Analiza zabiegów sanacji jamy ustnej w znieczuleniu ogólnym u

Transkrypt

© Borgis
Nowa Stomatol 2016; 21(2): 94-105 DOI: 10.5604/14266911.1208248
*Małgorzata Borowska, Katarzyna Szadkowska
Analiza zabiegów sanacji jamy ustnej
w znieczuleniu ogólnym u niepełnosprawnych
pacjentów w wieku 2-18 lat z poradni
stomatologicznej Lubelskiego Hospicjum
dla Dzieci im. Małego Księcia
Analysis of dental clearance conducted under general anaesthesia in disabled patients
aged 2 to 18 from the Dental Clinic of the Little Prince Hospice for Children in Lublin
Dental Clinic, Little Prince Hospice for Children in Lublin
Head of Clinic: Małgorzata Borowska, MD, PhD
94
Słowa kluczowe
Streszczenie
znieczulenie ogólne, pacjent
niepełnosprawny, leczenie
stomatologiczne, pacjent pediatryczny
Wstęp. Dzieci i młodzież z różnymi rodzajami niepełnosprawności rzadko objęte
są planowym leczeniem stomatologicznymi oraz profilaktyką próchnicy. Integralność w opiece stomatologicznej w stosunku do opieki ogólnomedycznej i specjalistycznej w tej grupie pacjentów jest niedostateczna.
Cel pracy. Ocena stomatologicznych potrzeb leczniczych u dzieci z orzeczoną niepełnosprawnością leczonych w znieczuleniu ogólnym.
Materiał i metody. Przeprowadzono analizę ilościową 542 kart zabiegowych
u 439 niepełnosprawnych pacjentów w wieku 2-18 lat leczonych stomatologicznie
w znieczuleniu ogólnym. Oceniono: zaawansowanie próchnicy w poszczególnych
grupach wiekowych, liczbę pacjentów z daną chorobą ogólną, wiek pacjenta, gdy
został wykonany pierwszy zabieg sanacji jamy ustnej w znieczuleniu ogólnym oraz
źródło informacji o możliwości leczenia w pełnym znieczuleniu przy braku współpracy z pacjentem.
Wyniki. W grupie pacjentów z uzębieniem mlecznym z powodu zaawansowania
próchnicy usunięto średnio 6,48 zęba (w przeliczeniu na jednego pacjenta), podczas gdy wyleczono średnio 3,45 zęba. U pacjentów z uzębieniem stałym średnia
liczba zębów wyleczonych wynosiła 8,35, natomiast usuniętych 1,35. Najwięcej pacjentów zakwalifikowanych do sanacji jamy ustnej w znieczuleniu ogólnym to pacjenci z mózgowym porażeniem dziecięcym (18,45%). Najczęściej pacjenci zgłaszali się po raz pierwszy na leczenie w wieku 7 lat (12,75%). Jedynie 4,56% pacjentów
zostało skierowanych do naszej poradni na zabieg sanacji w znieczuleniu ogólnym
przez lekarza pediatrę lub lekarza stomatologa. W pozostałych przypadkach rodzice szukali możliwości leczenia na własną rękę.
Wnioski. Leczenie stomatologiczne dzieci niepełnosprawnych wymaga zaangażowania nie tylko lekarzy dentystów, ale również współpracy z lekarzami specjalistami – szczególnie w kwestii wczesnego podjęcia leczenia i profilaktyki chorób jamy
ustnej.
Nowa Stomatologia 2/2016
Analiza zabiegów sanacji jamy ustnej w znieczuleniu ogólnym u niepełnosprawnych pacjentów w wieku 2-18 lat...
Analysis of dental clearance conducted under general anaesthesia in disabled patients aged 2 to 18 from the Dental Clinic...
Keywords
Summary
general anaesthesia, disabled patient,
dental treatment, paediatric patient
Introduction. Children and youths with various kinds of disabilities are rarely
covered by scheduled dental treatment and dental caries prevention. The integrity
of dental care as compared to general medical care in this patient group is insufficient.
Aim. The assessment of dental treatment needs in children with certificates of disability, treated under general anaesthesia.
Material and methods. A quantitative analysis of 542 procedure charts from
439 children with disabilities, aged 2 to 18 years old, who were administered dental
treatment under general anaesthesia, was performed. The following factors have
been evaluated: dental caries progression in different age groups, the number of patients with a given primary disease, age at which the patient underwent their initial
dental clearance treatment performed in general anaesthesia, and the sources of
information concerning the possibility of receiving treatment under general anaesthesia for patients unable to collaborate with the dentist.
Results. In the group of patients with primary teeth, an average of 6.48 teeth (per
patient) were extracted due to the progression of dental caries, while an average
of 3.45 teeth were successfully treated. In the patients with permanent teeth, the
average number of the treated teeth equaled 8.35, while the average number of the
removed teeth was 1.35. Most patients enrolled for dental clearance under general
anaesthesia suffered from cerebral palsy (18.45). The most common age of the initial treatment was 7 years old (12.75%). Only 4.56% of the patients were referred
to our clinic by a paediatrician or a dentist. In the remaining cases, parents sought
treatment opportunities on their own.
Conclusions. Dental care in children with disabilities requires not only commitment from care professionals, but also their cooperation with other specialists,
particularly regarding the early initiation of treatment and the prevention of oral
cavity diseases.
