Wielcy żeglarze

Wielcy żeglarze
Wpisany przez Michał Kaczorowski
Balzac Honoriusz, Honoré de Balzac (1799 -1850) – powieściopisarz francuski. twórca
współczesnej powieści europejskiej, jest autorem monumentalnego cyklu powieściowego
"Komedia ludzka" (La Comédie Humaine) (Internet).
Baranowski Krzysztof (ur. 1938) – słynny polski żeglarz, kapitan żeglugi wielkiej. Był drugim
Polakiem, który samotnie opłynął ziemię, dokonał tego na jachcie „Polonez” w latach
1972-1973. Cały rejs trwał zaledwie 7 miesięcy i był jednym z najszybszych w dziejach.
Założyciel „Szkoły pod żaglami”, wielokrotny uczestnik i kapitan polskich żaglowców
startujących w Cutty Sark. (Internet).
Borchardt Karol Olgierd (1905-1986) – słynny marynarz, pedagog a przede wszystkim pisarz
marynistyczny. Absolwent Szkoły Morskiej w Tczewie, gdzie w latach 1925–28 studiował na
Wydziale Nawigacyjnym. Służbę morską rozpoczął na „Lwowie”, następnie pływał na wielu
statkach, w tym na przedwojennych polskich transatlantykach „Polonia”, „Pułaski” oraz
„Kościuszko”, we wrześniu 1939 roku wraz z fregatą „Dar Pomorza” znalazł się w Szwecji. Do
Polski wrócił w 1949 roku i do emerytury w 1970 roku był wykładowca astronomii w Wyższej
Szkole Morskiej w Gdyni. Do dnia dzisiejszego znany przede wszystkim jako autor kultowej
książki o Mamercie Stankiewiczu – czyli „Znaczy Kapitan” wydanej w 1960 roku. Ponadto
napisał także „Krążownik spod Somosierry”, „Szaman Morski" oraz „Kolebkę Nawigatorów”.
Przez lata mieszkał w malutkim pokoiku na ostatnim piętrze budynku na ulicy Mickiewicza 16 w
Gdyni, dziś mieści się tam tablica pamiątkowa. Zmarł w 1986 roku w Gdyni (Internet).
Chodkiewicz Jan Karol (1560-1621) – hetman polny litewski, w czasie wojen ze Szwedami
zasłynął błyskotli-wymi zwycięstwami m.in. pod Białym Kamieniem (1604). W 1605 roku
pokonał Szwedów pod Kircholmem, już jako wielki hetman litewski. W 1609 roku, mając tylko
2000 żołnierzy, zdobył Parnawę (miasto i port) oraz uwolnił od szwedzkiej blokady Rygę; po
drodze zaskoczył eskadrę szwedzką pod Salis - przy pomocy zaimprowizowanej floty spalił dwa
okręty, a resztę rozproszył. Następnie pobił Szwedów nad rzeką Gauja i zdobył Dynemunt. W
1616 roku został wojewodą wileńskim. W roku 1621, gdy szykowała się wielka wyprawa turecka
przeciwko Polsce – Chodkiewicz objął naczelne dowództwo i stawił Turkom opór pod
Chocimiem. Zmarł na zamku Chocimskim, na dwa tygodnie przed odwrotem Turków (Internet).
Choreń Zygmunt (ur.1941) – Absolwent Politechniki Gdańskiej i Leningradzkiego Instytutu
Budowy okrętów (ukończył w 1965 roku). Żeglarz i kapitan jachtowy, członek załogi „Otago” w
pierwszych wokółziemskich regatach Whitbread (1973-74), znany przede wszystkim z pracy w
biurze konstrukcyjnym Stoczni Gdańskiej, od 1992 pracuje we własnym biurze konstrukcyjnym
„Choreń Designe&Consulting” w Gdańsku. Nazywany „Ojcem żaglowców” projektował
największe i najpiękniejsze żaglowce świata. Lista żaglowców które wyszły spod jego deski
kreślarskiej jest imponująca: „Pogoria” (1980), „Dar Młodzieży” (1982), „Iskra II” (1982),
„Kaliakra” (1984), „Oceania” (1985), „Druzhba” (1987), „Mir” (1987), „Alexander von Humboldt”
(1988), „Khersones” (1989), „Pallada”(1989), „”Nadiezhda” (1991), „Fryderyk Chopin” (1991),
„Kaisei” (1991), „Estelle” (1995), „Royal Clipper” (2000) oraz „Mephisto” (2002). Oprócz
żaglowców jego biuro konstrukcyjne i stocznia projektuje i buduje szereg innych jednostek. Jest
laureatem wielu nagród, w tym przyznanej w 1986 przez miesięcznik „Morze” nagrody „Tak
1/6
Wielcy żeglarze
Wpisany przez Michał Kaczorowski
Trzymać” (‘Żagle”).
