MRP II w procesie zarządzania przedsiębiorstwem MRP II in the

MRP II w procesie zarządzania przedsiębiorstwem MRP II in the

Zeszyty Naukowe UNIWERSYTETU PRZYRODNICZO-HUMANISTYCZNEGO w SIEDLCACH
Nr 89
Seria: Administracja i Zarządzanie
2011
dr inż. Henryk Wyrębek
Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny
w Siedlcach
MRP II w procesie zarządzania przedsiębiorstwem
MRP II in the process of the enterprise management
Streszczenie: Każde przedsiębiorstwo, aby działać konkurencyjnie, musi dostarczać swój produkt w sposób ekonomiczny w czasie oczekiwanym przez klienta. System MRP II (Manufacturing Resource Planning) jest sprawdzonym narzędziem do osiągania tych celów. Jest to bowiem model realnego procesu planowania i sterowania działalnością gospodarczą. W artykule
przedstawiono znaczenie MRP II w procesie zarządzania przedsiębiorstwem.
Abstract: Every enterprise in order to act competitively must deliver his product in the economic
way in the time expected by the customer. MRPII system (Manufacturing Resource Planning) is
a tested tool for achieving these purposes. It is model of the real process of planning and
controlling the business activity. In the article was described MRP II meaning in the process of
the enterprise management.
Wstęp
Lata pięćdziesiąte bieżącego stulecia charakteryzowały się gwałtownym
rozwojem zarówno podstaw wiedzy o sterowaniu i zarządzaniu, jak również
gwałtownym rozwojem techniki komputerowej. W procesie tych działań
stworzone zostały podstawy pod zastosowanie systemów komputerowych
w zarządzaniu przedsiębiorstwami produkcyjnymi.
W połowie lat pięćdziesiątych powstała cybernetyczna teoria adaptacyjnych systemów sterowania. Adaptacyjne systemy sterowania, umożliwiły
dopasowanie sposobu działania układu sterującego do zmieniających się
charakterystyk obiektu sterowanego i otoczenia1.
Również w połowie lat pięćdziesiątych, Joseph A. Orlicky wprowadził
rozróżnienie w produkcji przemysłowej popytu niezależnego, np. zewnętrznego pochodzącego z zamówień klienta, od popytu zależnego, będącego
wynikiem rozwinięcia na komponenty (elementy wchodzące) produktu, na
który powstał popyt niezależny.
Konsekwencją rozróżnienia popytu niezależnego i zależnego, było
z jednej strony zakwestionowanie praktycznej przydatności, w produkcji złożonych wyrobów przemysłowych, statystycznej teorii zapasów, z drugiej zaś
1
A. Januszewski, Informatyka w przedsiębiorstwie. Systemy i procesy informatyzacji, Wyższa
Szkoła Zarządzania i Finansów, Bydgoszcz 2001, s. 43.
Seria: Administracja i Zarządzanie (16)2011
ZN nr 89
66
H. Wyrębek
strony, szybkie rozpowszechnienie innowacji nazwanej później metodą MRP
(Material Requirement Planning, czyli planowanie zapotrzebowań na komponenty i materiały wejściowe), w zarządzaniu produkcją przemysłową, pochodzącą również od J.A. Orlicky’ego.
Zróżnicowanie cech popytu niezależnego i zależnego implikowało odmienność podejść w zarządzaniu zapasami produkcyjnymi i handlowymi.
W przypadku zapasów handlowych, z uwagi na niepewność i prognozowanie popytu, należy stosować powszechną zasadę uzupełniania zapasu - celem utrzymania jego dyspozycyjności. Dla zapasów produkcyjnych, przy
znanym planie produkcji wyrobów, potrzeba taka nie występuje. Dyspozycyjność zapasów powinna być dostosowana do wielkości i czasu występowania potrzeb, czyli powinna być planowana, a nie prognozowana. Zarządzanie produkcją i zapasami w podstawowym module systemu MRP
zmierzała do tak właśnie postawionego celu.
W 1957 roku powstało stowarzyszenie APICS (skrót od słów American
Production and Inventory Control Society – Amerykańskie Stowarzyszenie
Sterowania Produkcją i Zapasami), którego współzałożycielami byli J.A. Orlicky i Oliver W. Wight. Stowarzyszenie to zajmowało się rozwojem i rozpowszechnianiem metody MRP.
