Bez tytu³u-4
Transkrypt
Bez tytu³u-4
Spis treci CZÊÆ OGÓLNA 11. Podstawy nauczania onkologii w Polsce Andrzej Ku³akowski . . . . . 015 12. Epidemiologia nowotworów z³oliwych w Polsce Jerzy E. Tyczyñski . 017 Zmiany w umieralnoci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 017 Zagro¿enie nowotworami z³oliwymi struktura umieralnoci oraz g³ówne 000 umiejscowienia nowotworów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 018 13. rodowiskowe przyczyny chorób nowotworowych i mo¿liwoci zapo- 000 biegania (profilaktyka pierwotna) Jerzy E. Tyczyñski . . . . . . . . . . 021 Tytoñ . . . . . . . . . . . . . . . . Dieta . . . . . . . . . . . . . . . . Oty³oæ . . . . . . . . . . . . . . . Czynniki zawodowe . . . . . . . . Aktywnoæ fizyczna . . . . . . . . Promieniowanie nadfioletowe . . . Czynniki zakane . . . . . . . . . Czynniki zwi¹zane z rozrodczoci¹ Uwarunkowania genetyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 022 022 023 024 024 024 025 026 026 . . . . . . . . 028 028 029 030 032 . . . . . . . . . . . . 035 037 037 037 038 039 14. Genetyczne uwarunkowania chorób nowotworowych Anna Niwiñska Udzia³ genów w rozwoju nowotworu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Udzia³ czynników rodowiskowych (karcynogenów) w rozwoju nowotworów Karcynogeneza (transformacja nowotworowa, nowotworzenie) . . . . . . . . Predyspozycje genetyczne do rozwoju nowotworów . . . . . . . . . . . . . . 15. Masowe badania przesiewowe (skriningowe) Anna Niwiñska Najczêciej przeprowadzane masowe testy przesiewowe . . . . . . . . Rak szyjki macicy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rak piersi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rak jelita grubego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rak gruczo³u krokowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . % 16. Diagnostyka obrazowa w onkologii Janina Dziukowa . . . . . . . . . . 040 Metody obrazowania w onkologii . . . . . . . . . . Ultrasonografia (USG) . . . . . . . . . . . . . Badania rentgenowskie konwencjonalne . . . Tomografia komputerowa (KT, CT) . . . . . . Badania kontrastowe przewodu pokarmowego Mammografia rentgenowska . . . . . . . . . . Ultrasonografia piersi (sonomammografia) . . Magnetyczny rezonans (MR, MRI, TMR) . . . Angiografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Scyntygrafia . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pozytronowa tomografia emisyjna (PET) . . . Badania endoskopowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 042 042 042 044 044 045 045 046 046 046 047 048 17. Diagnostyka laboratoryjna Piotr Siedlecki . . . . . . . . . . . . . . . . 049 Badania hematologiczne . Badanie szpiku . . . . . . Proteinogram . . . . . . Enzymy . . . . . . . . . Markery nowotworowe . Testy komórkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 049 050 050 050 051 051 18. Badania patomorfologiczne Dorota Mazepa-Sikora Badanie cytologiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Badanie histopatologiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Inne metody badañ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 052 052 053 054 19. Ocena stopnia zaawansowania choroby nowotworowej Andrzej Ku³a- 000 kowski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 055 10. Wspó³czesne sposoby leczenia nowotworów Andrzej Ku³akowski, . . . . 000 Andrzej Kawecki, Jerzy Piotrowski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 058 Wprowadzenie Andrzej Ku³akowski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Leczenie chirurgiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Operacje rozpoznawcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Operacje radykalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Operacje przerzutów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Operacje cytoredukcyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Operacje odtwórcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Operacje paliatywne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Techniki specjalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Technika operacji onkologicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Radioterapia Andrzej Kawecki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Teleradioterapia (napromienianie z pól zewnêtrznych) . . . . . . . . . . . Brachyterapia (napromienianie ródtkankowe, kontaktowe lub dojamowe) Zastosowanie kliniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Leczenie radykalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Leczenie skojarzone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Leczenie paliatywne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & . . . . . . . . . . . . . . . . . 