BLITZKRIEG

Europa w płomieniach (1939–1941)
BLITZKRIEG
Gdy przez granicę Polski 1 września 1939 roku o godzinie 4:45
przetoczyły się niemieckie oddziały, uruchomiło to łańcuch zdarzeń, które wtrąciły świat w sześcioletnią wojnę.
M
iędzy wrześniem 1939 a czerwcem 1940 roku Niemcy przeprowadziły całą serię błyskotliwych
ataków. Pierwszy z nich (kryptonim „Fall Weiss”) skierowano przeciw Polsce. Siły inwazyjne składały się
z dwóch grup armijnych (55 dywizji,
z których każda liczyła około 15 000
ludzi). Grupa „Północ” uderzała
na południe z Prus Wschodnich oraz
na wschód z Pomorza, a silniejsza
Grupa „Południe” na wschód z terenów Śląska i niemieckiego sojusznika,
Słowacji. Niemieckie siły powietrzne,
Luftwaffe, skierowały do walk ponad
1800 samolotów.
Siłom hitlerowskim przeciwstawiło się
30 polskich dywizji, liczących po około
12000 żołnierzy. Nie wszystkie z nich
zmobilizowano 1 września, a te już powołane rozmieszczono wzdłuż granic
(nie na naturalnych przeszkodach, jak
szerokie rzeki), aby chronić ośrodki
przemysłowe. Polskie siły zostały tym
samym wystawione na atak, ponieważ
niektóre części kraju otaczało z trzech
stron terytorium niemieckie. Lotnictwo Polski liczyło 1900 maszyn, z czego jednak 650 stanowiły samoloty treningowe, a 700 przestarzałe.
 Kolumna niemieckich wozów
pancernych przejeżdża przez Polskę
i zaczyna we wrześniu 1939 roku II
wojnę światową.
18
Ofensywa niemiecka
1 września hitlerowcy zaatakowali z lądu, morza i powietrza. Przed regularnymi oddziałami postępowały jednostki specjalne, przerywające łączność
telefoniczną, wysadzające mosty i siejące panikę. Podczas pierwszych dni
Niemcy zadali Polakom ciężkie straty,
niszcząc ich sieci zaopatrzeniowe i komunikacyjne, jak drogi i tory kolejowe.
Niemieckie postępy
Luftwaffe przejęła kontrolę nad niebem w ciągu kilku dni. Bombowce
nurkujące „Stuka” pojawiały się daleko za polskimi granicami, ostrzeliwały
Blitzkrieg
Taktyka wojny błyskawicznej
Podczas I wojny światowej (1914–
1918) działania wojenne często
przerywane były długimi okresami
zastoju, gdy żołnierze tkwili w okopach. Jeśli próbowali je opuścić
i zaatakować wroga, masakrował ich ogień karabinów maszynowych. W latach 30. oficerowie
niemieccy i brytyjscy zrozumieli,
iż bardziej efektywnym sposobem
prowadzenia wojny jest wykorzystanie czołgów. Wynaleziono je
podczas I wojny, później stały się
jednak znacznie szybsze.
Niemcy (w szczególności Heinz Guderian) uważali, że rola czołgów nie
kończy się na przełamaniu pierwszej linii obrony. Mając odpowiednie
wsparcie i dostateczną ilość zapa-
sów, mogły one wniknąć głęboko
w terytorium nieprzyjaciela, niszczyć jego ośrodki dowodzenia
i zapewnić ostateczne zwycięstwo.
Z tej teorii narodził się pogląd,
iż przełamanie linii frontu i wprowadzenie chaosu na zapleczu
przeciwnika można prowadzić
innymi środkami, nie tylko
za pomocą czołgów, lecz
na przykład spadochroniarzy.
Metoda prowadzenia wojny przez
koncentrację na ataku nosi po niemiecku nazwę blitzkrieg, czyli
„wojna błyskawiczna”. Taktyka ta
odnosiła wielkie sukcesy w konfrontacji z innymi armiami Europy,
co umożliwiło Hitlerowi opanowanie kontynentu.
19
Europa w płomieniach (1939–1941)
Dywizje pancerne
Niemieckie dywizje pancerne
odegrały kluczową rolę w błyskawicznych kampaniach Hitlera.
