Koszty w funduszach inwestycyjnych_Europa

Koszty w funduszach inwestycyjnych_Europa

23 sierpnia 2016 r.
Maleją koszty uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych w Europie
Bieżące koszty (ongoing charges)1 uczestnictwa w europejskich funduszach inwestycyjnych
wykazują tendencję spadkową. Według przeprowadzonego przez Morningstar badania obejmującego 54,3
tys. kategorii tytułów uczestnictwa funduszy inwestycyjnych (w analizie uwzględniono tylko te, których
aktywa wynoszą co najmniej 0,5 mln euro) o łącznych aktywach w wysokości 6,1 bln euro i
zarejestrowanych w 25 państwach i terytoriach europejskich (Austria, Belgia, Dania, Finlandia, Francja,
Niemcy, Irlandia, Włochy, Liechtenstein, Luksemburg, Holandia, Norwegia, Portugalia, Hiszpania, Szwecja,
Szwajcaria, Wielka Brytania, Estonia, Guernsey, Islandia, Jersey, Łotwa, Litwa, Malta i Słowenia2) ważone
aktywami bieżące koszty funduszy zmniejszyły się z 1,09% w 2013 r. do 1,00% obecnie. Spadek ten był
spowodowany m.in. rosnącym udziałem w rynku tych kategorii tytułów uczestnictwa, z którymi nie wiążą
się żadne opłaty wstępne (clean share classes) oraz ogólnym wzrostem zainteresowania wśród
inwestorów tańszymi funduszami. Mimo iż opłaty w ujęciu procentowym zmalały, uczestnicy
europejskich funduszy inwestycyjnych w 2016 r. płacą więcej niż w 2013 r. w wielkościach nominalnych –
na podstawie analizy aktywów pod zarządzaniem szacunkowe roczne płatności w europejskich
funduszach przekraczają 61 mld euro, podczas gdy w 2013 r. wynosiły 53 mld euro. Przyczyną tego stanu
rzeczy było to, iż wzrost wartości zarządzanych aktywów okazał się większy niż spadek stawek opłat
(malejące (procentowo) opłaty nie zrekompensowały wzrostu wartości zarządzanych przez fundusze
inwestycyjne aktywów).
Spadek bieżących kosztów można było zaobserwować w czterech głównych kategoriach
funduszy: akcyjnych (equity funds), stałego dochodu (fixed income funds), alokacji (allocation funds) i
rynku pieniężnego (money market funds). W przypadku pierwszej z ww. grup funduszy średnie ważone
aktywami koszty zmniejszyły się z poziomu 1,43% w 2013 r. do 1,27% obecnie. Najtańsze fundusze
akcyjne występują w Szwajcarii (0,65%), Holandii (0,75% - spadek w ciągu trzech lat aż o 43 pkt. bazowe)
i Szwecji (0,94%), zaś najdroższe we Włoszech (2,11%). Średnie ważone aktywami koszty bieżące w
1
Ongoing charges Morningstar definiuje jako płatności potrącane z aktywów funduszu UCITS, gdy takie
potrącenia są wymagane lub dopuszczane przez prawo i regulacje krajowe, regulamin funduszu lub akt
założycielski funduszu UCITS lub jego prospekt, w tym wszystkie typy kosztów ponoszone przez fundusz UCITS,
niezależnie od tego czy dotyczą one niezbędnych wydatków ponoszonych w ramach jego funkcjonowania, czy
też dotyczą wynagrodzenia jakiegokolwiek podmiotu z nim związanego lub świadczenia dla niego usług. Koszty
te mogą być wyrażone i obliczane w rozmaity sposób (np. opłata ryczałtowa, określona część aktywów, opłata
za transakcję, itp.). Opłaty te obejmują: (1) wszystkie płatności na rzecz spółki zarządzającej funduszem UCITS,
dyrektorów funduszu (jeśli jest spółką inwestycyjną), depozytariusza, doradców inwestycyjnych, (2) wszystkie
płatności na rzecz jakiegokolwiek podmiotu świadczącego usługi outsourcingowe dla ww. podmiotów, w tym
dla dostawców usług związanych z wyceną i usług rachunkowych oraz dla dostawców usług dla uczestników
(np. dla agenta transferowego, brokerów/dealerów), (3) opłaty rejestracyjne, regulacyjne i podobne, (4) opłaty
za audyt, (5) płatności dla doradców prawnych i innych, (6) wszelkie koszty dystrybucji, (7) płatności oparte na
transakcjach czynione na rzecz jakiegokolwiek podmiotu wymienionego w pkt. 1 i 2, (8) opłaty subskrypcyjne i
umorzeniowe, które są płatne przez fundusz UCITS w związku z nabyciem lub zbyciem tytułów uczestnictwa w
bazowym przedsiębiorstwie zbiorowego inwestowania lub w przedsiębiorstwie zbiorowego inwestowania.
