Stanowisko Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi ws. projektu

Transkrypt

Stanowisko Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi ws. projektu
29 lipca 2016 roku
Stanowisko Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi ws.
projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz
niektórych innych ustaw z dnia 8 lipca 2016 roku
Stanowisko ws. projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz
niektórych innych ustaw z dnia 8 lipca 2016 roku
29 lipca 2016 roku
Spis treści
1
WPROWADZENIE ........................................................................................................... 3
2
ZMIANA ART. 5 PKT 15 UOP ......................................................................................... 4
2.1
Proponowana zmiana art. 5 pkt 15 UOP prowadzi do niepożądanego rozszerzenia
stosowania odstępstw od ustawowych zakazów w zakresie ochrony dzikich zwierząt ................ 4
2.2
Proponowana zmiana art. 5 pkt 15 UOP może być uznana za niezgodną z prawem Unii
Europejskiej ................................................................................................................................ 5
2.3
Projekt obniża standard ochrony dzikich zwierząt objętych ochroną częściową, które
mogą być pozyskiwane ............................................................................................................... 8
2.4
Projekt wprowadza rozwiązania nieproporcjonalne do założonego celu ograniczenia
szkód przez dzikie zwierzęta i pomija wykorzystanie środków prewencyjnych ............................ 8
2.5
Projekt czyni pierwszorzędnym stosowanie środków polegających na chwytaniu lub
zabijaniu dzikich zwierząt, ograniczając dostępność odszkodowań za szkody przez nie
wyrządzone ............................................................................................................................... 10
3
ZMIANA ART. 34 UST. 1 UOP ...................................................................................... 11
3.1
Zmiana treści art. 34 ust. 1 UOP jest sprzeczna z prawem Unii Europejskiej ................. 12
3.2
Treść art. 34 ust. 1 UOP proponowana w projekcie prowadzi do niepożądanych
wątpliwości interpretacyjnych .................................................................................................... 14
3.3
Proponowane brzmienie art. 34. ust. 1 UOP jest niespójne ze sposobem implementacji
dyrektywy siedliskowej przyjętym w innych państwach członkowskich ...................................... 15
4
2
WNIOSKI ....................................................................................................................... 16
Stanowisko ws. projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz
niektórych innych ustaw z dnia 8 lipca 2016 roku
29 lipca 2016 roku
1 WPROWADZENIE
W nawiązaniu do konsultacji publicznych projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody
oraz niektórych innych ustaw z dnia 8 lipca 2016 roku, nr wykazu UD46 („Projekt‖)1 Fundacja
ClientEarth Prawnicy dla Ziemi („ClientEarth‖) przedstawia swoje uwagi do Projektu.
Projekt przewiduje zmianę ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, Dz.U. 2015,
poz. 1651, ze zm. („UOP‖). W szczególności zawiera propozycję nowelizacji art. 5 pkt 15 UOP
oraz art. 34 ust. 1 UOP. Obie proponowane zmiany budzą uzasadnione zastrzeżenia.
Po pierwsze, proponowana w Projekcie zmiana art. 5 pkt 15 UOP, poszerzająca definicję
legalną terminu "pozyskiwanie":
a) rozszerza zakres każdego przepisu UOP posługującego się tym terminem ustawowym
(w szczególności art. 52-56 UOP regulujących zezwolenia na odstępstwa od ustawowych
zakazów) i jest potencjalnie niezgodna z Dyrektywą Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w
sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, Dz.U.UE L z dnia 22 lipca
1992 r. („Dyrektywa siedliskowa‖) oraz Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady
2009/147/WE
z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa, Dz.U.UE L z dnia 26 stycznia
2010 r. („Dyrektywa ptasia‖);
b) obniża skuteczność systemu ochrony gatunkowej gwarantowanej przez UOP poprzez zmianę
wykładni art. 56 ust. 5 UOP, który umożliwia uzyskanie zezwolenia na odstępstwo od zakazów
pozyskania zwierząt chronionych częściowo, poprzez stworzenie możliwości ich pozyskiwania
z pominięciem wykazania przesłanki "braku alternatywnych rozwiązań";
c) wprowadza rozwiązania dalece nieproporcjonalne do zakładanego celu nowelizacji, jakim jest
ograniczenie szkód wyrządzanych przez dzikie zwierzęta, jednocześnie nie dokonując zmian
mających zwiększyć skuteczność narzędzi prewencyjnych, które są mniej inwazyjne
środowiskowo.
Po drugie, proponowana w Projekcie zmiana art. 34 ust.1 UOP:
a) prowadzi do niezgodnej z prawem Unii Europejskiej implementacji dyrektywy siedliskowej;
w szczególności, stoi w sprzeczności z wiążącym Rzeczpospolitą Polską orzecznictwem
Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej („TSUE‖) zobowiązującym do ochrony
planowanych obszarów Natura 2000;
b) prowadzi do niejasności interpretacyjnych, które tworzą ryzyko niezgodnego z dyrektywą
siedliskową badania przesłanek zastosowania wyjątku przewidzianego w art. 34 ust. 1 UOP;
1
Projekt
przedstawiony
do
konsultacji
dostępny
https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12287464/katalog/12364998#12364998.
3
jest
pod
adresem:
Stanowisko ws. projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz
niektórych innych ustaw z dnia 8 lipca 2016 roku
29 lipca 2016 roku
c) jest odmienna od przyjętego przez liczne inne państwa członkowskie sposobu implementacji
art. 6 ust. 4 dyrektywy siedliskowej do krajowych porządków prawnych.
2 ZMIANA ART. 5 PKT 15 UOP
Proponowana w Projekcie zmiana art. 5 pkt 15 UOP prowadzi do modyfikacji definicji legalnej
„pozyskiwania‖. Projekt rozszerza ustawową definicję poprzez dodanie punktu ba) w brzmieniu:
„chwytanie lub zabijanie zwierząt gatunków chronionych w celu ograniczenia poważnych szkód
w odniesieniu do upraw rolnych, inwentarza żywego, lasów, rybostanu, wody lub innych
rodzajów mienia;".
2.1 Proponowana zmiana art. 5 pkt 15 UOP prowadzi do niepożądanego
rozszerzenia stosowania odstępstw od ustawowych zakazów w
zakresie ochrony dzikich zwierząt
Po pierwsze wskazać należy, że tak znaczące poszerzenie ustawowej definicji terminu
występującego w UOP, niesie za sobą poważne konsekwencje na wielu polach. Dotyczy to
nade wszystko art. 52 ust. 2 pkt 6 i pkt 7 UOP, które wprowadzają odstępstwa od zakazów
dotyczących dzikich zwierząt wprowadzonych w ust. 1 tego artykułu. Tymi zakazami są m.in.
zakaz umyślnego zabijania, umyślnego okaleczania lub chwytania, transportu, chowu, hodowli,
zbierania, pozyskiwania, przetrzymywania, posiadania lub preparowania okazów gatunków,
zbywania, oferowania do sprzedaży, wymiany, darowizny lub transportu w celu sprzedaży
okazów gatunków i inne.