Do połowy lat 60. dominował w organizacji produkcji system odnawiania zapasu robót w toku i wykonanych półfabrykatów, polegający na obserwacji obniżenia się stanu zapasów do statystycznie określonego punktu, od
którego należało uruchomić nowe zlecenia produkcyjne lub zaopatrzeniowe
(tzw. Recorder Point). W połowie lat 60. rozpowszechniła się dopiero, daleko
doskonalsza – metoda kształtowania poziomu zapasów robót w toku i gotowych półfabrykatów, pod wspomnianą już nazwą MRP (Material Requirement Planning).
Metoda MRP wykorzystywała dane dotyczące struktury wyrobów i rozwinięcia tych struktur, w powiązaniu z posiadanymi zapasami robót w toku
i półfabrykatów nie objętych rezerwacją na wcześniej uruchomione zlecenia
produkcji wyrobów gotowych. Metoda ta w Polsce została spopularyzowana
głównie przez Orlicky’ego, autora wydanej w języku polskim w 1975 roku
książki pt. „Planowanie potrzeb materiałowych – nowy styl sterowania produkcją i zapasami”. Od roku 1960 rozwiązania MRP przeszły znaczną ewolucję. Oferowane obecnie tzw. systemy klasy MRP II i nowo tworzone systemy MRP II stanowią rezultat szeregu kolejnych ewolucyjnych rozwinięć
podstawowego modelu oznaczonego przez skrót MRP I.
Zintegrowane Systemy Informacyjne
W latach sześćdziesiątych Amerykańskie Stowarzyszenie Sterowania
Produkcją i Zapasami – APICS (American Production and Inventory Control
Society) opracowało standard MRP – Material Requirements Planning – Panowanie Potrzeb Materiałowych opisujący gospodarkę materiałową przedsiębiorstwa. W wyniku tego zaczęło powstawać oprogramowanie wspierające zarządzanie gospodarką materiałową zgodnie ze standardem MRP.
Seria: Administracja i Zarządzanie (16)2011
ZN nr 89
MRP w procesie zarządzania przedsiębiorstwem
67
Celem było rozwiązanie problemów materiałowego przygotowania produkcji,
poprzez planowanie kiedy, ile i jakie materiały należy zamówić, aby utrzymać optymalny poziom produkcji. Ogólny schemat standardu MRP przedstawia rysunek 1.
PLAN GŁÓWNY PRODUKCJI
DANE KONSTRUKCYJNE
I TECHNOLOGICZNE
MRP
DANE
MAGAZYNOWE
PLAN POTRZEB
MATERIAŁOWYCH
KONTROLA
PRODUKCJI
KONTROLA
ZAKUPÓW
Rys. 1. Ogólny schemat standardu MRP
Fig. 1. General scheme of the MRP standard
Źródło: A. Barczak, J. Florek, T. Sydoruk, Projektowanie zintegrowanych systemów informatycznych zarządzania, Wydawnictwo Akademia Podlaska, Siedlce 2006, s. 65.
Source: A. Barczak, J. Florek, T. Sydoruk, Projektowanie zintegrowanych systemów informatycznych zarządzania, Wydawnictwo Akademia Podlaska, Siedlce 2006, p. 65.
Podstawowe korzyści ze stosowania MRP to2:
 niski poziom zapasów – w MRP czas i rodzaj wyjścia z systemu
wytwórczego ma priorytet, wobec tego zadaniem MRP jest dostarczanie bieżących informacji dla lepszego planu wytwarzania, który
może zredukować średni czas realizacji;
 produkowanie możliwie bez spóźnień – zestaw MRP może symulować alternatywne plany wytwarzania. Wiadomo, bowiem, że niekiedy dostawa może być potwierdzona, a faktycznie termin dostawy
może być niedotrzymany. W takiej sytuacji należy posłużyć się symulacją komputerową i odpowiedzieć sobie na pytanie, jakie działania należy podjąć, aby zminimalizować straty;
 przyśpieszenie i opóźnienie wykonania zamówień – kiedy klient
decyduje o odłożeniu zamówienia, musi też być opóźniona jego realizacja, a więc MRP odracza procesy wytwórcze części składowych, co pozwala na zwolnienie mocy maszyn dla innej zaległej
2
A. Barczak, J. Florek, T. Sydoruk, Projektowanie zintegrowanych systemów informatycznych
zarządzania, Wydawnictwo Akademia Podlaska, Siedlce 2006, s. 65.
