Wczesne rozpoznawanie i profilaktyka najczęstszych nowotworów

Wczesne rozpoznawanie
i profilaktyka najczęstszych
nowotworów złośliwych
Lek. Kamil Chudziński
Szpital Praski pw. Przemienienia Pańskiego
w Warszawie
Warszawa, 21.03.2014
Nowotwór – krótka definicja
Choroba, w której powstają nieprawidłowe
komórki dzielące się w sposób niekontrolowany
przez organizm.

Przyczyna: mutacja (uszkodzenie DNA)
Czynniki wywołujące: fizyczne, chemiczne,
biologiczne, genetyczne


Nowotwory łagodne

Nowotwory złośliwe (przerzuty odległe).
Nowotworzenie
Jedna komórka zaczyna
Milion komórek rozwija
Miliard komórek wykrywa
Bilion komórek zabija.
GUZ 1 mm
GUZ 1 cm
GUZ 1 kg
Nowotwory – trochę liczb

60% nowotworów – styl życia człowieka

30% nowotworów – dieta

30% nowotworów – palenie papierosów

2-ga przyczyna zgonów w Polsce


155 000 osób rocznie ma rozpoznawany
nowotwór złośliwy (2010)
55 249 mężczyzn i 43 257 kobiet umiera
w Polsce rocznie z powodu nowotworu (2012)
Kobiety
Zgony
Zachorowania
Mężczyźni
Zgony
Zachorowania
Dlaczego w Polsce wciąż dla 2/3
osób nowotwór złośliwy jest
wyrokiem śmierci?




PÓŹNE ZGŁASZANIE SIĘ DO LEKARZA
MIMO NIEPOKOJĄCYCH OBJAWÓW !
Brak czujności onkologicznej wśród lekarzy
Zła kondycja polskiego systemu ochrony
zdrowia
Niedofinansowanie onkologii w Polsce
Objawy alarmowe
Objawy ogólne
gorączka / stany podgorączkowe
utrata masy ciała (10% w ciągu pół roku)
osłabienie, zmęczenie
świąd skóry
nocne poty
Nowotwory
Gruźlica
Przewlekłe zakażenia
Choroby immunologiczne.....
Objawy alarmowe –
guzek, zgrubienie

Pierś – niebolesny, nierówno odgraniczony,
nie zmienia się wraz z cyklem, słabo ruchomy,
powiększone węzły chłonne pachowe,
owrzodzenie, sączenie się wydzieliny
z brodawek, wciągnięcie brodawki, czynniki
ryzyka w wywiadach
RAK PIERSI
Guz piersi
Objawy alarmowe –
powiększone węzły chłonne


Najczęstsza przyczyna – błahe infekcje
Powiększone węzły chłonne w chorobach
nowotworowych:
pierwotne nowotwory – chłoniaki, białaczki
przerzuty do węzłów
Cechy alarmujące: liczne, duże, niebolesne,
słabo przesuwalne względem podłoża, twarde
w pakietach, zrośnięte, wciągające skórę,


Często się powiększają – szyjne, pachwinowe
Nigdy nie powinny być powiększone:
nadobojczykowe
Powiększone węzły chłonne
Objawy alarmowe –
zmiany skórne
Kiedy się niepokoić?

stara zmiana zaczyna się: powiększać, boleć,
swędzieć, podkrwawiać, uwypuklać, zmieniać
zabarwienie

pojawiają się nowe zmiany, które rosną

brak gojenia (mimo upływu czasu)
CZERNIAK, RAKI SKÓRY
Łagodne
znamię
barwnikowe
CZERNIAK
Czerniak złośliwy
Raki
skóry
Zmiany skórne (c.d.)
Większość zmian skórnych jest łagodna.
Spośród raków skóry większość nie daje
odległych przerzutów, ale może miejscowo
niszczyć tkanki powodując zeszpecenie i często
zgon!
Najgroźniejszym nowotworem jest czerniak!
Najprostszy sposób postępowania – usuwać
CHIRURGICZNIE wszelkie podejrzane zmiany
skórne!!
Objawy alarmowe - krew

przewód pokarmowy – krew w kale, smolisty kał,
fusowate wymioty
RAK ŻOŁĄDKA, RAK JELITA GRUBEGO