Art. 52 ust. 2 pkt 6 UOP reguluje możliwość odstępstwa od przykładowo wskazanych wyżej
zakazów w przypadku pozyskiwania przez podmioty, które uzyskały zezwolenie regionalnego
dyrektora ochrony środowiska lub Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska na pozyskiwanie
okazów gatunków, o których mowa w art. 49 pkt 1 lit. c UOP. Dotyczy to zwierząt objętych
ochroną częściową, które mogą być pozyskiwane, określonych w rozporządzeniu Ministra
Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt 2. Natomiast
art. 52 ust. 2 pkt 7 UOP odnosi się do przetrzymywania, posiadania, zbywania, oferowania do
sprzedaży, wymiany, darowizny, a także wywożenia poza granicę państwa tych okazów
gatunków pozyskanych na podstawie zezwolenia z art. 52 ust. 2 pkt 6 UOP.
Termin pozyskiwanie użyty został przez ustawodawcę także w art. 56 ust. 4 pkt 5 UOP, który
reguluje zezwolenia odstępstw od oznaczonych zakazów, pozwalając na „chwytanie,
pozyskiwanie lub przetrzymywanie okazów zwierząt gatunków objętych ochroną w liczbie
określonej przez wydającego zezwolenie‖.
Wskazać należy, że wyżej powołane przepisy odnoszą się w całej szerokości do zwierząt
objętych każdym rodzajem ochrony, tj. ochroną ścisłą, ochroną częściową w obu wariantach
2
4
Dz.U. 2014 poz. 1348.
Stanowisko ws. projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz
niektórych innych ustaw z dnia 8 lipca 2016 roku
29 lipca 2016 roku
oraz zwierząt wymagających ustalenia stref ochrony ostoi, miejsc rozrodu lub regularnego
przebywania3.
W wyżej wymienionych przepisach ustawodawca posługuje się pojęciem "pozyskiwania".
Tym samym tak znaczące rozszerzenie jego definicji legalnej, powoduje jednocześnie poważne
poszerzenie zakresu możliwych zezwoleń na odstępstwa od ustawowych zakazów istniejących
w ramach systemy ochrony gatunkowej.
Wydaje się, że tak istotne rozszerzenie, o niewątpliwie doniosłych negatywnych skutkach
dla ochrony przyrody, nie powinno się dokonywać poprzez zmianę definicji legalnej, a raczej
zmianę samych enumeratywnych przypadków możliwych odstępstw poprzez ich jak
najściślejsze oznaczenie.
2.2 Proponowana zmiana art. 5 pkt 15 UOP może być uznana za niezgodną
z prawem Unii Europejskiej
Dotychczasowy stan prawny UOP był wynikiem skargi wniesionej przez Komisję Europejską
przeciwko Polsce dotyczącej nieprawidłowej transpozycji warunków wprowadzania odstępstw
przewidzianych w art. 16 ust. 1 dyrektywy siedliskowej i zapadłego na jej skutek wyroku TSUE4,
stwierdzającego, że Rzeczpospolita Polska uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej na mocy
tego przepisu. Komisja Europejska zarzucała, że Rzeczpospolita Polska nie dokonała
prawidłowej transpozycji art. 16 ust. 1 dyrektywy siedliskowej, przewidując w art. 52 ust. 2 pkt 5
UOP możliwość odstępstwa od zakazów związanych z ochroną gatunków zwierząt
w odniesieniu do zapobiegania poważnym szkodom, w szczególności w gospodarstwach
rolnych, leśnych lub rybackich oraz przewidując to samo w art. 56 ust. 4 pkt 2 UOP.
Z uzasadnienia TSUE:
„30. W niniejszej sprawie należy przypomnieć, że § 7 rozporządzenia z dnia 9 lipca 2004
r. przewiduje, iż zakazy między innymi zrywania, niszczenia lub oferowania do sprzedaży
gatunków dziko występujących roślin i grzybów chronionych nie dotyczą wykonywania
czynności związanych z prowadzeniem racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej
lub rybackiej, jeżeli technologia prac uniemożliwia przestrzeganie zakazów. Zgodnie
z § 8 rozporządzenia z dnia 28 września 2004 r. te same czynności objęte są w tych
samych warunkach odstępstwem od zakazów między innymi zabijania, chwytania
i umyślnego niepokojenia gatunków dziko występujących zwierząt chronionych, jak też
niszczenia ich ostoi.
3
Zgodnie z art. 49 ust. 1 UOP dzikie zwierzęta mogą podlegać czterem rodzajom ochrony: 1) ochrona
ścisła (np. żubr, wilk, ryś); 2) ochrona częściowa (np. gronostaj, wydra, czapla siwa); 3) ochrona
częściowa z możliwością pozyskania (bóbr europejski, ślimak winniczek); 4) zwierzęta wymagające
ustalenia stref ochrony ostoi, miejsc rozrodu lub regularnego przebywania (np. wilk, ryś, niedźwiedź
brunatny).
4
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejkiej z dnia 15 marca 2012 r., w sprawie C-46/11, Komisja
Europejska przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej, ECLI:EU:C:2012:146.
5
Stanowisko ws. projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz
niektórych innych ustaw z dnia 8 lipca 2016 roku
29 lipca 2016 roku
31. Artykuł 16 dyrektywy siedliskowej tymczasem nie zezwala na odstępstwo od takich
zakazów, ustanowionych w art. 12 i 13 omawianej dyrektywy, jeżeli przestrzeganie
owych zakazów nie pozwoliłoby skorzystać z technologii stosowanych zwykle przy
wykonywaniu czynności związanych z prowadzeniem racjonalnej gospodarki rolnej,
leśnej lub rybackiej.