Ich nowatorstwo polegało na wykorzystaniu możliwości czołgów –
ruchliwości, osłony, siły ognia
i zaskoczenia. Dywizja pancerna
grupowała czołgi w dużych forma-
cjach, tak aby osiągnąć maksymalny efekt bojowy, wspierany przez
artylerię i zmotoryzowaną piechotę.
Niemcy jako jedyni stosowali
te formacje jako rozstrzygające
losy wojny. Inne armie europejskie
znały możliwości czołgów, używały ich jednak w małych grupach,
do wspierania działań piechoty. Istotną
rolę odgrywało tutaj
niemieckie lotnictwo,
chroniące duże oddziały czołgów przed
atakiem samolotów
nieprzyjaciela, pomagające im bezpośrednio lub osłaniające
wysunięte części
dywizji.
 Niemieckie czołgi
w Polsce (wrzesień 1939).
Na pierwszym planie
„Panzerkamtpfwagen I”,
z tyłu czołgi
„Panzerkampfwagen II”.
i bombardowały podążające na front
kolumny oddziałów rezerwowych. Na
słabe punkty linii Polaków uderzały
dywizje pancerne – nie forsowały
głównych pozycji, ale spychały obrońców, dążąc do opanowania głównych
mostów. W powstałym chaosie setki
tysięcy ludzi uciekało z domów, co
blokowało drogi i utrudniało zorganizowanie oporu.
Polskie i niemieckie oddziały piechoty toczyły zawzięte boje o przemy-
słowe ośrodki Krakowa i Łodzi. Brak
transportu motorowego utrudniał
Polakom walkę, gdyż nie mogli wycofywać się szybciej od ataku niemieckiego. W miarę tego, jak dywizje
pancerne spychały obrońców głębiej,
coraz łatwiej było ich okrążać. Po sześciu dniach polskie główne dowództwo zarządziło odwrót na wschód,
zbyt jednak późno – armie „Poznań”
i „Łódź” zostały otoczone pod Kutnem, a port w Gdańsku odcięty1.
Należy podkreślić, iż ogromnym echem w historii Polski odbiła się bohaterska obrona polskiej składnicy wojskowej na Westerplatte w Gdańsku. Tamtejsza
załoga, składająca się ze 182 żołnierzy, pod dowództwem majora Henryka Sucharskiego zaciekle broniła się przed atakami niemieckiego pancernika „Schleswig-Holstein”, wspieranego przez kompanie szturmowe piechoty morskiej. Atak na Westerplatte rozpoczął się 1 września o godzinie 4.45 i mimo miażdżącej przewagi niemieckiej obrońcy zdołali się utrzymać przy walce do 7 września. Obrona Westerplatte stała się z jednej strony symbolem początku wojny, a z drugiej strony symbolem bohaterstwa polskiego żołnierza. Drugim przykładem męstwa i odwagi w tym czasie była nie mniej bohaterska postawa
kilkudziesięciu pracowników Poczty Polskiej w Gdańsku, będących pod komendą podporucznika Konrada Guderskiego. Obrońcy poczty złożyli broń dopiero wtedy, kiedy cały budynek stanął w płomieniach od niemieckich miotaczy ognia.
1
20
Blitzkrieg
Niemieckie oddziały z Prus Wschodnich niemal połączyły się z czołgami
nadciągającymi z południa i okrążyły
Polaków pod Modlinem. Opór trwał
jeszcze na południu, gdzie z determinacją powstrzymywano próbę przerwania drogi do Rumunii, potencjalnego
sprzymierzeńca i miejsca, skąd mogły
wyruszyć z pomocą siły aliantów.
Oddziały okrążone pod Kutnem próbowały dokonać gwałtownego natarcia
wzdłuż linii Bzury. Polacy atakowali
przez dwa dni, ulegli jednak niemieckiej przewadze ogniowej, wspartej
przez Luftwaffe2.
W drugim tygodniu września Niemcy
okrążyli Warszawę z północy, zachodu
i południa. Miasto walczyło przez dwa
tygodnie, wytrzymując stałe bombardowania.
Inwazja ZSRR
Spychane przez Niemców jednostki
polskie zostały teraz zaatakowane ze
wschodu. 17 września radziecki dyktator Józef Stalin nakazał Armii Czerwonej wejście na teren swego sąsiada
pod pozorem walki z „anarchią”, spowodowaną upadkiem rządu polskiego.
