SPIS TREŚCI do części poradnikowej terminarza

SPIS TREŚCI
do części poradnikowej terminarza „ASYSTENT BHP 2011”
I. PRAWO PRACY
1. Źródła prawa pracy. Podstawowe zasady prawa pracy ......................................
9
2. Podstawowe obowiązki pracodawcy i pracownika ..............................................
2.1. Obowiązki pracodawcy .........................................................................................
2.2. Obowiązki pracownika ..........................................................................................
2.3. Regulamin pracy ...................................................................................................
10
10
10
11
3. Czas pracy ...............................................................................................................
3.1. Dyżur, podróż służbowa i przestój w regulacjach kodeksowych ..........................
3.1.1. Dyżur ..................................................................................................................
3.1.2. Podróż służbowa ................................................................................................
3.1.3. Przestój ...............................................................................................................
3.2. Systemy i rozkłady czasu pracy ............................................................................
3.2.1. Podstawowy system czasu pracy ........................................................................
3.2.2. Równoważny system czasu pracy .......................................................................
3.2.3. System pracy w ruchu ciągłym ...........................................................................
3.2.4. Przerywany system czasu pracy .........................................................................
3.2.5. Zadaniowy system czasu pracy ...........................................................................
3.2.6. System skróconego tygodnia pracy ....................................................................
3.2.7. System weekendowy czasu pracy ........................................................................
3.2.8. Skrócenie czasu pracy ........................................................................................
3.2.9. Indywidualny system czasu pracy .......................................................................
3.3. Praca w nocy .........................................................................................................
3.4. Praca w niedzielę ...................................................................................................
3.5. Praca w święto .......................................................................................................
3.6. Praca w godzinach nadliczbowych ........................................................................
3.7. Czas pracy w okresie łagodzenia skutków kryzysu ekonomicznego ....................
12
12
12
12
12
13
13
13
14
14
15
15
15
16
16
16
17
17
18
18
4. Zatrudnianie kobiet i młodocianych .....................................................................
4.1.Ochrona pracy kobiet .............................................................................................
4.2. Zatrudnianie młodocianych ...................................................................................
19
19
21
5. Zatrudnianie osób niepełnosprawnych ................................................................
5.1. Obowiązki pracodawców w związku z zatrudnianiem osób niepełnosprawnych .
5.2. Dodatkowe uprawnienia osób niepełnosprawnych ...............................................
23
23
23
II. BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY
6. Obowiązki pracodawcy, osób kierujących pracownikami oraz pracowników
z dziedziny bhp .......................................................................................................
25
7. Służba bezpieczeństwa i higieny pracy .................................................................
28
8. Obiekty budowlane i pomieszczenia pracy ..........................................................
8.1. Przepisy ogólne i dokumentacja projektowa .........................................................
8.2. Oddawanie do użytku obiektów budowlanych ......................................................
8.3. Utrzymanie obiektów budowlanych ......................................................................
8.4. Wymagania dla pomieszczeń higienicznosanitarnych ..........................................
32
32
34
35
36
8.4.1. Szatnie ................................................................................................................
8.4.2. Umywalnie i pomieszczenia z natryskami ..........................................................
8.4.3. Pomieszczenia do wypoczynku ...........................................................................
8.4.4. Ustępy .................................................................................................................
8.4.5. Jadalnie ..............................................................................................................
8.4.6. Palarnie ..............................................................................................................
8.4.7. Pomieszczenia do prania, odkażania, suszenia i odpylania odzieży i obuwia
roboczego oraz środków ochrony indywidualnej ...............................................
8.4.8. Pomieszczenia do ogrzewania się pracowników ................................................
37
37
38
39
39
40
40
40
9. Ochrona przeciwpożarowa ....................................................................................
9.1. Podstawowe definicje z zakresu ochrony przeciwpożarowej ................................
9.2. Obowiązki w zakresie ochrony przeciwpożarowej ...............................................
9.3. Podstawowe pojęcia dotyczące pożarów ...............................................................
9.3.1. Czym jest pożar ..................................................................................................
9.3.2. Podział pożarów .................................................................................................
9.3.3. Przyczyny pożarów .............................................................................................
9.4. Gaśnice i środki gaśnicze ......................................................................................
9.4.1. Budowa gaśnic ...................................................................................................
9.4.2. Wyposażenie obiektów w gaśnice .......................................................................
9.4.3. Przeglądy konserwacyjne ...................................................................................
9.4.4. Środki gaśnicze ...................................................................................................