Cook James (1728-1779) – żeglarz angielski i jeden z największych odkrywców, odbył 2
podróże dookoła świata i jako pierwszy opłynął ziemie z zachodu na wschód. On też jako
pierwszy potwierdził przydatność Australii do kolonizacji. (Encyklopedia PWN).
Cortez Herman (1485-1547) – konkwistador hiszpański, odkrywca Meksyku i uczestnik
podboju Kuby, mianowany namiestnikiem zdobytych ziem (Encyklopedia PWN).
da Gama Vasco (1460-1524) – żeglarz i podróżnik portugalski, odkrywca morskiej drogi do
Indii, założyciel wielu faktorii portugalskich. (Encyklopedia PWN).
Dickmann Arend (? - 1627) – admirał i głównodowodzący flotą polską w bitwie pod Oliwą.
Urodzony w Holandii, w 1608 osiadł w Gdańsku, trudniąc się żeglarstwem jako kapitan
własnego statku. W 1626 przeszedł na służbę Zygmunta III. Pod Oliwą dowodził z pokładu
"Świętego Jerzego", zginął w ostatnich minutach bitwy, trafiony kulą armatnią w obie nogi
(„Biblia”- M. Siurawski).
Drake Francis, Sir (1543-1596) – najsławniejszy z korsarzy w oficjalnej służbie korony
angielskiej. W II poło-wie. XVI w. gdy Anglia w niewypowiedzianej wojnie na morzu walczyła o
pokonanie monopolu Hiszpanii i Portugalii w handlu zamorskim i zdobyczach kolonialnych,
Drake wsławił się złupieniem wielu miast Nowego Świata, oraz zdobyciem wielu statków
portugalskich i hiszpańskich. W swojej wyprawie wokół globu 1577-1580 (drugi po Magellanie)
na statku „Golden Hind” odebrał Hiszpanom wyłączność na obecność na Pacyfiku. Został
admirałem i zdobył wielki majątek przysparzając równie wielkich dochodów Koronie. ("Francis
Drake"- J. Cummins).
Jurkiewicz Kazimierz (1912-1985) – legendarny kapitan żeglugi wielkiej. Absolwent
Państwowej Szkoły Morskiej w Gdyni. Po raz pierwszy na pokładzie „Daru Pomorza” znalazł się
w 1931 roku w rejsie kandydackim, trzy lata później był już instruktorem na żaglowcu w czasie
rejsu dookoła świata. Z białą fregatą związał 32 lata życia, a przez przeszło 23 lata (1953-77)
był jej komendantem. To pod jego dowództwem w 1972 roku okręt zadebiutował na Cutty Sark i
zdobył główne trofeum regat. Ponadto pełnił rolę dyrektora szkoły morskiej, wykładowcy, pisał
podręczniki i wychował kilka pokoleń oficerów marynarki handlowej. Od roku 1982 na już na
emeryturze pełnił funkcję Kustosza „Daru Pomorza”. Pochowany w Gdyni (Internet).
Kolumb Krzysztof (1451-1506) – żeglarz i podróżnik Włoski w służbie Hiszpańskiej, odkrywca
Ameryki (12.X.1492) i dowódca czterech wypraw na nowe ziemie. Otrzymał dziedziczny tytuł
Wielkiego Admirała i wicekróla odkrytych krajów. (Encyklopedia PWN).
Magellan Ferdynand (1480-1521) – podróżnik portugalski w służbie Hiszpanii. Jeden z
największych odkrywców wszechczasów a jego wyprawa była pierwszą w dziejach podróżą
dookoła świata co potwierdziło ostatecznie kulistość Ziemi (Encyklopedia PWN).
Medina-Sidonia Don Alonso (1550 - 1619) – głównodowodzący hiszpańską Wielką Armadą
przeciwko Anglii w 1588 roku („Biblia”- M. Siurawski).
2/6
Wielcy żeglarze
Wpisany przez Michał Kaczorowski
Morgan Henry (?-1688) – zwany także królem Bukanierów, był Walijczykiem służącym
początkowo w angielskiej kompanii Zachodnioindyjskiej. Po wykupieniu się przybył do Port
Royal i pnąc się po stopniach kariery został przywódcą bractwa. Zdobywał i łupił poszczególne
miasta Kubańskie a w 1671 roku przewodził największej wyprawie bukanierów w dziejach,
dowodząc eskadrą 28 okrętów i ponad 1800 ludźmi zdobył Panamę. Wkrótce jednak z
większością łupów porzucił bukanierow i czekał na wezwanie do Londynu przez króla Karola II..