2
Estonia, Guernsey, Islandia, Jersey, Łotwa, Litwa, Malta i Słowenia zostały potraktowane łącznie jako jedna
grupa państw (terytoriów) – określono je jako „mniejsze państwa”.
© Copyright 2016 Etf.com.pl
1
Koszty uczestnictwa w funduszach w Europie
23 sierpnia 2016 r.
funduszach stałego dochodu obniżyły się z 0,89% do 0,74%. Najniższe stawki występują w Norwegii
(0,26%), Szwajcarii (0,28%) oraz Szwecji (0,41%). Najmniejszy spadek kosztów bieżących w ostatnich
trzech latach miał miejsce w funduszach alokacji (funduszach inwestujących zarówno w instrumenty
udziałowe, jak i instrumenty o stałym dochodzie). W tym okresie ich stawki zmalały z 1,56% do 1,47%,
przy czym w najtańszych funduszach alokacji oscylują one wokół 1 procenta (0,98% w Szwecji i 1,00% w
Holandii). Najdroższe są natomiast fundusze alokacji w Irlandii, a także we Francji i w Belgii (odpowiednio
1,64% i 1,60%) – w tym ostatnim państwie fundusze tego rodzaju stanowią aż 2/3 rynku funduszy
inwestycyjnych. Koszty bieżące w funduszach rynku pieniężnego zmniejszyły się w analizowanym okresie
natomiast o 8 punktów bazowych do 0,15%.
Rośnie rynkowy udział pasywnie zarządzanych funduszy akcyjnych
Istotna część analizy kosztów w europejskich funduszach inwestycyjnych poświęcona została
pasywnie zarządzanym podmiotom (funduszom naśladującym wyniki indeksów), których popularność
wśród inwestorów stale rośnie, ponieważ zyskują one na znaczeniu w procesie konstruowania portfela
inwestycyjnego. Trend ten nie stanowi zaskoczenia, gdyż z jednej strony produkty te pomagają
inwestorom szeroko dywersyfikować portfele względnie niskimi kosztem, z drugiej zaś wielu
zarządzającym funduszami w sposób aktywny nie udaje się pokonać swoich benchmarków po
uwzględnieniu kosztów. Pasywnie zarządzane fundusze powiększyły swój udział rynkowy przede
wszystkim w Stanach Zjednoczonych, ale zjawisko to jest widoczne także w Europie – głównie dzięki
rosnącej popularności funduszy ETF (które – uwaga! – nie były przedmiotem analizy Morningstara).
Podobnie jak w Stanach Zjednoczonych największe znaczenie na rynku pasywnie zarządzanych funduszy
inwestycyjnych w Europie posiadają fundusze akcyjne. Według szacunków ich aktywa stanowią ok. 75%
ogółu aktywów pasywnie zarządzanych podmiotów.
Biorąc pod uwagę europejski rynek funduszy akcyjnych, udział w nim aktywów tych podmiotów,
które stosują pasywne zarządzanie, jest stosunkowo niewielki – Morningstar szacuje go na nieco ponad
10%. Zwrócić jednak należy uwagę na ogromne zróżnicowanie pomiędzy poszczególnymi krajami, jeśli
chodzi o ww. wskaźnik (por. tabela). W niektórych krajach pasywnie zarządzane fundusze akcyjne
zarządzają już ¼ ogółu aktywów zgromadzonych w funduszach akcyjnych (Irlandia, Norwegia, Holandia),
a zdecydowanym liderem pod tym względem jest Szwajcaria, gdzie wskaźnik ten wynosi aż 50 procent!