9.4.5. Zasady użycia gaśnic ..........................................................................................
9.5. Zagrożenie wybuchem ..........................................................................................
9.6. Prace niebezpieczne pod względem pożarowym ..................................................
9.7. Materiały niebezpieczne ........................................................................................
41
41
41
49
49
50
51
52
52
54
55
56
57
58
60
61
10. Organizacja bezpiecznego stanowiska pracy .....................................................
10.1. Zasady i postulaty ergonomii ..............................................................................
10.2. Stanowisko pracy i zasady jego organizacji ........................................................
65
65
73
11. Bezpieczeństwo techniczne — wybrane rodzaje działalności stwarzające
zagrożenia ............................................................................................................ 82
11.1. Transport ............................................................................................................. 82
11.1.1. Przenośniki ....................................................................................................... 82
11.1.2. Maszyny robocze .............................................................................................. 84
11.1.3. Transport kołowy .............................................................................................. 85
11.2. Obróbka materiałów ............................................................................................ 86
11.2.1. Obróbka drewna ............................................................................................... 86
11.2.2. Obróbka metali skrawaniem ............................................................................ 88
11.3. Warunki bezpieczeństwa dla maszyn i urządzeń ................................................ 90
11.4. Magazynowanie materiałów i mediów ................................................................ 92
11.5. Prace szczególnie niebezpieczne ......................................................................... 94
11.5.1. Praca z użyciem narzędzi ręcznych zasilanych elektrycznie ............................ 94
11.5.2. Prace na wysokości ......................................................................................... 96
11.5.3. Prace w zbiornikach ......................................................................................... 98
11.5.4. Prace w wykopach i zagłębieniach ................................................................... 99
11.5.5. Prace spawalnicze ............................................................................................ 101
11.5.6. Prace remontowe i uruchomienia poremontowe .............................................. 104
12. Szkolenia ogólne z zakresu bhp ...........................................................................
12.1. Szkolenie wstępne ...............................................................................................
12.1.1. Instruktaż ogólny ..............................................................................................
12.1.2. Instruktaż stanowiskowy ...................................................................................
12.2. Szkolenie okresowe .............................................................................................
12.3. Adaptacja programów ramowych do potrzeb zakładowych ................................
105
106
106
106
107
108
13. Profilaktyczne badania lekarskie ........................................................................
13.1. Zakres i częstotliwość badań profilaktycznych ..................................................
13.2. Odwołania od orzeczenia lekarskiego .................................................................
13.3. Zakres badań profilaktycznych ...........................................................................
13.4. Upoważnienie do badań profilaktycznych ..........................................................
109
109
110
110
111
14. Odzież ochronna i robocza. Środki ochrony indywidualnej ................................ 112
15. Czynniki szkodliwe w środowisku pracy ............................................................
15.1. Czynniki fizyczne ................................................................................................
15.1.1. Środowisko cieplne ...........................................................................................
15.1.2. Pyły ...................................................................................................................
15.1.3. Hałas ................................................................................................................
15.1.4. Drgania mechaniczne (wibracja) .....................................................................
15.1.5. Pola elektromagnetyczne ..................................................................................
15.1.6. Promieniowanie ...............................................................................................
15.2. Czynniki chemiczne ............................................................................................
15.2.1. Tlenek węgla .....................................................................................................
15.2.2. Dwutlenek węgla ..............................................................................................
15.2.3. Rozpuszczalniki ................................................................................................
15.2.4. Ropa naftowa i produkty jej destylacji .............................................................
15.2.5. Gaz ziemny .......................................................................................................
