1 DRUGA WOJNA ŚWIATOWA (cz. I) Polska w przeddzień wojny

DRUGA WOJNA ŚWIATOWA (cz. I)
Polska w przeddzień wojny
Dyplomacja Polska wykorzystując napiętą sytuację międzynarodową wymusiła w marcu 1938 r. na
Litwie podjęcie przez nią stosunków dyplomatycznych z Polską. Podobnie zachowano się w
stosunku do Czechosłowacji, którą korzystając z konferencji monachijskiej zmuszono do
oddania Polsce Zaolzia.
Obydwa fakty miały formę ultymatywną i stanowiły pozorne sukcesy
dyplomacji Becka. W październiku 1938 r. minister spraw zagranicznych III Rzeszy Joachim von
Ribbentrop przedstawił żądania wobec Polski: włączenie Gdaoska do
Rzeszy i budowa
eksterytorialnej autostrady i linii kolejowej przez polskie Pomorze do Prus Wschodnich. Ponowienie
tych żądao nastąpiło w styczniu i marcu 1939 r., a 28 kwietnia 1939 r. nastąpiło zerwanie przez III
Rzeszę paktu o nieagresji z 1934 r. Pomimo tego minister Beck zdecydowanie odrzucił żądania
niemieckie w swoim przemówieniu sejmowym (5 V 1939). Zapewne ułatwiło mu podjęcie takiej
decyzji prowadzenie rozmów z Wielką Brytanią i Francją, które zakooczyły się w kwietniu 1939 r.
podpisaniem zobowiązao do pomocy na wypadek agresji niemieckiej. Korzystną dla Polski sytuację
zniweczyło podpisanie 23 sierpnia 1939 r. niemiecko-radzieckiego paktu o nieagresji. Tajny
protokół dołączony do paktu Ribbentrop-Mołotow zawierał decyzję kolejnego rozbioru Polski i
oznaczał dla Polski wojnę. Nie pomogło Polsce zawarcie 25 sierpnia 1939 r. układu sojuszniczego
z Wielką Brytanią i potwierdzenie przez Francję podobnego układu z 1921 r. Wydarzenia te tylko
przesunęły termin rozpoczęcia niemieckich działao wojennych przeciwko Polsce na 1 września
1939 r.
Bitwa graniczna 1939 r.
Druga wojna światowa rozpoczęła się 1 września 1939 roku o godz. 4:45, kiedy niemiecki pancernik
"Szlezwik-Holstein" ostrzelał polską placówkę wojskową na Westerplatte. W tym samym czasie
niemieckie lotnictwo przystąpiło do ataku na lotniska i linie kolejowe. Silne zagony pancerne
wyprowadzone z Prus Wschodnich i Śląska były skierowane na Warszawę. Miały odciąd polskie
jednostki na zachód od Wisły i jak najszybciej zająd stolicę Polski. Inny niemiecki klin pancerny
odciął Pomorze od reszty kraju. Zmusiło to Naczelnego Wodza, marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego ,
do wydania 6 września rozkazu odwrotu na drugą linię obrony wzdłuż rzek: Narew - Wisła - San.
Jednak do tego czasu żołnierz polski walczył z odwagą, która umożliwiła zadanie nieprzyjacielowi
poważnych strat. Symbolem polskiej woli oporu stało się Westerplatte, gdzie zaledwie 182
polskich żołnierzy powstrzymywało przez 7 dni ataki przeważających sił wroga. Żołnierze Wołyoskiej
Brygady Kawalerii przez cały dzieo powstrzymywali natarcie niemieckie pod Mokrą. Zniszczyli
150 czołgów i wozów pancernych. Jednak nie pomogło bohaterstwo żołnierza polskiego, bitwa
graniczna została przegrana.
Obrona drugiej linii 1939 r.