Początkowo by załagodzić spór z Hiszpania wtrącony do lochu, wkrótce jednak otrzymał tytuł
szlachecki i jako vice gubernator powrócił na Jamajkę Od tej pory zaciekle zwalczał bukanierów
aż do swojej naturalnej śmierci w 1688 roku. Pochowany w Port Royal, lecz jego grób
pochłonęło morze podczas słynnego trzęsienia ziemi i zatopienia miasta w 1692 roku (Internet).
Nelson Horatio (1758 - 1805) – symbol morskiej wielkości i chwały Anglii, największy admirał
wszechczasów. Uczestnik wojen z Francją i autor wielu błyskotliwych zwycięstw, posiadał
wybitne zdolności przywódcze. Dzisiaj trzy białe paski na marynarskich kołnierzach to pamiątki
trzech zwycięstw Nelsona pod Abu Kirem, Kopenhagą i Trafalgarem, gdzie zginął. Czarne
krawaty lub chusty na szyjach marynarzy to ponoć znaki żałoby po nim („Biblia”- M. Siurawski).
Paszke Roman (ur. 1951) – skipper i kapitan jachtowy żeglugi wielkiej, absolwent AWF w
Gdańsku członek wielu klubów i stowarzyszeń morskich. W roku 1989 zorganizował i prowadził
budowę pierwszego polskiego jachtu hi-tech klasy „jedna tona” – „Gemini”. Było to wydarzenie
bez precedensu, po raz pierwszy wykonano w Polsce kadłub jednostki pełnomorskiej z włókien
węglowych. Założył następnie stocznie jachtową GEMINI INTERNATIONAL w której powstały w
1995 roku „MK Cafe Premium” a w 1996 jacht klasy ILC 40 – „MK CAFE”. Jachty seryjne oparte
na formach MK Premium znane są obecnie jako klasa MK Cafe 24, która rozwija się nadal
niezależnie. W III.1999 roku Roman Paszke zainaugurował oficjalnie polski program Race
2000, czyli udział polskiej załogi w regatach dookoła świata „The Race”, stając na czele
Stowarzyszenia Race 2000. Załoga przygotowywała się do tych bezprecedensowych regat na
katamaranie „Explorer”, zakupionym od Bruna Peyrona (pomysłodawcy i organizatora regat),
któremu w Polsce nadano imię „Polpharma-Warta”. Przed zakupem tego maxi-katamaranu
załoga Race Team 2000 wraz z jej skipper Roman Paszke w ramach treningów brała udział w
regatach i wielu imprezach promocyjnych na mniejszym katamaranie s/y „Alka-Prim”. Na tej
jednostce m.in. pobiła rekord prędkości na trasie 1 mili morskiej, startowała w regatach Hoya
Cup’99 oraz pobiła rekord trasy Świnoujście-Gdynia (13 godzin, 40 minut i 11 sekund). Na
maxi-katamaranie s/y „Polpharma-Warta” kapitan Roman Paszke z załogą jako pierwszy
zakwalifikował się do regat The Race, pokonując w lutym 2000 r. atlantycką Trasę Odkrywców z
Kadyksu do San Salvador (w czasie 14 dni, 6 godzin, 30 minut, 19 sekund) – 4200 mil morskich
ze średnią prędkością 11,7 węzła. 31.XII.2000 roku katamaran wystartował z Barcelony do
okołoziemskich regat The Race. Na czwartej pozycji, za francuskimi katamaranami „Club Med” i
Innovation Explorer” oraz amerykańskim „Team Adventure”, „Polpharma-Warta” wpłynęła na
metę w Marsylii 10 kwietnia 2001 r. o godzinie 18.32 czasu uniwersalnego. W wokółziemskim
wyścigu pozostawiła za swoimi rufami ponad 32 000 mil morskich, pokonując trasę regat w
ciągu 99 dni, 12 godzin, 31 minut. Zdobywca szeregu nagród w regatach a także wyróżnień, m.
in. żeglarz roku 1997 i sportowiec miesiąca sierpnia 1997 (Internet).
Polo Marco (1254-1323) – Wenecjanin, najwybitniejszy europejski podróżnik średniowiecza,
przez ponad 17 lat przebywał w Chinach co pozwoliło mu w miarę dobrze poznać ten kraj, jego
3/6
Wielcy żeglarze
Wpisany przez Michał Kaczorowski
relacje z podróży wywarły wielki wpływ na zainteresowanie Wschodem (Internet).