Kilkunastoprocentowe udziały rynkowe posiadają pasywne fundusze akcyjne w Belgii, Szwecji i Wielkiej
Brytanii. Na drugim biegunie w tym zestawieniu znajdują się natomiast takie państwa jak Włochy,
Liechtenstein, Portugalia, Niemcy, Austria i grupa tzw. „mniejszych państw”, gdzie udział ten nie
przekracza 2 procent. Podkreślić także należy, iż w niemal wszystkich analizowanych państwach w ciągu
minionych 3 lat udział ten zwiększył się – wyjątek stanowiły jedynie Niemcy (spadek z 0,3% do 0,2%) i
Francja (spadek z 9,2% do 3,2%). Największy wzrost stał się natomiast udziałem Szwajcarii (o 29,0 pkt.
proc.) i Holandii (o 24,8 pkt. proc.) – w tym drugim kraju było to prawdopodobnie spowodowane
wprowadzeniem zakazu pobierania prowizji przez doradców finansowych od firm asset management
przy sprzedaży funduszy. Ogółem stopień penetracji rynku funduszy akcyjnych przez fundusze
© Copyright 2016 Etf.com.pl
2
Koszty uczestnictwa w funduszach w Europie
23 sierpnia 2016 r.
zarządzane pasywnie wzrósł w analizowanych przez Morningstara krajach w latach 2013-2016 z 8,0% do
10,3%.
Udział w rynku funduszy akcyjnych funduszy zarządzanych pasywnie oraz średni ważony aktywami
wskaźnik kosztów netto w funduszach zarządzanych aktywnie i pasywnie w wybranych państwach
europejskich
Udział w rynku funduszy akcyjnych
funduszy zarządzanych pasywnie (%)
Państwo
Austria
Belgia
Dania
Finlandia
Francja
Niemcy
Irlandia
Włochy
Lichtenstein
Luksemburg
Holandia
Norwegia
Portugalia
Mniejsze państwa*
Hiszpania
Szwecja
Szwajcaria
Wielka Brytania
Wszystkie państwa
Rok 2013
Rok 2016
0,9
15,1
4,9
6,0
9,2
0,3
24,5
0,0
1,4
16,2
6,5
9,2
3,2
0,2
26,7
0,0
0,0
4,6
25,8
26,5
0,0
0,2
9,1
13,0
50,0
11,2
10,3
2,4
1,0
18,7
0,0
8,8
9,0
21,0
10,5
8,0
Średni ważony aktywami
wskaźnik kosztów netto funduszy
akcyjnych (%)
Fundusze
Fundusze
zarządzane
zarządzane
aktywnie
pasywnie
Rok 2016
Rok 2016
1,93
1,26
1,53
0,71
1,54
0,59
1,58
0,64
1,64
0,57
1,48
0,68
1,31
0,20
2,11
1,59
1,29
1,48
0,47
0,85
0,30
1,28
0,17
2,04
2,07
1,87
1,89
0,96
1,02
0,37
1,19
0,12
1,14
0,30
1,38
0,31
* - Estonia, Guernsey, Islandia, Jersey, Łotwa, Litwa, Malta i Słowenia
Źródło: Morningstar (stan na 1.05.2016).
Zaznaczyć jednak należy, że powyższe dane nie świadczą jednoznacznie o popularności (lub jej
braku) pasywnie zarządzanych funduszy akcyjnych w konkretnych państwach. Dane przeanalizowane
przez Morningstara skupiają się bowiem na kraju rejestracji funduszy, nie zaś na miejscu ich sprzedaży.
