Od Redakcji

Spis treści
Pamięci prof. Barbary Skargi i prof. Leszka Kołakowskiego
Piotr Walasek: O autorytecie . ............................................................................................... Paweł Szawiel: Barbara Skarga: lojalność wobec samego siebie ...................................... Małgorzata Kowalska: Wspomnienie . ............................................................................... Jacek Migasiński: Wspomnienie ............................................................................................. Joanna Kurczewska: Wspomnienie ....................................................................................... Marian Przełęcki, Jacek Jadacki, Anna Brożek: Trójgłos w sprawie
metafizyki Leszka Kołakowskiego ............................................................................... 11
21
17
25
27
31
Czy Bóg może ludziom doradzać? ............................................................................................... 47
Richard Swinburne: Bóg a moralność . ................................................................................ 53
Barbara Chyrowicz: Bóg i „granice moralności” .............................................................. 61
Andrzej Grzegorczyk: Drobny komentarz do Swinburne’a ............................................ 77
Andrzej Grzegorczyk: „Ani na górze, ani w Jerozolimie... ale w duchu
i w prawdzie” ................................................................................................................. 79
Stanisław Obirek: Bóg a człowiek ........................................................................................ 89
Henryk Paprocki: Bóg Biblii i Bóg filozofów ...................................................................... 103
Shoshana Ronen: Najwyższa Istota: Bóg w Biblii Hebrajskiej .......................................... 117
Jacek Wojtysiak: Moralność, Bóg, możliwe światy (w związku z artykułem
Richarda Swinburne’a „Bóg a moralność”) . ............................................................. 139
Rozprawy
Renata Ziemińska: Spójność starożytnego sceptycyzmu ..................................................... Zbigniew Danek: Czy Cycerońska przyjaźń ma charakter racjonalny? ............................ Krystyna Bielecka: Prawda a stany umysłowe. Rozważania nad relacją
korespondencji w kontekście problemu racjonalności ............................................. Krystyna Misiuna: O wartości prawdy ................................................................................. Marek Jedliński: Zarys staroruskiej myśli historiozoficznej .............................................. Katarzyna Filutowska: Problem filozofii politycznej w myśli F.W.J. Schellinga
– część 1 . ........................................................................................................................ Józef Leszek Krakowiak: Piekło to inni, czyli o niemożności bycia sobą
w Przy drzwiach zamkniętych ........................................................................................ Renata Franczak: O potrzebie nauczania filozofii w szkole. Raport z badań . ............. 147
165
185
197
217
237
255
273
Polemika
Joanna Odrowąż-Sypniewska: To jezioro jest głębokie – uwagi
do Justyny Grudzińskiej koncepcji jednostkowych złożonych
wyrażeń okazjonalnych . ................................................................................................ 293
Recenzje
Włodzimierz Lorenc: Erotyczne usprawiedliwienie ludzkiego istnienia jako sposób
uratowania humanistycznego obrazu człowieka (rec. z: Ferdinand Fellmann,
Para. Erotyczne źródła człowieczeństwa, tłum. Jakub Duraj i Wiesław Małecki,
red. nauk. Andrzej Przyłębski, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu
im. Adama Mickiewicza, Poznań 2009) . .................................................................... 301
Jarosław Ziółkowski: Systemy konstrukcyjne (rec. z: Nelson Goodman,
Struktura zjawiska, PWN, Warszawa 2009) ................................................................ 308
Irena Bednarz: W stronę filozofii polityki (rec. z: The Cambridge companion
to Leo Strauss, ed. by Steven B. Smith, Cambridge University Press,
Cambridge 2009) . .......................................................................................................... 314
Noty o Autorach . .......................................................................................................................... 320
Contents
In Memory of Professors Barbary Skarga and Leszek Kołakowski
Piotr Walasek: On Intellectual Authority ............................................................................ Paweł Szawiel: Intellectual Integrity ..................................................................................... Małgorzata Kowalska: Reminiscences ............................................................................... Jacek Migasiński: Reminiscences ........................................................................................... Joanna Kurczewska: Reminiscences ..................................................................................... Marian Przełęcki, Jacek Jadacki, Anna Brożek: Threefold Approach
to the Metaphysics of Leszek Kołakowski . ............................................................... 11
21
17
25
27
31
Can God Offer Advice? ................................................................................................................ 47
Richard Swinburne: God and Morality ............................................................................... 53
Barbara Chyrowicz: God and Limits of Morality . ........................................................... 61