drogi oddechowe – krwioplucie
RAK PŁUCA

drogi moczowe – bezbólowy krwiomocz
RAK NERKI, RAK PĘCHERZA

drogi rodne – przedłużające się krwawienia
miesiączkowe, nieprawidłowe krwawienia pomiędzy
miesiączkami, krwawienia u kobiet po menopauzie
RAK SZYJKI MACICY, RAK TRZONU MACICY
Objawy alarmowe –
kaszel, chrypka
Kaszel – zwłaszcza zmiana charakteru kaszlu
(u palaczy), >3 tygodni, nieleczący się (leki
przeciwzapalne wziewne)
RAK PŁUCA
Chrypka – zmiana barwy głosu zwłaszcza
u palacza, >3 tygodni, nielecząca się (leki
przeciwzapalne wziewne)
RAK KRTANI, INNE GUZY SZYI
Objawy alarmujące – badania
laboratoryjne
NIEDOKRWISTOŚĆ (↓Hb)
Często – kobiety miesiączkujące
Mężczyźni, kobiety po menopauzie – szukać
krwawienia = szukać nowotworu !
↑↑↑ OB (zwłaszcza trzycyfrowe)
Szukać nowotworu – zwłaszcza szpiczak mnogi,
białaczki, chłoniaki
Też: choroby układowe tkanki łącznej, polimialgia
reumatyczna
Objawy alarmujące – co dalej?
OBJAW
LEKARZ
Rodzinny

Onkolog

Ginekolog

Inny lekarz specjalista

DIAGNOSTYKA
CZAS
LECZENIE
Nieleczony rak może tylko rosnąć, przerzutować i zabijać.
Wcześnie rozpoznany nowotwór to zazwyczaj szansa na całkowite
wyleczenie!!
Rak piersi
Badania przesiewowe:
Samoocena piersi
(≥ 20 r.ż. co 1 m-c,
3 dni po miesiączce)
Badanie przez lekarza
(20-39 lat co 3 lata,
≥ 40 r.ż. co 1 rok)
Mammografia – jedyne właściwe
badanie przesiewowe, bo
prowadzi do obniżenia liczby
zgonów na raka piersi
Rak piersi
Mammografia – najlepsze badanie we wczesnym
rozpoznawaniu raka piersi!
Każda kobieta > 50 r.ż. powinna raz na 2 lata
mieć wykonaną mammografię!!
Rak piersi
Rak szyjki macicy



głównie u młodszych kobiet (< 50 rż.)
objawy: nieprawidłowe krwawienia z dróg
rodnych, bóle brzucha w podbrzuszu, bóle
krzyża
badanie przesiewowe:
cytologia - <60 rż. raz w roku
Rak trzonu macicy

częsty nowotwór u starszych kobiet o dobrym
rokowaniu

krwawienia z dróg rodnych po menopauzie

niedokrwistość o niejasnej przyczynie

nie ma badań przesiewowych

regularne wizyty u ginekologa!
Rak jelita grubego

nowotwór dietozależny

szczególnie istotne obciążenie rodzinne


rozmaite objawy: chudnięcie, zmiana rytmu
wypróżnień, krew w stolcu, ciemne stolce, bóle
brzucha, stolce ołówkowate, niedokrwistość
badania przesiewowe
(>50 rż., >40 rż. - osoby obciążone):
1. badanie kału na krew utajoną 3x (raz w roku)
2. kolonoskopia (zależnie od wyniku, śr. co 10
lat)
Rak prostaty



częstość znamiennie rośnie wraz z wiekiem
bardzo długo bezobjawowy (uwaga – nagłe silne bóle
krzyża – przerzuty do kręgosłupa)
brak badań przesiewowych (ew. oznaczanie PSA)
Objawy łagodnego
rozrostu prostaty:
RAK
częstomocz

oddawanie moczu
w nocy

oddawanie moczu
po kropelce

nagłe parcie na mocz

Rak żołądka


obecnie coraz rzadszy nowotwór
(zmiana stylu życia)
objawy – chudnięcie, bóle brzucha
(nadbrzusze), wzdęcia, odbijanie się, wstręt do
mięsa, smoliste stolce, fusowate wymioty,
niedokrwistość

nie ma badań przesiewowych

rozpoznawanie - gastroskopia
Rak płuca

najczęstszy nowotwór w Polsce

najczęstsza nowotworowa przyczyna zgonów


wybitnie tytoniozależny
(kobiety bardziej wrażliwe)
objawy: ogólne, kaszel, krwioplucie, bóle
w klatce piersiowej, nawracające zapalenie płuc

nie ma badań przesiewowych

rozpoznawanie: RTG i TK klatki piersiowej
Podsumowanie



Prawie wszystkie nowotwory rozpoznane we
wczesnym stadium są w pełni wyleczalne
Należy zachować czujność onkologiczną i zawsze
zgłaszać się do lekarza (lepiej potwierdzić, że to nic
złego niż wyhodować raka)
Zwracajmy uwagę na siebie i na członków naszej
rodziny

Nie rozpowszechniajmy mitów o nowotworach

Prowadźmy zdrowy tryb życia.

Poddawajmy się badaniom przesiewowym, róbmy
okresowo morfologię krwi i OB, kobiety – raz
w roku do ginekologa, mężczyźni – do urologa
Gdzie szukać wiarygodnych
informacji?
Przydatne strony internetowe:

http://www.coi.pl/

http://www.profilaktykaraka.coi.pl/

http://www.bezplatnacytologia.pl/

http://www.bezplatnamammografia.pl/
Pytania, wątpliwości
Dziękuję za uwagę!