32. W odniesieniu konkretnie do § 8 rozporządzenia z dnia 28 września 2004 r., bez
konieczności badania, czy przepisu takiego zgodnie z prawem polskim nie należy
stosować w zakresie, w jakim jest niezgodny z przepisami ustawowymi wprowadzonymi
w 2008 r., w świetle orzecznictwa wspomnianego w pkt 28 niniejszego wyroku należy
stwierdzić, że istnienie owego przepisu w krajowym porządku prawnym nie odpowiada,
w szczególności mając na uwadze organy administracyjne zobowiązane do jego
stosowania, wymogom jasności i dokładności niezbędnym dla spełnienia wymogu
bezpieczeństwa prawnego.‖
Komisja Europejska stała na stanowisku, że art. 52 ust. 2 pkt 5 UOP w zakresie, w jakim
zezwala na odstępstwa od zakazów ustanowionych w celu ochrony gatunkowej, takich jak zakaz
zabijania, chwytania, przetrzymywania lub zbywania, o ile ma to na celu zapobieganie
poważnym szkodom, w szczególności w gospodarstwach rolnych, leśnych lub rybackich, nie
stanowi prawidłowej transpozycji art. 16 ust. l lit. b) dyrektywy siedliskowej. TSUE w przedmiocie
zarzutu dotyczącego nieprawidłowej transpozycji art. 16 ust. 1 dyrektywy siedliskowej poprzez
art. 52 ust. 2 pkt 5 UOP w zakresie, w jakim przewiduje możliwość wprowadzenia odstępstw
w celu zapobiegania poważnym szkodom, w szczególności w gospodarstwach rolnych, leśnych
lub rybackich, stwierdził:
„40. Należy stwierdzić, że treść art. 52 ust. 2 pkt 5 ustawy o ochronie przyrody nie
odpowiada z wystarczającą jasnością przesłankom odstępstwa określonym w art. 16 ust.
1 lit. b) dyrektywy siedliskowej. (...)
42. Tym samym w zakresie, w jakim art. 52 ust. 2 pkt 5 ustawy o ochronie przyrody
umożliwia odstępstwo od zakazów objętych art. 12 dyrektywy siedliskowej, aby zapobiec
poważnym szkodom w gospodarstwach rolnych, leśnych lub rybackich, nie jest on
zgodny z art. 16 ust. 1 lit. b) wspomnianej dyrektywy, który jak przypomniano w pkt 29
niniejszego wyroku, należy interpretować w sposób ścisły.‖
W przedmiocie zarzutu trzeciego dotyczącego nieprawidłowej transpozycji art. 16 ust. 1
dyrektywy siedliskowej poprzez art. 56 ust. 4 pkt 2 UOP w zakresie, w jakim przewiduje on
możliwość wydania zezwoleń na odstępstwo, jeżeli wynikają one z konieczności ograniczenia
poważnych szkód w gospodarce, w szczególności rolnej, leśnej lub rybackiej, TSUE wskazał:
„48. Należy stwierdzić, że treść art. 56 ust. 4 pkt 2 ustawy o ochronie przyrody nie jest
wystarczająco jasna, by odpowiadać przesłankom odstępstwa określonym w art. 16 ust.
1 lit. b) dyrektywy siedliskowej.
49. Mając na uwadze to, co przypomniano w pkt 27 niniejszego wyroku, w zakresie, w
jakim wspomniany art. 56 ust. 4 pkt 2 umożliwia odstępstwa od zakazów objętych art. 12
6
Stanowisko ws. projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz
niektórych innych ustaw z dnia 8 lipca 2016 roku
29 lipca 2016 roku
i 13 dyrektywy siedliskowej w celu ograniczenia poważnych szkód w gospodarstwach
rolnych, leśnych lub rybackich, nie jest on zgodny z art. 16 ust. 1 lit. b) tej dyrektywy.‖
W tym miejscu należy wziąć pod uwagę wykładnię art. 16 dyrektywy siedliskowej,
przedstawionej w wyroku TSUE5:
„25. Ponieważ ten ostatni przepis [art. 16 dyrektywy siedliskowej - przyp. ClientEarth]
stanowi wyjątek, podlegający ścisłej wykładni i w odniesieniu do którego ciężar dowodu
zaistnienia warunków wymaganych dla każdego odstępstwa spoczywa na władzach,
które podejmują decyzję w tym przedmiocie, państwa członkowskie są zobowiązane do
zagwarantowania, że każda interwencja dotycząca gatunków chronionych będzie
podejmowana wyłącznie na podstawie decyzji zawierających precyzyjne i odpowiednie
uzasadnienie, uwzględniające przyczyny, warunki i wymogi, o których mowa w art. 16
ust. 1 dyrektywy siedliskowej‖
Podobnie TSUE odnosi się do ogólnej kwestii implementacji dyrektywy siedliskowej.
Transpozycja dyrektywy do prawa wewnętrznego nie wymaga w sposób konieczny, aby jej treść
została formalnie i dosłownie przejęta przez wyraźny, szczególny przepis prawa i w zależności
od treści dyrektywy wystarczyć mogą ogólne ramy prawne, pod warunkiem że zapewni to
rzeczywiście pełne stosowanie dyrektywy w sposób wystarczająco jasny i precyzyjny. W tym
względzie należy w każdym przypadku określić charakter przepisu przewidzianego
w dyrektywie, którego dotyczy skarga o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa,
w celu ustalenia zakresu obowiązku transpozycji ciążącego na państwach członkowskich6.
Jednakże dokładność transpozycji nabiera szczególnej wagi wówczas, gdy zarządzanie
wspólnym dziedzictwem jest powierzone państwom członkowskim w odniesieniu do ich
odpowiedniego terytorium. Wynika z tego, że w ramach dyrektywy 92/43 w sprawie ochrony
siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, która ustanawia złożone i techniczne przepisy
w dziedzinie prawa ochrony środowiska, państwa członkowskie są w sposób szczególny
zobowiązane do dbania o to, aby ich przepisy prawne mające zapewnić transpozycję tej
dyrektywy były jasne i precyzyjne, również w zakresie podstawowych obowiązków nadzoru
i kontroli, takich jak nałożone na organy państwowe w art. 11, 12 ust. 4 i art. 14 ust. 2 wskazanej
dyrektywy7.
Powyższe każe podać w wątpliwość, czy proponowana nowelizacja, która poprzez zmianę
definicji legalnej „pozyskiwania‖ zmieni wykładnię art. 56 UOP, będzie zgodna z art. 16
dyrektywy siedliskowej, a także czy jej uchwalenie nie spowoduje ponownego wniesienia skargi
przez Komisję Europejską i uznania przez TSUE uchybienia przez Polskę zobowiązaniom
nałożonym w tym przepisie.
5
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 14 czerwca 2007 r., w sprawie C-342/05,
Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Republice Finlandii, ECLI:EU:C:2007:341.
6
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 20 października 2005 r., w sprawie C-6/04,
Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Zjednoczonemu Królestwu Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej,
ECLI:EU:C:2005:626, paras. 21-22.
7
Ibid., para. 25-26.