Wstęp
Introduction
Dzieci i młodzież z różnymi rodzajami niepełnosprawności rzadko objęte są planowym leczeniem stomatologicznymi oraz profilaktyką próchnicy. Wynika to nie tylko
z obiektywnych trudności we współpracy z pacjentem
w czasie wizyt w gabinecie, ale również z braku integralności w opiece stomatologicznej w stosunku do opieki
medycznej i ogólnostomatologicznej (1). Istnieje pilna
konieczność podniesienia świadomości prozdrowotnej
opiekunów dzieci niepełnosprawnych oraz personelu medycznego w tym zakresie oraz zwiększenia dostępności do
placówek medycznych oferujących leczenie stomatologiczne w znieczuleniu ogólnym (2).
Poradnia Stomatologiczna Lubelskiego Hospicjum
dla Dzieci im. Małego Księcia od ponad 7 lat zajmuje się
leczeniem pacjentów w różnym wieku z orzeczoną niepełnosprawnością. Opieka obejmuje zarówno wizyty
ambulatoryjne, jak również zabiegi sanacji jamy ustnej
w znieczuleniu ogólnym, refundowane przez Narodowy
Fundusz Zdrowia. Pacjenci po wykonanej sanacji zgłaszają
się na systematyczne wizyty kontrolne (w zależności od potrzeb co 3 lub 6 miesięcy). Spośród ponad 2000 pacjentów
niepełnosprawnych leczonych w poradni wybrano grupę
dzieci i młodzieży w wieku 2-18 lat. Dla tej grupy pacjentów przedstawiono wyniki analizy zabiegów sanacji jamy
Children and youths with various disabilities are rarely
covered by scheduled dental treatment and prevention of
dental caries. This is due not merely to the existing indisputable difficulties in obtaining patient-dentist collaboration during a dental appointment, but also due to the lack
of comprehensive dental care as compared with general
health care (1). There is an urgent need to raise the oral
health awareness of the disabled children’s parents and
caregivers, as well as of relevant medical staff, and to improve the availability of medical institutions offering dental treatment under general anaesthesia (2).
The Dental Clinic of the Little Prince Hospice for Children in Lublin has for the past 7 years been involved in
administering dental care and treatment to patients of
different ages with a certificate of disability. The offered
care covers both outpatient visits and dental clearance
procedures performed under anaesthesia, followed by
regular follow-up appointments (every 3-6 months, as
relevant), all under the free National Health Fund (Narodowy Fundusz Zdrowia) treatment plan. From the total of
over 2000 disabled patients treated at our clinic, a group
of children and youths aged 2-18 were selected for this
study. The results of the analysis of the procedures they
received under general anaesthesia have been presented
95
Małgorzata Borowska,
Katarzyna Szadkowska
ustnej w znieczuleniu ogólnym oraz oceniono stan jamy
ustnej i potrzeby lecznicze.
in this study, and their oral health and treatment needs
have been assessed.
Cel pracy
Aim
Celem pracy jest ocena stomatologicznych potrzeb leczniczych u dzieci i młodzieży z orzeczoną niepełnosprawnością leczonych w znieczuleniu ogólnym.
The purpose of this study is to evaluate dental treatment needs in children and youths with a certificate of disability, treated under general anaesthesia.
Materiał i metody
Material and methods
Przeprowadzono analizę ilościową 542 kart zabiegowych u 439 pacjentów niepełnosprawnych leczonych stomatologicznie w znieczuleniu ogólnym w Poradni Stomatologicznej Lubelskiego Hospicjum dla Dzieci im. Małego
Księcia. Wiek badanych wynosił 2-18 lat. Liczbę pacjentów
z uwzględnieniem przyczyny orzeczonej niepełnosprawności przedstawiono na rycinie 1.
Spośród pacjentów wyodrębniono tych, u których wymagane było usunięcie ognisk zakażenia w obrębie jamy
ustnej ze względu na ryzyko powikłań w postaci choroby
odogniskowej. Pacjenci zostali podzieleni na trzy grupy
związane z rodzajem uzębienia: mleczne, mieszane i stałe.
Ze względu na strukturę uzębienia grupę badaną stanowiło:
– 120 pacjentów z uzębieniem mlecznym (w wieku od
2 do 8 lat) – 27,34%,
– 255 pacjentów z uzębieniem mieszanym (w wieku
od 5 do 15 lat) – 58,09%,
– 62 pacjentów z uzębieniem stałym (w wieku od 9 do
18 lat) – 14,12%.
Oceniono zaawansowanie procesu próchnicowego (związane z liczbą zębów leczonych i usuniętych w trak-
A quantitative analysis of 542 procedure charts of 439 disabled patients who received dental treatment under general anaesthesia at the Dental Clinic of the Little Prince Hospice for Children in Lublin. The patients’ age was 2-18 years.
The number of patients according to the cause of their disability certificate has been presented in figure 1.
Patients with the need for the removal of an infection
source within the oral cavity for the existing risk of an focal
infection have been identified. They have been classified
into three groups according to their dental development
stage: primary dentition, mixed (primary and permanent)
dentition, and permanent dentition.
According to the dental development stage, the studied
group was comprised by:
– 120 patients with primary dentition (aged 2-8 years
old) – 27.34%,
– 255 patients with mixed dentition (aged 5-15 years
old) – 58.09%,
– 62 patients with permanent dentition (aged 9-18 years
old) – 14.12%.