ZN nr 89
Seria: Administracja i Zarządzanie (16)2011
68
H. Wyrębek
produkcji. Może to zapobiegać nadmiernemu zapasowi surowców
materiałowych w procesach produkcyjnych;
 długoterminowe planowanie rozwoju zdolności produkcyjnych
– niezależnie od istoty skutecznego narzędzia, jakim jest MRP do
kontroli materiałów i planowanego wykorzystania produkcji, może on
także być używany do planowania długookresowego rozwoju zdolności produkcyjnych.3
Cele MRP można określić w następujący sposób4:
 redukcja zapasów,
 dokładne określanie czasów dostaw surowców i półproduktów,
 dokładne wyznaczanie kosztów produkcji,
 lepsze wykorzystanie posiadanej infrastruktury (magazynów, możliwości wytwórczych),
 szybsze reagowanie na zmiany zachodzące w otoczeniu,
 kontrola poszczególnych etapów produkcji.
Idea MRP II
MRP II jest naturalną kontynuacją metody MRP I. Dodano dalsze
sprzężenia zwrotne między wykonywanymi operacjami technologicznymi
oraz uzupełnienie informacjami kosztowymi. Bierze się tu pod uwagę
wszystkie sfery zarządzania przedsiębiorstwem związane z przygotowaniem
produkcji, jej planowaniem i kontrolą oraz sprzedażą i dystrybucją wyprodukowanych dóbr. W roku 1989 został opublikowany przez APICS standard
MRP II (Manufacturing Resources Planning – Planowanie Zasobów Produkcyjnych)5. Ogólny schemat standardu MRP II przedstawia rysunek 2.
Idea MRP II wykorzystuje kilka prostych pomysłów, takich jak rozróżnienie popytu zależnego i niezależnego, szerokie zastosowanie klasyfikacji
ABC, opracowanie zasad nadawania priorytetów zadaniom (zleceniom) produkcyjnym, napisanie algorytmów na symulację komputerową powszechnie
znanej ręcznej metody sporządzania „deficytem”, dla kolejnych kroków planistycznych, postępując cyklicznie począwszy od wyrobu finalnego a skończywszy na materiałach kupowanych i zbudowanie modelu funkcjonowania
przedsiębiorstwa przeznaczonego do zaspakajania popytu zewnętrznego na
wytwarzane produkty i usługi.
Mówiąc o istocie systemu MRP II, należy także wyjaśnić duże nieporozumienie związane z jego właściwym rozumieniem. Powszechnie uważa się,
że System Planowania Zasobów Gospodarczych jest systemem informatycznym, jednak nie jest to prawdą. System MRP II nie jest również oprogramowaniem. Jest to system organizacyjny, lub inaczej mówiąc biznesowy,
który dla efektywnego funkcjonowania potrzebuje wsparcia informatycznego.
3
Ibidem, s. 69.
J. Kisielnicki, MIS Systemy informatyczne zarządzania, Placet, Warszawa 2008, s. 267.
5
J. Kisielnicki i H. Sroka, Systemy informacyjne biznesu, Wydawnictwo Placet, Warszawa
2005, s. 232.
4
Seria: Administracja i Zarządzanie (16)2011
ZN nr 89
MRP w procesie zarządzania przedsiębiorstwem
69
Rozwój MRPII był stymulowany możliwościami technicznymi sprzętu informatycznego. To właśnie rozwój informatyki uczynił z niego narzędzie pozwalające na sprawne zarządzanie różnymi aspektami działalności gospodarczej przedsiębiorstw, ponieważ duże agregaty danych musiały być
w jakiś sposób przetwarzane, składowane i dostarczane do miejsc ich użycia. Obecnie możliwości techniczne, rozumiane łącznie w kategoriach sprzętu i oprogramowana, są wręcz nieograniczone i relatywnie niedrogie. Sedno
tkwi jednak w tym, co jest przetwarzane przez system komputerowy.