7
Stanowisko ws. projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz
niektórych innych ustaw z dnia 8 lipca 2016 roku
29 lipca 2016 roku
2.3 Projekt obniża standard ochrony dzikich zwierząt objętych ochroną
częściową, które mogą być pozyskiwane
Nowelizacja pojęcia „pozyskiwanie‖ najpoważniejsze zastrzeżenia budzi na tle art. 56 ust 5
UOP. Stanowi on, że zezwolenia na pozyskiwanie roślin, zwierząt lub grzybów gatunków,
o których mowa w art. 48 pkt 1 lit. c, art. 49 pkt 1 lit. c oraz art. 50 pkt 1 lit. c UOP, mogą być
wydane, jeżeli nie są szkodliwe dla zachowania we właściwym stanie ochrony dziko
występujących populacji chronionych gatunków roślin, zwierząt lub grzybów.
Najdonioślejsze skutki rozszerzenie definicji legalnej wywrze w odniesieniu do wskazanego
art. 49 pkt 1 lit. c UOP, to jest w odniesieniu do określonych w wyżej przywołanym
rozporządzeniu zwierząt objętych ochroną częściową, które mogą być pozyskiwane
(w aktualnym stanie prawnym, zgodnie z załącznikiem nr 3 do rozporządzenia, dotyczy to bobra
europejskiego oraz ślimaka winniczka).
Podkreślić należy, że art. 56 ust. 5 UOP nie zawiera przesłanki „braku rozwiązań
alternatywnych‖, która w art. 56 ust. 4 UOP warunkuje przyznanie zezwolenia. Przesłanka
ta funkcjonuje jako bezpiecznik, gwarantujący, że uzyskanie oznaczonego zezwolenia jest
absolutnie koniecznym i ostatecznym narzędziem do osiągnięcia celu. Tak poważne
poszerzenie definicji legalnej pozyskiwania w połączeniu z zastosowaniem tego zwrotu w art. 56
ust. 5 UOP stwarza szerokie pole do niebezpiecznych nadużyć i sytuacji, w których mogą być
wydawane zezwolenia na zabijanie zwierząt celem ograniczenia szkód, z pominięciem
wypełnienia przesłanki braku rozwiązań alternatywnych, czyniąc to rozwiązanie
pierwszorzędnym.
2.4 Projekt wprowadza rozwiązania nieproporcjonalne do założonego celu
ograniczenia szkód przez dzikie zwierzęta i pomija wykorzystanie
środków prewencyjnych
Projektodawca wskazuje motywy nowelizacji we wskazanym wyżej zakresie – „uzupełnienie
definicji pozwoli na sprawniejsze zarządzanie populacjami gatunków konfliktowych,
w sytuacjach gdy wyrządzają one dotkliwe i znacznych rozmiarów szkody gospodarcze‖.
Podnosi, że Projekt rozwiązuje problem „niekompletności przepisów dotyczących szkód
wyrządzanych przez żubry, wilki, rysie, niedźwiedzie i bobry‖.
Projektodawca mimo powoływania się na jasne motywy nowelizacji, nie dokonuje zmian
w zakresie środków prewencyjnych uregulowanych w art. 126 ust. 4 i 5 UOP. W uzasadnieniu
Projektu przywołane zostały zróżnicowane rozwiązania, mające zapobiegać szkodom
wyrządzanym przez dzikie zwierzęta, przyjęte w krajach europejskich. Jednoznacznie wskazane
jest, że w Szwecji pierwszorzędnym rozwiązaniem są środki zapobiegawcze, np. budowa
ogrodzenia w obszarach wysokiego ryzyka powstania szkód, co, jak wskazuje sam
projektodawca, traktowane jest jako inwestycja środowiskowa. Tym samym budzi zdziwienie
8
Stanowisko ws. projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz
niektórych innych ustaw z dnia 8 lipca 2016 roku
29 lipca 2016 roku
fakt sięgnięcia przez projektodawcę do tak radykalnego narzędzia, bez uprzedniej próby
zaadresowania problemu w sposób mniej inwazyjny środowiskowo.
Bez wątpienia problem szkód wyrządzanych przez zwierzęta jest możliwy do rozwiązania za
pomocą łagodniejszych a równie skutecznych instrumentów. Dotychczasowa regulacja z art.
126 ust. 4 i 5 UOP stwarza tylko ogólną możliwość współdziałania z regionalnym dyrektorem
ochrony środowiska lub dyrektorem parku narodowego w zakresie sposobów zabezpieczania
upraw i płodów rolnych, lasów oraz zwierząt gospodarskich przed szkodami, nie precyzując
w żadnej mierze mechanizmów tej współpracy, wskazując ogólnikowo, że może obejmować
budowę urządzeń lub wykonanie zabiegów zapobiegających szkodom, finansowane z budżetu
właściwego miejscowo dyrektora parku narodowego lub regionalnego dyrektora ochrony
środowiska, w ramach zawartych umów cywilnoprawnych. Projekt dodaje ust. 5a, który
zobowiązuje odpowiednio regionalnych dyrektorów ochrony środowiska lub dyrektorów parków
narodowych do prowadzenia działań informacyjnych w zakresie sposobów zabezpieczania
mienia przed szkodami powodowanymi przez zwierzęta oraz możliwości uzyskania zezwolenia
na odstępstwa od zakazów.
Kwestia ta została podniesiona w wyroku Trybunału Konstytucyjnego8, który badał zgodność art.
126 ust. 1 oraz art. 126 ust. 4 UOP z art. 32 ust. 1 i art. 64 ust. 2 Konstytucji RP. Zamieszczone
zostały w nim informacje przedstawione przez Ministra Środowiska w toku postępowania
dotyczące kwot przeznaczonych na odszkodowania za szkody wyrządzone przez żubry, wilki,
rysie i niedźwiedzie wypłaconych w latach 2010-2014:
Gatunek
Wilk
Ryś
Niedźwiedź
Żubr
Bóbr
Suma w zł
2010
510 746
860
266 209
389 566
6 816 328,80
7 983 709,80
2011
490 416
1 650
142 186
465 601
10 471 013,30
11 570 866,30
2012
633 906
13 175
93 754
395 086
12 110 338,57
13 246 259,57
2013
522 073
1 820
51 183
364 904
14 957 765,63
15 897 745,63
2014
782 360
1 530
115 392
309 225
17 050 858,26
18 259 365,26
oraz liczby urządzeń i zabiegów prewencyjnych wykonanych w okresie 2010-2014 i kwot
przeznaczonych na działania prewencyjne:
Rok
2010
Liczba urządzeń
69
lub zabiegów
Kwota w zł
150 049
2011
2012
2013
2014
147
214
205
162
228 241
526 902
498 632
540 342,88
Minister poinformował, że liczba postępowań w 2014 r., które zakończyły się zasądzeniem
odszkodowania prezentuje się następująco: 1) za żubry wynosi około 130, 2) wilki - 630, 3) rysie
- kilka, 4) niedźwiedzie - około 90, 5) bobry - około 6300. Sam Minister wskazał, że „jeżeli
8
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 września 2015 r., sygn. K 20/14.
