Rola domu w zapobieganiu wadom postawy

Rola domu w zapobieganiu wadom postawy
Zapobieganie powstawaniu wad postawy to nie tylko zadanie szkoły, służby zdrowia,
ale także i to przede wszystkim domu- rodziców. Na nich spoczywa troska o prawidłowy
rozwój ich dzieci i oni to mają nad nim czuwać.
W sytuacji, gdy stwierdzono już wadę postawy u dziecka, to zadaniem rodziców jest
aktywna współpraca z nauczycielem wychowania fizycznego i lekarzem oraz stosowanie ich
porad.
Podstawową sprawą jest sen. Jako, że dziecko dużo czasu potrzebuje na sen, to ważne
jest w jakiej pozycji śpi. Dzieci klas I – IV winny spać 10 – 11 godzin na dobę.
Dziecko musi spać na swoim, twardym łóżku, nie uginającym się materacu i małej poduszce.
Wpływ pozycji snu na rozwój postawy ciała, to zagadnienie, którym zajmuje się ortopedia,
albowiem wiąże ona te dwie sprawy.
Odpoczynek nocny, winien dać czas na relaks mięśniom zaangażowanym w ciągu
dnia w utrzymywaniu postawy pionowej, głównie mięśnie karku, grzbietu, pośladków i
kończyn dolnych, a także krótkie mięśnie ustalające kręgosłup. Z tego względu zaleca się
spanie równo na plecach w pozycji wyciągniętej.
Jest to pozycja dogodna do wszystkich wad postawy. Nie wolno dopuszczać do spania stale
na tym samym boku chyba, że jest to indywidualne zalecenie lekarza.
Nawyk ten sprzyja powstawaniu bocznego skrzywienia kręgosłupa. Nie trzeba zmuszać
dziecka do spania na plecach, jeśli w nocy zmienia ono kilka razy pozycję. W sytuacji, jeśli
dziecko śpi na plecach, konieczna jest interwencja rodziców, by dziecko przed zaśnięciem
ugięło nogi w kolanach i zarzuciło ręce za głowę. Nie wolno rodzicom ulegać prośbom dzieci
o miękki materac, albowiem jest on „ otwartą drogą” do skrzywienia kręgosłupa.
Wiele pożytku przynosi rozruch poranny. Winien trwać 15 min, najlepiej z
rodzeństwem lub rodzicami – najlepiej na świeżym powietrzu.
Charakter ćwiczeń to obszerne luźne ruchy kończyn górnych dolnych oraz tułowia
Z akcentami krótkiego statycznego wytrzymania postawy w różnych pozycjach: biegi,
podskoki itp. Należy przyzwyczajać dzieci po takim wysiłku do brania prysznica.
Dzieci zmuszone są o chodzenia, do szkoły. W najlepszym razie wynosi ten czas od 10 do 20
minut. Wiąże się to z noszonym ciężarem książek do szkoły. Tornister powinien być
zapakowany tak, aby jego zawartość była równomiernie rozłożona i przypadkiem nie
przesuwała się. Dzieci noszą po 5, a czasem i więcej kilogramów dziennie w obie strony.
Takie obciążenie nie jest obojętne dla postawy.
Zadaniem rodziców jest dopilnować by dzieci:
− nie obciążały nadmiernie swoich teczek niepotrzebnymi w danym dniu
książkami, zabawkami itp.
− nauczyły się przekładać teczkę z ręki do ręki co ma wejść w trwały nawyk,
− dłuższe odległości pokonywały z torbą, tornistrem na plecach.
Młodszym uczniom zaleca się tornister o odpowiedniej budowie. Każda matka może z
łatwością przerobić zakupiony tornister wszywając paski symetrycznie po obu stronach.
Najlepszy tornister może być źle noszony jeśli:
− długość pasków nie jest uregulowana,
− wisi luźno na plecach,
− siedzi na karku /paski zbyt krótkie/.
Starszym uczniom nie zaleca się tornistra, albowiem noszony większy ciężar powoduje
nadmierne pochylenie się do przodu dla zrównoważenia ciężaru. Należy wówczas dać
dziecku torbę/plecak/, ale kontrolować by zmieniało ramię przy jej noszeniu(w przypadku
plecaka również, bo zwykle noszony jest na jednym ramieniu).
1
W wielu rodzinach spotykamy się ze zmuszaniem dziecka do jedzenia. Może to być
szkodliwe dla zdrowia dziecka, albowiem nadmierny ciężar ciała dziecka przy słabej
muskulaturze stanowi poważny czynnik pogłębiający wadę. Wskazane jest wówczas
korzystanie z kolonii zdrowotnych dla dzieci z nadwagą lub dla dzieci z wadami postawy.