Porębski Jerzy (ur. ?) – słynny żeglarz, publicysta, muzyk i autor wielu szant, jeden z
założycieli słynnych „Starych Dzwonów”. Absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego, doktor
Oceanografii biologicznej, uczestnik około 30 rejsów na statkach rybackich i naukowych na
wodach Afryki, obu ameryk i Antarktyki. Swoje wrażenia z licznych rejsów zawarł w licznych
utworach, wielokrotny uczestnik festiwali szantowych, na których zdobywał i zdobywa nadal
liczne nagrody (Internet).
Ruyter Michiel Adriaanszoon (1607-1676) – był najwybitniejszym admirałem holenderskim. W
1640 już jako kontradmirał udał się z flotą Zjednoczonych Prowincji Niderlandzkich na pomoc
powstańcom portugalskim walczącym przeciw Hiszpanii i odznaczył się w bitwie pod Cape St.
Yincent 3 XI 1641. W następnym roku porzucił służbę we flocie wojennej i dowodził statkiem
kupieckim. Dopiero po wybuchu wojny z Anglią wstąpił znów do floty wojennej, walcząc w 1652
pod rozkazami adm. Marcina Trompa. W 1659 stanął na czele ekspedycji na Morze Bałtyckie z
pomocą Polsce i Danii przeciw Szwecji. W nagrodę król duński Fryderyk III nadał mu
szlachectwo i pensję. Gdy znów wybuchła wojna z Anglią, zablokował flotę angielską w portach
i w 1667 roku wysadził desant pod samym Londynem w Medway pustosząc kraj i niszcząc
fortyfikacje u ujścia Tamizy. W 1676, wysłany na pomoc Hiszpanom przeciw Francji na Morze
Śródziemne, odniósł 22 IV śmiertelną ranę w bitwie pod Messyną (Internet).
Sikorski Janusz (1950-1995) – przedwcześnie zmarły legendarny wokalista „Starych
Dzwonów”. Absolwent Filologii Polskiej na UW, ukończył także średnią szkołę muzyczną w
Kołobrzegu w klasie oboju. Autor tłumaczeń i tekstów o tematyce żeglarskiej, wykonawca
utworów a także, o czym mało kto wie był korespondentem wojennym w Wietnamie, jachtowym
kapitanem żeglugi wielkiej, obieżyświatem i łowcą przygód który przemierzył półciężarówką
sporą cześć Azji. Można także powiedzieć życiowy szczęściarz, który przetrwał zarówno
groźnego gronkowca w Afryce bez lekarstw jak i noc za burtą w czasie sztormu na Morzu
Północnym. Razem z Markiem Siurawskim przez kilka lat prowadził radiowa audycję „Kliper
Siedmiu Mórz”, a od 1981 roku członek „Starych Dzwonów”. To legendarny już zespól
szantowy, jeden z pierwszych w Polsce który tak na dobrą sprawę spopularyzował szanty i ruch
szantowy w kraju. Razem z zespołem występował wielokrotnie na licznych festiwalach
szantowych, między innymi w Giżycku, Wrocławiu, Mikołajkach, Świnoujściu i w Krakowie.
Wy-stępował także w Anglii, Francji, Holandii, Niemczech, Szwecji, USA i Kanadzie. Niestety,
jego pięknego, pełnego głosu możemy już słuchać tylko z kaset, na wieczna wachtę odszedł w
poniedziałek, 27.II..1995 roku, dzień po zakończeniu festiwalu SHANTIES’95 w którym nie
zdążył wziąć już udziału (Internet, „Żagle”).
Siurawski Marek (ur. 1948) – dziennikarz i tłumacz, marynarz i marynista, współtwórca
polskiego ruchu szantowego. Działacz Fundacji Kultury Morskiej, prowadzi radiową audycję
„Razem bracia do lin”. Jest autorem książki „Szanty i szantmeni” będącej swoista biblią i
kultową książką ludzi morza, antologią szantową a zarazem opowieścią o ludziach, morzach i
okrętach. Uczestnik wyprawy wokół Hornu na pokładzie „Zawiszy Czarnego” w 1999, jeden z
najbardziej znanych wykonawców szant, współtwórca „Starych Dzwonów”. Ukończył średnią
szkołę muzyczną w Lublinie w klasie fortepianu. W latach 1985-94 był kierownikiem
artystycznym krakowskiego festiwalu Shanties, laureat wielu nagród (Internet).