9
Stanowisko ws. projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz
niektórych innych ustaw z dnia 8 lipca 2016 roku
29 lipca 2016 roku
pogłębi się świadomość potrzeby stosowania działań i urządzeń zabezpieczających, może to
wpłynąć na liczbę szkód oraz wysokość odszkodowań‖. Dalej wskazane zostało, że „liczba
przedsięwziętych zabezpieczeń jest znacznie ograniczona w porównaniu do zgłoszonych szkód
- w okresie 2010-2014 wyniosła ona zaledwie 2,6%. Wynika to z braku obowiązku
podejmowania działań prewencyjnych.‖
Z powyższych danych można wywnioskować, że nacisk w zakresie ograniczania szkód
wyrządzanych przez dzikie zwierzęta nie jest położony na działania prewencyjne. W art. 126 ust.
4 i 5 UOP została jedynie ogólnie zakreślona możliwość współdziałania właścicieli lub
użytkowników gospodarstw rolnych i leśnych z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska,
a na obszarze parku narodowego – z dyrektorem tego parku, w zakresie sposobów
zabezpieczania upraw i płodów rolnych, lasów oraz zwierząt gospodarskich przed szkodami.
Brak wyszczególnienia formy współpracy oraz określenia instrumentów zabezpieczających nie
wpływa pozytywnie na zwiększenie wykorzystania tej formy zapobiegania szkodom. Również
porównanie w latach 2010-2014 środków przeznaczonych na wypłatę odszkodowań z liczbą
i kwotami urządzeń lub zabiegów zabezpieczających, jasno ukazuje, że działania prewencyjne
nie są dostatecznie wykorzystywane, a regulacja w obecnej formie nie spełnia swojej roli.
W tym kontekście zdecydowanie pozytywnie należy ocenić art. 1 pkt 29 lit. c Projektu, który
dodaje ustęp 5a w brzemieniu: „Regionalny dyrektor ochrony środowiska, a na obszarze parku
narodowego - jego dyrektor, prowadzą
działania informacyjne w zakresie sposobów
zabezpieczania mienia przed szkodami powodowanymi przez zwierzęta, o których mowa w ust.
1, a także w zakresie możliwości uzyskania zezwolenia na odstępstwa od zakazów
obowiązujących wobec tych gatunków w trybie art. 56 ust. 1, 2 lub 2b i 56a ust. 1 ustawy."
Działania informacyjne zdecydowanie przyczynią się do popularyzacji wykorzystywania narzędzi
zabezpieczających.
2.5 Projekt czyni pierwszorzędnym stosowanie środków polegających na
chwytaniu lub zabijaniu dzikich zwierząt, ograniczając dostępność
odszkodowań za szkody przez nie wyrządzone
Ponadto projektodawca wskazuje w uzasadnieniu na skuteczność nowelizacji w zakresie
ograniczenia możliwości uzyskania odszkodowania od Skarbu Państwa. W art. 1 pkt 29
Projektu, nowelizującym art. 126 ust. 6 pkt 2 UOP, przewidziane jest dodanie przypadków
wyłączenia możliwości dochodzenia odszkodowania, z których na szczególną uwagę zasługują
przypadki,
w
których
odszkodowanie
nie
przysługuje,
jeżeli
poszkodowany:
d) nie wystąpił o zezwolenie, o którym mowa w art. 56 ust. 1, 2 lub 2b, na wykonanie
czynności podlegających zakazom, jeżeli wykonanie tych czynności mogło zapobiec
powstaniu szkody, z wyjątkiem okoliczności, gdy wystąpienia szkody nie dało się
przewidzieć,
e) nie wykonał czynności, na przeprowadzenie których posiadał zezwolenie, o którym
mowa w art. 56 ust. 1, 2 lub 2b, jeżeli wykonanie tych czynności mogło zapobiec
powstaniu szkody.
10
Stanowisko ws. projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz
niektórych innych ustaw z dnia 8 lipca 2016 roku
29 lipca 2016 roku
Oznacza to, że potencjalnie poszkodowany w przyszłości właściciel, aby nie utracić prawa
do odszkodowania, będzie zobowiązany do wystąpienia z wnioskiem o udzielenie zezwolenia na
odstępstwo od oznaczonego zakazu w przypadku najmniejszej możliwości wystąpienia szkody.
Również w wypadku, gdy uzyska przedmiotowe zezwolenie, będzie zobowiązany
do skorzystania z niego pod sankcją utraty prawa do odszkodowania za ewentualną szkodę.
Tak skonstruowana regulacja może spowodować w przyszłości zwiększone wykorzystywanie
zezwoleń na omówione wcześniej odstępstwa i sięganie aż do zabijania zwierząt, jak proponuje
to obecnie Projekt, z obawy przed ewentualnym wygaśnięciem roszczenia o odszkodowanie.
Po raz kolejny objawia się sytuacja ukazująca, że problem adresowany jest najbardziej
agresywnym narzędziem, które może okazać się w przyszłości pierwszorzędnym, przy
dostępnej możliwości wprowadzenia mniej inwazyjnych rozwiązań. W ten sposób projektodawca
niejako przyznaje pierwszeństwo proponowanym rozwiązaniom, które w założeniu powinny
utrzymywać status wyjątków, będących odstępstwami od generalnych zakazów. Obwarowanie
nieskorzystania z potencjalnej możliwości uzyskania zezwolenia na „pozyskanie‖ zwierzęcia tak
radykalną sankcją, jak wyłączenie roszczenia o odszkodowanie w razie wystąpienia szkody jest
bez wątpienia drastycznym środkiem.
3 ZMIANA ART. 34 UST. 1 UOP
Projekt przewiduje zmianę UOP. W szczególności, zawiera propozycję nowelizacji jej art. 34
ust. 1, który stanowi implementację do krajowego porządku prawnego art. 6 ust. 4 dyrektywy
siedliskowej:
"Jeśli pomimo negatywnej oceny skutków dla danego terenu oraz braku rozwiązań
alternatywnych, plan lub przedsięwzięcie musi jednak zostać zrealizowane z powodów o
charakterze zasadniczym wynikających z nadrzędnego interesu publicznego, w tym
interesów mających charakter społeczny lub gospodarczy, Państwo Członkowskie
stosuje wszelkie środki kompensujące konieczne do zapewnienia ochrony ogólnej
spójności Natury 2000. O przyjętych środkach kompensujących Państwo Członkowskie
informuje Komisję."