The advancement of the carious process (related to the
number of teeth treated and removed in the course of the
Ryc. 1. Liczba pacjentów z uwzględnieniem przyczyny orzeczonej niepełnosprawności
96
Fig. 1. The number of patients according to the cause of their certificate of disability
cie zabiegów, stosunek liczby zębów wyleczonych do usuniętych u danego pacjenta) w poszczególnych grupach
wiekowych, wiek pacjenta, gdy został wykonany pierwszy
zabieg sanacji jamy ustnej w znieczuleniu ogólnym oraz
źródło informacji o możliwości leczenia w znieczuleniu
ogólnym przy braku współpracy z pacjentem (skierowania
od innych lekarzy).
administered procedures, and the ratio of the restored to
the removed teeth) in given age groups, the patient’s age at
the time of the initial dental clearance procedure received
under general anaesthesia, and the source of information
of the possibility to receive treatment under general anaesthesia when the patient is unable to collaborate (referrals from other physicians) have all been analysed.
Wyniki
Results
Analizując rodzaj chorób ogólnych u pacjentów, stwierdzono, że największy odsetek stanowiły dzieci cierpiące na:
mózgowe porażenie dziecięce (18,45%), epilepsję (16%)
oraz autyzm (12,9%) (ryc. 1).
U 21,64% pacjentów wymagane było bezwzględne
usunięcie ognisk zakażenia z jamy ustnej ze względu na
ryzyko powikłań w postaci choroby odogniskowej. W grupie tej 79 pacjentów to dzieci z wadą serca (83,16%),
a 12 (12,63%) leczone hematoonkologicznie (ryc. 2, 3).
U 4% pacjentów stwierdzono choroby nerek i reumatoidalne zapalenie stawów.
W grupie dzieci z uzębieniem mlecznym wyleczono
zachowawczo 414 zębów (średnio 3,45 zęba mlecznego na pacjenta), natomiast usunięto 777 zębów (średnio
6,48 zęba). Wskaźnik określający stosunek średniej liczby
zębów wypełnionych do usuniętych wyniósł w tej grupie
1,0:1,8 (ryc. 2).
W grupie dzieci z uzębieniem mieszanym średnia liczba
zębów mlecznych wypełnionych zmniejszyła się do 1,16,
natomiast usuniętych wyniosła 5,32 – przy wskaźniku wynoszącym 1,0:4,58. W grupie tej średnio 3,83 zęba stałego wymagało leczenia zachowawczego, a 0,49 usunięcia
The analysis of the type of the primary disease affecting
the patients revealed the largest percentage to be children
suffering from cerebral palsy (18.45%), epilepsy (16%), and
autism (12.9%) (fig. 1).
In 21.64% of the patients, there were absolute indications for the removal of the infection focus from the
oral cavity for the existing risk of complications in the
form of an odontogenic disease. In this group, 79 of the
patients were children with a heart defect (83.16%) and
12 (12.63%) were patients treated for hemato-oncological
diseases (fig. 2, 3). In 4% of the patients, renal diseases and
rheumatoid arthritis were found.
In the group of children with primary dentition, 414 teeth
were conservatively treated (average 3.45 primary teeth
per patient), whereas 777 teeth were extracted (average
6.48 teeth). The ratio of the average number of the restored
teeth to the removed teeth was 1.0:1.8 (fig. 2).
In the mixed dentition group, the average number of
the restored primary teeth decreased to 1.16, whereas
the number of the extracted teeth was 5.32, with a ratio of 1.0:4.58. In this group, on average 3.83 permanent
teeth required conservative treatment, whereas 0.49 had
97
98
Ryc. 2. Średnia liczba zębów wypełnionych i usuniętych oraz stosunek średniej liczby zębów wypełnionych do usuniętych w grupie pacjentów z uzębieniem mlecznym
Fig. 2. The average number of the restored and the extracted teeth
and the ratio of the average number of the restored teeth to the
extracted teeth in the group of patients with primary dentition
Ryc. 3. Średnia liczba zębów mlecznych i stałych wypełnionych
i usuniętych oraz stosunek średniej liczby zębów wypełnionych
do usuniętych w grupie pacjentów z uzębieniem mieszanym
Fig. 3. The average number of the primary and permanent teeth
restored and extracted, and the ratio of the average number of
the restored teeth and the extracted teeth in the group of patients
with mixed dentition
ze względu na znaczne zaawansowanie procesu próchnicowego. Wskaźnik dotyczący zębów stałych wyniósł
1,0:0,13 (ryc. 3).
W grupie pacjentów w wieku 9-18 lat (uzębienie stałe)
średnia liczba zębów wypełnionych wyniosła 8,35, usuniętych – 1,35, natomiast wartość wskaźnika określającego
stosunek powyższych danych wynosiła 1,0:0,16 (ryc. 4).
W obrębie uzębienia stałego wyodrębniono ocenę stanu pierwszych trzonowców stałych zarówno w grupie dzieci z uzębieniem mieszanym, jak i mlecznym. Odzwierciedla
to be removed owing to the advancement of the carious process. Thus, the ratio for the permanent teeth was
1.0:0.13 (fig. 3).
In the 9-18 years old group (with permanent teeth), the
average number of restored teeth was 8.35, and the removed ones – 1.35, with a ratio of 1.0:0.16 (fig. 4).