BIZNESPLAN
PLAN SPRZEDAŻY
PLAN GŁÓWNY
MRP
PLANOWANIE ZDOLNOŚCI
PRODUKCYJNYCH
PLAN REALNY
KONTROLA
WYKONANIA PLANU
Rys. 2. Ogólny schemat standardu MRP II
Fig. 1. General scheme of the MRP II standard
Źródło: A. Barczak, J. Florek, T. Sydoruk, Projektowanie zintegrowanych systemów informatycznych zarządzania, Wydawnictwo Akademia Podlaska, Siedlce 2006, s. 67.
Source: A. Barczak, J. Florek, T. Sydoruk, Projektowanie zintegrowanych systemów informatycznych zarządzania, Wydawnictwo Akademia Podlaska, Siedlce 2006, p. 67.
MRP II jest metodą koncentrowania się na tych informacjach, które
z punktu widzenia zarządzania przedsiębiorstwem ukierunkowanym na konkurencyjność, są niezbędne do prawidłowego planowania i sterowania produkcją i sprzedażą. Jest to także jednorodny w przekroju przedsiębiorstwa
schemat podejmowania decyzji, co ma być robione. Jak mają pracować robotnicy, co ma robić dział sprzedaży i marketingu, a co technolodzy aby zaspokoić potrzeby klienta lepiej od innych oferentów.
Metoda posiada cały szereg szczegółowych algorytmów dedykowanych
osobom na różnych stanowiskach i szczeblach zarządzania. Są one efektem
skumulowanego doświadczenia setek przedsiębiorstw, które już wdrożyły
MRP II. Nikt indywidualnie nie jest w stanie tego wszystkiego wymyślić i sklasyfikować w jeden spójny system, chociaż wszyscy z elementów technik MRP II
korzystają. System MRP II jest po prostu opisanym „zdrowym rozsądkiem”.
MRP II jest narzędziem integrującym przedsiębiorstwo, i jako takie, jest
przeznaczone dla jednego człowieka - dyrektora naczelnego. Od niego wymaga
się bowiem koordynowania działań we wszystkich komórkach przedsiębiorstwa.
Dyrektor naczelny jednoczy firmę, jest osobą, która podejmuje, aprobuje i ponosi odpowiedzialność za wszystkie decyzje. MRP II istnieje po to, aby ułatwić jego
ZN nr 89
Seria: Administracja i Zarządzanie (16)2011
70
H. Wyrębek
pracę. Metoda jest jedynie formą systematyzacji prac, które on i tak rutynowo
wykonuje. Wszak musi uzgodnić wielkość zbytu ze sprzedażą, aby zmieścić się
w planie finansowym, musi wynegocjować z produkcją wielkości i terminy spływu, musi mieć zapewnione środki obrotowe, itd.
Algorytmy MRP II służą do przełożenia decyzji naczelnego kierownictwa na
szczegółowe plany działania poszczególnych pionów przedsiębiorstwa. Jednocześnie, poprzez zaszyte w jego logice elementy sprzężenia zwrotnego
przekazywane są „do góry” informacje o zrealizowaniu bądź kłopotach w realizacji planów produkcji i sprzedaży. Wszystkie dane są ex definitione ze
sobą uzgadniane. Cały system operuje na bazie tych samych, spójnych wewnętrznie i aktualnych informacji, których zresztą jest jedynym źródłem.
Funkcje realizowane przez MRP II 6:
 Planowanie biznesowe (Business Planning) – tworzony jest tu
ogólny plan działania przedsiębiorstwa.
 Bilansowanie produkcji i sprzedaży (Sales and Operation Planning - SOP) – w wyniku tych działań powstaje plan produkcji
i sprzedaży mające na celu realizacji planu biznesowego. Plany te
określają wzajemne zbilansowane wielkości sprzedaży, produkcji
oraz poziomu zapasów magazynowych w poszczególnych okresach.
Plany te będą wyznaczać plany wszystkich innych planów operacyjnych w przedsiębiorstwie.
 Zarządzanie popytem (Demand Management - DEM) – obejmuje
prognozowanie i planowanie sprzedaży oraz potwierdzanie zamówień klientów. Jej celem jest określanie wielkości przyszłego popytu
i ciągła aktualizacji tej wartości.
 Harmonogramowanie planu produkcji (Master Production
Scheduling - MPS) – funkcja ta służy do zbilansowania podaży
w kategoriach materiałów, zdolności produkcyjnych, minimalnych
zapasów względem popytu wyrażonego prognozami, zamówieniami
odbiorców, promocjami.
