Stanowisko Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi ws. projektu
Transkrypt
Stanowisko Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi ws. projektu
29 lipca 2016 roku Stanowisko Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi ws. projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw z dnia 8 lipca 2016 roku Stanowisko ws. projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw z dnia 8 lipca 2016 roku 29 lipca 2016 roku Spis treści 1 WPROWADZENIE ........................................................................................................... 3 2 ZMIANA ART. 5 PKT 15 UOP ......................................................................................... 4 2.1 Proponowana zmiana art. 5 pkt 15 UOP prowadzi do niepożądanego rozszerzenia stosowania odstępstw od ustawowych zakazów w zakresie ochrony dzikich zwierząt ................ 4 2.2 Proponowana zmiana art. 5 pkt 15 UOP może być uznana za niezgodną z prawem Unii Europejskiej ................................................................................................................................ 5 2.3 Projekt obniża standard ochrony dzikich zwierząt objętych ochroną częściową, które mogą być pozyskiwane ............................................................................................................... 8 2.4 Projekt wprowadza rozwiązania nieproporcjonalne do założonego celu ograniczenia szkód przez dzikie zwierzęta i pomija wykorzystanie środków prewencyjnych ............................ 8 2.5 Projekt czyni pierwszorzędnym stosowanie środków polegających na chwytaniu lub zabijaniu dzikich zwierząt, ograniczając dostępność odszkodowań za szkody przez nie wyrządzone ............................................................................................................................... 10 3 ZMIANA ART. 34 UST. 1 UOP ...................................................................................... 11 3.1 Zmiana treści art. 34 ust. 1 UOP jest sprzeczna z prawem Unii Europejskiej ................. 12 3.2 Treść art. 34 ust. 1 UOP proponowana w projekcie prowadzi do niepożądanych wątpliwości interpretacyjnych .................................................................................................... 14 3.3 Proponowane brzmienie art. 34. ust. 1 UOP jest niespójne ze sposobem implementacji dyrektywy siedliskowej przyjętym w innych państwach członkowskich ...................................... 15 4 2 WNIOSKI ....................................................................................................................... 16 Stanowisko ws. projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw z dnia 8 lipca 2016 roku 29 lipca 2016 roku 1 WPROWADZENIE W nawiązaniu do konsultacji publicznych projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw z dnia 8 lipca 2016 roku, nr wykazu UD46 („Projekt‖)1 Fundacja ClientEarth Prawnicy dla Ziemi („ClientEarth‖) przedstawia swoje uwagi do Projektu. Projekt przewiduje zmianę ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, Dz.U. 2015, poz. 1651, ze zm. („UOP‖). W szczególności zawiera propozycję nowelizacji art. 5 pkt 15 UOP oraz art. 34 ust. 1 UOP. Obie proponowane zmiany budzą uzasadnione zastrzeżenia. Po pierwsze, proponowana w Projekcie zmiana art. 5 pkt 15 UOP, poszerzająca definicję legalną terminu "pozyskiwanie": a) rozszerza zakres każdego przepisu UOP posługującego się tym terminem ustawowym (w szczególności art. 52-56 UOP regulujących zezwolenia na odstępstwa od ustawowych zakazów) i jest potencjalnie niezgodna z Dyrektywą Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, Dz.U.UE L z dnia 22 lipca 1992 r. („Dyrektywa siedliskowa‖) oraz Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa, Dz.U.UE L z dnia 26 stycznia 2010 r. („Dyrektywa ptasia‖); b) obniża skuteczność systemu ochrony gatunkowej gwarantowanej przez UOP poprzez zmianę wykładni art. 56 ust. 5 UOP, który umożliwia uzyskanie zezwolenia na odstępstwo od zakazów pozyskania zwierząt chronionych częściowo, poprzez stworzenie możliwości ich pozyskiwania z pominięciem wykazania przesłanki "braku alternatywnych rozwiązań"; c) wprowadza rozwiązania dalece nieproporcjonalne do zakładanego celu nowelizacji, jakim jest ograniczenie szkód wyrządzanych przez dzikie zwierzęta, jednocześnie nie dokonując zmian mających zwiększyć skuteczność narzędzi prewencyjnych, które są mniej inwazyjne środowiskowo. Po drugie, proponowana w Projekcie zmiana art. 34 ust.1 UOP: a) prowadzi do niezgodnej z prawem Unii Europejskiej implementacji dyrektywy siedliskowej; w szczególności, stoi w sprzeczności z wiążącym Rzeczpospolitą Polską orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej („TSUE‖) zobowiązującym do ochrony planowanych obszarów Natura 2000; b) prowadzi do niejasności interpretacyjnych, które tworzą ryzyko niezgodnego z dyrektywą siedliskową badania przesłanek zastosowania wyjątku przewidzianego w art. 34 ust. 1 UOP; 1 Projekt przedstawiony do konsultacji dostępny https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12287464/katalog/12364998#12364998. 3 jest pod adresem: Stanowisko ws. projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw z dnia 8 lipca 2016 roku 29 lipca 2016 roku c) jest odmienna od przyjętego przez liczne inne państwa członkowskie sposobu implementacji art. 6 ust. 4 dyrektywy siedliskowej do krajowych porządków prawnych. 2 ZMIANA ART. 5 PKT 15 UOP Proponowana w Projekcie zmiana art. 5 pkt 15 UOP prowadzi do modyfikacji definicji legalnej „pozyskiwania‖. Projekt rozszerza ustawową definicję poprzez dodanie punktu ba) w brzmieniu: „chwytanie lub zabijanie zwierząt gatunków chronionych w celu ograniczenia poważnych szkód w odniesieniu do upraw rolnych, inwentarza żywego, lasów, rybostanu, wody lub innych rodzajów mienia;". 