For the patients’ permanent teeth, the assessment of
the condition of the first permanent molars both for the
mixed dentition group and the permanent dentition group
was performed. This reflects, to some degree, the effec-
Ryc. 4. Średnia liczba zębów wypełnionych i usuniętych oraz stosunek średniej liczby zębów wypełnionych do usuniętych w grupie pacjentów z uzębieniem stałym
Fig. 4. The average number of the restored teeth and the extracted teeth and the ratio of the average number of the restored teeth and the extracted teeth in the group of patients with permanent dentition
ona w pewnym stopniu skuteczność edukacji rodziców
i opiekunów w kwestii higieny jamy ustnej dzieci, a także
przeprowadzanych zabiegów profilaktycznych (lakowanie,
lakierowanie).
W grupie dzieci z uzębieniem mieszanym wyleczono
średnio 3,01 zęba, a usunięto 0,43 zęba na osobę (ryc. 5).
U dzieci starszych (z uzębieniem stałym) wartości te wynosiły odpowiednio 2,16 i 1,5 (ryc. 6). Należy pamiętać,
że w znieczuleniu ogólnym nie wykonuje się leczenia endodontycznego zębów trzonowych oraz wieloetapowego
zębów niedojrzałych. Podyktowane jest to ryzykiem powstania powikłań i koniecznością ponownego znieczulenia ogólnego. Dlatego tak ważna jest wczesna diagnoza
i wczesne podejmowanie leczenia u dzieci niewspółpracujących.
W tabelach 1-3 przedstawiono sumaryczne zestawienia
średniej liczby zębów usuniętych i wypełnionych w przeliczeniu na jednego pacjenta z uwzględnieniem wieku przeprowadzenia sanacji jamy ustnej.
Dokonano oceny wieku pacjenta po raz pierwszy leczonego kompleksowo w znieczuleniu ogólnym (ryc. 7).
Wśród nich byli pacjenci, którzy podejmowali często bezskuteczne próby wcześniejszego leczenia w warunkach
typowego gabinetu stomatologicznego oraz pacjenci,
którym odmawiano leczenia ze względu na niepełnosprawność i brak współpracy z lekarzem. Uwzględniono
tiveness of the education of parents and caregivers in respect to the children’s oral hygiene, and of the conducted
preventive treatment (fissure sealing, fluoride varnish
treatment).
In the group of children with mixed dentition, an average of 3.01 teeth were restored, and 0.43 teeth per
patient were removed (fig. 5). In the older children (with
permanent teeth), the values were 2.16 and 1.5 respectively (fig. 6). It is worth remembering that endodontic
treatment of molars or multi-stage treatment of immature
teeth is not performed under general anaesthesia, due to
the risk of possible complications and the necessity for
repeat general anaesthesia. Hence the importance of an
early diagnosis and a prompt initiation of adequate treatment in non-collaborating paediatric patients.
Tables 1-3 collate the collective average numbers of the
removed and restored teeth per patient according to the
age at which the clearance procedure was performed.
The age of patients at the time of the initial comprehensive treatment received under general anaesthesia has
been examined (fig. 7). The group included patients who
had previously sought multiple unsuccessful treatment attempts in the setting of a standard dental practice, as well
as patients who had previously been refused treatment
owing to their disability and their lack of collaboration
with the dentist. Also disabled children who had previously
Ryc. 5. Liczba wyleczonych i usuniętych zębów pierwszych trzonowych stałych ogółem, ze względu na rodzaj uzębienia
Fig. 5. The number of the restored and the extracted first permanent molars in total, according to the type of dentition
Ryc. 6. Liczba wyleczonych i usuniętych zębów pierwszych trzonowych stałych ze względu na rodzaj uzębienia w przeliczeniu na
jednego pacjenta
Fig. 6. The number of the restored and the extracted first permanent molars according to the type of dentition, per patient
99
Tab. 1. Liczba zębów wyleczonych i usuniętych w danej grupie
wiekowej w grupie pacjentów z uzębieniem mlecznym
Wiek (lata)
u
w
u + w
Age (yrs)
e
r
e+r
2
5,2
3,2
8,4
2
5.2
3.2
8.4
3
6,05
4,16
10,21
3
6.05
4.16
10.21
4
6,16
3,21
9,37
4
6.16
3.21
9.37
5
7,29
3,26
10,55
5
7.29
3.26
10.55
6
6,38
4,15
10,53
6
6.38
4.15
10.53
7
7,5
2
9,5
7
7.5
2
9.5
8
7
1
8
8
7
1
8
Średnia/pacjenta
6,48
3,45
9,93
Average/patient
6.48
3.45
9.93
Tab. 2. Liczba zębów wyleczonych i usuniętych (mlecznych i stałych) w danej grupie wiekowej w grupie pacjentów z uzębieniem
mieszanym
Tab. 2. The number of restored and extracted teeth (primary and
permanent) in a given age group in the group of patients with
mixed dentition
Wiek (lata)
u
w
u + w
U
W
U + W
Age (yrs)
e
r
e+r
E
R
E+R
5
7,36
1,5
8,86
0,07
1,14
1,21
5
7.36
1.5
8.86
0.07
1.14
1.21
6
7,14
1,73
8,87
0,23
2,86
3,09
6
7.14
1.73
8.87
0.23
2.86