058 059 060 060 061 061 061 062 062 062 063 064 065 066 066 067 069 Chemioterapia nowotworów Jerzy Piotrowski . . . . . . . . . . . . . . . . . . Cykl komórkowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Chemioterapia uzupe³niaj¹ca (adiuwantowa) . . . . . . . . . . . . . . . . . Podzia³ leków cytostatycznych wed³ug budowy i mechanizmów dzia³ania Objawy niepo¿¹dane po lekach cytostatycznych . . . . . . . . . . . . . Toksycznoæ narz¹dowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hormonoterapia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Leczenie skojarzone Andrzej Ku³akowski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 069 069 071 072 000 073 074 075 075 11. Rokowanie i czynniki w onkologii Andrzej Ku³akowski . . . . . . . . . 080 12. Zachorowania na nowotwory w zale¿noci od wieku Andrzej Ku³akowski 082 000 CZÊÆ SZCZEGÓ£OWA 13. Nowotwory wieku dzieciêcego Anna Skowroñska-Gardas . . . . . . . . 089 Diagnostyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Leczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bia³aczki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ch³oniaki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nieziarnicze ch³oniaki z³oliwe . . . . . . . . Choroba Hodgkina (ziarnica z³oliwa) . . . . . . . Nowotwory orodkowego uk³adu nerwowego . . . Nerczak p³odowy (nephroblastoma, guz Wilmsa) . Nerwiak zarodkowy wspó³czulny (neuroblastoma) . Miêsaki tkanek miêkkich . . . . . . . . . . . . . . Nowotwory koci . . . . . . . . . . . . . . . . . . Guzy zarodkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pierwotne nowotwory w¹troby . . . . . . . . . . . Siatkówczak (retinoblastoma) . . . . . . . . . . . . Powik³ania póne . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nowotwory wtórne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 090 090 091 092 092 093 094 095 096 098 100 102 103 104 104 105 14. Rak piersi Jerzy Piotrowski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 Leczenie wed³ug stopnia zaawansowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Postacie przedkliniczne raka piersi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Operacyjny rak piersi w stopniu I, II ewentualnie IIIA . . . . . . . . . . . . Rak piersi zaawansowany miejscowo bez przerzutów odleg³ych (IIIA, IIIB) Postêpowanie pooperacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Postêpowanie rutynowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rozsiany rak piersi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Szczególne postacie raka piersi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rak zapalny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rak piersi podczas ci¹¿y i karmienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rak piersi u mê¿czyzn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Szczególne problemy leczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rokowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Badania kontrolne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 111 112 112 113 113 114 116 116 116 117 117 117 117 ' 15. Nowotwory p³uca El¿bieta Chmielewska . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 Rak niedrobnokomórkowy p³uca Leczenie radykalne . . . . . Leczenie paliatywne . . . . Rak drobnokomórkowy p³uca . . Obserwacja po leczeniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 123 124 124 125 16. Nowotwory g³owy i szyi El¿bieta Chmielewska . . . . . . . . . . . . . . 127 Okrelenie stopnia zaawansowania choroby Warga i jama ustna . . . . . . . . . . . Gard³o . . . . . . . . . . . . . . . . . Czêæ ustna gard³a . . . . . . . . . Czêæ nosowa gard³a . . . . . . . Czêæ krtaniowa gard³a . . . . . . Krtañ . . . . . . . . . . . . . . . . . . Okolica nadg³oniowa . . . . . . G³onia . . . . . . . . . . . . . . Objawy kliniczne . . . . . . . . . . . . . . Leczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Obserwacja po leczeniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 130 130 130 130 130 131 131 131 131 133 134 17. Rak tarczycy El¿bieta Stachlewska-Nasfeter . . . . . . . . . . . . . . . . 135 Rak brodawkowaty . . . . . . . . . . . . . . . . Rak pêcherzykowy . . . . . . . . . . . . . . . . Rak rdzeniasty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rak anaplastyczny . . . . . . . . . . . . . . . . . Objawy kliniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . Diagnostyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Leczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Obserwowanie chorych po zakoñczonym leczeniu Rokowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136 136 137 137 137 137 138 140 140 18. Nowotwory przewodu pokarmowego Pawe³ Piotrowski . . . . . . . . 