 Niemiecka konna
kolumna zaopatrzeniowa przekracza
rzekę podczas
inwazji na Polskę.
Wehrmacht przez
całą wojnę używał
koni do ciągnięcia
dział, transportu
pożywienia i amunicji
oraz ewakuacji
rannych.
2
Mimo że we wrześniu 1939 roku Polacy ulegali sile i przewadze wroga, to jednak cały czas nie gasili w sobie ducha walki. Świadczą o tym pełne poświęcenia i bohaterstwa bitwy z hitlerowcami. Do takich można zaliczyć stoczoną już 1 września bitwę pod Mokrą, gdzie opór Niemcom stawili żołnierze
Wołyńskiej Brygady Kawalerii, którzy zadali znaczne straty niemieckiej dywizji pancernej, niszcząc 150 czołgów i wozów pancernych. W podobnych
okolicznościach sukcesy w walkach osiągali żołnierze 18. Pułku Ułanów walczący we wrześniu z wojskami niemieckimi pod Krojantami koło Chojnic.
W rejonie Gdyni duży opór niemieckiej nawałnicy stawiały odziały Lądowej Obrony Wybrzeża, a także ochotnicze formacje Czerwonych Kosynierów,
które broniły Gdyni, wykorzystując broń zdobytą na Niemcach. Prawdziwie bohaterską walkę z Niemcami stoczyli polscy żołnierze w dniach 8–10 września
w rejonie Wizny, gdzie 720 żołnierzy pod dowództwem kapitana Władysława Raginisa broniło umocnień, walcząc przeciwko 30 000 żołnierzy niemieckich i 200 czołgom, wspieranym przez naloty bombowe. Walki zakończyły się, gdy kapitan W. Raginis, otoczony przez wroga, odebrał sobie życie. Bój
w rejonie Wizny zyskał miano polskich Termopil, co nawiązywało do starożytnych wojen grecko-perskich i bohaterskiego poświęcenia Spartan. Z militarnego punktu widzenia walki te opóźniły niemiecki atak bezpośredni na Warszawę. Trzeba też wspomnieć o największej bitwie wojny obronnej, jaką stoczyli Polacy z Niemcami w dniach 9–18/22 września na Bzurą (bitwa pod Kutnem) pod dowództwem gen. Tadeusza Kutrzeby, wspomaganego przez gen.
Władysława Bortnowskiego. W początkowej fazie bitwy polskie armie „Poznań” (gen. Kutrzeba) i „Pomorze” (gen. Bortnowski) zadały siłom niemieckim
dotkliwe straty, jednakże trzykrotna przewaga wroga spowodowała porażkę polskich wojsk. Duża część żołnierzy zginęła, część przedarła się do Warszawy,
by brać udział w jej obronie, a równie znaczna część dostała się do niewoli niemieckiej.
21
Europa w płomieniach (1939–1941)
 Niemieccy
żołnierze usuwają
polski znak graniczny
w 1939 roku.
W rzeczywistości realizował tajny plan
podziału Polski, ustalony z Niemcami
w pakcie Ribbentrop–Mołotow, podpisanym w zeszłym miesiącu. Tysiące
żołnierzy radzieckich przeszło graniNIEMIECKA INWAZJA NA POLSKĘ 1939
Gdańsk
PRUSY WSCHODNIE
Pomorze
Nare w
W
ła
is
POLSKA
Poznań
Kutno
Modlin
Warszawa
Bzura
Łódź
NIEMCY
Sa
n
Kraków
Śląsk
Lwów
 W 1939 położenie
Polski było bardzo
niekorzystne ze
względu na długą
granicę z Niemcami
i otoczenie przez
wrogich sąsiadów.
22
0
0
100 mil
150 km
Legenda
Niemieckie ataki
SŁOWACJA
WĘGRY
cę i podążyło na zachód, na spotkanie
z oddziałami Wehrmachtu.
Zorganizowany opór Polaków załamał się. W ostatnim tygodniu września poddały się Modlin i Warszawa.