3.09
7
6,6
1,48
8,08
0,29
3,04
3,33
7
6.6
1.48
8.08
0.29
3.04
3.33
8
5,13
1,19
6,32
0,75
3,35
4,1
8
5.13
1.19
6.32
0.75
3.35
4.1
4.25
1.41
5.66
0.27
3.95
4.22
9
4,25
1,41
5,66
0,27
3,95
4,22
9
10
5,09
0,81
5,9
0,52
4,23
4,75
10
5.09
0.81
5.9
0.52
4.23
4.75
11
4,58
0,42
5
0,74
5,26
6
11
4.58
0.42
5
0.74
5.26
6
12
4,33
0,56
4,89
0,44
4,67
5,11
12
4.33
0.56
4.89
0.44
4.67
5.11
13
2
0,27
2,27
0,82
8,09
8,91
13
2
0.27
2.27
0.82
8.09
8.91
14
2,75
0,25
3
0
7,75
7,75
14
2.75
0.25
3
0
7.75
7.75
15
4
0
4
6
11
17
15
4
0
4
6
11
17
Średnia/
pacjenta
5,32
1,16
6,48
0,49
3,83
4,32
Average/
patient
5.32
1.16
6.48
0.49
3.83
4.32
Tab. 3. Liczba zębów wyleczonych i usuniętych w danej grupie
wiekowej w grupie pacjentów z uzębieniem stałym
100
Tab. 1. The number of restored teeth and extracted teeth in a given age group in the group of patients with primary dentition
Tab. 3. The number of restored and extracted teeth in a given age
group in the group of patients with permanent dentition
Wiek (lata)
U
W
U + W
Age (yrs)
E
R
E+R
9
0,25
7
7,25
9
0.25
7
7.25
10
1,5
8,5
10
10
1.5
8.5
10
11
1,14
7,57
8,71
11
1.14
7.57
8.71
12
1,5
7,92
9,42
12
1.5
7.92
9.42
13
2
8,17
10,17
13
2
8.17
10.17
14
1,88
10,13
12,01
14
1.88
10.13
12.01
15
1,14
9,14
10,28
15
1.14
9.14
10.28
16
0,2
8,6
8,8
16
0.2
8.6
8.8
18
0
5
5
18
0
5
5
Średnia/pacjenta
1,35
8,35
9,7
Average/patient
1.35
8.35
9.7
Ryc. 7. Podział pacjentów ze względu na wiek, w którym po raz pierwszy wykonano leczenie stomatologiczne w znieczuleniu
ogólnym
Fig. 7. The patients’ age at the time of the initial dental treatment procedure received under general anaesthesia
101
102
również w tym zestawieniu dzieci niepełnosprawne, które początkowo były leczone ambulatoryjnie, ale wraz
z zaawansowaniem choroby podstawowej stało się to
niemożliwe bez znieczulenia ogólnego. Tylko nieliczni
opiekunowie byli świadomi możliwości leczenia w znieczuleniu ogólnym lub zostali skierowani przez lekarza
specjalistę opiekującego się dzieckiem.
W związku z obserwowanym przez nas niezadowalającym stanem jamy ustnej dzieci niepełnosprawnych
zgłaszających się do naszej poradni, przeprowadziliśmy
badanie ankietowe wśród rodziców i opiekunów dotyczące źródła informacji na temat możliwości leczenia stomatologicznego w znieczuleniu ogólnym refundowanego
przez NFZ. Większość rodziców szukała tego typu placówki na „własną rękę”. Jedynie 4,55% pacjentów (co stanowi
20 osób) posiadało pisemne skierowanie od innych lekarzy, w tym 16 pacjentów zostało skierowanych przez lekarzy specjalistów z Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego
w Lublinie, 3 przez innego stomatologa, a jedna osoba
przez lekarza pediatrę (ryc. 8).
received treatment on an outpatient basis but their advancing primary condition had gradually rendered dental
treatment impossible without general anaesthesia were
included. Few parents and caregivers had been aware of
the existing possibility of dental treatment under general
anaesthesia or were referred to our clinic by their primary
health care specialist.
Owing to the insufficient state of oral hygiene in disabled children seeking dental treatment at our clinic, we
conducted a survey among the patients’ parents and caregivers to identify the sources of information concerning
the possibility to seek dental treatment under general
anaesthesia under the free National Health Fund (NFZ)
treatment plan. The majority of parents had been forced
to seek out an institution offering this kind of treatment on
their own. As little as 4.55% of the patients (which is 20 patients) had been provided with a written referral by other
doctors, at this 16 patients were directed by specialist physicians from the University Children’s Hospital in Lublin,
3 by another dentist, and 1 by their paediatrician (fig. 8).
Dyskusja
Discussion
Doniesienia wielu autorów wskazują na zły stan zdrowia
jamy ustnej u dzieci niepełnosprawnych (3-5). Konieczność
szczególnego zaangażowania ze strony personelu medycznego, znaczna czasochłonność i wyższy koszt, wynikające
niejednokrotnie z utrudnionej współpracy z pacjentem powodują, że zbyt mała liczba lekarzy decyduje się na świadczenie tych usług (6, 7).
Analizując przebieg zabiegów sanacji w znieczuleniu
ogólnym, stwierdzono, że w obrębie uzębienia mlecznego
przeważają ekstrakcje w stosunku do liczby zębów leczonych zachowawczo. Świadczy to o tendencji do bardziej radykalnego sposobu eliminacji ognisk zakażenia w okresie
uzębienia mlecznego (8). Natomiast w uzębieniu stałym
częściej wykonywane są wypełnienia i zabiegi profilaktyczne (dotyczy to analizowanej grupy niepełnosprawnych
w wieku 2-18 lat). Podobne wyniki uzyskali inni badacze (9, 10).