141 Nowotwory z³oliwe prze³yku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rak prze³yku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nowotwory z³oliwe ¿o³¹dka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rak ¿o³¹dka (carcinoma ventriculi) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rak okrê¿nicy i odbytnicy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nowotwory z³oliwe odbytu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nowotwory z³oliwe trzustki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nowotwory z³oliwe w¹troby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rak pêcherzyka ¿ó³ciowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nowotwory z³oliwe zewn¹trzw¹trobowych dróg ¿ó³ciowych i brodawki wiêkszej dwunastnicy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141 141 143 143 147 150 153 155 157 000 159 19. Nowotwory uk³adu moczowo-p³ciowego Wojciech Rogowski. . . . . . 160 Rak nerki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160 Rak pêcherza moczowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163 Rak gruczo³u krokowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167 Nowotwory j¹dra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172 Rak pr¹cia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178 20. Nowotwory z³oliwe narz¹du rodnego Barbara Kozakiewicz . . . . . 182 Rak szyjki macicy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Metody oceny stopnia klinicznego zaawansowania . . . . . . . . . . . . . . Leczenie raka szyjki macicy wed³ug stopni zaawansowania . . . . . . . . . Rak szyjki macicy wspó³istniej¹cy z ci¹¿¹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rak b³ony luzowej trzonu macicy (carcinoma corporis uteri, carcinoma endometrii, adenocarcinoma corporis uteri) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Leczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nowotwory z³oliwe jajnika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nowotwory nab³onkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nowotwory ze sznurów p³ciowych i zrêbu jajnika . . . . . . . . . . . . . . Nowotwory z komórek lipidowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nowotwory z pierwotnej komórki rozrodczej guzy zarodkowe . . . . . . . Rak jajnika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Leczenie raków nab³onkowych jajnika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Leczenie nowotworów ze sznurów p³ciowych i zrêbu jajnika . . . . . . . . . Leczenie nowotworów z pierwotnej komórki rozrodczej . . . . . . . . . . . Ci¹¿owa choroba trofoblastyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rak sromu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rak pochwy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182 184 185 187 000 188 191 194 194 195 195 195 196 198 198 199 199 201 203 21. Nowotwory uk³adu krwiotwórczego Jerzy Piotrowski . . . . . . . . . . 205 Ziarnica z³oliwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ch³oniaki nieziarnicze . . . . . . . . . . . . . . . . Klasyfikacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . Szpiczak mnogi . . . . . . . . . . . . . . . . Badania kontrolne w ch³oniakach z³oliwych . Bia³aczki (Leucaemiae) . . . . . . . . . . . . . . . Bia³aczki ostre (leucaemiae acutae) . . . . . . Klasyfikacja bia³aczek . . . . . . . . . . . . . Ostre bia³aczki szpikowe . . . . . . . . . Ostre bia³aczki limfoblastyczne . . . . . Bia³aczki przewlek³e (leucaemiae chronicae) . Przewlek³a bia³aczka szpikowa . . . . . . Przewlek³e bia³aczki limfatyczne . . . . . Rzadsze postacie bia³aczek limfatycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 208 209 211 214 214 214 216 216 218 219 220 221 223 22. Nowotwory orodkowego uk³adu nerwowego Anna Skowroñska-Gardas 224 000 23. £agodne i z³oliwe nowotwory skóry Andrzej Ku³akowski . . . . . . . 227 Nowotwory ³agodne pochodzenia nab³onkowego . . . . . . Nowotwory ³agodne pochodzenia mezenchymalnego . . . Stany przedrakowe skóry . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nowotwory z³oliwe skóry . . . . . . . . . . . . . . . . . Nowotwory skóry z³oliwe pochodzenia mezenchymalnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228 229 231 232 234 Przerzuty innych nowotworów do skóry . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235 Ogólne zasady i wybór leczenia w nowotworach skóry . . . . . . . . . . . . . . 235 Czerniak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236 24. Miêsaki tkanek miêkkich Andrzej Ku³akowski . . . . . . . . . . . . . . 241 Naturalny przebieg miêsaków tkanek miêkkich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243 25. Leczenie bólu w chorobach nowotworowych Tomasz Lewandowski . 245 Ból . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rodzaje bólu . . . . . . . . . . . . . . . . Przyczyny bólu . . . . . . . . . . . . . . . Ocena bólu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ocena skutecznoci leczenia . . . . . . . . Tolerancja bólu . . . . . . . . . . . . . . . Drabina analgetyczna WHO . . . . . . . . Ból oporny na standardow¹ farmakoterapiê . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246 247 247 248 248 249 250 253 26. Organizacja opieki onkologicznej w Polsce Andrzej Ku³akowski . . . 255 Skorowidz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 000