Do 2 października walczyło 4500
żołnierzy i marynarzy na Półwyspie Helskim. (Ostatnią bitwą stoczoną we wrześniu przez Polaków
z Niemcami była bitwa pod Kockiem
w dniach 2–5 października, stoczona
z wojskami niemieckimi i radzieckimi przez Samodzielną Grupę Operacyjną „Polesie” pod dowództwem
generała
Franciszka
Kleeberga – przypis red.). Ogółem około
694 000 Polaków trafiło do niewoli niemieckiej, a ponad 217 000 – do
radzieckiej. Zarówno Niemcy, jak
i Rosjanie traktowali jeńców wyjątkowo brutalnie. Stalin nakazał zsyłkę większości z nich do gułagów
(sieci obozów pracy), a później ich
tajną egzekucję.
Polska przestaje istnieć
Około 100 000 Polaków zdołało przedostać się do Rumunii, a stamtąd do
Anglii i Francji. Polski rząd emigracyjny ulokował się w Paryżu, potem
w Angers, a następnie, od roku 1940,
działał w Londynie. Wielu Polaków
wstąpiło do brytyjskich sił zbrojnych.
Tymczasem Niemcy i ZSRR podzieliły Polskę między siebie. W Warszawie powstała nowa administracja,
kierowana przez przywódców partii
nazistowskiej. Zarządzili oni egzekucję Żydów, intelektualistów i wszelkich potencjalnych przeciwników rządów niemieckich. W opinii Hitlera
i Stalina Polska przestała istnieć.
Anglia i Francja
Brytyjczycy i Francuzi wypowiedzieli Niemcom wojnę 3 września. Pierwszy ruch aliantów stanowiła tzw. ofensywa saarska (8 września). Dziewięć
Blitzkrieg
francuskich dywizji zaatakowało bez
większego zapału Kraj Saary, obszar
na granicy z Niemcami, położony
między Renem a Mozelą. Ofensywa
zatrzymała się wkrótce na niemieckich
liniach obrony. 9 września we Francji
wylądował Brytyjski Korpus Ekspedycyjny (BEF), mający kontynuować
akcję zbrojną, jednak jego siły pancerne osiągnęły gotowość bojową dopiero
wiosną 1940 roku. Aliantów zupełnie
zaskoczyła szybkość, z jaką Niemcy
podbiły Polskę. Nie widząc więc sposobu pomocy, nakazali swym oddziałom pozostanie w defensywie. Po zajęciu Polski nastąpił siedmiomiesięczny
okres zastoju, w którym właściwie nie
toczono walk lądowych, znany jako
„siedząca wojna”.
Oddziały brytyjskie i francuskie skupiły się na zwiększaniu własnych sił,
na wypadek gdyby zaatakowano neutralne Belgię i Holandię. Zimą, na przełomie lat 1939 i 1940, Niemcy i alianci
przeprowadzali także loty zwiadowcze.
Na własne oczy
Chwilę później na błękitnym niebie nad Chełmem
pojawiły się groźne, ciemne bombowce. ¯ona i ja
opuściliśmy sklep i pobiegliśmy na pola, by się ukryć.
Chcieliśmy schować się w wysokich łanach pszenicy,
niedawno jednak były żniwa, więc zostaliśmy na otwartej przestrzeni. Byliśmy przerażeni. Niemieckie samoloty strzelały do nas z broni maszynowej i wyły jak dzikie
zwierzęta, nurkując, by zrzucać bomby i strzelać. Zdecydowaliśmy się pobiec do domu; przebijaliśmy się przez
ulice pełne spanikowanych, histerycznie wrzeszczących
ludzi. W domu znaleźliśmy starą kobietę, którą wynajęliśmy – schowała się pod łóżkiem, trzymając w ramionach
naszą malutką córkę Peszę. Była tak przerażona, że nie
mogła mówić. Kiedy bombardowanie się skończyło, wyszliśmy – jak wielu innych – na ulicę.
“
”
Kalmen Wewryk, Chełm, 1939
Przygotowania do wojny
Zimą 1939 i na początku 1940 roku
Anglicy i Francuzi zaczęli przestawiać
 Niemiecki
konwój z zapasami
w Warszawie,
po upadku miasta.