There are numerous reports concerning the poor oral
health of disabled children (3-5). The necessary effort in
terms of the commitment, devoted time and increased
cost, that all tend to arise from the patient’s reduced or
inexistent ability to collaborate with the treating dentist,
seem to cause a shortage of physicians willing to engage in
such dental services (6, 7).
The analysis of the dental clearance procedures performed under general anaesthesia has shown primary
teeth extractions to prevail over the number of the teeth
treated conservatively (8). Permanent teeth, in turn, were
more frequently restored and received preventive treatment (within the group of disabled patients aged 2-18).
Similar results were obtained by other authors (9, 10).
In the studied group, the average number of permanent
carious teeth prior to the dental clearance treatment was
3.33 for 7 year-olds, 5.11 for 12 year-olds with mixed den-
Ryc. 8. Odsetek pacjentów skierowanych do leczenia stomatologicznego przez lekarza stomatologa lub lekarza innych specjalności
Fig. 8. The percentage of patients referred for dental treatment
by another dentist or another specialist
W badanej grupie średnia liczba zębów stałych z próchnicą przed zabiegiem sanacji dla 7-latków wynosiła 3,33,
dla 12-latków z grupy uzębienia mieszanego − 5,11, z grupy uzębienia stałego − 9,42, zaś dla 18-latków – 5. Wyniki
badań Hilt i wsp. (11) dotyczące dzieci niepełnosprawnych
z województwa łódzkiego wskazują, że wartości te były
niższe i wynosiły odpowiednio: dla 7-latków – 0,67, dla 12-latków – 1,4 oraz dla 18-latków – 1,44.
Wyniki badań młodzieży niepełnosprawnej z czterech
województw opracowanych przez Borysewicz-Lewicką i wsp. (12) wskazują, że w grupie dzieci z uzębieniem
mieszanym (średni wiek 8,8 roku) wartości P były również
niższe i wyniosły od 0,9 do 1,5; podobnie jak w grupie młodzieży 15,5-letniej – od 2,0 do 3,8.
U dzieci z zespołem Downa poniżej 7. roku życia średnia
liczba zębów mlecznych wymagających leczenia wyniosła
3,8, a u dzieci chorujących na mózgowe porażenie dziecięce – 3,08. U dzieci w wieku 12-16 lat wartości te wynosiły dla zębów stałych odpowiednio 4,08 i 3,2 (13). Wyniki
badań z naszego ośrodka wskazują wyższą średnią liczbę
zębów wymagających leczenia, która wynosiła 9,93 dla zębów mlecznych, zaś u pacjentów w wieku 12-16 lat – 10,1
dla zębów stałych.
Analizując zakres leczenia stomatologicznego w znieczuleniu ogólnym u dzieci przewlekle chorych przedstawiony przez Adamczyka i Olczak-Kowalczyk (8), z wyróżnieniem trzech grup pacjentów ze względu na rodzaj
uzębienia, uzyskano wyniki zbliżone do przedstawionych
w niniejszej pracy. U dzieci z uzębieniem mlecznym średnia liczba zębów usuniętych w trakcie sanacji wyniosła
średnio 7,3 (nasz wynik wynosił 6,48), natomiast wyleczonych zachowawczo 6,0 (nasz wynik wynosił 3,45).
W grupie z uzębieniem mieszanym usunięto średnio
8,1 zęba mlecznego na osobę, a wyleczono 2,8 (nasze wyniki wynosiły 5,32 i 1,16). W grupie tej usunięto średnio
0,5 zęba stałego, a wyleczono 3,0 (nasze wyniki wynosiły 0,49 i 3,83). W grupie z uzębieniem stałym usunięto
u pacjenta średnio 4,4 zęba, a wypełniono 11,2 (nasze
wyniki wynosiły 1,35 i 8,35). Stosunek średniej liczby zębów usuniętych do wypełnionych był niższy w obrębie
zębów mlecznych 1,0:1,2 oraz 1,0:2,9 w stosunku do naszych wyników badań (1,0:1,8 oraz 1,0:4,58). Wskaźniki
te dotyczące zębów stałych wynosiły 1,0:0,2 oraz 1,0:0,4
i były podobne do przedstawionych w naszych badaniach (1,0:0,13 oraz 1,0:0,2).
W badaniach ankietowych Borysewicz-Lewickiej
i wsp. (3) przeprowadzonych wśród rodziców dzieci niepełnosprawnych odsetek dzieci skierowanych do lekarza
stomatologa przez pediatrę wynosił jedynie 6,3% i był zbliżony do wyniku naszych badań (4,56%). Nieco więcej dzieci
uzyskało skierowanie do stomatologa od pediatry – 10,3%
według badań Proc i wsp. (1).
Najliczniejszą grupą pacjentów w naszej poradni
wymagającą sanacji w znieczuleniu ogólnym były dzieci cierpiące na zaburzenia neurologiczne (mózgowe
tition, 9.42 for 12 year-olds with permanent dentition, and
5 for 18 year-olds. The results obtained by Hilt et al. (11)
in a group of disabled children from Łódzkie Voivodeship,
turned out lower numbers, namely: 0.67 for 7 year-olds,
1.4 for 12 year-olds, and 1.44 for 18 year-olds.
The results of studies conducted on disabled youths
from 4 voivodeships, edited by Borysewicz-Lewicka et
al. (12) indicated p-values in the group of children with
mixed dentition (average age 8.8) to be also lower, ranging from p = 0.9 to p = 1.5. A similar situation was noted
in the group of 15.5 year-olds, where p-value ranged from
2.0 to 3.8.