 Planowanie potrzeb materiałowych (Material Requirements
Planning - MRP) – dzięki tej funkcji określone są harmonogramy
zakupów, produkcji oraz montażu wszystkich części składowych wyrobu wraz z priorytetami dla zaopatrzenia i produkcji.
 Wspomaganie zarządzania strukturami materiałowymi (Bill
of Material Subsystem) – dostarcza informacji koniecznych do obliczania wielkości zleceń produkcyjnych i zaopatrzeniowych oraz ich
priorytetów.
 Ewidencja magazynowa (Inventory Transaction Subsystem - INV)
– wspiera prowadzenie ewidencji gospodarki magazynowej, dostarcza
do innych funkcji informacji o dostępnych zapasach elementów.
 Sterowanie zleceniami (Schedule Receipts Subsystem - SRS)
– kontroluje spływ (przyjęcie na ewidencję) elementów zaopatrzeniowych i produkowanych, w tym zaplanowanych przez MRP i MPS.
6
J. Kisielnicki i H. Sroka, Systemy … op. cit., s. 233.
Seria: Administracja i Zarządzanie (16)2011
ZN nr 89
MRP w procesie zarządzania przedsiębiorstwem
71
 Sterowanie produkcją (Shop Floor Control - SFC) – umożliwia
przekazywanie informacji o priorytetach między osobą planującą
produkcję a stanowiskami roboczymi.
 Planowanie zdolności produkcyjnych (Capacity Requirements
Planning - CRP) – służy do badania, czy opracowane plany produkcji i sprzedaży oraz harmonogramu są osiągalne.
 Sterowanie stanowiskami roboczymi (Input/Output Control)
– wspomaga kontrole wykonania planu zdolności produkcyjnych.
Służy do kontroli kolejek na poszczególnych stanowiskach roboczych, wielkości prac na wejściu i wyjściu stanowiska.
 Zaopatrzenie (Purchasing PUR) – funkcja ta wspomaga czynności
związane z nabywaniem towarów i usług od dostawców. Pozwala
ona tworzyć zlecenie zakupu czy harmonogram przyjęć dostaw.
 Planowanie zasobów dystrybucyjnych (Distribution Resorce
Planning - DRP) – wspomaga czynności związane z harmonogramowaniem przesunięć wyrobów pomiędzy punktami sieci dystrybucyjnej oraz planowaniem produkcji międzyzakładowej.
 Narzędzia i pomoce warsztatowe (Tooling) – służy do planowania
dostępności właściwych narzędzi specjalnych, aby można było bez
przeszkód wykonać plan produkcji.
 Planowanie finansowe (Financial Planning Interface) – zadaniem
jego jest umożliwienie pobierania z systemu MRP II danych o charakterze finansowym, ich przetworzenie i przekazywanie do osób
odpowiedzialnych za planowanie finansowe.
 Symulacje (Simulation) – umożliwia ocenę wpływu wprowadzonych zmian do poszczególnych elementów MRP II na plany finansowe, potrzeb materiałowych i zdolności wykonawczych.
 Pomiar wyników (Performance Measurement) – jest to forma ciągłej kontroli efektywności wykorzystania systemu MRP II. Związane
jest to z ustalaniem celów, które MRP II ma osiągnąć i sprawdzaniem, jak udaje się te cele osiągnąć.
Podstawowe poziomy planowania w systemie MRP II
 planowanie działalności gospodarczej, przychodów i sprzedaży,
 planowanie produkcji i sprzedaży (SOP – SalesOperationPlanning),
 planowanie podstawowych wyrobów lub zespołów – główny harmonogram produkcji (MPS-Master ProductionScheduling),
 planowanie potrzeb materiałowych (MRP – MaterialRequirementsPlanning),
 planowanie i sterowanie produkcją (SFC – ShopFloorControl).