2.1 Proponowana zmiana art. 5 pkt 15 UOP prowadzi do niepożądanego rozszerzenia stosowania odstępstw od ustawowych zakazów w zakresie ochrony dzikich zwierząt Po pierwsze wskazać należy, że tak znaczące poszerzenie ustawowej definicji terminu występującego w UOP, niesie za sobą poważne konsekwencje na wielu polach. Dotyczy to nade wszystko art. 52 ust. 2 pkt 6 i pkt 7 UOP, które wprowadzają odstępstwa od zakazów dotyczących dzikich zwierząt wprowadzonych w ust. 1 tego artykułu. Tymi zakazami są m.in. zakaz umyślnego zabijania, umyślnego okaleczania lub chwytania, transportu, chowu, hodowli, zbierania, pozyskiwania, przetrzymywania, posiadania lub preparowania okazów gatunków, zbywania, oferowania do sprzedaży, wymiany, darowizny lub transportu w celu sprzedaży okazów gatunków i inne. Art. 52 ust. 2 pkt 6 UOP reguluje możliwość odstępstwa od przykładowo wskazanych wyżej zakazów w przypadku pozyskiwania przez podmioty, które uzyskały zezwolenie regionalnego dyrektora ochrony środowiska lub Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska na pozyskiwanie okazów gatunków, o których mowa w art. 49 pkt 1 lit. c UOP. Dotyczy to zwierząt objętych ochroną częściową, które mogą być pozyskiwane, określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt 2. Natomiast art. 52 ust. 2 pkt 7 UOP odnosi się do przetrzymywania, posiadania, zbywania, oferowania do sprzedaży, wymiany, darowizny, a także wywożenia poza granicę państwa tych okazów gatunków pozyskanych na podstawie zezwolenia z art. 52 ust. 2 pkt 6 UOP. Termin pozyskiwanie użyty został przez ustawodawcę także w art. 56 ust. 4 pkt 5 UOP, który reguluje zezwolenia odstępstw od oznaczonych zakazów, pozwalając na „chwytanie, pozyskiwanie lub przetrzymywanie okazów zwierząt gatunków objętych ochroną w liczbie określonej przez wydającego zezwolenie‖. Wskazać należy, że wyżej powołane przepisy odnoszą się w całej szerokości do zwierząt objętych każdym rodzajem ochrony, tj. ochroną ścisłą, ochroną częściową w obu wariantach 2 4 Dz.U. 2014 poz. 1348. Stanowisko ws. projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw z dnia 8 lipca 2016 roku 29 lipca 2016 roku oraz zwierząt wymagających ustalenia stref ochrony ostoi, miejsc rozrodu lub regularnego przebywania3. W wyżej wymienionych przepisach ustawodawca posługuje się pojęciem "pozyskiwania". Tym samym tak znaczące rozszerzenie jego definicji legalnej, powoduje jednocześnie poważne poszerzenie zakresu możliwych zezwoleń na odstępstwa od ustawowych zakazów istniejących w ramach systemy ochrony gatunkowej. Wydaje się, że tak istotne rozszerzenie, o niewątpliwie doniosłych negatywnych skutkach dla ochrony przyrody, nie powinno się dokonywać poprzez zmianę definicji legalnej, a raczej zmianę samych enumeratywnych przypadków możliwych odstępstw poprzez ich jak najściślejsze oznaczenie. 2.2 Proponowana zmiana art. 5 pkt 15 UOP może być uznana za niezgodną z prawem Unii Europejskiej Dotychczasowy stan prawny UOP był wynikiem skargi wniesionej przez Komisję Europejską przeciwko Polsce dotyczącej nieprawidłowej transpozycji warunków wprowadzania odstępstw przewidzianych w art. 16 ust. 1 dyrektywy siedliskowej i zapadłego na jej skutek wyroku TSUE4, stwierdzającego, że Rzeczpospolita Polska uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej na mocy tego przepisu. Komisja Europejska zarzucała, że Rzeczpospolita Polska nie dokonała prawidłowej transpozycji art. 16 ust. 1 dyrektywy siedliskowej, przewidując w art. 52 ust. 2 pkt 5 UOP możliwość odstępstwa od zakazów związanych z ochroną gatunków zwierząt w odniesieniu do zapobiegania poważnym szkodom, w szczególności w gospodarstwach rolnych, leśnych lub rybackich oraz przewidując to samo w art. 56 ust. 4 pkt 2 UOP. Z uzasadnienia TSUE: „30. W niniejszej sprawie należy przypomnieć, że § 7 rozporządzenia z dnia 9 lipca 2004 r. przewiduje, iż zakazy między innymi zrywania, niszczenia lub oferowania do sprzedaży gatunków dziko występujących roślin i grzybów chronionych nie dotyczą wykonywania czynności związanych z prowadzeniem racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej, jeżeli technologia prac uniemożliwia przestrzeganie zakazów. Zgodnie z § 8 rozporządzenia z dnia 28 września 2004 r. te same czynności objęte są w tych samych warunkach odstępstwem od zakazów między innymi zabijania, chwytania i umyślnego niepokojenia gatunków dziko występujących zwierząt chronionych, jak też niszczenia ich ostoi. 3 Zgodnie z art. 49 ust. 1 UOP dzikie zwierzęta mogą podlegać czterem rodzajom ochrony: 1) ochrona ścisła (np. żubr, wilk, ryś); 2) ochrona częściowa (np. gronostaj, wydra, czapla siwa); 3) ochrona częściowa z możliwością pozyskania (bóbr europejski, ślimak winniczek); 4) zwierzęta wymagające ustalenia stref ochrony ostoi, miejsc rozrodu lub regularnego przebywania (np. wilk, ryś, niedźwiedź brunatny). 4 Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejkiej z dnia 15 marca 2012 r., w sprawie C-46/11, Komisja Europejska przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej, ECLI:EU:C:2012:146. 