In children with Down’s syndrome younger than 7 years
old, the average number of primary teeth requiring treatment was 3.8, whereas in children suffering from cerebral
palsy it equaled 3.08. In patients aged 12-16, the values
for permanent teeth were 4.08 and 3.2 respectively (13).
The results obtained at our clinic show a higher average
number of teeth requiring treatment, with 9.93 for primary teeth, and 10.1 for permanent teeth in patients aged
12-16.
The analysis of the scope of dental treatment administered under general anaesthesia to children with chronic
diseases presented by Adamczyk and Olczak-Kowalczyk (8),
specifying 3 patient groups according to their dentition development stage, has rendered results similar to the ones
obtained in our study. In children with primary teeth, the
number of the teeth extracted in the course of dental clearance was on average 7.3 (our result was 6.48), whereas the
number of the teeth successfully treated conservatively
was 6.0 (our result was 3.45). In the group of patients with
mixed dentition, 8.1 primary teeth per person on average
were removed, whereas 2.8 were restored (with our results being 5.32 and 1.16 respectively). In the same group,
an average of 0.5 permanent teeth were extracted, and
3.0 were restored (our results were 0.49 and 3.83 respectively). In the group with permanent dentition, 4.4 teeth
were extracted, and 11.2 per patient were restored (our
results equaled 1.35 and 8.35 respectively). The ratio of
the average number of the removed teeth to the restored
ones was lower for primary teeth, namely 1.0:1.2, and
1.0:2.9 as compared to our results (1.0:1.8 and 1.0:4.58).
The ratios for the permanent teeth were 1.0:0.2 and
1.0:0.4, and they were similar to the ones obtained in our
study (1.0:0.13 and 1.0:0.02).
In a survey conducted by Borysewicz-Lewicka et al. (3)
among the parents of disabled children, the percentage of
children referred to the dentist by a paediatrician was as
low as 6.3%, and was similar to the one established in the
course of our study (4.56%). A slightly larger percentage of
disabled children were referred to a dentist by a paediatrician in a study conducted by Proc et al. (1).
The largest group of patients who required dental
clearance to be performed under general anaesthesia
at our clinic were children suffering from neurologic
103
104
porażenie dziecięce, epilepsję). Konieczność częstego
kwalifikowania do leczenia w znieczuleniu ogólnym tej
grupy pacjentów potwierdzają również doniesienia innych autorów (14).
disorders (such as cerebral palsy or epilepsy). The necessity of enrolling patients from this group for dental
treatment under general anaesthesia is also confirmed
by reports by other authors (14).
Wnioski
Conclusions
Na podstawie wyników badań stwierdzono niedostateczny poziom opieki stomatologicznej w grupie pacjentów niepełnosprawnych. Dzieci specjalnej troski są szczególnie narażone na powikłania nieleczonej próchnicy
zębów, ze względu na jej dynamiczny przebieg w wieku
rozwojowym. Skutkuje to stanami zapalnymi w obrębie
miazgi zęba, tkanek okołowierzchołkowych i koniecznością przedwczesnych ekstrakcji. Dlatego ważne jest jak
najszybsze informowanie rodziców i opiekunów dziecka
niepełnosprawnego o konieczności leczenia stomatologicznego – zwłaszcza w przypadku ryzyka wystąpienia
choroby odogniskowej.
Proponuje się zintegrowanie opieki stomatologicznej
z leczeniem ogólnym, gdzie lekarz dentysta powinien być
członkiem zespołu terapeutycznego. Lekarz pediatra lub
specjalista leczący schorzenie podstawowe często jest lekarzem pierwszego kontaktu i to on powinien kierować
dziecko niepełnosprawne do odpowiedniego gabinetu
stomatologicznego. Podobnie powinni postępować lekarze stomatolodzy podejmujący próby leczenia dziecka
niewspółpracującego. W ramach umowy z NFZ leczenie
w znieczuleniu ogólnym dzieci z orzeczeniem niepełnosprawności jest refundowane. Opiekunowie dzieci niepełnosprawnych nie zawsze mogą samodzielnie zadbać o znalezienie odpowiedniej placówki, gdyż traktują problemy
stomatologiczne marginalnie wobec innych, bardziej widocznych zaburzeń.
Proponuje się zwiększenie nakładów finansowych na
procedury profilaktyczne i lecznicze refundowane przez
NFZ w tej grupie pacjentów (np. laki szczelinowe w zębach przedtrzonowych i drugich trzonowych). Stwierdzono niedostateczną dostępność do leczenia w znieczuleniu
ogólnym oraz małe wykorzystanie istniejącej bazy szpitalno-laboratoryjnej. Wnioskuje się o poszerzenie kształcenia
lekarzy dentystów o zagadnienia leczenia dzieci specjalnej
troski oraz o utworzenie krajowego programu opieki stomatologicznej nad pacjentami niepełnosprawnymi, co niewątpliwie mogłoby poprawić poziom tej opieki.
Based on the results of our study, an insufficient level
of dental care in the group of disabled children has been
established. Children suffering from various chronic conditions are at particular risk of complications from untreated
dental caries. Owing to its dynamic progress in developing
age, inflammatory conditions within the dental pulp and
periapical tissues occur, necessitating premature teeth
extraction. Hence the importance of timely information
passed on to a disabled child’s parents or caregivers about
the necessity of dental treatment, especially when the risk
of an odontogenic infection is involved.