Dużo dzieci wymaga oddziaływań korekcyjnych przez kilka lat. Możliwość
pogłębiania się wad występuje do okresu zakończenia wzrostu kostnego. Wymaga to długotrwałego i planowego postępowania rodziców i dziecka. Przyswajania sobie nawyków
higieny pracy i czynnego wypoczynku..
Koniecznośc intensywnej pracy nad samym sobą stanowi dla dziecka i często dla całej
rodziny trwały dorobek o charakterze zdrowotnym i wychowawczym. Pomocna jest
właściwa postawa nauczyciela wychowania fizycznego ( wychowawcy) reprezentowana nie
tylko wiedza zawodową, ale i ludzkim wychowawczym stosunkiem do dziecka, jego spraw i
trudności. Wiadomo, że każde dziecko musi pracować, ale należy pamiętać, by była to praca
w miarę sił dziecka.
Nie wolno rodzicom zmuszać dzieci do:
− niańczenia małych dzieci przez niewiele starsze od nich rodzeństwo,
− dźwiganie ciężkich wiader, garnków, worków oburącz lub jednorącz,
− długotrwałej pracy w polu i w ogrodzie wykonywanej w głębokim skłonie lub
na kolanach.
Praca umiarkowana, dostosowana do sił i rozkładu dnia dziecka jest dopełnieniem dziennej
dawki ruchu, którą daje zabawa i szkolne wychowanie fizyczne. Taka praca ma nie tylko
walor wychowawczy, ale kształtuje postawę jeśli stosowana jest z umiarem i w odpowiedni
sposób, może stać się czynnikiem korygującym wady postawy.
Podstawowym obowiązkiem dziecka w wieku szkolnym jest nauka. Wypełnia mu ona
część przedpołudnie i część popołudnia. Dlatego niezwykle istotną sprawą jest wdrożenie
dziecka do prawidłowej postawy siedzącej. W szkole czuwać nad nią będą nauczyciele, w
domu ten obowiązek spada na rodziców, dopóki nie wyrobi sobie dziecko nawyku
prawidłowej postawy siedzącej.
Rola rodziców to nie tylko ciągłe napominanie dzieci „ siądź prosto”, „nie garb się”, ale i
wzór do naśladowania. Ich zadaniem jest tak zorganizować pracę i naukę dziecka, by mogło
ono przynajmniej dwie godziny dziennie( nawet w zimie) poświęcić na swobodną zabawę
z rówieśnikami. Albowiem ogromna rolę w kształtowaniu postawy ciała spełnia ruch na
świeżym powietrzu. Chodzi tu przed wszystkim o dwa czynniki:
− działanie słońca/promieni nadfioletowych/, które warunkują prawidłowy
przebieg kostnienia,
− bodźcowe działanie ruchu, który wyrabia mięśnie, ćwiczy płuca i serce, usuwa
zmęczenie umysłowe.
Rodzice powinni zwrócić uwagę na dzieci stroniące od ruchu, wiecznie zaczytane, uciekające
od rówieśników lub wysiadujące przed telewizorem lub w kinie.
Spędzanie dużo czasu w pozycji siedzącej ma duży wpływ na postawę. Ważną rolę
odgrywa rozmiar biurka, czy ławki. Od ich kształtu, rozmiarów, wzajemnych stosunków
przestrzennych zależy bardzo wiele. Nieliczne rodziny zmieniają meble w zależności od
wieku i wzrostu dziecka. Z wielu powodów dzieci dostosowują się do mebli, choć powinno
być odwrotnie.
Rodzice powinni zapewnić dziecku kącik do odrabiania lekcji: stolik lub biurko, krzesełko
z oparciem, półkę na książki i oświetlenie z lewej strony.
Zadaniem rodziców jest też nauczenie dziecka z nich korzystania:
− prostego siedzenia,
− rytmicznych przerw w nauce.
2
Nieobojętne jest jak wydawać by się mogło ubieranie dzieci przez rodziców. Ubranie
powinno być dostosowane do wymiarów ciała dziecka, nie może być zbyt obcisłe, bo
ogranicza ruchy a nawet i tamuje krwiobieg. Nie może też być zbyt luźne, bo dzieci wstydzą
się i starają się to zatuszować- przybierają pozycje dziwaczne i nienaturalne.
Specjalną uwagę trzeba zwrócić na obuwie. Wiele dzieci chodzi w butach z których
już wyrosły lub w butach „ na wyrost”. Ciasne obuwie upośledza krążenie krwi, sprzyja
powstawaniu odcisków i palców młotkowatych. Obuwie zbyt obszerne nie trzyma osi stopy,
nie wspomaga pracy sklepienia podłużnego, przyczynia się do powstawania płaskostopia.
Obuwie z wąskim ostrym nosem powoduje stłoczenie palców, zachodzenie ich na siebie,
bolesne wrastanie paznokci i koślawość palucha. Toteż rodzice powinni decydować o rodzaju
obuwia jakie dziecko ma nosić ze względu na zdrowie, a nie na życzenie dziecka.