5 Stanowisko ws. projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw z dnia 8 lipca 2016 roku 29 lipca 2016 roku 31. Artykuł 16 dyrektywy siedliskowej tymczasem nie zezwala na odstępstwo od takich zakazów, ustanowionych w art. 12 i 13 omawianej dyrektywy, jeżeli przestrzeganie owych zakazów nie pozwoliłoby skorzystać z technologii stosowanych zwykle przy wykonywaniu czynności związanych z prowadzeniem racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej. 32. W odniesieniu konkretnie do § 8 rozporządzenia z dnia 28 września 2004 r., bez konieczności badania, czy przepisu takiego zgodnie z prawem polskim nie należy stosować w zakresie, w jakim jest niezgodny z przepisami ustawowymi wprowadzonymi w 2008 r., w świetle orzecznictwa wspomnianego w pkt 28 niniejszego wyroku należy stwierdzić, że istnienie owego przepisu w krajowym porządku prawnym nie odpowiada, w szczególności mając na uwadze organy administracyjne zobowiązane do jego stosowania, wymogom jasności i dokładności niezbędnym dla spełnienia wymogu bezpieczeństwa prawnego.‖ Komisja Europejska stała na stanowisku, że art. 52 ust. 2 pkt 5 UOP w zakresie, w jakim zezwala na odstępstwa od zakazów ustanowionych w celu ochrony gatunkowej, takich jak zakaz zabijania, chwytania, przetrzymywania lub zbywania, o ile ma to na celu zapobieganie poważnym szkodom, w szczególności w gospodarstwach rolnych, leśnych lub rybackich, nie stanowi prawidłowej transpozycji art. 16 ust. l lit. b) dyrektywy siedliskowej. TSUE w przedmiocie zarzutu dotyczącego nieprawidłowej transpozycji art. 16 ust. 1 dyrektywy siedliskowej poprzez art. 52 ust. 2 pkt 5 UOP w zakresie, w jakim przewiduje możliwość wprowadzenia odstępstw w celu zapobiegania poważnym szkodom, w szczególności w gospodarstwach rolnych, leśnych lub rybackich, stwierdził: „40. Należy stwierdzić, że treść art. 52 ust. 2 pkt 5 ustawy o ochronie przyrody nie odpowiada z wystarczającą jasnością przesłankom odstępstwa określonym w art. 16 ust. 1 lit. b) dyrektywy siedliskowej. (...) 42. Tym samym w zakresie, w jakim art. 52 ust. 2 pkt 5 ustawy o ochronie przyrody umożliwia odstępstwo od zakazów objętych art. 12 dyrektywy siedliskowej, aby zapobiec poważnym szkodom w gospodarstwach rolnych, leśnych lub rybackich, nie jest on zgodny z art. 16 ust. 1 lit. b) wspomnianej dyrektywy, który jak przypomniano w pkt 29 niniejszego wyroku, należy interpretować w sposób ścisły.‖ W przedmiocie zarzutu trzeciego dotyczącego nieprawidłowej transpozycji art. 16 ust. 1 dyrektywy siedliskowej poprzez art. 56 ust. 4 pkt 2 UOP w zakresie, w jakim przewiduje on możliwość wydania zezwoleń na odstępstwo, jeżeli wynikają one z konieczności ograniczenia poważnych szkód w gospodarce, w szczególności rolnej, leśnej lub rybackiej, TSUE wskazał: „48. Należy stwierdzić, że treść art. 56 ust. 4 pkt 2 ustawy o ochronie przyrody nie jest wystarczająco jasna, by odpowiadać przesłankom odstępstwa określonym w art. 16 ust. 1 lit. b) dyrektywy siedliskowej. 49. Mając na uwadze to, co przypomniano w pkt 27 niniejszego wyroku, w zakresie, w jakim wspomniany art. 56 ust. 4 pkt 2 umożliwia odstępstwa od zakazów objętych art. 12 6 Stanowisko ws. projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw z dnia 8 lipca 2016 roku 29 lipca 2016 roku i 13 dyrektywy siedliskowej w celu ograniczenia poważnych szkód w gospodarstwach rolnych, leśnych lub rybackich, nie jest on zgodny z art. 16 ust. 1 lit. b) tej dyrektywy.‖ W tym miejscu należy wziąć pod uwagę wykładnię art. 16 dyrektywy siedliskowej, przedstawionej w wyroku TSUE5: „25. Ponieważ ten ostatni przepis [art. 16 dyrektywy siedliskowej - przyp. ClientEarth] stanowi wyjątek, podlegający ścisłej wykładni i w odniesieniu do którego ciężar dowodu zaistnienia warunków wymaganych dla każdego odstępstwa spoczywa na władzach, które podejmują decyzję w tym przedmiocie, państwa członkowskie są zobowiązane do zagwarantowania, że każda interwencja dotycząca gatunków chronionych będzie podejmowana wyłącznie na podstawie decyzji zawierających precyzyjne i odpowiednie uzasadnienie, uwzględniające przyczyny, warunki i wymogi, o których mowa w art. 16 ust. 1 dyrektywy siedliskowej‖ Podobnie TSUE odnosi się do ogólnej kwestii implementacji dyrektywy siedliskowej. Transpozycja dyrektywy do prawa wewnętrznego nie wymaga w sposób konieczny, aby jej treść została formalnie i dosłownie przejęta przez wyraźny, szczególny przepis prawa i w zależności od treści dyrektywy wystarczyć mogą ogólne ramy prawne, pod warunkiem że zapewni to rzeczywiście pełne stosowanie dyrektywy w sposób wystarczająco jasny i precyzyjny. W tym względzie należy w każdym przypadku określić charakter przepisu przewidzianego w dyrektywie, którego dotyczy skarga o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa, w celu ustalenia zakresu obowiązku transpozycji ciążącego na państwach członkowskich6. Jednakże dokładność transpozycji nabiera szczególnej wagi wówczas, gdy zarządzanie wspólnym dziedzictwem jest powierzone państwom członkowskim w odniesieniu do ich odpowiedniego terytorium. Wynika z tego, że w ramach dyrektywy 92/43 w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, która ustanawia złożone i techniczne przepisy w dziedzinie prawa ochrony środowiska, państwa członkowskie są w sposób szczególny zobowiązane do dbania o to, aby ich przepisy prawne mające zapewnić transpozycję tej dyrektywy były jasne i precyzyjne, również w zakresie podstawowych obowiązków nadzoru i kontroli, takich jak nałożone na organy państwowe w art. 11, 12 ust. 4 i art. 14 ust. 2 wskazanej dyrektywy7. Powyższe każe podać w wątpliwość, czy proponowana nowelizacja, która poprzez zmianę definicji legalnej „pozyskiwania‖ zmieni wykładnię art. 56 UOP, będzie zgodna z art. 16 dyrektywy siedliskowej, a także czy jej uchwalenie nie spowoduje ponownego wniesienia skargi przez Komisję Europejską i uznania przez TSUE uchybienia przez Polskę zobowiązaniom nałożonym w tym przepisie. 5 Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 14 czerwca 2007 r., w sprawie C-342/05, Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Republice Finlandii, ECLI:EU:C:2007:341. 