A system where dental care would be an inherent part
of general health care, and the dentist would be included
in the therapeutic team designated for the care of a disabled patient is postulated. A paediatrician or a specialist
treating the child’s primary disease is frequently also the
“first contact” physician for disabled patients, who should
refer them to a relevant dental practice offering adequate
treatment. Under the National Health Fund treatment
plan, free dental procedures under general anaesthesia
may be administered to children with a certificate of disability. Caretakers of disabled children are not always able
to seek an appropriate health practice or center, as they
tend to treat their children’s dental health issues as less serious and urgent than their primary health problems, more
visible and affecting their daily existence.
The spending on the preventive and treatment procedures (e.g. fissure sealing in premolars and second molars) covered by the National Health Fund in this group
of patients needs to be increased. At present, there is insufficient availability of dental treatment received under
general anaesthesia and insufficient use made of the existing hospital and laboratory base. Also, there is a need
to extend the education of dental physicians in the scope
of treating children with special developmental and health
needs, along with creating a national programme of dental
health care for disabled patients, to improve the standard
of the said care.
Konflikt interesów
Conflict of interest
Brak konfliktu interesów
None
Adres do korespondencji
Correspondence
*Małgorzata Borowska
Poradnia Stomatologiczna
Lubelskie Hospicjum dla Dzieci
im. Małego Księcia
ul. Lędzian 49, 20-828 Lublin
tel. +48 (81) 537-13-94
[email protected]
nadesłano/submitted:
29.04.2016
zaakceptowano do druku/accepted:
19.05.2016
Piśmiennictwo/References
1. Proc P, Daszkowska M, Hilt A et al.: Ocena stomatologicznych zachowań zdrowotnych dzieci niepełnosprawnych – badania ankietowe rodziców. Czas Stomatol
2008; 61: 767-774. 2. Paszyńska E, Jurga J, Dyszkiewicz-Konwińska M, Mehr K: Ocena programu profilaktycznego zdrowia jamy ustnej u pacjentów niepełnosprawnych intelektualnie. Pediatr Med Rodz 2009; 5: 271-275. 3. Borysewicz-Lewicka M,
Gerreth K, Wiśniewska K, Wysocki J: Leczenie stomatologiczne jako część wymaganej opieki medycznej nad dziećmi niepełnosprawnymi – opinia rodziców. Dent
Med Probl 2011; 48: 45-53. 4. Elszyn B, Lewalska M, Rychlewska M et al.: Dostępność usług stomatologicznych dla niepełnosprawnych wychowanków ośrodków
szkolno-wychowawczych w Polsce. Dental Forum 2009; 37: 69-74. 5. Rusyan E, Dubielecka M: Opieka stomatologiczna u osób chorych przewlekle i niepełnosprawnych. Asystentka i Higienistka 2006; 1: 29-30. 6. Gerreth K, Lewicka A: Problemy
opieki stomatologicznej nad dziećmi niepełnosprawnymi. Polska Medycyna Rodzinna 2004; 6 (supl. 1): 172-176. 7. Gerreth K: Leczenie stomatologiczne pacjentów
niepełnosprawnych i przewlekle chorych – diagnostyka i terapia. Nowa Stomatol
2015; 20(2): 59-64. 8. Adamczyk Ł, Olczak-Kowalczyk D: Leczenie stomatologiczne
w znieczuleniu ogólnym dzieci przewlekle chorych. Dent Med Probl 2010; 47: 6168. 9. Gerreth K, Cieślińska K: Zabiegi stomatologiczne w znieczuleniu ogólnym
u dzieci niepełnosprawnych. Family Medicine & Primary Care Review 2005; 7: 6367. 10. Gołębiowska M, Hreczecha M, Rawa-Kołodziejska J, Mikliński P: Leczenie
stomatologiczne dzieci specjalnej troski w znieczuleniu ogólnym. Mag Stomatol
1995; 2: 52-54. 11. Hilt A, Daszkowska M, Filipińska-Skąpska R et al.: Stan uzębienia
i potrzeby lecznicze dzieci z zaburzeniami rozwoju somatycznego i psychicznego
z województwa łódzkiego. Czas Stomatol 2009; 62(4): 262-270. 12. Borysewicz-Lewicka M, Wochna-Sobańska M, Mielnik-Błaszczak M et al.: Wyniki ekspertyzy oceniającej stan jamy ustnej, potrzeby lecznicze, a także dostępność do stomatologa
dzieci oraz młodzieży niepełnosprawnej i przwlekle chorej. Czas Stomatol 2010;
63(2): 90-101. 13. Herman K, Wrzyszcz-Kowalczyk A, Jankowska K: Ocena stanu
zdrowia jamy ustnej u dzieci z zespołem Downa lub z mózgowym porażeniem dziecięcym. Dent Med Probl 2012; 2(48): 30-36. 14. Borowska M, Skorzyński W, Rahnama M et al.: Aspekty leczenia stomatologicznego dzieci specjalnej troski i pacjentów niepełnosprawnych. Cz. 2. Mag Stomatol 2013; 23(10): 90-94.
105

Analiza zabiegów sanacji jamy ustnej w znieczuleniu ogólnym u

Transkrypt

Podobne dokumenty

neodisher Z Dental

PoWiązanie choróB stoMatologicznych z choroBaMi układu