Zastosowanie MRP II
Celem opracowania tego modułu było zwiększenie możliwości przedsiębiorstwa w zakresie sprawnego i szybkiego reagowania na zmieniające
się potrzeby klientów przy równoczesnej redukcji poziomu składowanych
zapasów. W module tym uwzględnione są aktualne zdolności produkcyjne,
ZN nr 89
Seria: Administracja i Zarządzanie (16)2011
72
H. Wyrębek
poziom zatrudnienia oraz posiadane wyposażenie techniczne. Projektowane
operacje zostają zintegrowane z planowaniem finansowym. Prognozuje się
bowiem w tym przypadku przepływy finansowe niezbędne do prowadzenia
działalności na określoną wcześniej skalę w oparciu o prognozy sprzedaży
i przyjęte zamówienia. System taki jest znacznie bardziej złożony w porównaniu do MRP i wymaga znacznie obszerniejszego zaplecza informacyjnego. Do podstawowych funkcji MRP II należą7:
 planowanie działalności,
 harmonogramowanie produkcji,
 planowanie zapotrzebowania materiałowego,
 planowanie zapotrzebowania potencjału,
 bieżące sterowanie produkcją.
Zastosowanie MRP II jako udoskonalenia poprzedniego systemu (MRP)
polegało przede wszystkim na zainstalowaniu nowych elementów umożliwiających:
 permanentną kontrolę przebiegu procesu produkcyjnego i związaną
z tym prezentacja na bieżąco stanu jego zaawansowania w zakresie
wytwarzania zamówionych wyrobów,
 natychmiastową reakcję na zmiany charakterystyki i ilości produkowanych dóbr,
 wyznaczanie pożądanej wielkości zapasów,
 określanie stopnia obciążenia wykorzystywanych urządzeń produkcyjnych,
 kształtowanie kosztów wytwarzania.
Poprzez stosowanie symulacji (przede wszystkim w warunkach wspomagania komputerowego) prezentowany moduł umożliwia również dokładną
analizę możliwych sytuacji.
Typy przedsiębiorstw obsługiwanych przez MRP II
MRP II - obsługuje cztery typy przedsiębiorstw8:
1. Przedsiębiorstwa konstruujące wyrób na zamówienie, z typowych
modułów i części (Engineer-to-Order Products) np. turbiny energetyczne.
2. Przedsiębiorstwa produkujące wyroby w wielu wersjach wykonań na
zamówienie, opierających się na modułach projektowanych wg indywidualnych potrzeb użytkownika z wykorzystaniem typowych części (Make-to-Order Products), np. samochody ciężarowe.
3. Przedsiębiorstwa produkujące wyroby o wielu wersjach wykonań,
montowane na zamówienie, z typowych modułów i części (Assembly-to-Order Products) np. samochody osobowe.
7
8
M.J. Greniewski, Wprowadzenie do MRP II+JIT, Vogel Publishing, Wrocław 1999, s. 63.
Ibidem, s. 72.
Seria: Administracja i Zarządzanie (16)2011
ZN nr 89
MRP w procesie zarządzania przedsiębiorstwem
73
4. Przedsiębiorstwa produkujące typowe wyroby dla anonimowego
klienta, czyli produkowane na tzw. magazyn (Make-to-Stock Products).
MRP II uważany jest dzisiaj za ramę dla fabryki przyszłości. Rama ta
scala i koordynuje współdziałanie wszystkich zasobów i czynników produkcji
tworząc z nich całość i przeciwdziałając tym samym rozpadowi i załamaniu
się struktury produkcyjnej przedsiębiorstwa. Zapewnienie zarówno planowania strategicznego kształtowania zasobów przedsiębiorstwa, jak również
planowania operatywnego (realizacji popytu klientów przedsiębiorstwa)
i planowania warsztatowego (wykonawczego) zapewniającego wyrównywanie obciążeń i terminowe realizowanie zadań produkcyjnych w jeden model
prowadzenia działalności przedsiębiorstwa, jest najlepszym znanym podejściem do zorganizowania celowego, sprawnego i efektywnego systemu ekonomicznego przedsiębiorstwa.
Systemy informatyczne typu ERP i ERP II
ERP jest uważane za specyfikację lat dziewięćdziesiątych. Jej głównym
celem jest możliwie najpełniejsza integracja wszystkich szczebli zarządzania
przedsiębiorstwem, włącznie z najwyższymi. ERP jest systemem obejmującym całość procesów produkcji i dystrybucji, który integruje różne obszary
działania przedsiębiorstwa, usprawnia przepływ krytycznych dla jego funkcjonowania informacji i pozwala błyskawicznie odpowiadać na zmiany popytu. Informacje te są uaktualniane w czasie rzeczywistym i dostępne w momencie podejmowania decyzji (dla systemów pracujących w trybie on-line).