23
Europa w płomieniach (1939–1941)
Bez triumfalizmu
Nastroje na początku II wojny światowej bardzo
różniły się od tych, którymi powitano poprzednią
wojnę. Europejczycy witali I wojnę światową z entuzjazmem, nieświadomi tego, co ich czeka. Ogromne
ofiary ludzkie na froncie zachodnim pozostawiły
jednak w ich świadomości głębokie urazy – skutkowało to pojawieniem się po wojnie silnego ruchu
pacyfistycznego. Niepokój przed przyszłą wojną
podsycały wizje miast zniszczonych bombardowaniami i ataków gazowych. Gdy Anglia i Francja
postanowiły wreszcie, po inwazji na Polskę, walczyć
z Niemcami, nastroje aliantów były posępne.
gospodarkę na tory wojenne. Wprowadzono reglamentację żywności, zaczęto też przygotowywać się do bombardowań. W Londynie pojawiły się
schrony przeciwlotnicze w ogródkach, do tego samego celu przystosowano też stacje metra. W obawie przed
atakami chemicznymi rozdawano ludności maski gazowe.
Tymczasem Hitler nie widział potrzeby zmiany funkcjonowania gospodarki – blitzkrieg miał przynieść szybkie zwycięstwo, wojna totalna nie
była potrzebna. W walkach w Polsce
zginęło 10 000 żołnierzy, co wydawało się kosztem niskim jak na tak wyraźne zwycięstwo. Choć od 1935 roku
w Niemczech obowiązywał pobór, niemieckiej ekonomii nie dotknął na razie problem z powoływanymi do wojska robotnikami.
Podczas „siedzącej wojny” na lądzie
nie działo się wiele – w przeciwieństwie do morza. W październiku 1939
roku niemiecki okręt podwodny U-47
dokonał śmiałego ataku na kotwicowisko angielskiej floty w Scapa Flow
(na Orkadach, archipelagu na północ
od Szkocji). U-Boot storpedował pancernik HMS „Royal Oak”, który zatonął z ponad 800 marynarzami.
Niemiecka flota podwodna była
w tym okresie jeszcze nieliczna,
a ataki na alianckie statki handlowe
uniemożliwiały jej brytyjskie patrole
w kanale La Manche.
Spoglądając na Norwegię
Radziecki atak na Finlandię w listopadzie 1939 roku zmusił aliantów
i Niemców do zainteresowania się
Skandynawią. Finowie zdobyli sobie
wielką sympatię w Anglii i Francji –
tym bardziej że ZSRR napadł na Polskę wspólnie z Hitlerem. Wielu przy Polacy czytają obwieszczenie władz
okupacyjnych (koniec 1939 roku).
24
Blitzkrieg
wódców w Londynie i Paryżu widziało w Skandynawii szansę na osłabienie
nazistowskiego przemysłu zbrojeniowego, regularnie sprowadzającego np.
rudę żelaza z neutralnej Szwecji. Zimą
ładunki te musiały przejść przez port
w Narwiku, skąd wyruszały na południe przez norweskie wody terytorial-
ne. Hitler uważał dostawy tego surowca za strategiczny priorytet.
Nieporozumienia między Brytyjczykami i Francuzami spowodowały podjęcie działań w Skandynawii dopiero
na wiosnę 1940 roku. Alianci zamierzali zająć kilka norweskich portów:
Narwik, Bergen, Stavanger i Tron-
Wojna zimowa
Gdy Niemcy i Rosjanie zajęli Polskę, Stalin
wykorzystał to, że Hitler pozostawił mu
wolną rękę w Europie Wschodniej. Zażądał
od Finlandii, by oddziały radzieckie mogły
zająć jej bazy morskie i ważny rejon
przygraniczny.
Finowie odmówili i szybko zmobilizowali
swe nieliczne siły – 120 000 ich żołnierzy
musiało stawić czoła 600 000 Rosjan, którzy
przekroczyli granicę 30 listopada 1939 roku.
Fińskie oddziały narciarskie atakowały
z doskoku podczas marszu przeciwnika
przez zalesione okolice.
Po miesiącu walk zginęło 27 500 żołnierzy
Armii Czerwonej, a 1600 dostało się do niewoli (zabito około 2700 Finów). Siły radzieckie były źle wyszkolone i wyposażone,
a wielu doświadczonych dowódców
pochłonęły czystki.