Ogromna część funduszy luksemburskich i irlandzkich (tj. funduszy zarejestrowanych w tych państwach)
jest dystrybuowana w niemal całej Europie – gdyby można było ustalić kierunki przepływu aktywów tych
funduszy mogłoby to znacząco zmienić przytoczone wcześniej wyniki. Ponadto wykluczenie z tej analizy
funduszy ETF oznacza, że znacząca część rynku pasywnie zarządzanych funduszy inwestycyjnych nie była
w ww. obliczeniach uwzględniana, a nawet gdyby tak było nie byłoby możliwe uzyskanie – tak jak w
przypadku funduszy indeksowych – danych dotyczących źródeł przepływu kapitału dla poszczególnych
państw.
Koszty pasywnie zarządzanych funduszy akcyjnych dużo niższe od ich aktywnie zarządzanych
odpowiedników
Wracając do głównego tematu niniejszego tekstu – opłat w europejskich funduszach
inwestycyjnych – należy przede wszystkim podkreślić ogromną dysproporcję pomiędzy opłatami
© Copyright 2016 Etf.com.pl
3
Koszty uczestnictwa w funduszach w Europie
23 sierpnia 2016 r.
płaconymi przez inwestorów w aktywnie i pasywnie zarządzanych podmiotach. Analiza Morningstara
pokazuje, iż średni ważony aktywami wskaźnik kosztów netto (net expense ratio) w funduszach akcyjnych
zarządzanych aktywnie w Europie wynosi 1,38%, podczas gdy w funduszach akcyjnych zarządzanych
pasywnie jedynie 0,31% - jest więc o 1,07 pkt. proc., czyli o 77,5% niższy! Podobnie jak w przypadku
stopnia penetracji, także i w tym przypadku widać istotne różnice w wysokości kosztów w funduszach
akcyjnych pasywnie zarządzanych pomiędzy państwami (por. tabela). Najniższe stawki występują w
Szwajcarii (0,12%), Norwegii (0,17%) i Irlandii (0,20%). Opłaty zbliżone do średniej europejskiej są
pobierane przez fundusze w Wielkiej Brytanii i w Holandii (0,30%). Najdroższe fundusze akcyjne
(zarządzane pasywnie) są obecne w grupie tzw. mniejszych państw (1,87%), Lichtensteinie (1,29%) i w
Austrii (1,26%) – jednak wszędzie tam stawki te są także wyraźnie niższe niż w aktywnie zarządzanych
funduszach akcyjnych.
Dane zawarte w tabeli wskazują również, że rosnąca penetracja pasywnie zarządzanych funduszy
akcyjnych jest – na ogół – ujemnie skorelowana z ważonymi aktywami kosztami bieżącymi tych funduszy.
Rynkowy udział tych podmiotów w Danii, Finlandii i Francji waha się w granicach od 3 do 9 procent,
podczas gdy ich koszty bieżące ważone aktywami sięgają w tych państwach od 0,57% do 0,64%. Oznacza
to, że koszty te są około dwukrotnie wyższe od średniej europejskiej. Wyjątek stanowią Belgia i Hiszpania,
gdzie udział pasywnie zarządzanych funduszy akcyjnych jest relatywnie wysoki (odpowiednio 16% i 9%),
a jednocześnie koszty bieżące ważone aktywami kształtują się również na wysokim poziomie
(odpowiednio 0,71% i 0,96%).
Na podstawie raportu Morningstara „European Fund Expenses Are Decreasing in Percentage. But
investors pay more in nominal values” autorstwa Nikolaja Holdt Mikkelsena opracował:
Tomasz Miziołek
www.etf.com.pl
Niniejsza analiza została przygotowana wyłącznie w celach informacyjnych. Zawarte niej treści stanowią
wyraz osobistych poglądów autora i nie mają charakteru rekomendacji w rozumieniu Rozporządzenia
Ministra Finansów z dnia 19 października 2005 r. (Dz. U. Nr 206, poz. 1715). Serwis etf.com.pl nie ponosi
odpowiedzialności z tytułu ewentualnych szkód wynikających z wykorzystania informacji
zamieszczonych w raporcie.
Publikowanie niniejszej analizy w Internecie, prasie i innych mediach, w całości lub w części, wymaga
pisemnej zgody autora serwisu etf.com.pl.
© Copyright 2016 Etf.com.pl
4