Andrzej Grzegorczyk: A Modest Comment on Swinburne . .......................................... 77
Andrzej Grzegorczyk: ‘Not Up on High and Not in Jerusalem…
but in the Spirit of Truth’ ............................................................................................ 79
Stanisław Obirek: God and Man .......................................................................................... 89
Henryk Paprocki: God of the Bible and God of Philosophers ........................................ 103
Shoshana Ronen: The Highest Entity. God in the Hebrew Bible . .................................. 117
Jacek Wojtysiak: Morality, God and Possible Worlds . ...................................................... 139
Miscelaneous Articles
Renata Ziemińska: Consistency of Ancient Scepticism ...................................................... Zbigniew Danek: Was Ciceronian Friendship Rational? .................................................... Krystyna Bielecka: Truth and Mental States. Correspondence and Rationality .......... Krystyna Misiuna: The Value of Truth ................................................................................ Marek Jedliński: Historical Mythology of Kievan Rus’ ..................................................... Katarzyna Filutowska: Political Thought of F.W.J. Schelling, Part One ...................... Józef Leszek Krakowiak: ‘Huis Clos’, or Hell Is Other People ...................................... Renata Franczak: On Desirability of Teaching Philosophy at School . ......................... 147
165
185
197
217
237
255
273
Polemical Note
Joanna Odrowąż-Sypniewska: This Lake is Deep, or Notes on Justyna Grudzińska’s
Conception of Compound Occasional Phrases with Single Reference ................. 293
Reviews
Włodzimierz Lorenc: Erotic Justification of Human Existence as a Rescue
for the Humanist Image of Man (Review of Ferdinand Hellmann:
The Couple. Erotic Sources of Humanity. Translated by Jakub Duraj
and Wiesław Małecki, Edited by Andrzej Przyłębski, Wydawnictwo
Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicz, Poznań 2009) . ............................ 301
Jarosław Ziółkowski: Constructive Systems (Review of Nelson Goldman:
The Structure of Appearance. PWN, Warszawa 2009) . ............................................. 308
Irena Bednarz: Towards political philosophy (Review of The Cambridge Companion
to Leo Strauss. Ed. by Steven B. Smith. Cambridge University Press,
Cambridge 2009) . .......................................................................................................... 314
Notes about Authors....................................................................................................................... 320
Od Redakcji
W niniejszym numerze znalazły się zapowiedziane (PF 2009) materiały dotyczące prof. Leszka Kołakowskiego i prof. Barbary Skargi.
W ostatnich latach Profesor Barbara Skarga była osobą dobrze znaną dość
wąskiej grupie filozofów uczęszczających na jej seminaria w Instytucie Filozofii
i Socjologii PAN. Znacznie większe grono poznało Profesor Skargę przez jej
publikacje naukowe i wypowiedzi we wpływowych czasopismach. Jej wystąpienia
uznawano za celne, wyważone, doniosłe i inspirujące. Jednak jej osobiste poglądy filozoficzne były tylko przedmiotem mniej lub bardziej trafnych domysłów.
Chcieliśmy rozwiać te wątpliwości i zwróciliśmy się do osób, które ją dobrze
znały, by zechciały w kilku zdaniach przypomnieć jej postać. Profesor Skarga
była osobą skromną, powściągliwą w opiniach i bezstronną w ocenach. By uzyskać możliwie wyraźny obraz jej poglądów, zasugerowaliśmy kilka wskaźnikowych
pytań, może nieco zbyt ostrych, które przytaczamy niżej. Część korespondentów
odniosła się do poruszonych w nich spraw, inni bardziej swobodnie przypominają jej postać. Jesteśmy wdzięczni wszystkim, którzy w ten sposób pomagają
nam lepiej zrozumieć jej wysoko ceniony wpływ na współczesną filozofię.
1. Prof. Barbara Skarga mówiła rzekomo, że filozofia pisana jest tylko bladym
odbiciem filozofii uprawianej w żywej dyskusji, i dlatego dziś upada. Wielu
pisze, niewielu czyta, i prawie nikt nie dyskutuje poważnie. Czy ta opinia
dobrze charakteryzuje jej stanowisko?
2. Czy to prawda, że dla prof. Skargi liczyły się tylko dwa działy filozofii – etyka
i epistemologia, ale etykę uważała za niezmienną od czasów Sokratesa, a epistemologię za zamknięta od czasów francuskiego pozytywizmu?
3. Ktoś powiedział, że prof. Skarga powinna być uznana za patrona Internetu, bo
w filozofii interesowały ją trzy problemy na „w”: wierność, wstyd i wybaczenie.
Żart taki sobie, ale może istotnie to były główne tematy zainteresowań prof.
Skargi?
4. Prof. Skarga z pewnością nie miała żadnych tendencji do koniunkturalizmu
i oportunizmu. Była niezłomna, prostolinijna i bodaj całkiem niewrażliwa
na zmieniające się mody intelektualne. Czy w ogóle pod jakimś względem
zmieniła swe filozoficzne poglądy w ciągu życia?
5. Jak prof. Skarga chciałaby być zapamiętana?
Poglądy prof. Leszka Kołakowskiego były natomiast powszechnie znane
i wyraźne. W pierwszym okresie swej twórczości prof. Kołakowski był dość radykalnym i mało oryginalnym marksistą. Filozofię traktował jako dyscyplinę, której zadaniem jest możliwe szybkie i radykalne przeobrażenie społeczeństwa tak,
by stało się wspólnotą komunistyczną obejmującą miliony obywateli. W latach
siedemdziesiątych prof. Kołakowski stał się jednym z najbardziej wnikliwych
i trzeźwych krytyków tego mitu. Jego bezkompromisowe analizy złudzeń inspirowanych polityczną ideologią ściągnęły mu na głowę gromy w kraju i szacunek
studentów na wielu renomowanych uniwersytetach świata. Prezentacja poglądów
prof. Kołakowskiego nie jest dziś potrzebna i dlatego ograniczamy się do omówienia wybranych wątków jego twórczości.