Artykuł 34 ust.1 UOP w obecnie obowiązującym brzmieniu stanowi, że:
"Jeżeli przemawiają za tym konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego, w tym
wymogi o charakterze społecznym lub gospodarczym, i wobec braku rozwiązań
alternatywnych, właściwy miejscowo regionalny dyrektor ochrony środowiska, a na
obszarach morskich - dyrektor właściwego urzędu morskiego, może zezwolić na
realizację planu lub działań, mogących znacząco negatywnie oddziaływać na cele
ochrony obszaru Natura 2000 lub obszary znajdujące się na liście, o której mowa w art.
27 ust. 3 pkt 1, zapewniając wykonanie kompensacji przyrodniczej niezbędnej do
zapewnienia spójności i właściwego funkcjonowania sieci obszarów Natura 2000."
Komentowany Projekt przewiduje następującą zmianę brzmienia art. 34 ust. 1 UOP:
"Jeżeli przemawiają za tym konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego, w tym
wymogi o charakterze społecznym lub gospodarczym, i wobec braku rozwiązań
11
Stanowisko ws. projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz
niektórych innych ustaw z dnia 8 lipca 2016 roku
29 lipca 2016 roku
alternatywnych, właściwy miejscowo regionalny dyrektor ochrony środowiska, a na
obszarach morskich — dyrektor właściwego urzędu morskiego, zezwala na realizację
planu lub działań, mogących znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru
Natura 2000 lub obszary znajdujące się na liście, o której mowa w art . 27 ust. 3 pkt 1,
zapewniając wykonanie kompensacji przyrodniczej niezbędnej do zapewnienia spójności
i właściwego funkcjonowania sieci obszarów Natura 2000."
Proponowana zmiana polega na zastąpieniu wyrażenia „może zezwolić‖ na wyrażenie
„zezwala‖. W konsekwencji, właściwi miejscowo regionalni dyrektorzy ochrony środowiska
oraz dyrektorzy urzędów morskich nie będą mogli odmówić zezwolenia na realizację planu
lub działań mogących znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000
w sytuacji, gdy spełnione zostaną kumulatywnie przesłanki wymienione w art. 34 ust. 1:
(a) konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego, (b) brak rozwiązań alternatywnych
oraz (c) zapewnienie wykonania kompensacji przyrodniczej niezbędnej do zapewnienia
spójności i właściwego funkcjonowania sieci obszarów Natura 2000.
Powyższa zmiana została zaproponowana za względu na to, że „uzasadnione jest zniesienie
uznania organu w ww. sytuacjach‖ oraz, że „ww. rozwiązanie ułatwi realizację inwestycji na
terenie obszarów Natura 2000"9.
ClientEarth wnosi o wycofanie z Projektu propozycji zmiany art. 34 ust. 1 UOP i zachowanie
obecnego brzmienia przepisu ze względu na przytoczone poniżej argumenty.
3.1 Zmiana treści art. 34 ust. 1 jest sprzeczna z prawem Unii Europejskiej
Proponowana w Projekcie zmiana brzmienia art. 34 ust. 1 UOP jest niezgodna z wiążącą
Rzeczpospolitą Polską wykładnią prawa Unii Europejskiej. W szczególności prowadzi
do naruszenia wykładni przepisów dyrektywy siedliskowej dokonanej przez TSUE w zakresie,
w jakim art. 34 ust. 1 UOP znajduje zastosowanie do ochrony projektowanych obszarów Natura
2000.
Na państwach członkowskich ciąży obowiązek ochrony zatwierdzonych przez Komisję
Europejską obszarów Natura 2000 oraz projektowanych obszarów Natura 2000. W swoim
orzecznictwie TSUE podkreślił, że państwa członkowskie powinny chronić tereny od momentu
zgłoszenia ich Komisji Europejskiej jako tereny kwalifikujące się do określenia jako tereny
mające znaczenie dla Wspólnoty10 i nie zezwalać na ingerencje, które mogłyby poważnie
9
Uzasadnienie do projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw z
dnia 8 lipca 2016 roku, nr wykazu UD46.
10
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejkiej z dnia 13 stycznia 2005 r. w sprawie C-117/03,
Società Italiana Dragaggi SpA i inni przeciwko Ministero delle Infrastrutture e dei Trasporti , Regione
Autonoma del Friuli-Venezia Giulia, ECLI:EU:C:2005:16 ("Dragaggi przeciwko Ministero delle
Infrastrutture"), para. 26.
12
Stanowisko ws. projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz
niektórych innych ustaw z dnia 8 lipca 2016 roku
29 lipca 2016 roku
zagrozić ekologicznemu charakterowi tych terenów11. W przeciwnym razie zagrożone może być
osiągnięcie celów przyświecających dyrektywie siedliskowej12.
Najnowsze orzecznictwo krajowych sądów administracyjnych zaaprobowało wykładnię
przepisów dyrektywy siedliskowej dokonaną przez TSUE13. W szczególności, Wojewódzki Sąd
Administracyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 22 października 2015 r., sygn. IV SA/Po 530/15
uznał, że:
„[w] świetle wiążącego Rzeczpospolitą Polską orzecznictwa wspólnotowego należy
przyjąć, że wobec przedsięwzięć mogących znacząco negatywnie oddziaływać na
projektowane obszary "Natura 2000" konieczne jest przeprowadzenie oceny
oddziaływania, o której mowa w art. 33 ust. 3 u.o.p. Jednakże jeżeli w trakcie takiej
oceny stwierdzone zostanie znaczące negatywne oddziaływanie przedsięwzięcia na
dany obszar, nie jest dozwolone wydanie zgody na realizację przedsięwzięcia, nawet
jeśli spełnia ono przesłanki, o których mowa w art. 34 u.o.p. (czyli nawet jeśli za jego
realizacją przemawiają konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego, w tym
wymogi o charakterze społecznym lub gospodarczym, wykazano brak rozwiązań
alternatywnych, a także zapewnione zostanie wykonanie kompensacji przyrodniczej
niezbędnej do zapewnienia spójności i właściwego funkcjonowania sieci obszarów
"Natura 2000"). W takim przypadku zgoda może być wydana dopiero po zatwierdzeniu
danego obszaru "Natura 2000" przez Komisję Europejską.‖
W związku z powyższym, należy uznać, że właściwy organ krajowy stosujący art. 34 ust. 1 UOP
musi mieć kompetencję do odmowy wydania zezwolenia na realizację planu lub działania
w przypadku, w którym spełnione zostaną przesłanki wyjątku przewidzianego w art. 34 ust. 1
UOP (analogiczne do tych wymienionych w art. 6 ust. 4 dyrektywy siedliskowej), w stosunku
do planów lub działań realizowanych na projektowanych obszarach Natura 2000.
