Czarny czwartek

Autor: Paweł Pastusiak

Czarny czwartek – 24
października 1929 roku, dzień,
w którym
ceny akcji na Nowojorskiej
Giełdzie Papierów Wartościowych
(ang. New York Stock Exchange)
gwałtownie spadły, co obecnie
uznawane jest za jeden z
objawów rozpoczynającego się
Wielkiego Kryzysu.

W roku 1929 gospodarka światowa znalazła
się w dużych kłopotach. Kraje europejskie z
trudem odbudowywały swoje gospodarki po I
wojnie światowej. Od kilku lat największe
potęgi kolonialne prowadziły między
sobą wojny celne destabilizując handel
światowy.

Na Nowojorskiej Giełdzie Papierów
Wartościowych w tym samym czasie
narastała bańka spekulacyjna . Wzrost akcji
spowodował podniesienie
wartości aktywów należących do inwestorów
giełdowych.

Banki udzieliły wielu kredytów
pod zastaw przewartościowanych akcji. Za
pożyczki inwestorzy kupowali kolejne akcje i
bańka coraz bardziej się nadymała. W tym
okresie ani spółki akcyjne, ani banki nie
podlegały publicznemu nadzorowi. Wiele
spółek, których akcje notowały ogromny
wzrost, było w rzeczywistości nic nie wartych
i prowadziło niepewne interesy.


Bańka spekulacyjna (ang. speculative bubble) –
tymczasowy stan rynku, np. akcji, w
którym cena dóbr rażąco przekracza ich wartość.
Dochodzi do niego, gdy
spekulacja danym dobrem powoduje wzrost cen,
z kolei napędzający spekulację. W pewnym
momencie mechanizm ten się załamuje i
następuje krach – pęknięcie bańki – z
drastycznym spadkiem cen i wartości zasobów
wielu inwestorów.
„Bańka spekulacyjna” określana jest zamiennie
„bańką cenową”.
Powrót

W końcu liczba nowych inwestorów
wchodzących na giełdę okazała się
niewystarczająca do podtrzymania wzrostu.
Dnia 24 października roku 1929 rozpoczęła
się gwałtowna wyprzedaż. Im bardziej ceny
spadały, tym więcej osób pozbywało się akcji.
Wszyscy chcieli sprzedać udziały wiedząc, że
za chwilę stracą one wartość. W panice
sprzedawano również akcje spółek o pewnych
fundamentach.
w latach 1928-1930
w okresie wrzesień 1929
- listopad 1929

Dow Jones Industrial Average (DJIA) – jeden z
najważniejszych indeksów akcji spółek
notowanych na Giełdzie Papierów
Wartościowych w Nowym Jorku (New York
Stock Exchange) i NASDAQ. Indeks ten został
stworzony przez Charlesa Dowa i
statystyka Edwarda Jonesa. Indeks Dow Jones
jest najstarszym działającym indeksem akcji
w Stanach Zjednoczonych. Obecnie składa się
on z 30 największych amerykańskich
przedsiębiorstw.
Powrót

W ciągu pierwszego dnia obrócono 13
milionami akcji, a w ciągu następnych
kilku liczba ta doszła do 30 milionów.
Wartość większości udziałów spadła
praktycznie do zera. Inwestorzy
stracili wszystko, a ci, którzy wzięli
kredyty, zbankrutowali.

Dłużników było tak wielu, że banki
utraciły dużą część wkładów ludności.
Wiele z nich ogłosiło też bankructwo.
W ten sposób rozpoczęła się spirala
zadłużenia, która stała się pierwszym
etapem Wielkiego Kryzysu.
Po doświadczeniu czarnego czwartku
światowy system finansowy uległ
dużym zmianom. Wprowadzono jasne
zasady sprawozdawczości.
 Dziś każda spółka akcyjna notowana
na giełdzie musi składać regularne
raporty, opisujące jej stan finansowy,
które są sprawdzane przez
zewnętrznych audytorów.


Natomiast banki kontroluje nadzór
bankowy. Istnieje szereg limitów,
które ograniczają wielkość kwot
przeznaczanych przez instytucje na
ryzykowne kredyty.

Dzięki tym zmianom gospodarka
światowa mimo wielu mniejszych
kryzysów nie doznała już takiego
krachu jak ten z roku 1929. Jednak
lokalne rynki papierów wartościowych
w wielu krajach załamywały się z
różnych powodów.

Zwykle przyczyną był brak nadzoru ze
strony instytucji kontrolnych. Jednak
najczęściej lokalne krachy giełdowe
były powodowane przez
nadmierne deficyty
budżetowe poszczególnych państw
lub nieudolną politykę
monetarną banków centralnych.