Dwunasta Mi¦dzynarodowa Olimpiada Lingwistyczna

pl
Dwunasta Mi¦dzynarodowa Olimpiada Lingwistyczna
Pekin (Chiny), 2125 lipca 2014
Zadanie turnieju dru»ynowego
Podan jest tekst Powszechnej deklaracji praw czªowieka w j¦zykach polskim i ormia«skim.
Zdania ormia«skie s¡ podane w transkrypcji ªaci«skiej, w kolejno±ci alfabetycznej.
Dopasujcie zdania ormia«skie do ich polskich odpowiedników.
Boris Iomdin, Iwan Der»anski
1. (a) Wszyscy ludzie rodz¡ si¦ wolni i równi pod wzgl¦dem swej godno±ci i praw.
(b) S¡ oni obdarzeni rozumem i sumieniem i powinni post¦powa¢ wobec innych w duchu
braterstwa.
2. (a) Ka»dy czªowiek posiada wszystkie prawa i wolno±ci zawarte w niniejszej deklaracji
bez wzgl¦du na jakiekolwiek ró»nice rasy, koloru, pªci, j¦zyka, wyznania, pogl¡dów
politycznych i innych, pochodzenia narodowego lub spoªecznego, maj¡tku, urodzenia lub jakiegokolwiek innego stanu.
(b) Ponadto, nie wolno czyni¢ »adnej ró»nicy w zale»no±ci od sytuacji politycznej, prawnej lub mi¦dzynarodowej kraju lub obszaru, do którego dana osoba przynale»y, bez
wzgl¦du na to, czy dany kraj lub obszar jest niepodlegªy, podlega systemowi powiernictwa, nie rz¡dzi si¦ samodzielnie lub jest w jakikolwiek sposób ograniczony
w swej niepodlegªo±ci.
3. Ka»dy czªowiek ma prawo do »ycia, wolno±ci i bezpiecze«stwa swej osoby.
4. Nikogo nie wolno trzyma¢ w niewolnictwie ani sªu»ebno±ci; niewolnictwo i handel niewolnikami s¡ zakazane we wszystkich swych postaciach.
5. Nikogo nie wolno torturowa¢ ani w sposób okrutny, nieludzki lub poni»aj¡cy kara¢ lub
traktowa¢.
6. Ka»dy czªowiek ma prawo do uznawania wsz¦dzie jego osobowo±ci prawnej.
7. (a) Wszyscy s¡ równi wobec prawa i maj¡ prawo, bez jakiejkolwiek ró»nicy, do jednakowej ochrony prawnej.
(b) Wszyscy maj¡ prawo do jednakowej ochrony przed jak¡kolwiek dyskryminacj¡, b¦d¡c¡ pogwaªceniem niniejszej deklaracji, i przed jakimkolwiek nara»eniem na tak¡
dyskryminacj¦.
8. Ka»dy czªowiek ma prawo do skutecznego odwoªywania si¦ do kompetentnych s¡dów
krajowych przeciw czynom stanowi¡cym pogwaªcenie podstawowych praw przyznanych
mu przez konstytucj¦ lub przez prawo.
9. Nikogo nie wolno samowolnie aresztowa¢, zatrzyma¢ lub wygna¢ [z kraju].
10. Ka»dy czªowiek ma na warunkach caªkowitej równo±ci prawo, aby przy rozstrzyganiu o
jego prawach i zobowi¡zaniach lub o zasadno±ci wysuwanego przeciw niemu oskar»enia o
popeªnienie przest¦pstwa by¢ wysªuchanym sprawiedliwie i publicznie przez niezale»ny
i bezstronny s¡d.
Dwunasta Mi¦dzynarodowa Olimpiada Lingwistyczna (2014).
2
Zadanie turnieju dru»ynowego
11. (a) Ka»dy czªowiek oskar»ony o popeªnienie przest¦pstwa ma prawo, aby uznawano go
za niewinnego dopóty, dopóki nie udowodni mu si¦ winy zgodnie z prawem podczas
publicznego procesu, w którym zapewniono mu wszystkie konieczne ±rodki obrony.
(b) Nikt nie mo»e by¢ skazany z powodu dziaªania lub zaniechania nie stanowi¡cego
w chwili jego dokonania przest¦pstwa wedªug prawa krajowego lub mi¦dzynarodowego.
(c) Nie wolno tak»e wymierza¢ kary wy»szej ni» ta, która byªa przewidziana w chwili
popeªnienia przest¦pstwa.
12. (a) Nie wolno ingerowa¢ samowolnie w niczyje »ycie prywatne, rodzinne, domowe, ani
w jego korespondencj¦, ani te» uwªacza¢ jego honorowi lub dobremu imieniu.
(b) Ka»dy czªowiek ma prawo do ochrony prawnej przeciwko takiej ingerencji lub uwªaczaniu.