Projekt natomiast zawiera zmianę art. 34 ust. 1 UOP polegającą na zastąpienie wyrażenia
„może zezwolić na realizację planu lub działań‖ (przyznającą organowi luz decyzyjny)
wyrażeniem „zezwala na realizację planu lub działań‖ (które ma charakter imperatywny). Zmiana
brzmienia art. 34 ust. 1 UOP odbierze więc właściwym miejscowo regionalnym dyrektorom
ochrony środowiska oraz dyrektorom urzędów morskich kompetencję do odmowy wydania
zgody na realizację planu lub działania w przypadku, w którym spełnione zostaną przesłanki
wyjątku przewidzianego w art. 34 ust. 1 UOP. Przepis ten powinien być stosowany jednolicie,
lecz w proponowanej przez Projekt wersji nie czyni rozróżnienia w stosunku do planów
lub działań realizowanych na projektowanych obszarach Natura 2000. Sytuacja ta ma miejsce
pomimo tego, że możliwość odmówienia zezwolenia jest w świetle przytoczonego wyżej
orzecznictwa TSUE i polskich sądów administracyjnych niezbędna do prawidłowego stosowania
przez właściwe organy przepisów UOP oraz dyrektywy siedliskowej w stosunku do planowanych
obszarów Natura 2000.
11
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 14 września 2006 r. w sprawie C-244/05,
Bund Naturschutz in Bayern eV i inni przeciwko Freistaat Bayern, ECLI:EU:C:2006:579, para. 47.
12
Dragaggi przeciwko Ministero delle Infrastrutture, para. 27.
13
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 20 marca 2014 r., sygn. II SA/Po
1267/13.
13
Stanowisko ws. projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz
niektórych innych ustaw z dnia 8 lipca 2016 roku
29 lipca 2016 roku
3.2 Treść art. 34 ust. 1 UOP proponowana w projekcie prowadzi do
niepożądanych wątpliwości interpretacyjnych
Proponowana w Projekcie zmiana treści art. 34 ust. 1 UOP doprowadzi do nieuzasadnionych
wątpliwości interpretacyjnych. Wykładnia art. 34 ust. 1 UOP w brzmieniu przewidzianym przez
Projekt może prowadzić do wniosku, że zgodne z prawem jest wydanie zgody na realizację
planu lub działań mimo braku wykonania właściwej kompensacji przyrodniczej oraz, że badanie
przesłanek wyjątku z art. 34 ust. 1 UOP ma charakter jedynie formalny, a nie merytoryczny.
Po pierwsze, zgodnie z art. 34 ust. 1 UOP, właściwi miejscowo regionalni dyrektorzy ochrony
środowiska oraz dyrektorzy urzędów morskich mogą zezwolić na realizację planu lub działań
mogących znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000 w sytuacji,
gdy spełnione zostaną następujące przesłanki: (a) konieczne wymogi nadrzędnego interesu
publicznego, (b) brak rozwiązań alternatywnych oraz (c) zapewnienie wykonania kompensacji
przyrodniczej niezbędnej do zapewnienia spójności i właściwego funkcjonowania sieci obszarów
Natura 2000. Obligatoryjne badanie zajścia tych trzech przesłanek jest zgodne z art. 6 ust. 4
dyrektywy siedliskowej, który wymaga ich spełnienia przed wydaniem zgody na realizację
danego przedsięwzięcia.
Proponowana nowelizacja sprawia, że art. 34 ust. 1 UOP będzie mógł być wykładany w sposób
sprzeczny z art. 6 ust. 4 dyrektywy siedliskowej. Przepis w brzmieniu proponowanym
w Projekcie uzasadnia uznanie, że do wydania zezwolenia na dany projekt niezbędne jest
wykazanie tylko istnienia nadrzędnego interesu publicznego i braku rozwiązań alternatywnych.
Następnie, to na właściwych władzach ciążyć ma obowiązek znalezienia i ustalenia takich
działań kompensacyjnych, które ochronią spójność i funkcjonalność sieci Natura 2000.
Nie zawsze jednak możliwa jest kompensacja przyrodnicza, która zachowa spójność
i funkcjonalność sieci. Mimo to organy publiczne będą musiały zezwolić na inwestycję mimo,
że kompensacja przyrodnicza nie będzie odpowiadała wymogom dyrektywy siedliskowej.
W związku z powyższym przepis stanie się podatny na interpretację sprzeczną z prawem
unijnym.
Po drugie, nawet zakładając, że właściwe organy będą w świetle proponowanego brzmienia art.
34 ust. 1 prawidłowo badać spełnienie wszystkich trzech przesłanek, istnieje ryzyko uznania,
że badanie to ma charakter wyłącznie formalny.
W obecnie obowiązującym stanie prawnym art. 34 ust. 1 UOP zawiera sformułowania „może
zezwolić‖. Takie wyrażenie daje organowi go stosującemu wyraźną kompetencję do odmowy
wydania zezwolenia i jasno sygnalizuje, że konieczne jest merytoryczne badanie przesłanek
uznania wyjątku w zakresie przyznanej mu władzy dyskrecjonalnej.
Projekt przewiduje, że wyrażenie „może zezwolić‖ zostanie zastąpione wyrażeniem „zezwala‖.
Organ stosujący art. 34 ust. 1 UOP w brzmieniu takim, jak zaproponowane w Projekcie, może
więc błędnie uznać, że badanie wymienionych w przepisie przesłanek ma charakter wyłącznie
formalny. Organ w tej sytuacji badać będzie jedynie fakt przedstawienia dowodów na zajście
14
Stanowisko ws. projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz
niektórych innych ustaw z dnia 8 lipca 2016 roku
29 lipca 2016 roku
wymienionych w przepisie przesłanek wydania zezwolenia. Organ błędnie uznając, że nie ciąży
na nim obowiązek merytorycznego badania przesłanek, takich jak np. ocena jakości
zaproponowanej kompensacji, może wydać zgodę z naruszeniem przepisów dyrektywy
siedliskowej wymagającej po jego stronie merytorycznej analizy.
W konsekwencji, w związku ze zwiększonym ryzykiem nieprawidłowego stosowania przez
właściwe organy art. 34 ust. 1 UOP, ClientEarth postuluje wycofanie proponowanej w Projekcie
zmiany jego treści i utrzymanie dotychczasowego brzmienia.