Drugi etap wojny obronnej trwał od 7 do 17 września 1939 roku. Zaledwie jeden batalion polski
przez dwie doby stawiał opór niemieckiej dywizji pancernej i zmotoryzowanej pod Wizną. Dowódca
odcinka, kapitan Władysław Raginis, nie opuścił posterunku, popełnił samobójstwo. Generał Tadeusz
Kutrzeba , przy pomocy armii "Poznao" i części armii "Pomorze", zdecydował się na atak skierowany
przeciwko nacierającym na Warszawę wojskom niemieckim. W nocy z 9 na 10 września rozpoczęła
się największa bitwa wojny obronnej, znana jako bitwa nad Bzurą. Początkowe sukcesy polskie
1
zmusiły dowództwo niemieckie do przegrupowania wojsk. O tym, że walka miała zaciekły przebieg
świadczy bój o Piątek, który w ciągu jednego popołudnia przechodził pięciokrotnie z rąk do rąk.
Z 5 polskich generałów, którzy zginęli w 1939 roku, aż 3 padło podczas bitwy nad Bzurą. Od
17 września jednostki polskie znalazły się w okrążeniu nad Bzurą i w Puszczy Kampinoskiej. W tym
samym dniu wojska radzieckie przystąpiły do realizacji paktu Ribbentrop - Mołotow i zaatakowały
ziemie polskie. Najazd radziecki postawił Polskę w beznadziejnej sytuacji. Także tego dnia (17
września) rząd polski przekroczył granicę z Rumunią.
Ostatnie walki
Od 18 września rozpoczął się trzeci i ostatni już etap tragedii polskiej. Rozegrała się w tym czasie
druga co do wielkości bitwa wojny obronnej, stoczona pod Tomaszowem Lubelskim (17-26 IX). W jej
wyniku większośd jednostek polskich, przedzierających się na przedmoście rumuoskie, została przez
Niemców zmuszona do kapitulacji. Broniły się jeszcze: Warszawa, Modlin i Hel. Po bohaterskiej
obronie stolica Polski, dowodzona przez generała Juliusza Rómmla i Prezydenta Warszawy Stefana
Starzyoskiego , poddała się 28 września. Dzieo później złożyła broo załoga twierdzy Modlin. Garnizon
helski bronił się do 2 października. Ostatnia w tej wojnie walcząca polska jednostka dowodzona
przez generała Franciszka Kleeberga skapitulowała 5 października, po czterodniowej bitwie pod
Kockiem.
Wojna na zachodzie Europy
Formalnie wojna na zachodzie Europy rozpoczęła się 3 września 1939 roku, kiedy Anglia i Francja
wypowiedziały wojnę III Rzeszy. Poza sporadycznymi potyczkami, działao nie podjęto i dlatego
ten etap nazwano dziwną wojną lub wojną siedzącą. Kampania na tym terenie rozpoczęła się od
ataku na Danię i Norwegię (9 IV 1940), które zostały szybko pokonane. Już 10 maja, obchodząc
linię Maginota poprzez Belgię i Holandię, Niemcy zaatakowały Francję. Po raz pierwszy w II wojnie
światowej stosunek sił był korzystniejszy dla sprzymierzonych. Francja i jej sojusznicy dysponowali
3 785 tys. żołnierzy, 32 tys. dział i moździerzy, 3 800 samolotami i 3 100 czołgami. Niemcy wystawili
3 300 tys. żołnierzy, 28 800 dział, 3 800 samolotów i prawie 2 800 czołgów. Pomimo tej przewagi
Francja została pokonana w wojnie błyskawicznej, przegrywając bitwę flandryjską i bitwę o Francję.
Kapitulacja z 22 czerwca 1940 roku pozostawiła Hitlerowi już tylko jednego przeciwnika na zachodzie
Europy – Wielką Brytanię. Inwazja na Anglię miała byd poprzedzona atakami lotniczymi.
Doprowadziło to do największej, trwającej 4 miesiące, bitwy powietrznej podczas II wojny
światowej. Hitlerowskiej Luftwaffe nie udało się zniszczyd lotnictwa brytyjskiego i zdobyd panowania
w powietrzu. Była to pierwsza klęska III Rzeszy. Znaczenie bitwy o Anglię ocenił premier Winston
Churchill słowami: "Nigdy, tak wielu nie zawdzięczało tak wiele, tak nielicznym".