15.2.6. Dwutlenek siarki ...............................................................................................
15.2.7. Substancje rakotwórcze ....................................................................................
15.3. Czynniki biologiczne ...........................................................................................
15.4. Czynniki psychofizyczne ....................................................................................
15.4.1. Zdrowotne skutki stresu ....................................................................................
15.4.2. Zwalczanie stresu związanego z pracą .............................................................
121
121
121
125
126
129
132
134
137
137
139
139
140
141
142
143
144
146
147
148
16. Analiza i ocena ryzyka zawodowego ...................................................................
16.1. Cele oceny ryzyka ...............................................................................................
16.2. Kiedy wykonywać ocenę ryzyka zawodowego ...................................................
16.3. Wymagania gwarantujące poprawną ocenę ryzyka .............................................
16.4. Algorytm oceny ryzyka zawodowego .................................................................
16.4.1. Charakterystyka obiektu oceny ryzyka zawodowego ........................................
16.4.2. Identyfikacja zagrożeń ......................................................................................
16.4.3. Szacowanie ryzyka ............................................................................................
16.4.4. Wartościowanie ryzyka ....................................................................................
16.4.5. Porównywanie ryzyka zawodowego .................................................................
149
149
150
152
155
156
159
160
160
161
16.4.6. Działania wynikające z oceny ryzyka zawodowego ..........................................
16.5. Dokumentowanie oceny ryzyka ..........................................................................
16.6. Informowanie o ryzyku zawodowym ..................................................................
16.7. Ocena ryzyka zawodowego w narażeniu na czynniki biologiczne ......................
16.8. Ocena ryzyka zawodowego w narażeniu na czynniki chemiczne .......................
161
162
164
165
166
17. Kompleksowa ocena warunków pracy – ergonomiczna lista kontrolna .......... 167
18. Wypadki przy pracy i choroby zawodowe .........................................................
18.1. Definicje wypadków ...........................................................................................
18.2. Charakterystyczne cechy wypadków ..................................................................
18.2.1. Nagłość zdarzenia ............................................................................................
18.2.2. Przyczyna zewnętrzna zdarzenia ......................................................................
18.2.3. Uraz lub śmierć ................................................................................................
18.2.4. Związek z pracą ................................................................................................
18.3. Obowiązki pracodawcy w razie zaistnienia wypadku przy pracy .......................
18.3.1. Działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie .......................................
18.3.2. Zasady udzielania pomocy poszkodowanym w wyniku wypadków ...................
18.3.3. Powiadomienie właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora ..........
18.3.4. Ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy ....................................
18.3.5. Sporządzenie dokumentacji powypadkowej ......................................................
18.3.6. Wypadek na terenie innego zakładu .................................................................
18.3.7. Odmowa zbadania wypadku .............................................................................
18.3.8. Rejestr wypadków przy pracy oraz statystyczna karta wypadku przy pracy ...
18.3.9. Wnioski powypadkowe .....................................................................................
18.4. Wypadki niepracownicze ....................................................................................
18.5. Postępowanie dotyczące chorób zawodowych ....................................................
18.5.1. Związek choroby z warunkami pracy ...............................................................
18.5.2. Postępowanie dotyczące chorób zawodowych .................................................
18.5.3. Obowiązki pracodawcy związane z chorobami zawodowymi ...........................
18.5.4. Pozbawienie poszkodowanego prawa do świadczeń z tytułu wypadku przy
pracy .................................................................................................................
18.6. Wypadki w drodze do pracy lub z pracy .............................................................
18.7. Analiza wypadków ..............................................................................................
18.8. Badanie wypadków i zdarzeń potencjalnie wypadkowych ................................
18.8.1. Etapy badania wypadków .................................................................................
18.8.2. Koszty bezpieczeństwa i higieny pracy .............................................................
18.8.3. Wyznaczanie kosztów wypadków ......................................................................
18.8.4. Analiza chorób zawodowych ............................................................................
18.8.5. Badanie chorób zawodowych i innych chorób związanych z wykonywaną
pracą ................................................................................................................
18.8.6. Koszty chorób zawodowych ..............................................................................
182
182
184
184
185
185
185
186
187
187
189
190
193
194
195
195
196
196
197
197
197
199
19. Pierwsza pomoc w stanach zagrożenia życia .....................................................
19.1. Definicja pierwszej pomocy ................................................................................
19.2. Organizacja akcji ratunkowej ..............................................................................
19.2.1. Wezwanie pomocy ............................................................................................
19.2.2. Bezpieczeństwo akcji ratunkowej .....................................................................
216
216
216
217
218
200
202
204
206
206
208
209
211
212
215
19.2.3. Apteczka pierwszej pomocy ..............................................................................
19.3. Najczęstsze przyczyny stanów nagłych pochodzenia urazowego .......................
19.3.1. Rany .................................................................................................................
19.3.2. Krwotoki ...........................................................................................................
19.3.3. Amputacja urazowa ..........................................................................................
19.3.4. Oparzenia i odmrożenia ...................................................................................
19.3.5. Urazy kostne i stawowe ....................................................................................
19.3.6. Uraz kręgosłupa ...............................................................................................
19.3.7. Złamania żeber .................................................................................................
19.4. Stany zagrożenia życia związane z nagłym zachorowaniem ..............................
19.4.1. Atak astmy oskrzelowej ....................................................................................
19.4.2. Padaczka (epilepsja) ........................................................................................
19.4.3. Zawał serca ......................................................................................................
19.4.4. Cukrzyca ...........................................................................................................
19.4.5. Omdlenie ..........................................................................................................
19.4.6. Udar słoneczny .................................................................................................
19.4.7. Udar cieplny .....................................................................................................
19.4.8. Wstrząs .............................................................................................................