6 Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 20 października 2005 r., w sprawie C-6/04, Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Zjednoczonemu Królestwu Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, ECLI:EU:C:2005:626, paras. 21-22. 7 Ibid., para. 25-26. 7 Stanowisko ws. projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw z dnia 8 lipca 2016 roku 29 lipca 2016 roku 2.3 Projekt obniża standard ochrony dzikich zwierząt objętych ochroną częściową, które mogą być pozyskiwane Nowelizacja pojęcia „pozyskiwanie‖ najpoważniejsze zastrzeżenia budzi na tle art. 56 ust 5 UOP. Stanowi on, że zezwolenia na pozyskiwanie roślin, zwierząt lub grzybów gatunków, o których mowa w art. 48 pkt 1 lit. c, art. 49 pkt 1 lit. c oraz art. 50 pkt 1 lit. c UOP, mogą być wydane, jeżeli nie są szkodliwe dla zachowania we właściwym stanie ochrony dziko występujących populacji chronionych gatunków roślin, zwierząt lub grzybów. Najdonioślejsze skutki rozszerzenie definicji legalnej wywrze w odniesieniu do wskazanego art. 49 pkt 1 lit. c UOP, to jest w odniesieniu do określonych w wyżej przywołanym rozporządzeniu zwierząt objętych ochroną częściową, które mogą być pozyskiwane (w aktualnym stanie prawnym, zgodnie z załącznikiem nr 3 do rozporządzenia, dotyczy to bobra europejskiego oraz ślimaka winniczka). Podkreślić należy, że art. 56 ust. 5 UOP nie zawiera przesłanki „braku rozwiązań alternatywnych‖, która w art. 56 ust. 4 UOP warunkuje przyznanie zezwolenia. Przesłanka ta funkcjonuje jako bezpiecznik, gwarantujący, że uzyskanie oznaczonego zezwolenia jest absolutnie koniecznym i ostatecznym narzędziem do osiągnięcia celu. Tak poważne poszerzenie definicji legalnej pozyskiwania w połączeniu z zastosowaniem tego zwrotu w art. 56 ust. 5 UOP stwarza szerokie pole do niebezpiecznych nadużyć i sytuacji, w których mogą być wydawane zezwolenia na zabijanie zwierząt celem ograniczenia szkód, z pominięciem wypełnienia przesłanki braku rozwiązań alternatywnych, czyniąc to rozwiązanie pierwszorzędnym. 2.4 Projekt wprowadza rozwiązania nieproporcjonalne do założonego celu ograniczenia szkód przez dzikie zwierzęta i pomija wykorzystanie środków prewencyjnych Projektodawca wskazuje motywy nowelizacji we wskazanym wyżej zakresie – „uzupełnienie definicji pozwoli na sprawniejsze zarządzanie populacjami gatunków konfliktowych, w sytuacjach gdy wyrządzają one dotkliwe i znacznych rozmiarów szkody gospodarcze‖. Podnosi, że Projekt rozwiązuje problem „niekompletności przepisów dotyczących szkód wyrządzanych przez żubry, wilki, rysie, niedźwiedzie i bobry‖. Projektodawca mimo powoływania się na jasne motywy nowelizacji, nie dokonuje zmian w zakresie środków prewencyjnych uregulowanych w art. 126 ust. 4 i 5 UOP. W uzasadnieniu Projektu przywołane zostały zróżnicowane rozwiązania, mające zapobiegać szkodom wyrządzanym przez dzikie zwierzęta, przyjęte w krajach europejskich. Jednoznacznie wskazane jest, że w Szwecji pierwszorzędnym rozwiązaniem są środki zapobiegawcze, np. budowa ogrodzenia w obszarach wysokiego ryzyka powstania szkód, co, jak wskazuje sam projektodawca, traktowane jest jako inwestycja środowiskowa. Tym samym budzi zdziwienie 8 Stanowisko ws. projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw z dnia 8 lipca 2016 roku 29 lipca 2016 roku fakt sięgnięcia przez projektodawcę do tak radykalnego narzędzia, bez uprzedniej próby zaadresowania problemu w sposób mniej inwazyjny środowiskowo. Bez wątpienia problem szkód wyrządzanych przez zwierzęta jest możliwy do rozwiązania za pomocą łagodniejszych a równie skutecznych instrumentów. Dotychczasowa regulacja z art. 126 ust. 4 i 5 UOP stwarza tylko ogólną możliwość współdziałania z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska lub dyrektorem parku narodowego w zakresie sposobów zabezpieczania upraw i płodów rolnych, lasów oraz zwierząt gospodarskich przed szkodami, nie precyzując w żadnej mierze mechanizmów tej współpracy, wskazując ogólnikowo, że może obejmować budowę urządzeń lub wykonanie zabiegów zapobiegających szkodom, finansowane z budżetu właściwego miejscowo dyrektora parku narodowego lub regionalnego dyrektora ochrony środowiska, w ramach zawartych umów cywilnoprawnych. Projekt dodaje ust. 5a, który zobowiązuje odpowiednio regionalnych dyrektorów ochrony środowiska lub dyrektorów parków narodowych do prowadzenia działań informacyjnych w zakresie sposobów zabezpieczania mienia przed szkodami powodowanymi przez zwierzęta oraz możliwości uzyskania zezwolenia na odstępstwa od zakazów. Kwestia ta została podniesiona w wyroku Trybunału Konstytucyjnego8, który badał zgodność art. 126 ust. 1 oraz art. 126 ust. 4 UOP z art. 32 ust. 1 i art. 64 ust. 2 Konstytucji RP. Zamieszczone zostały w nim informacje przedstawione przez Ministra Środowiska w toku postępowania dotyczące kwot przeznaczonych na odszkodowania za szkody wyrządzone przez żubry, wilki, rysie i niedźwiedzie wypłaconych w latach 2010-2014: Gatunek Wilk Ryś Niedźwiedź Żubr Bóbr Suma w zł 2010 510 746 860 266 209 389 566 6 816 328,80 7 983 709,80 2011 490 416 1 650 142 186 465 601 10 471 013,30 11 570 866,30 2012 633 906 13 175 93 754 395 086 12 110 338,57 13 246 259,57 2013 522 073 1 820 51 183 364 904 14 957 765,63 15 897 745,63 2014 782 360 1 530 115 392 309 225 17 050 858,26 18 259 365,26 oraz liczby urządzeń i zabiegów prewencyjnych wykonanych w okresie 2010-2014 i kwot przeznaczonych na działania prewencyjne: Rok 2010 Liczba urządzeń 69 lub zabiegów Kwota w zł 150 049 2011 2012 2013 2014 147 214 205 162 228 241 526 902 498 632 540 342,88 Minister poinformował, że liczba postępowań w 2014 r., które zakończyły się zasądzeniem odszkodowania prezentuje się następująco: 1) za żubry wynosi około 130, 2) wilki - 630, 3) rysie - kilka, 4) niedźwiedzie - około 90, 5) bobry - około 6300. Sam Minister wskazał, że „jeżeli 8 Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 września 2015 r., sygn. K 20/14. 