Wojna radziecko-niemiecka
Już w lipcu 1940 roku, po klęsce Francji, Hitler przekazał dowództwu wojsk lądowych rozkaz
przygotowania planu agresji na ZSRR. Niemal dokładnie w rocznicę wkroczenia do Rosji wojsk
napoleooskich, 22 czerwca 1941 roku, wojska niemieckie rozpoczęły atak na ZSRR. Jednoczesne
uderzenie w trzech kierunkach ułatwiło Niemcom prowadzenie "wojny błyskawicznej", w wyniku
której dotarli pod Moskwę. Bitwa o Moskwę w grudniu 1941 roku doprowadziła do krachu
"blitzkriegu" i zmusiła wojska niemieckie do cofnięcia się. Nowa ofensywa niemiecka z maja 1942
roku ruszyła na południe w celu opanowania Zagłębia Donieckiego oraz dotarcia do Donu i Wołgi.
2
Miało to ułatwid nowy atak na Moskwę od południa i zajęcie roponośnych terenów
nad
Morzem Kaspijskim. Najważniejsze znaczenie w tym okresie miały walki o Stalingrad, które
doprowadziły do okrążenia 6 Armii generała Paulusa, a następnie jej kapitulacji (2 II 1943).
Zwycięstwo to miało przełomowe znaczenie, ponieważ inicjatywa strategiczna w tym teatrze
wojennym przeszła w ręce Rosjan. Potwierdziła to największa w II wojnie światowej bitwa
pancerna na tzw. łuku kurskim, po której Niemcy zostali zmuszeni do cofnięcia się o ponad 300
km. Trwająca od początku 1944 roku radziecka ofensywa na froncie wschodnim, doprowadziła
w połowie roku do wyzwolenia terytorium radzieckiego i wkroczenia Armii Czerwonej na tereny
sąsiednich paostw. Zajęła ona tereny Litwy, częściowo Polski, Jugosławii i Węgier. Zimowa
ofensywa 1945 roku zaczęła marsz na Berlin. Wojna niemiecko-radziecka przez cały okres trwania
stanowiła najważniejszy front europejski, na którym były skupione największe siły niemieckie.
Wojna w Afryce Północnej
Przystąpienie Włoch do wojny (10 VI 1940) przeniosło działania militarne na kontynent afrykaoski.
Stacjonujące w Libii, Somalii i Etiopii, oddziały włoskie zaatakowały posiadłości brytyjskie. Ofensywa
włoska z września 1940 roku, po niewielkich sukcesach, zakooczyła się klęską. Włosi stracili Sidi
Barrani, Sollum, Bardię i Tobruk oraz prawie 40 tys. żołnierzy, którzy dostali się do niewoli.
Sukcesy brytyjskie z pierwszej połowy 1941 roku doprowadziły do wyparcia Włochów z Cyrenajki,
Libii, Etiopii i Somalii. Zmusiło to Niemców do wsparcia swoich sojuszników korpusem afrykaoskim
generała Erwina Rommla. W kwietniu Niemcy odzyskali utracone przez Włochów tereny Libii. Jednak
nie udało się im odzyskad Tobruku, co powstrzymało dalsze postępy wojsk "osi" na tym terenie.
Dopiero wiosną 1942 roku udało się wojskom Rommla podjąd nową ofensywę i zdobyd Tobruk.
Brytyjczycy pod dowództwem generała B. Montgomery'ego zatrzymali ich pod El-Alamein (VI
1940) i przeszli do kontrofensywy (X 1940), zimą 1942/1943 odzyskując Tobruk i Libię. Resztki wojsk
niemieckich i włoskich schroniły się w Tunezji.
Połączone wojska amerykaosko-brytyjskofrancuskie zmusiły je 12 maja 1943 roku do złożenia broni. Do niewoli dostało się 225 tys. żołnierzy
niemieckich i włoskich, co zakooczyło wojnę w Afryce Północnej.
3