modyfikacji. W takim przypadku bieg³y rewident mo¿e byæ zobowi¹zany do uzyskania zgody powo³anego przez siebie eksperta przed zamieszczeniem takiego nawi¹zania. 142 MSRF 620 KORZYSTANIE Z WYNIKÓW PRACY EKSPERTA POWO£ANEGO PRZEZ BIEG£EGO REWIDENTA Za³¹cznik (Zob. par. A25) Wskazówki dotycz¹ce porozumienia miêdzy bieg³ym rewidentem a zewnêtrznym ekspertem powo³anym przez niego Za³¹cznik przestawia sprawy, które bieg³y rewident mo¿e rozwa¿yæ w celu ich w³¹czenia do porozumienia z powo³anym przez niego zewnêtrznym ekspertem. Lista ta ma charakter ilustracji i nie jest wyczerpuj¹ca; ma ona jedynie s³u¿yæ jako przewodnik, który mo¿e byæ stosowany ³¹cznie z innymi wskazówkami zawartymi w niniejszym standardzie. Decyzja o tym, czy dan¹ sprawê nale¿y uwzglêdniæ w porozumieniu, zale¿y od okolicznoœci zlecenia. Lista mo¿e tak¿e pomóc przy analizie spraw, które nale¿y uwzglêdniæ w porozumieniu z wewnêtrznym ekspertem powo³anym przez bieg³ego rewidenta. Rodzaj, zakres i cele pracy zewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta ! Rodzaj i zakres procedur, które ma przeprowadziæ zewnêtrzny ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta. ! Cele pracy zewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta w powi¹zaniu z ocen¹ istotnoœci i ryzyka zwi¹zanego ze spraw¹, której dotyczy praca tego eksperta oraz, tam gdzie to odpowiednie, maj¹cymi zastosowanie ramowymi za³o¿eniami sprawozdawczoœci finansowej. ! Wszelkie standardy techniki wykonywania zawodu lub innego rodzaju zawodowe lub bran¿owe wymogi, które zewnêtrzny ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta bêdzie przestrzega³. ! Za³o¿enia i metody, obejmuj¹ce modele, tam gdzie ma to zastosowanie, które zewnêtrzny ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta bêdzie stosowa³ oraz ich obowi¹zywanie. ! Stan na dzieñ lub okres, jeœli ma to zastosowanie, objêty badaniem przedmiotu pracy zewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta oraz wymogi dotycz¹ce póŸniejszych zdarzeñ. Role i odpowiedzialnoœæ – odpowiednio – bieg³ego rewidenta i zewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta ! Odpowiednie standardy rewizji finansowej i rachunkowoœci oraz wymogi regulacyjne i prawne. ! Wyra¿enie zgody przez zewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta na zamiar wykorzystania przez bieg³ego rewidenta sprawozdania eksperta, w tym nawi¹zania do tego sprawozdania, lub ujawnienia go innym, na przyk³ad nawi¹zania do sprawozdania w uzasadnieniu zmodyfikowanej opinii w sprawoz- MSRF 620 143 KORZYSTANIE Z WYNIKÓW PRACY EKSPERTA POWO£ANEGO PRZEZ BIEG£EGO REWIDENTA daniu bieg³ego rewidenta, jeœli to konieczne, lub ujawnienie go kierownictwu lub komitetowi audytu. ! Rodzaj i zakres przegl¹du przez bieg³ego rewidenta wyników pracy zewnêtrznego eksperta powo³anego przez niego. ! Ustalenie, czy bieg³y rewident, czy zewnêtrzny ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta sprawdzi dane Ÿród³owe. ! Dostêp zewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta do zapisów, akt, personelu i ekspertów powo³anych przez jednostkê. ! Procedury komunikowania siê zewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta z jednostk¹. ! Dostêp bieg³ego rewidenta i zewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta do wzajemnej dokumentacji roboczej. ! W³asnoœæ i kontrola nad dokumentacj¹ robocz¹ podczas i po realizacji zlecenia, w tym wymogi dotycz¹ce archiwizowania dokumentów. ! Odpowiedzialnoœæ zewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta za wykonanie pracy z nale¿yt¹ umiejêtnoœci¹ i starannoœci¹. ! Kompetencje i zdolnoœæ zewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta do wykonania pracy. ! Oczekiwanie, ¿e zewnêtrzny ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta wykorzysta wszelk¹ posiadan¹ przez siebie wiedzê przydatn¹ dla badania, a jeœli nie, poinformuje o tym bieg³ego rewidenta. ! Wszelkie ograniczenia organizacji zewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta w stosunku do sprawozdania bieg³ego rewidenta. ! Wszelkie uzgodnienia dotycz¹ce informowania zewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta o wnioskach bieg³ego rewidenta dotycz¹cych jego pracy. Komunikowanie siê i sprawozdawczoœæ ! ! 144 Metody i czêstotliwoœæ komunikowania siê, w tym: o Sposób w jaki ustalenia i wnioski zewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta bêd¹ prezentowane (na przyk³ad, w formie pisemnego sprawozdania, ustnego sprawozdania lub systematycznego informowania zespo³u wykonuj¹cego badanie). o Wyznaczenie okreœlonych osób spoœród zespo³u wykonuj¹cego badanie, które bêd¹ wspó³pracowaæ z zewnêtrznym ekspertem powo³anym przez bieg³ego rewidenta. Kiedy zewnêtrzny ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta zakoñczy pracê i przedstawi ustalenia i wnioski bieg³emu rewidentowi. MSRF 620 KORZYSTANIE Z WYNIKÓW PRACY EKSPERTA POWO£ANEGO PRZEZ BIEG£EGO REWIDENTA ! Odpowiedzialnoœæ zewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta za niezw³oczne informowanie o ewentualnym opóŸnieniu zakoñczenia pracy i wszelkich potencjalnych zastrze¿eniach lub ograniczeniach ustaleñ lub wniosków eksperta. ! Odpowiedzialnoœæ zewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta za niezw³oczne informowanie o przypadkach, gdy jednostka ograniczy mu dostêp do zapisów, akt, personelu i ekspertów zaanga¿owanych przez jednostkê. ! Odpowiedzialnoœæ zewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta za przekazywanie bieg³emu rewidentowi informacji, które zdaniem eksperta mog¹ mieæ znaczenie dla badania, w tym wszelkie zmiany wczeœniej zakomunikowanych okolicznoœci. ! Odpowiedzialnoœæ zewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta za informowanie o okolicznoœciach, które mog¹ stwarzaæ zagro¿enie dla obiektywizmu eksperta i wszelkich odpowiednich zabezpieczeniach, które mog¹ wyeliminowaæ lub zmniejszyæ takie zagro¿enia do mo¿liwego do zaakceptowania poziomu. Poufnoœæ ! Koniecznoœæ przestrzegania przez eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta wymogów zachowania zasad poufnoœci, w tym: o Zasad dotycz¹cych poufnoœci zawartych w odnoœnych wymogach etycznych wi¹¿¹cych bieg³ego rewidenta. o Dodatkowych wymogów, które mog¹ byæ na³o¿one przez prawo lub regulacje, o ile wystêpuj¹. o Specyficznych wymogów dotycz¹cych poufnoœci wymaganych przez jednostkê, o ile wystêpuj¹. MSRF 620 145 KORZYSTANIE Z WYNIKÓW PRACY EKSPERTA POWO£ANEGO PRZEZ BIEG£EGO REWIDENTA 146 MSRF 620