9 Stanowisko ws. projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw z dnia 8 lipca 2016 roku 29 lipca 2016 roku pogłębi się świadomość potrzeby stosowania działań i urządzeń zabezpieczających, może to wpłynąć na liczbę szkód oraz wysokość odszkodowań‖. Dalej wskazane zostało, że „liczba przedsięwziętych zabezpieczeń jest znacznie ograniczona w porównaniu do zgłoszonych szkód - w okresie 2010-2014 wyniosła ona zaledwie 2,6%. Wynika to z braku obowiązku podejmowania działań prewencyjnych.‖ Z powyższych danych można wywnioskować, że nacisk w zakresie ograniczania szkód wyrządzanych przez dzikie zwierzęta nie jest położony na działania prewencyjne. W art. 126 ust. 4 i 5 UOP została jedynie ogólnie zakreślona możliwość współdziałania właścicieli lub użytkowników gospodarstw rolnych i leśnych z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska, a na obszarze parku narodowego – z dyrektorem tego parku, w zakresie sposobów zabezpieczania upraw i płodów rolnych, lasów oraz zwierząt gospodarskich przed szkodami. Brak wyszczególnienia formy współpracy oraz określenia instrumentów zabezpieczających nie wpływa pozytywnie na zwiększenie wykorzystania tej formy zapobiegania szkodom. Również porównanie w latach 2010-2014 środków przeznaczonych na wypłatę odszkodowań z liczbą i kwotami urządzeń lub zabiegów zabezpieczających, jasno ukazuje, że działania prewencyjne nie są dostatecznie wykorzystywane, a regulacja w obecnej formie nie spełnia swojej roli. W tym kontekście zdecydowanie pozytywnie należy ocenić art. 1 pkt 29 lit. c Projektu, który dodaje ustęp 5a w brzemieniu: „Regionalny dyrektor ochrony środowiska, a na obszarze parku narodowego - jego dyrektor, prowadzą działania informacyjne w zakresie sposobów zabezpieczania mienia przed szkodami powodowanymi przez zwierzęta, o których mowa w ust. 1, a także w zakresie możliwości uzyskania zezwolenia na odstępstwa od zakazów obowiązujących wobec tych gatunków w trybie art. 56 ust. 1, 2 lub 2b i 56a ust. 1 ustawy." Działania informacyjne zdecydowanie przyczynią się do popularyzacji wykorzystywania narzędzi zabezpieczających. 2.5 Projekt czyni pierwszorzędnym stosowanie środków polegających na chwytaniu lub zabijaniu dzikich zwierząt, ograniczając dostępność odszkodowań za szkody przez nie wyrządzone Ponadto projektodawca wskazuje w uzasadnieniu na skuteczność nowelizacji w zakresie ograniczenia możliwości uzyskania odszkodowania od Skarbu Państwa. W art. 1 pkt 29 Projektu, nowelizującym art. 126 ust. 6 pkt 2 UOP, przewidziane jest dodanie przypadków wyłączenia możliwości dochodzenia odszkodowania, z których na szczególną uwagę zasługują przypadki, w których odszkodowanie nie przysługuje, jeżeli poszkodowany: d) nie wystąpił o zezwolenie, o którym mowa w art. 56 ust. 1, 2 lub 2b, na wykonanie czynności podlegających zakazom, jeżeli wykonanie tych czynności mogło zapobiec powstaniu szkody, z wyjątkiem okoliczności, gdy wystąpienia szkody nie dało się przewidzieć, e) nie wykonał czynności, na przeprowadzenie których posiadał zezwolenie, o którym mowa w art. 56 ust. 1, 2 lub 2b, jeżeli wykonanie tych czynności mogło zapobiec powstaniu szkody. 10 Stanowisko ws. projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw z dnia 8 lipca 2016 roku 29 lipca 2016 roku Oznacza to, że potencjalnie poszkodowany w przyszłości właściciel, aby nie utracić prawa do odszkodowania, będzie zobowiązany do wystąpienia z wnioskiem o udzielenie zezwolenia na odstępstwo od oznaczonego zakazu w przypadku najmniejszej możliwości wystąpienia szkody. Również w wypadku, gdy uzyska przedmiotowe zezwolenie, będzie zobowiązany do skorzystania z niego pod sankcją utraty prawa do odszkodowania za ewentualną szkodę. Tak skonstruowana regulacja może spowodować w przyszłości zwiększone wykorzystywanie zezwoleń na omówione wcześniej odstępstwa i sięganie aż do zabijania zwierząt, jak proponuje to obecnie Projekt, z obawy przed ewentualnym wygaśnięciem roszczenia o odszkodowanie. Po raz kolejny objawia się sytuacja ukazująca, że problem adresowany jest najbardziej agresywnym narzędziem, które może okazać się w przyszłości pierwszorzędnym, przy dostępnej możliwości wprowadzenia mniej inwazyjnych rozwiązań. W ten sposób projektodawca niejako przyznaje pierwszeństwo proponowanym rozwiązaniom, które w założeniu powinny utrzymywać status wyjątków, będących odstępstwami od generalnych zakazów. Obwarowanie nieskorzystania z potencjalnej możliwości uzyskania zezwolenia na „pozyskanie‖ zwierzęcia tak radykalną sankcją, jak wyłączenie roszczenia o odszkodowanie w razie wystąpienia szkody jest bez wątpienia drastycznym środkiem. 