13. (a) Ka»dy czªowiek ma prawo swobodnego poruszania si¦ i wyboru miejsca zamieszkania w granicach ka»dego Pa«stwa.
(b) Ka»dy czªowiek ma prawo opu±ci¢ jakikolwiek kraj, wª¡czaj¡c w to swój wªasny, i
powróci¢ do swego kraju.
14. (a) Ka»dy czªowiek ma prawo ubiega¢ si¦ o azyl i korzysta¢ z niego w innym kraju w
razie prze±ladowania.
(b) Nie mo»na powoªywa¢ si¦ na to prawo w przypadku ±cigania wszcz¦tego rzeczywi±cie z powodu popeªnienia przest¦pstwa niepolitycznego lub czynu sprzecznego z
celami i zasadami Organizacji Narodów Zjednoczonych.
15. (a) Ka»dy czªowiek ma prawo do [posiadania] obywatelstwa.
(b) Nie wolno nikogo pozbawia¢ samowolnie obywatelstwa ani nikomu odmawia¢ prawa
do zmiany obywatelstwa.
16. (a) M¦»czy¹ni i kobiety po osi¡gni¦ciu peªnoletno±ci bez wzgl¦du na jakiekolwiek ró»nice rasy, narodowo±ci lub wyznania maj¡ prawo do zawarcia maª»e«stwa i zaªo»enia
rodziny.
(b) Maj¡ oni równe prawa w odniesieniu do zawierania maª»e«stwa, podczas jego trwania i po jego ustaniu.
(c) Maª»e«stwo mo»e by¢ zawarte jedynie za swobodnie wyra»on¡ peªn¡ zgod¡ przyszªych maª»onków.
(d) Rodzina jest naturaln¡ i podstawow¡ komórk¡ spoªecze«stwa i ma prawo do ochrony
ze strony spoªecze«stwa i Pa«stwa.
17. (a) Ka»dy czªowiek ma prawo do posiadania wªasno±ci, zarówno sam, jak i wespóª z
innymi.
(b) Nikogo nie wolno samowolnie pozbawia¢ jego wªasno±ci.
Dwunasta Mi¦dzynarodowa Olimpiada Lingwistyczna (2014).
3
Zadanie turnieju dru»ynowego
18. Ka»dy czªowiek ma prawo wolno±ci my±li, sumienia i wyznania; prawo to obejmuje swobod¦ zmiany wyznania lub wiary oraz swobod¦ gªoszenia swego wyznania lub wiary b¡d¹
indywidualnie, b¡d¹ wespóª z innymi lud¹mi, publicznie i prywatnie, poprzez nauczanie,
praktykowanie, uprawianie kultu i przestrzeganie obyczajów.
19. Ka»dy czªowiek ma prawo wolno±ci opinii i wyra»ania jej; prawo to obejmuje swobod¦
posiadania niezale»nej opinii, poszukiwania, otrzymywania i rozpowszechniania informacji i pogl¡dów wszelkimi ±rodkami, bez wzgl¦du na granice.
20. (a) Ka»dy czªowiek ma prawo wolno±ci pokojowych zgromadze« i stowarzyszania si¦.
(b) Nikogo nie mo»na zmusza¢ do przynale»no±ci do stowarzyszenia.
21. (a) Ka»dy czªowiek ma prawo do uczestniczenia w rz¡dzeniu swym krajem bezpo±rednio lub poprzez swobodnie wybranych przedstawicieli.
(b) Ka»dy czªowiek ma prawo równego dost¦pu do sªu»by publicznej w swym kraju.
(c) Wola ludu winna by¢ podstaw¡ wªadzy rz¡du; wola ta ma wyra»a¢ si¦ w przeprowadzanych okresowo rzetelnych wyborach, opartych na zasadzie powszechno±ci,
równo±ci i tajno±ci, lub na innej równorz¦dnej procedurze, zapewniaj¡cej wolno±¢
wyborów.
22. Ka»dy czªowiek ma jako czªonek spoªecze«stwa prawo do ubezpiecze« spoªecznych i
równie» do urzeczywistniania poprzez wysiªek narodowy i wspóªprac¦ mi¦dzynarodow¡ oraz zgodnie z organizacj¡ i zasobami ka»dego Pa«stwa praw gospodarczych,
spoªecznych i kulturalnych, niezb¦dnych dla jego godno±ci i swobodnego rozwoju jego
osobowo±ci.
23. (a) Ka»dy czªowiek ma prawo do pracy, do swobodnego wyboru zawodu, do odpowiednich i zadowalaj¡cych warunków pracy oraz do ochrony przed bezrobociem.
(b) Ka»dy czªowiek, bez jakiejkolwiek dyskryminacji, ma prawo do równej pªacy za
równ¡ prac¦.