Rosjanie zaczęli nową ofensywę 1 lutego
1940 roku. Tym razem poprzedził ją
intensywny ostrzał zaporowy, mający
zniszczyć nieprzyjacielskie umocnienia
przed atakiem. Siły Finów zaczęły się
stopniowo wyczerpywać, z niechęcią
przystali więc na podpisanie paktu o nieagresji (12 marca). ZSRR uzyskał dostęp
do bałtyckich baz morskich i przygraniczny
region w pobliżu Leningradu.
Oddziały fińskie z reniferami w charakterze zwierząt
pociągowych. Skuteczność i gotowość bojowa Finów
stanowiły klucz do ich początkowych sukcesów
w wojnie z ZSRR.
25
Europa w płomieniach (1939–1941)
 Niemiecka
inwazja na Norwegię
w 1940. Napastnicy
wylądowali w kilku
portach równocześnie, co zaskoczyło Norwegów.
dheim, by stworzyć linie transportu
pomocy dla Finlandii i otworzyć nowy
obszar działań wojennych przeciw
Niemcom. Ci zrozumieli, że nie mogą
dłużej szanować neutralności Norwegii. Hitler uważał zresztą, że zajęcie
tego kraju jest konieczne ze względu
na bazy morskie i lotnicze, które mogłyby stanowić podstawę akcji przeciw
ZSRR i Wielkiej Brytanii.
Hitler uderza na północ
W lutym brytyjski niszczyciel HMS
„Cossack” pogwałcił neutralność Nor-
NIEMIECKA INWAZJA NA NORWEGIĘ, 1940
Legenda
Niemieckie ataki
IV-VI
150 mil
0
0
Narwik
200 km
Morze Północne
Namsos
Trondheim
Åndalsnes
Alesund
SZWECJA
Glo
mm
a
Bergen
NORWEGIA
Oslo
Stavanger
Kristiansand
DANIA
26
wegii, zatrzymując niemiecki okręt
zaopatrzeniowy „Altmark” i uwalniając 288 marynarzy brytyjskiej marynarki handlowej, trzymanych na nim
w niewoli. Hitler, przekonany, że stanowiło to wstęp do operacji zamykającej przed Niemcami porty Norwegii, nakazał swym generałom atak.
Inwazja na Norwegię (znana pod
kryptonimem „Ćwiczenia na Wezerze”) rozpoczęła się wczesnym rankiem 9 kwietnia. Atak prowadziły
flota, siły powietrzne oraz niedawno sformowane wojska spadochronowe, Hitler nie chciał bowiem odciągać
większych sił lądowych od przygotowywania się do planowego natarcia
na Francję i kraje Beneluksu. Plan
Niemców opierał się na zaskoczeniu, które miało zapobiec przechwyceniu napastników przez Royal Navy
oraz mobilizacji armii norweskiej.
Nagłe pojawienie się zespołów uderzeniowych floty zaskoczyło obrońców i umożliwiło przejęcie nieuszkodzonych lotnisk pod Oslo, Trondheimem i Stavangerem.
W tym samym czasie Niemcy zajęli lotniska i porty Danii, podbijając ją
w ciągu doby. Luftwaffe wkrótce zapanowała nad niebem południowej
i środkowej Norwegii.
Odpowiedź aliantów
Kriegsmarine, niemiecka marynarka wojenna, poniosła na norweskich
wodach dotkliwe straty między innymi z rąk brytyjskich. Mimo to
do 16 kwietnia pod kontrolą agresorów znalazła się większa część południowej Norwegii. Pierwsze oddziały
angielskie i francuskie 18 kwietnia
wylądowały w środkowej części kraju,
w Andalsnes i Namsos. W obliczu
ataków lądowych i bombardowań
Luftwaffe musiały się jednak wycofać (decyzję taką podjęto 28 kwiet-
Blitzkrieg
 Samolot Royal
nia). 30 kwietnia oddziały niemieckie
zaatakowały z Trondheimu i połączyły się z siłami zajmującymi Oslo.
Norwegowie w środkowej i południowej części kraju zaczęli się
poddawać.