3 ZMIANA ART. 34 UST. 1 UOP Projekt przewiduje zmianę UOP. W szczególności, zawiera propozycję nowelizacji jej art. 34 ust. 1, który stanowi implementację do krajowego porządku prawnego art. 6 ust. 4 dyrektywy siedliskowej: "Jeśli pomimo negatywnej oceny skutków dla danego terenu oraz braku rozwiązań alternatywnych, plan lub przedsięwzięcie musi jednak zostać zrealizowane z powodów o charakterze zasadniczym wynikających z nadrzędnego interesu publicznego, w tym interesów mających charakter społeczny lub gospodarczy, Państwo Członkowskie stosuje wszelkie środki kompensujące konieczne do zapewnienia ochrony ogólnej spójności Natury 2000. O przyjętych środkach kompensujących Państwo Członkowskie informuje Komisję." Artykuł 34 ust.1 UOP w obecnie obowiązującym brzmieniu stanowi, że: "Jeżeli przemawiają za tym konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego, w tym wymogi o charakterze społecznym lub gospodarczym, i wobec braku rozwiązań alternatywnych, właściwy miejscowo regionalny dyrektor ochrony środowiska, a na obszarach morskich - dyrektor właściwego urzędu morskiego, może zezwolić na realizację planu lub działań, mogących znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000 lub obszary znajdujące się na liście, o której mowa w art. 27 ust. 3 pkt 1, zapewniając wykonanie kompensacji przyrodniczej niezbędnej do zapewnienia spójności i właściwego funkcjonowania sieci obszarów Natura 2000." Komentowany Projekt przewiduje następującą zmianę brzmienia art. 34 ust. 1 UOP: "Jeżeli przemawiają za tym konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego, w tym wymogi o charakterze społecznym lub gospodarczym, i wobec braku rozwiązań 11 Stanowisko ws. projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw z dnia 8 lipca 2016 roku 29 lipca 2016 roku alternatywnych, właściwy miejscowo regionalny dyrektor ochrony środowiska, a na obszarach morskich — dyrektor właściwego urzędu morskiego, zezwala na realizację planu lub działań, mogących znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000 lub obszary znajdujące się na liście, o której mowa w art . 27 ust. 3 pkt 1, zapewniając wykonanie kompensacji przyrodniczej niezbędnej do zapewnienia spójności i właściwego funkcjonowania sieci obszarów Natura 2000." Proponowana zmiana polega na zastąpieniu wyrażenia „może zezwolić‖ na wyrażenie „zezwala‖. W konsekwencji, właściwi miejscowo regionalni dyrektorzy ochrony środowiska oraz dyrektorzy urzędów morskich nie będą mogli odmówić zezwolenia na realizację planu lub działań mogących znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000 w sytuacji, gdy spełnione zostaną kumulatywnie przesłanki wymienione w art. 34 ust. 1: (a) konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego, (b) brak rozwiązań alternatywnych oraz (c) zapewnienie wykonania kompensacji przyrodniczej niezbędnej do zapewnienia spójności i właściwego funkcjonowania sieci obszarów Natura 2000. Powyższa zmiana została zaproponowana za względu na to, że „uzasadnione jest zniesienie uznania organu w ww. sytuacjach‖ oraz, że „ww. rozwiązanie ułatwi realizację inwestycji na terenie obszarów Natura 2000"9. ClientEarth wnosi o wycofanie z Projektu propozycji zmiany art. 34 ust. 1 UOP i zachowanie obecnego brzmienia przepisu ze względu na przytoczone poniżej argumenty. 3.1 Zmiana treści art. 34 ust. 1 jest sprzeczna z prawem Unii Europejskiej Proponowana w Projekcie zmiana brzmienia art. 34 ust. 1 UOP jest niezgodna z wiążącą Rzeczpospolitą Polską wykładnią prawa Unii Europejskiej. W szczególności prowadzi do naruszenia wykładni przepisów dyrektywy siedliskowej dokonanej przez TSUE w zakresie, w jakim art. 34 ust. 1 UOP znajduje zastosowanie do ochrony projektowanych obszarów Natura 2000. Na państwach członkowskich ciąży obowiązek ochrony zatwierdzonych przez Komisję Europejską obszarów Natura 2000 oraz projektowanych obszarów Natura 2000. W swoim orzecznictwie TSUE podkreślił, że państwa członkowskie powinny chronić tereny od momentu zgłoszenia ich Komisji Europejskiej jako tereny kwalifikujące się do określenia jako tereny mające znaczenie dla Wspólnoty10 i nie zezwalać na ingerencje, które mogłyby poważnie 9 Uzasadnienie do projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw z dnia 8 lipca 2016 roku, nr wykazu UD46. 10 Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejkiej z dnia 13 stycznia 2005 r. w sprawie C-117/03, Società Italiana Dragaggi SpA i inni przeciwko Ministero delle Infrastrutture e dei Trasporti , Regione Autonoma del Friuli-Venezia Giulia, ECLI:EU:C:2005:16 ("Dragaggi przeciwko Ministero delle Infrastrutture"), para. 26. 12 Stanowisko ws. projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw z dnia 8 lipca 2016 roku 29 lipca 2016 roku zagrozić ekologicznemu charakterowi tych terenów11. W przeciwnym razie zagrożone może być osiągnięcie celów przyświecających dyrektywie siedliskowej12. Najnowsze orzecznictwo krajowych sądów administracyjnych zaaprobowało wykładnię przepisów dyrektywy siedliskowej dokonaną przez TSUE13. W szczególności, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 22 października 2015 r., sygn. IV SA/Po 530/15 uznał, że: „[w] świetle wiążącego Rzeczpospolitą Polską orzecznictwa wspólnotowego należy przyjąć, że wobec przedsięwzięć mogących znacząco negatywnie oddziaływać na projektowane obszary "Natura 2000" konieczne jest przeprowadzenie oceny oddziaływania, o której mowa w art. 33 ust. 3 u.o.p. Jednakże jeżeli w trakcie takiej oceny stwierdzone zostanie znaczące negatywne oddziaływanie przedsięwzięcia na dany obszar, nie jest dozwolone wydanie zgody na realizację przedsięwzięcia, nawet jeśli spełnia ono przesłanki, o których mowa w art. 34 u.o.p. (czyli nawet jeśli za jego realizacją przemawiają konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego, w tym wymogi o charakterze społecznym lub gospodarczym, wykazano brak rozwiązań alternatywnych, a także zapewnione zostanie wykonanie kompensacji przyrodniczej niezbędnej do zapewnienia spójności i właściwego funkcjonowania sieci obszarów "Natura 2000"). W takim przypadku zgoda może być wydana dopiero po zatwierdzeniu danego obszaru "Natura 2000" przez Komisję Europejską.