4/6
Wielcy żeglarze
Wpisany przez Michał Kaczorowski
Stankiewicz Mamert (1889-1939) – legendarny kapitan żeglugi wielkiej. Absolwent morskiego
Korpusu Kadetów w Petersburgu, w czasie I Wojny światowej był oficerem nawigacyjnym
krążownika „Riurik”, następnie dowódcą pancernika. W latach 1918/19 urzędnik Konsulatu
Rosyjskiego w USA, następnie oddelegowany do floty rzecznej na Syberię, następnie
aresztowany i do 1921 przebywał w obozie w Krasnojarsku. Od czerwca 1921 przebywa w
Polsce, gdzie jest zweryfikowany jako komandor podporucznik, w Szkole Morskiej w Tczewie
zostaje kierownikiem Wydziału Nawigacyjnego. Nawigację i astronomię wykładał również
kadetom Oficerskiej Szkoły Marynarki wojennej w Toruniu. Uczestnik wielu rejsów statku
szkolnego „Lwów” a w latach 1924-26 jego komendant. Od 1931 dowódca transatlantyków
„Pułaski” i „Polonia” oraz „Piłsudzki”. Ten ostatni został storpedowany na początku listopada
1939 roku, kapitan w myśl zwyczaju ostatni opuścił tonący okręt. Niestety zmarł na serce z
wyczerpania, już po wyciągnięciu z wody. Pochowany w Hartlepool na wschodnim wybrzeżu
Anglii. Jego życie przepięknie opisał Karol Borchardt w kultowej dla ludzi morza książce:
„Znaczy Kapitan” (Internet).
Teliga Leonid (1917-1970) – słynny żeglarz, pisarz, dziennikarz a także lotnik. Jeszcze przed
wybuchem II Wojny Światowej zdobył uprawnienia sternika morskiego, w czasie wojny wstąpił
do armii Andersa i służył w lotnictwie polskim w Wielkiej Brytanii. Po wojnie pracował jako
instruktor żeglarstwa w Lidze Morskiej oraz dziennikarz. 25.I.1967 wyruszył w samotny rejs
dookoła świata na jachcie „Opty”, w czasie którego na trasie Fidzi-Dakar ustanowił rekord
samotnej żeglugi bez zawijania do portu - 165 dni. Jego rejs trwał ogółem ponad 2 lata, był
autorem kilku książek (Internet).
Villeneuve Pierre (1763 - 1806) – francuski admirał, jeden z głównych przeciwników Nelsona.
Dowodził siłami francuskimi w bitwie pod Trafalgarem. („Biblia”- M. Siurawski).
Zaruski Mariusz (1867-1941) – człowiek bardzo zasłużony Polski, marynarz, człowiek gór i
rotmistrz. Ukończył miedzy innymi szkołę nawigacyjną w Archangielsku, a także Krakowską
Akademię Sztuk Pięknych, od 1904 roku osiadł w Zakopanem. Legendarny twórca TOPR (1909
rok), uczestnik i kierownik wielu akcji ratunkowych. Po wybuchu I Wojny Światowej dosłużył się
stopnia rotmistrza, a od 1923 roku był adiutantem prezydenta RP. Propagator żeglarstwa, w
1923 współorganizator Yacht Klubu Polski, prowadził szkolenia na jachcie „Witeź” żeglując po
Bałtyku. W 1926 roku wskrzesił Komitet Floty Narodowej, z zebranych funduszy zakupiono m.
in. „Dar Pomorza”. W latach 1932-35 prezes Polskiego Związku Żeglarskiego, a od 1934 do
wybuchu wojny kapitan żeglarskiego szkunera: „Zawisza Czarny”. W czasie wojny aresztowany
we Lwowie, zmarł w więzieniu NKWD. W 1997 jego prochy trafiły do Polski, a 11.11.1997 w
Zakopanem – odbył się pogrzeb urny z prochami na Cmentarzu Starym, tak zwanym
"Pęksowym Brzysku" zorganizowany przez TOPR (Internet).
Słownik przygotował Michał Kaczorowski
Jeśli chcesz wiedzieć więcej:
http://www.zaglowce.ow.pl
http://republika.pl/bractwobrygowe/
http://robsonik1.webpark.pl/
5/6
Wielcy żeglarze
Wpisany przez Michał Kaczorowski
http://republika.pl/ezagle/
http://www.marynistyka.com/
http://www.pnet.pl/~wawerek/zaglowce/index.html
http://republika.pl/aneigo/Html/index.htm
http://www.pogoria.pl/main.php
http://zagle.sail-ho.pl/
http://www.regaty.fr.pl/
http://www.zagle.bajo.pl/
http://zagle.onet.pl/
http://www.statekchopin.pl/site.html
http://www.zagle.octanet.pl/
http://www.zeglarstwo.pl/
http://www.szanty.art.pl
6/6