Navy atakuje okręty
niemieckiego zespołu
inwazyjnego w
Bergen (10 kwietnia)
Walki w Narwiku
Do połowy maja alianci umieścili w Narwiku około 25 000 ludzi, co
znacznie przewyższało niemieckie siły
zajmujące port3. Narwik został zdobyty 27–28 maja, ale Niemcy wycofali się w kierunku granicy szwedzkiej,
gdyż woleli internowanie w tym neutralnym kraju niż poddanie się przeciwnikom.
 Niemiecka piechota w swych
standardowych szarozielonkawych (feldgrau)
płaszczach wchodzi do Aalborgu w Danii
(kwiecień 1940)
3 W walkach pod Narwikiem brała udział Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich pod dowództwem gen. Zygmunta Szyszko-Bohusza, która wchodziła w skład alianckiego korpusu ekspedycyjnego. Oprócz brygady w kampanii norweskiej u boku floty brytyjskiej walczyły okręty polskiej marynarki wojennej – niszczyciele „Burza”, „Błyskawica”, „Grom” (zatonął walkach). Do transportu wojsk zostały użyte również polskie statki pasażerskie: „Chrobry” (zatonął
w maju), „Sobieski” i „Batory”.
27
Europa w płomieniach (1939–1941)
 Niemieccy
spadochroniarze
lądują w Norwegii
podczas inwazji
w 1940 roku. Sukces
tych formacji w kampaniach z tegoż roku
skłonił Anglię i USA
do stworzenia
własnych oddziałów
tego typu.
28
Odwrót aliantów
10 maja Niemcy zaatakowali Francję i kraje Beneluksu. Potrzebny był
tam wówczas każdy żołnierz. Alianci zdecydowali więc, by wycofać się
z Norwegii i ewakuować Narwik.
Siły norweskie kontynuowały ataki na Niemców, aby osłonić odwrót Anglików i Francuzów, i starały się spychać najeźdźców do Szwecji. 8 czerwca rząd norweski zgodził
się jednak na przerwanie ognia.
Rodzina królewska i rząd zbiegły
do Anglii. 8 czerwca Norwegię opuściły ostatnie oddziały aliantów,
a Niemcy zajęli Narwik. Choć
walki tej kampanii były intensyw-
ne, nie można ich porównać z późniejszymi epizodami wojny. Zginęło
około 5635 żołnierzy niemieckich,
1335 Norwegów i 2400 żołnierzy
alianckich.
Katastrofa aliantów
W dramatycznym finale kampanii norweskiej brytyjska flota ewakuacyjna
została zaskoczona przez niemieckie
okręty liniowe „Scharnhorst” i „Gneisenau”, przez co utraciła lotniskowiec
„Glorious” i dwa niszczyciele (zginęło
1515 marynarzy).
Walki o Norwegię okazały się dla
aliantów katastrofą. Przeciwstawiały
ich dezorganizację i brak wyposażenia
Blitzkrieg
 Piechota
niemiecka kryje się
za budynkiem
podczas walk w
Norwegii (1940)
śmiałości i skuteczności Niemców.
Być może najważniejszym efektem
było odejście Neville’a Chamberlaina, którego rząd upadł po nieotrzymaniu wotum zaufania w parlamencie. Chamberlaina zastąpił nowy przywódca, twórca rządu narodowej jedności, popieranego przez wszystkie
partie – Winston Churchill.
Vidkun Quisling (1887–1945)
Norweski polityk, który doszedł do władzy po niemieckim podboju jego kraju. Przed inwazją Quisling, przywódca mało znaczącej partii faszystów, snuł tajne plany „zaproszenia” nazistów do okupacji Norwegii, aby zapobiec
interwencji brytyjskiej. Hitler nie zaufał Quislingowi i zarządził atak z zaskoczenia.
Ten mimo wszystko ogłosił się premierem, jednak jego rząd wkrótce upadł.
Niemcy z początku nie przyznali
Quislingowi jakiejkolwiek władzy,
ale w 1942 roku uznali jego partię
za jedyną legalną organizację polityczną w kraju. Zastosował wtedy surowe środki, by zgnieść opór Norwegów
przeciw nazistom. Kolaboracja z Niemcami przyniosła Quislingowi nienawiść
rodaków, a określenie „quislingowiec”
stało się w całej okupowanej Europie
synonimem zdrajcy.
 Vidkun Quisling pozdrawia faszystowskim salutem oddziały niemieckie
podczas wizyty w Niemczech
29