Dla dziecka z wadą postawy zajęcia pozaszkolne obejmują dwukrotne w ciągu
tygodnia ćwiczenia na sali i dwukrotne na pływalni w zespole specjalnym. Ponieważ w czasie
tygodnia są to cztery dni, udział dziecka we wszystkich innych zajęciach dodatkowych należy
ograniczyć. W pozostałych dniach tygodnia dziecko ćwiczy w domu pod kontrolą rodziców
(wykonuje zestaw ćwiczeń zleconych przez instruktora i lekarza na zajęciach
instruktażowych).
Poprawienie wadliwej postawy wymaga długiej i wytrwałej pracy samego dziecka i
rodziców. Im prędzej do niej się przystąpi tym wcześniej i lepsze osiągane są wyniki.
Ćwiczenia muszą być wykonywane systematycznie, codziennie w trakcie różnych trudności
życia, zajęć domowych, w ciągu całego dnia.
Dążąc do osiągnięć dobrej postawy należy:
− Wyrobić odruch prawidłowego trzymania się w staniu, chodzie,
siadzie.
− Wzmocnić grupy mięśniowe utrzymujące kręgosłup za pomocą
ćwiczeń.
− Przestrzegać pewnych zaleceń w ciągu całej doby:
• przy nauce i w domu
• przy posiłkach
• przy zabawie
• w czasie odpoczynku
• w czasie snu.
Pamiętając, że dziecko jest tylko dzieckiem i nie zawsze samokontrola jest u niego dobrze
rozbudzona, spada ten obowiązek na rodziców.
Przed przystąpieniem do ćwiczeń trzeba przygotować dziecku odpowiednie warunki.
Chodzi o dobrze przewietrzone pomieszczenie, przy odkurzonej podłodze, wystarczająca
ilość miejsca, a także wygodny strój.
Przed domem stoi obowiązek zapewnienia dziecku wszelkich potrzebnych do ćwiczeń
przyborów tj.:
− woreczek wypełniony grochem w wymiarach 20x20 cm/do ćwiczeń stóp/
− laskę/kij/ 90 cm
− kocyk do ćwiczeń w siadzie, klęku i leżeniu,
− gumę szerokości 5-6 cm, dłuższą niż szerokość barków,
− piłkę do siatkówki,
− piłeczkę gumową,
a także inne wskazane przez instruktora.
3
Pomocny w ćwiczeniach okazuje także sprzęt domowy. Każde ćwiczenie musi być
wykonane 3-4 razy. Dziecko musi zdawać sobie sprawę po co ćwiczy, zrozumieć każde
ćwiczenie i wykonać je z całą dokładnością, bo najlepsze ćwiczenie wykonane źle traci sens,
albo przynosi szkodę. Ćwiczenia nie powinny dziecka nudzić i dlatego trzeba zmieniać je na
inne, tak samo działające. Ćwiczenia można i trzeba urozmaicać używając wyżej
wymienionych przyrządów i przyborów w różnych kombinacjach.
Zajęcia indywidualne w domu są zalecane przez lekarza. Ze względu na ich częstotliwość
powinny stanowić podstawową formę wyrównawczego oddziaływania. Zależne jest to od
udziału w tym procesie dziecka jak i jego rodziny. Nawet świetnie prowadzone zajęcia
grupowe stanowią zbyt mały bodziec wyrównawczy, by spowodował on oczekiwane efekty.
Zajęcia te powinny stanowić podstawowa formę oddziaływania korekcyjnego. Trwają 30 – 60
min., w cięższych przypadkach 2 godziny. Ćwiczenia powinny być wykonywane wówczas,
gdy dziecko nie jest zmęczone i rodzice mogą je śledzić. Konieczne jest wcześniejsze
ćwiczenie pod okiem instruktora, który przekonany o poprawności wykonanych ćwiczeń
zezwoli na samodzielne prowadzenie ich przez rodziców, którzy musza myć uprzednio
przygotowani na zajęciach instruktażowych.
Na okresowych zajęciach instruktażowych prowadzący wzbogaca zasób
dotychczasowych ćwiczeń demonstrując jak je wykonać w domu. W przypadkach cięższych
ćwiczenia z dzieckiem prowadzi instruktor.
Mankamentem jaki posiada indywidualna praca z dzieckiem w domu jest brak grupy
rówieśniczej, która wpływa korzystnie ze względów wychowawczych, działa zachęcająco.
Ćwiczenia w takiej sytuacji mają charakter, w pojęciu dziecka, ciężkiego obowiązku.
Rola domu w życiu człowieka jest ogromna. W przypadku dzieci dotkniętych wadami
postawy jeszcze większa. Stanowi on schronisko i ciągłą walkę o swą normalność.
4