(c) Ka»dy pracuj¡cy ma prawo do odpowiedniego i zadowalaj¡cego wynagrodzenia,
zapewniaj¡cego jemu i jego rodzinie egzystencj¦ odpowiadaj¡c¡ godno±ci ludzkiej
i uzupeªnianego w razie potrzeby innymi ±rodkami pomocy spoªecznej.
(d) Ka»dy czªowiek ma prawo do tworzenia zwi¡zków zawodowych i do przyst¦powania
do nich dla ochrony swych interesów.
24. Ka»dy czªowiek ma prawo do urlopu i wypoczynku, wª¡czaj¡c w to rozs¡dne ograniczenie
godzin pracy i okresowe pªatne urlopy.
25. (a) Ka»dy czªowiek ma prawo do stopy »yciowej zapewniaj¡cej zdrowie i dobrobyt jego
i jego rodziny, wª¡czaj¡c w to wy»ywienie, odzie», mieszkanie, opiek¦ lekarsk¡ i konieczne ±wiadczenia socjalne, oraz prawo do ubezpieczenia na wypadek bezrobocia,
choroby, niezdolno±ci do pracy, wdowie«stwa, staro±ci lub utraty ±rodków do »ycia
w inny sposób od niego niezale»ny.
(b) Matka i dziecko maj¡ prawo do specjalnej opieki i pomocy.
(c) Wszystkie dzieci, zarówno maª»e«skie jak i pozamaª»e«skie, korzystaj¡ z jednakowej
ochrony spoªecznej.
Dwunasta Mi¦dzynarodowa Olimpiada Lingwistyczna (2014).
4
Zadanie turnieju dru»ynowego
26. (a) Ka»dy czªowiek ma prawo do nauki.
(b) Nauka powinna by¢ bezpªatna, przynajmniej na stopniu pocz¡tkowym i podstawowym.
(c) Nauka pocz¡tkowa powinna by¢ obowi¡zkowa.
(d) Wyksztaªcenie techniczne i zawodowe powinno by¢ ogólnodost¦pne, a studia wy»sze
dost¦pne dla wszystkich na zasadzie równo±ci w zale»no±ci od zdolno±ci.
(e) Nauczanie powinno mie¢ za cel peªny rozwój osobowo±ci ludzkiej i ugruntowanie
poszanowania praw czªowieka i podstawowych wolno±ci.
(f) Nauczanie powinno krzewi¢ zrozumienie, tolerancj¦ i przyja¹« mi¦dzy wszystkimi
narodami, grupami rasowymi lub religijnymi; popiera¢ dziaªalno±¢ Organizacji Narodów Zjednoczonych zmierzaj¡c¡ do utrzymania pokoju.
(g) Rodzice maj¡ prawo pierwsze«stwa w wyborze nauczania dla swoich dzieci.
27. (a) Ka»dy czªowiek ma prawo do swobodnego uczestniczenia w »yciu kulturalnym spoªecze«stwa, do korzystania ze sztuki, do uczestniczenia w post¦pie nauki i korzystania z jego dobrodziejstw.
(b) Ka»dy czªowiek ma prawo do ochrony moralnych i materialnych korzy±ci wynikaj¡cych z jakiejkolwiek dziaªalno±ci naukowej, literackiej lub artystycznej, której jest
autorem.
28. Ka»dy czªowiek ma prawo do takiego porz¡dku spoªecznego i mi¦dzynarodowego, w
którym prawa i wolno±ci zawarte w niniejszej deklaracji mog¡ by¢ w peªni realizowane.
29. (a) Ka»dy czªowiek ma obowi¡zki wobec spoªecze«stwa, bez którego niemo»liwy jest
swobodny i peªny rozwój jego osobowo±ci.
(b) W korzystaniu ze swych praw i wolno±ci ka»dy czªowiek podlega jedynie takim
ograniczeniom, które s¡ ustalone przez prawo wyª¡cznie w celu zapewnienia odpowiedniego uznania i poszanowania praw i wolno±ci innych i w celu uczynienia zado±¢
sªusznym wymogom moralno±ci, porz¡dku publicznego i powszechnego dobrobytu
demokratycznego spoªecze«stwa.
(c) Z niniejszych praw i wolno±ci nie wolno w »adnym przypadku korzysta¢ w sposób
sprzeczny z celami i zasadami Organizacji Narodów Zjednoczonych.
30. ›adnego z postanowie« niniejszej deklaracji nie mo»na rozumie¢ jako udzielaj¡cego jakiemukolwiek Pa«stwu, grupie lub osobie jakiegokolwiek prawa do podejmowania dziaªalno±ci lub wydawania aktów zmierzaj¡cych do obalenia któregokolwiek z praw i wolno±ci
zawartych w niniejszej deklaracji.
Powodzenia!