‖ W związku z powyższym, należy uznać, że właściwy organ krajowy stosujący art. 34 ust. 1 UOP musi mieć kompetencję do odmowy wydania zezwolenia na realizację planu lub działania w przypadku, w którym spełnione zostaną przesłanki wyjątku przewidzianego w art. 34 ust. 1 UOP (analogiczne do tych wymienionych w art. 6 ust. 4 dyrektywy siedliskowej), w stosunku do planów lub działań realizowanych na projektowanych obszarach Natura 2000. Projekt natomiast zawiera zmianę art. 34 ust. 1 UOP polegającą na zastąpienie wyrażenia „może zezwolić na realizację planu lub działań‖ (przyznającą organowi luz decyzyjny) wyrażeniem „zezwala na realizację planu lub działań‖ (które ma charakter imperatywny). Zmiana brzmienia art. 34 ust. 1 UOP odbierze więc właściwym miejscowo regionalnym dyrektorom ochrony środowiska oraz dyrektorom urzędów morskich kompetencję do odmowy wydania zgody na realizację planu lub działania w przypadku, w którym spełnione zostaną przesłanki wyjątku przewidzianego w art. 34 ust. 1 UOP. Przepis ten powinien być stosowany jednolicie, lecz w proponowanej przez Projekt wersji nie czyni rozróżnienia w stosunku do planów lub działań realizowanych na projektowanych obszarach Natura 2000. Sytuacja ta ma miejsce pomimo tego, że możliwość odmówienia zezwolenia jest w świetle przytoczonego wyżej orzecznictwa TSUE i polskich sądów administracyjnych niezbędna do prawidłowego stosowania przez właściwe organy przepisów UOP oraz dyrektywy siedliskowej w stosunku do planowanych obszarów Natura 2000. 11 Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 14 września 2006 r. w sprawie C-244/05, Bund Naturschutz in Bayern eV i inni przeciwko Freistaat Bayern, ECLI:EU:C:2006:579, para. 47. 12 Dragaggi przeciwko Ministero delle Infrastrutture, para. 27. 13 Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 20 marca 2014 r., sygn. II SA/Po 1267/13. 13 Stanowisko ws. projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw z dnia 8 lipca 2016 roku 29 lipca 2016 roku 3.2 Treść art. 34 ust. 1 UOP proponowana w projekcie prowadzi do niepożądanych wątpliwości interpretacyjnych Proponowana w Projekcie zmiana treści art. 34 ust. 1 UOP doprowadzi do nieuzasadnionych wątpliwości interpretacyjnych. Wykładnia art. 34 ust. 1 UOP w brzmieniu przewidzianym przez Projekt może prowadzić do wniosku, że zgodne z prawem jest wydanie zgody na realizację planu lub działań mimo braku wykonania właściwej kompensacji przyrodniczej oraz, że badanie przesłanek wyjątku z art. 34 ust. 1 UOP ma charakter jedynie formalny, a nie merytoryczny. Po pierwsze, zgodnie z art. 34 ust. 1 UOP, właściwi miejscowo regionalni dyrektorzy ochrony środowiska oraz dyrektorzy urzędów morskich mogą zezwolić na realizację planu lub działań mogących znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000 w sytuacji, gdy spełnione zostaną następujące przesłanki: (a) konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego, (b) brak rozwiązań alternatywnych oraz (c) zapewnienie wykonania kompensacji przyrodniczej niezbędnej do zapewnienia spójności i właściwego funkcjonowania sieci obszarów Natura 2000. Obligatoryjne badanie zajścia tych trzech przesłanek jest zgodne z art. 6 ust. 4 dyrektywy siedliskowej, który wymaga ich spełnienia przed wydaniem zgody na realizację danego przedsięwzięcia. Proponowana nowelizacja sprawia, że art. 34 ust. 1 UOP będzie mógł być wykładany w sposób sprzeczny z art. 6 ust. 4 dyrektywy siedliskowej. Przepis w brzmieniu proponowanym w Projekcie uzasadnia uznanie, że do wydania zezwolenia na dany projekt niezbędne jest wykazanie tylko istnienia nadrzędnego interesu publicznego i braku rozwiązań alternatywnych. Następnie, to na właściwych władzach ciążyć ma obowiązek znalezienia i ustalenia takich działań kompensacyjnych, które ochronią spójność i funkcjonalność sieci Natura 2000. Nie zawsze jednak możliwa jest kompensacja przyrodnicza, która zachowa spójność i funkcjonalność sieci. Mimo to organy publiczne będą musiały zezwolić na inwestycję mimo, że kompensacja przyrodnicza nie będzie odpowiadała wymogom dyrektywy siedliskowej. W związku z powyższym przepis stanie się podatny na interpretację sprzeczną z prawem unijnym. Po drugie, nawet zakładając, że właściwe organy będą w świetle proponowanego brzmienia art. 34 ust. 1 prawidłowo badać spełnienie wszystkich trzech przesłanek, istnieje ryzyko uznania, że badanie to ma charakter wyłącznie formalny. W obecnie obowiązującym stanie prawnym art. 34 ust. 1 UOP zawiera sformułowania „może zezwolić‖. Takie wyrażenie daje organowi go stosującemu wyraźną kompetencję do odmowy wydania zezwolenia i jasno sygnalizuje, że konieczne jest merytoryczne badanie przesłanek uznania wyjątku w zakresie przyznanej mu władzy dyskrecjonalnej. Projekt przewiduje, że wyrażenie „może zezwolić‖ zostanie zastąpione wyrażeniem „zezwala‖. Organ stosujący art. 34 ust. 1 UOP w brzmieniu takim, jak zaproponowane w Projekcie, może więc błędnie uznać, że badanie wymienionych w przepisie przesłanek ma charakter wyłącznie formalny. Organ w tej sytuacji badać będzie jedynie fakt przedstawienia dowodów na zajście 14 Stanowisko ws. projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw z dnia 8 lipca 2016 roku 29 lipca 2016 roku wymienionych w przepisie przesłanek wydania zezwolenia. Organ błędnie uznając, że nie ciąży na nim obowiązek merytorycznego badania przesłanek, takich jak np. ocena jakości zaproponowanej kompensacji, może wydać zgodę z naruszeniem przepisów dyrektywy siedliskowej wymagającej po jego stronie merytorycznej analizy. W konsekwencji, w związku ze zwiększonym ryzykiem nieprawidłowego stosowania przez właściwe organy art. 34 ust. 1 UOP, ClientEarth postuluje wycofanie proponowanej w Projekcie zmiany jego treści i utrzymanie dotychczasowego brzmienia. 