19.5. Zaburzenie funkcji życiowych spowodowane zatruciami ...................................
19.5.1. Zatrucia tlenkiem węgla ...................................................................................
19.5.2. Zatrucia środkami żrącymi i rozpuszczalnikami organicznymi ........................
19.6. Resuscytacja krążeniowo-oddechowa .................................................................
19.6.1. Podstawowe zasady resuscytacji osoby dorosłej ..............................................
19.6.2. Podstawowe zasady resuscytacji osoby dorosłej z wykorzystaniem automatycznego defibrylatora (AED) ..........................................................................
19.7. Pozycja bezpieczna .............................................................................................
219
219
219
220
221
221
224
226
226
227
227
227
227
228
229
229
229
230
232
232
233
233
234
236
238
20. Konsultacje w zakresie bhp oraz komisja bezpieczeństwa i higieny pracy .... 239
21. Organy nadzoru ...................................................................................................
21.1. Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) .......................................................................
21.2. Państwowa Inspekcja Sanitarna (PIS) .................................................................
21.3. Państwowa Straż Pożarna (PSP) .........................................................................
21.4. Urząd Dozoru Technicznego (UDT) ...................................................................
21.5. Inspekcja Ochrony Środowiska (IOŚ) .................................................................
240
240
246
249
251
252
22. Społeczna inspekcja pracy ................................................................................... 256
22.1. Struktura SIP w zakładzie pracy ......................................................................... 256
22.2. Podstawowe prawa i obowiązki społecznych inspektorów pracy ....................... 256
Zawartość płyty CD ................................................................................................... 258
Poszczególne rozdziały niniejszej publikacji zredagowano w oparciu o następujące książki
wydawnictwa TARBONUS:
Rozdział 1
M. Gałusza, Poradnik BHP dla pracodawców oraz osób kierujących pracownikami
Rozdział 2
M. Gałusza, Poradnik BHP dla pracodawców oraz osób kierujących pracownikami
Rozdział 3
E. Chudzicka, Czas pracy – praktyczny poradnik
Rozdział 4
M. Gałusza, Poradnik BHP dla pracodawców oraz osób kierujących pracownikami
Rozdział 5
M. Gałusza, Poradnik BHP dla pracodawców oraz osób kierujących pracownikami
Rozdział 6
M. Gałusza, Poradnik BHP dla pracodawców oraz osób kierujących pracownikami
Rozdział 7
M. Gałusza, Poradnik BHP dla pracodawców oraz osób kierujących pracownikami
Rozdział 8
M. Gałusza, Poradnik BHP dla pracodawców oraz osób kierujących pracownikami
Rozdział 9
K.T. Kociołek, Poradnik inspektora ochrony przeciwpożarowej
Rozdział 10 S. Wieczorek, P. Żukowski, Organizacja bezpiecznej pracy
Rozdział 11 K. Schmidt, Środowisko techniczne – wybrane rodzaje działalności stwarzające zagrożenia, W: BHP w energetyce. Poradnik dla każdej firmy, red.
J. Knyziak
Rozdział 12 I. Romanowska-Słomka, A. Słomka, Profilaktyka organizacyjna i medyczna, W: BHP w energetyce. Poradnik dla każdej firmy, red. J. Knyziak
Rozdział 13 I. Romanowska-Słomka, A. Słomka, Profilaktyka organizacyjna i medyczna, W: BHP w energetyce. Poradnik dla każdej firmy, red. J. Knyziak
Rozdział 14 I. Romanowska-Słomka, A. Słomka, Profilaktyka organizacyjna i medyczna, W: BHP w energetyce. Poradnik dla każdej firmy, red. J. Knyziak
Rozdział 15 R. Szozda, Czynniki szkodliwe w środowisku pracy, W: BHP w energetyce.
Poradnik dla każdej firmy, red. J. Knyziak
Rozdział 16 I. Romanowska-Słomka, A. Słomka, Zarządzanie ryzykiem zawodowym
Rozdział 17 S. Wieczorek, Ergonomia
Rozdział 18 M. Gałusza, W. Langer, Wypadki i choroby zawodowe – dokumentacja,
postępowanie, orzecznictwo
I. Romanowska-Słomka, Wypadki i choroby zawodowe – analiza i koszty
Rozdział 19 G. Gałuszka, Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach
Rozdział 20 M. Gałusza, Poradnik BHP dla pracodawców oraz osób kierujących pracownikami
Rozdział 21 M. Gałusza, Poradnik BHP dla pracodawców oraz osób kierujących pracownikami
Rozdział 22 M. Gałusza, Poradnik społecznego inspektora pracy