W systemach ERP powszechnie stosowane są mechanizmy umożliwiające
symulowanie różnorodnych posunięć i analizę ich skutków, także finansowych. Pozwala to m.in. na dokładne zaplanowanie, przetestowanie i porównanie możliwych działań decyzyjnych.
System klasy ERP umożliwia zarządzanie przedsiębiorstwem na wszystkich
trzech poziomach: operacyjnym, taktycznym i strategicznym.
ERP to rozwinięcie koncepcji wariantu rozwiniętego standardu MRP II
(MRP II Plus). W związku z tym realizuje on (poza funkcjami przewidzianymi
dla MRP II) dodatkowo następujące funkcje9:
• zarządzanie zmianami konstrukcyjnymi i technologicznymi,
• zarządzanie dokumentacją techniczną
• integracja z systemami CAD/CAM/CAP,
• zarządzanie remontami i serwisem (zlecenia i umowy),
• zarządzanie jakością
• dystrybucja (planowanie potrzeb, transportu i obsługa zleceń) i rozwinięta obsługa sprzedaży,
• zarządzanie środkami trwałymi i wyposażeniem,
• zarządzanie kadrami i płacami oraz strumieniami środków płatniczych,
• rachunkowość zarządcza,
9
J. Kisielnicki i H. Sroka, Systemy…, op. cit., s. 240.
ZN nr 89
Seria: Administracja i Zarządzanie (16)2011
74
H. Wyrębek
• kontroling,
• generowanie raportów,
• integracja multimediów,
• przeglądarki baz danych, itp.
Pod wpływem zmieniających się warunków prowadzenia działalności gospodarczej (globalizacja i wirtualizacja) oraz możliwości, jakie stwarza rozwój
technologii informatycznych, system ERP ulega zmianom, jest wzbogacany
o nowe funkcje, zmieniane są założenia funkcjonalne. W konsekwencji tego
powstaje nowa definicja standardu ERP a mianowicie a mianowicie ERP II.
Gartner Group definiuje ERP II jako strategię działalności gospodarczej
organizacji i zbiór specyficznych dla poszczególnych branż aplikacji, które,
właściwie zastosowane, generują wartość dla użytkownika jego klientów
i udziałowców przez udostępnianie i optymalizację procesów zarówno wewnętrznych użytkownika, jak i między firmami partnerskimi10.
Opis rozwiązania Rush Zone firmy Softrise
Firma Softrise pozwala producentom z dowolnej branży stworzyć dedykowany system zarządzania produkcją umożliwiający planowanie i kontrolę
wszelkich procesów związanych z produkcją. Ich rozwiązania bazują na
stworzonej przez nich innowacyjnej platformie Rush Zone11.
Rush Zone jest platformą stworzoną do budowy dedykowanych systemów informatycznych dla produkcji. Obejmuje ona cały obszar powszechnie
określany pojęciem Planowania Zasobów Produkcyjnych (MRP II) a nawet
wykracza poza jego ramy. Na bazie platformy powstają systemy „uszyte na
miarę”, idealnie dopasowane do specyfiki działania klientów. To odróżnia je
od gotowych, szablonowych produktów dostępnych na rynku.
Kluczowe obszary zastosowania platformy:
 Zarządzanie specyfikacjami konstrukcyjnymi i technologicznymi
 Harmonogram główny produkcji (MPS)
 Planowanie zdolności produkcyjnych (CRP)
 Planowanie potrzeb materiałowych
 Sterowanie produkcją
 Raportowanie z obszaru produkcji
 Pomiar wyników
Korzyści z wdrożenia systemu opartego na Rush Zone
 Panowanie nad terminowością – prawidłowe szacowanie i utrzymanie pod kontrolą daty realizacji zamówień;
 Optymalizowanie procesów produkcyjnych – wykrywanie wąskich
gardeł, uwzględnianie sezonowości, zwiększanie wydajności;
 Usprawnienie reagowania na zmiany – odpowiadanie z łatwością na
zdarzenia losowe;
10
J. Klonowski, Systemy informatyczne zarządzania przedsiębiorstwem, Oficyna Wydawnicza
Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2004, s. 99.