3.3 Proponowane brzmienie art. 34. ust. 1 jest niespójne ze sposobem implementacji dyrektywy siedliskowej przyjętym w innych państwach członkowskich Proponowana w Projekcie zmiana treści art. 34 ust. 1 UOP jest odejściem od przyjętego wśród wielu innych państw członkowskich sposobu implementacji art. 6 ust. 4 dyrektywy siedliskowej, który pozostawia organowi zakres uznania co do wydania zezwolenia na realizację planu lub działań. Jest to więc sposób szeroko uznawany za właściwszy i zgodny z celem dyrektywy. Taki sposób implementacji został przyjęty m. in.: - we Francji przez art. L414-4 kodeksu środowiska (Code de l'environnement)14; - w Holandii przez art. 2.8.4 prawa ochrony śrowiska (Wet natuurbescherming)15; - w Niemczech przez art. (Bundesnaturschutzgesetz)16; 34 ust. 3 federalnej ustawy o ochornie przyrody - w Irlandii przez art. 16 ust. 2 prawa siedlisk naturalnych (Natural Habitats Regulation)17; 14 ―Toutefois, lorsqu'il n'existe pas d'autre solution que la réalisation d'un programme ou projet qui est de nature à porter atteinte à l'état de conservation du site, l'autorité compétente peut donner son accord pour des raisons impératives d'intérêt public. Dans ce cas, elle s'assure que des mesures compensatoires sont prises pour maintenir la cohérence globale du réseau Natura 2000. Ces mesures compensatoires sont à la charge du bénéficiaire des travaux, de l'ouvrage ou de l'aménagement (...)‖. 15 ―In afwijking van het derde lid kan, ondanks het feit dat uit de passende beoordeling de vereiste zekerheid niet is verkregen, het plan worden vastgesteld, onderscheidenlijk de vergunning worden verleend, indien is voldaan aan elk van de volgende voorwaarden (...)‖. 16 ―Abweichend von Absatz 2 darf ein Projekt nur zugelassen oder durchgeführt werden, soweit es (…)‖. 17 ―Where the Minister is satisfied that— (a) notwithstanding a negative assessment of the implications for the site of any operation or activity thereon, and (b) in the absence of an, alternative solution, the operation or activity must be carried out for imperative reasons of overriding public interest, which interest may, subject to paragraph (5), be of a social or economic nature, the Minister may decide to give the owner, occupier or user consent to undertake the operation or activity‖. 15 Stanowisko ws. projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw z dnia 8 lipca 2016 roku 29 lipca 2016 roku - w Wielkiej Brytanii przez art. 62 (1) prawa ochrony siedlisk i gatunków (Conservation of Habitats and Species Regulations)18. W świetle powyższego, wśród państw członkowskich uznaje się za prawidłowy sposób implementacji pozostawienie właściwym władzom zakresu uznania co do wydania zezwolnia na realizację planu lub działań, mimo spełnienia przesłanek z art. 6 ust. 4 dyrektywy siedliskowej. W związku z tym Polska powinna utrzymać spójny z innymi państwami członkowskimi sposób implementacji dyrektywy siedliskowej. 4 WNIOSKI Proponowane w Projekcie zmiany art. 5 pkt 15 UOP oraz art. 34 ust. 1 UOP budzą zastrzeżenia, które podważają celowość ich wprowadzenia. Po pierwsze, nacisk nowelizacji motywowanej chęcią zapobieżenia szkodom na mieniu dokonywanym przez zwierzęta, położony został na najbardziej drastycznych środkach, bez próby skorzystania z dostępnych i znanych projektodawcy środków prewencyjnych niezakładających „chwytania lub zabijania zwierząt gatunków chronionych‖. W szczególności, obawy wzbudza korzystanie z art. 56 ust. 5 po dokonanej nowelizacji, który pozwoli na pominięcie przesłanki braku rozwiązań alternatywnych w odniesieniu do „pozyskiwania‖ zwierząt chronionych Po drugie, proponowaną zmianę brzmienia art. 34 ust. 1 UOP polegającą na odebraniu organowi kompetencji do odmowy udzielenia zgody na realizację planu lub działań mimo spełnienia przesłanek wymienionych w art. 6 ust 4 dyrektywy siedliskowej, należy uznać za sprzeczną z prawem Unii Europejskiej. Budzi ona też niepotrzebne wątpliwości interpretacyjne oraz jest niespójna ze sposobem implementacji przyjętym przez inne państwa członkowskie. W związku z tym, ClientEarth postuluje zachowanie art. 5 pkt 15 oraz art. 34 ust. 1 UOP w obecnym brzmieniu. 18 ―If the competent authority are satisfied that, there being no alternative solutions, the plan or project must be carried out for imperative reasons of overriding public interest (which, subject to paragraph (2), may be of a social or economic nature), they may agree to the plan or project notwithstanding a negative assessment of the implications for the European site or the European offshore marine site (...)‖. 16 Stanowisko ws. projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw z dnia 8 lipca 2016 roku 29 lipca 2016 roku Agata Szafraniuk Adwokat, Program Bioróżnorodność +48 22 307 01 86 [email protected] www.clientearth.org Marek Szolc Prawnik, Program Bioróżnorodność +48 22 307 01 86 [email protected] www.clientearth.org ClientEarth jest nienastawioną na zysk organizacją pozarządową skupiającą prawników zajmujących się ochroną środowiska. Ma biura w Londynie, Brukseli i Warszawie. Łącząc prawo, naukę i politykę publiczną tworzy strategie i narzędzia, które pomagają mierzyć się z największymi problemami środowiska naturalnego. Działalność ClientEarth nie byłaby możliwa bez hojnego wsparcia innych fundacji, instytucji publicznych oraz osób prywatnych. Brussels Rue du Trône 60 5ème étage 1050 Bruxelles Belgique London 274 Richmond Road London E8 3QW UK Warsaw ul. Żurawia 45 00-680 Warszawa Polska ClientEarth is a company limited by guarantee, registered in England and Wales, company number 02863827, registered charity number 1053988, registered office 10 Queen Street Place, London, EC4R 1BE, with a registered branch in Belgium, N° d’entreprise 0894.251.512, and with a registered foundation in Poland, Fundacja ClientEarth Poland, KRS 0000364218, NIP 701025 4208 17