3.3 Proponowane brzmienie art. 34. ust. 1 jest niespójne ze sposobem
implementacji dyrektywy siedliskowej przyjętym w innych państwach
członkowskich
Proponowana w Projekcie zmiana treści art. 34 ust. 1 UOP jest odejściem od przyjętego wśród
wielu innych państw członkowskich sposobu implementacji art. 6 ust. 4 dyrektywy siedliskowej,
który pozostawia organowi zakres uznania co do wydania zezwolenia na realizację planu
lub działań. Jest to więc sposób szeroko uznawany za właściwszy i zgodny z celem dyrektywy.
Taki sposób implementacji został przyjęty m. in.:
- we Francji przez art. L414-4 kodeksu środowiska (Code de l'environnement)14;
- w Holandii przez art. 2.8.4 prawa ochrony śrowiska (Wet natuurbescherming)15;
- w Niemczech przez art.
(Bundesnaturschutzgesetz)16;
34
ust.
3
federalnej
ustawy
o
ochornie
przyrody
- w Irlandii przez art. 16 ust. 2 prawa siedlisk naturalnych (Natural Habitats Regulation)17;
14
―Toutefois, lorsqu'il n'existe pas d'autre solution que la réalisation d'un programme ou projet qui est de
nature à porter atteinte à l'état de conservation du site, l'autorité compétente peut donner son accord pour
des raisons impératives d'intérêt public. Dans ce cas, elle s'assure que des mesures compensatoires sont
prises pour maintenir la cohérence globale du réseau Natura 2000. Ces mesures compensatoires sont à
la charge du bénéficiaire des travaux, de l'ouvrage ou de l'aménagement (...)‖.
15
―In afwijking van het derde lid kan, ondanks het feit dat uit de passende beoordeling de vereiste
zekerheid niet is verkregen, het plan worden vastgesteld, onderscheidenlijk de vergunning worden
verleend, indien is voldaan aan elk van de volgende voorwaarden (...)‖.
16
―Abweichend von Absatz 2 darf ein Projekt nur zugelassen oder durchgeführt werden, soweit es (…)‖.
17
―Where the Minister is satisfied that— (a) notwithstanding a negative assessment of the implications for
the site of any operation or activity thereon, and (b) in the absence of an, alternative solution, the
operation or activity must be carried out for imperative reasons of overriding public interest, which interest
may, subject to paragraph (5), be of a social or economic nature, the Minister may decide to give the
owner, occupier or user consent to undertake the operation or activity‖.
15
Stanowisko ws. projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz
niektórych innych ustaw z dnia 8 lipca 2016 roku
29 lipca 2016 roku
- w Wielkiej Brytanii przez art. 62 (1) prawa ochrony siedlisk i gatunków (Conservation
of Habitats and Species Regulations)18.
W świetle powyższego, wśród państw członkowskich uznaje się za prawidłowy sposób
implementacji pozostawienie właściwym władzom zakresu uznania co do wydania zezwolnia na
realizację planu lub działań, mimo spełnienia przesłanek z art. 6 ust. 4 dyrektywy siedliskowej.
W związku z tym Polska powinna utrzymać spójny z innymi państwami członkowskimi sposób
implementacji dyrektywy siedliskowej.
4 WNIOSKI
Proponowane w Projekcie zmiany art. 5 pkt 15 UOP oraz art. 34 ust. 1 UOP budzą zastrzeżenia,
które podważają celowość ich wprowadzenia.
Po pierwsze, nacisk nowelizacji motywowanej chęcią zapobieżenia szkodom na mieniu
dokonywanym przez zwierzęta, położony został na najbardziej drastycznych środkach, bez
próby skorzystania z dostępnych i znanych projektodawcy środków prewencyjnych
niezakładających „chwytania lub zabijania zwierząt gatunków chronionych‖. W szczególności,
obawy wzbudza korzystanie z art. 56 ust. 5 po dokonanej nowelizacji, który pozwoli na
pominięcie przesłanki braku rozwiązań alternatywnych w odniesieniu do „pozyskiwania‖ zwierząt
chronionych
Po drugie, proponowaną zmianę brzmienia art. 34 ust. 1 UOP polegającą na odebraniu
organowi kompetencji do odmowy udzielenia zgody na realizację planu lub działań mimo
spełnienia przesłanek wymienionych w art. 6 ust 4 dyrektywy siedliskowej, należy uznać za
sprzeczną z prawem Unii Europejskiej. Budzi ona też niepotrzebne wątpliwości interpretacyjne
oraz jest niespójna ze sposobem implementacji przyjętym przez inne państwa członkowskie.
W związku z tym, ClientEarth postuluje zachowanie art. 5 pkt 15 oraz art. 34 ust. 1 UOP
w obecnym brzmieniu.
18
―If the competent authority are satisfied that, there being no alternative solutions, the plan or project
must be carried out for imperative reasons of overriding public interest (which, subject to paragraph (2),
may be of a social or economic nature), they may agree to the plan or project notwithstanding a negative
assessment of the implications for the European site or the European offshore marine site (...)‖.
16
Stanowisko ws. projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz
niektórych innych ustaw z dnia 8 lipca 2016 roku
29 lipca 2016 roku
Agata Szafraniuk
Adwokat, Program
Bioróżnorodność
+48 22 307 01 86
[email protected]
www.clientearth.org
Marek Szolc
Prawnik, Program
Bioróżnorodność
+48 22 307 01 86
[email protected]
www.clientearth.org
ClientEarth jest nienastawioną na zysk organizacją pozarządową skupiającą
prawników zajmujących się ochroną środowiska. Ma biura w Londynie,
Brukseli i Warszawie. Łącząc prawo, naukę i politykę publiczną tworzy
strategie i narzędzia, które pomagają mierzyć się z największymi problemami
środowiska naturalnego.
Działalność ClientEarth nie byłaby możliwa bez hojnego wsparcia innych
fundacji, instytucji publicznych oraz osób prywatnych.
Brussels
Rue du Trône 60
5ème étage
1050 Bruxelles
Belgique
London
274 Richmond Road
London
E8 3QW
UK
Warsaw
ul. Żurawia 45
00-680 Warszawa
Polska
ClientEarth is a company limited by guarantee, registered in England and Wales, company number
02863827, registered charity number 1053988, registered office 10 Queen Street Place, London, EC4R
1BE, with a registered branch in Belgium, N° d’entreprise 0894.251.512, and with a registered foundation
in Poland, Fundacja ClientEarth Poland, KRS 0000364218, NIP 701025 4208
17

Podobne dokumenty