11
T. Zbroja, Współczesne systemy zarządzania produkcją, Wrocławskie Centrum Transferu
Technologii, Wrocław, 1995, s. 89.
Seria: Administracja i Zarządzanie (16)2011
ZN nr 89
MRP w procesie zarządzania przedsiębiorstwem




75
Uzyskanie planów możliwych do realizacji – uwzględnianie ograniczonych mocy przerobowych;
Obniżenie zapotrzebowania na przestrzeń magazynową – zamawianie i produkowanie kiedy potrzeba;
Dokładne wyznaczanie kosztów produkcji – obliczanie czasu wykorzystania zasobów i koszty materiałów;
Wspomaganie procesów decyzyjnych na strategicznych szczeblach zarządzania – mierzenie Kluczowych Wskaźników Wydajności (KPI).
Podsumowanie
MRP II jest zbiorem procedur o trzypoziomowej strukturze działania:
tworzenie planu, planowanie szczegółowe i wykonanie zadania. Wszystkie
elementy w systemie są powiązane za pomocą sprzężeń zwrotnych. Dzięki
temu wszystkie funkcje MRP II są realizowane w sposób zsynchronizowany
i zbilansowany tak, że całość pracuje w zamkniętej pętli. Powiązania między
funkcjami w ramach faz jest silniejsze niż pomiędzy fazami. Oznacza to, że
planowanie niższego poziomu oparte jest na wynikach planu wyższego. Pozwala to na rozróżnienie funkcji ze względu na skalę czasową oraz poziom
szczegółowości przetwarzanych danych.
Z architektury systemu MRP II wynika, że jego działanie opiera się na
podejściu zintegrowania zadań logistycznych z zadaniami produkcyjnymi,
w powiązaniu z planowaniem finansowym oraz centralną bazą danych,
a wprowadzone dane pozwalają dokonać pomiaru efektywności.
Zalety systemu MRP II:
 zgromadzenie bardzo dużej informacji o zasobach i ich wytwarzaniu,
 wysoka opłacalność wprowadzenia,
 poprawa wydajność pracy, terminowość dostaw i czas powstawania
wyrobów,
 zwiększenie zysku (rentowności),
 lepsze wykorzystanie zdolności produkcyjnych oraz zmniejszenie
zapotrzebowania na kapitał obrotowy.
Jako zaletę MRP II należy także wskazać zintegrowanie planowania
w ujęciu ilościowym z planowaniem w ujęciu wartościowym, co umożliwia
wyrażenie wielkości planowanych w jednostkach pieniężnych.
Wady systemu MRP II:
 bardzo skomplikowany system,
 wymaga bardzo dużego zaplecza informacyjnego
 przedsiębiorstwo musi posiadać bardzo wydajny system komputerowy,
 brak rozwiązań zarządzania łańcuchem logistycznym,
 Master Production Schedule (MPS) jest zbyt sztywnym narzędziem
dla nowoczesnych przedsiębiorstw,
 model MRP II nie w pełni uwzględnia ograniczenia produkcyjne,
 metodyka MRP II jest często trudna do zrozumienia dla mających
się nią posługiwać ludzi.
ZN nr 89
Seria: Administracja i Zarządzanie (16)2011
76
H. Wyrębek
Bibliografia
Barczak A., Florek J., Sydoruk T., Projektowanie zintegrowanych systemów
informatycznych zarządzania, Wydawnictwo Akademia Podlaska, Siedlce 2006.
Greniewski M.J., Wprowadzenie do MRP II+JIT, Vogel Publishing, Wrocław
1999.
Januszewski A., Informatyka w przedsiębiorstwie. Systemy i procesy informatyzacji, Wyższa Szkoła Zarządzania i Finansów, Bydgoszcz 2001.
Kisielnicki J, Sroka H., Systemy informacyjne biznesu, Wydawnictwo Placet,
Warszawa 2005.
Kisielnicki J., MIS Systemy informatyczne zarządzania, Placet, Warszawa
2008.
Klonowski J., Systemy informatyczne zarządzania przedsiębiorstwem, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2004.
Zbroja T., Współczesne systemy zarządzania produkcją, Wrocławskie Centrum Transferu Technologii, Wrocław 1995.
Seria: Administracja i Zarządzanie (16)2011
ZN nr 89