Charakter socjologii i historyczne warunki jej powstania

Wiedza potoczna a wiedza naukowa.
Współczesne modele tworzenia i
klasyfikowania wiedzy
dr Magdalena Szpunar
WH AGH
1
Przedsocjologiczna wiedza o
społeczeństwie
Człowiek od zarania dziejów żył w
gromadzie i posiadał jakąś wiedzę
praktyczną o zjawiskach i procesach
zachodzących w zbiorowościach
ludzkich
2
Wiedza potoczna a wiedza
naukowa




Każdy człowiek rozporządza pewną wiedzą o tym
jak jest skonstruowany świat społeczny go
otaczający
Na świat społeczny patrzymy z perspektywy
małego wycinka rzeczywistości, z jakim mamy
bezpośrednio do czynienia
Wiedza potoczna tworzy się poprzez wymianę
doświadczeń
Odwołuje się do kolektywnego doświadczenia,
tego, co i tak „wszyscy wiedzą”
3
Wiedza potoczna
Wiedza społeczna ukryta w przysłowiach:



„Jeśli wejdziesz między wrony, musisz
krakać tak jak one”
„Kruk krukowi oka nie wykole”
„Gdy kota nie ma myszy tańcują”
4
Cechy wiedzy potocznej







Potoczną wiedzę nabywamy „samoistnie”
Wiąże się ona z ograniczonym zasięgiem ludzkiej
obserwacji
Człowiek kieruje się nie tylko rozumem, ale
emocjami, w związku z tym, rzadko jest
neutralna
Związana jest z wartościowaniem; mówi, co
dobre, a co złe
Operuje podziałami dychotomicznymi dobry-zły
Tendencja do uogólniania „cała dzisiejsza
młodzież”
Przesiąknięta jest stereotypami, upraszcza, jest
sztywna i odporna na zmiany
5
Cechy wiedzy naukowej


Niezadowalanie się samym opisem, a wyjaśnianie
poprzez odwołanie się do istniejących teorii
Uczonych obowiązuje przestrzeganie trzech
podstawowych reguł:
1.
2.
3.

Wyraźne określenie problematyki badawczej w kontekście
dotychczasowej wiedzy i istniejących teorii
Staranne zbieranie danych, umożliwiające kontrolę ich
rzetelności
Odróżnianie twierdzeń opartych na faktach, od tych, które są
domysłami
Wyróżnikiem nauki jest neutralność i powstrzymanie
się od wartościowania
6
Scjentyzm vs humanizm


Socjologia scjentystyczna; zjawiska
społeczne są traktowane przedmiotowo
„jak rzeczy”
Socjologia humanistyczna; zjawiska
społeczne są traktowane podmiotowo,
jako wciąż stwarzane przez istoty
obdarzone świadomością
7
Socjologia scjentystyczna



Zjawiska społeczne są ze sobą powiązane, rządzą
nimi określone prawidłowości oraz obiektywne prawa
Socjologię tę cechuje niechęć do metafizyki,
przywiązanie wagi do precyzji języka i nacisk na
empiryczną sprawdzalność wszelkich twierdzeń
teoretycznych
Obowiązkiem badacza jest obiektywność powinien
on powstrzymywać się od oceniania przedmiotu
badań w kategoriach dobry-zły
8
Socjologia humanistyczna





Świat nieustannie się tworzy, w procesie interakcji
podmiotów obdarzonych świadomością; nie jest
więc czymś zewnętrznie danym
Socjologia ta skupia uwagę na tym, jak aktorzy
widza i interpretują świat
Podważa ona pojęcie obiektywnych praw
rządzących życiem społecznym, na podobieństwo
praw rządzących światem przyrody
Regularności wyst. w życiu społ. to efekt
funkcjonowania norm, reguł i wzorów
Nie jesteśmy na nic skazani, wiele zależy od nas
samych i powinniśmy mieć świadomość istnienia
wielu potencjalnych możliwości
9
Redukcjonizm vs holizm


Redukcjonizm: uważa się, iż tylko jednostki
istnieją realnie i tylko one są empirycznie
uchwytne; wszystkie twierdzenia o
zbiorowościach i zachodzących w nich
procesach można przełożyć na opis
zachować, bądź świadomych działań
jednostek
Holizm: zbiorowości społ. są traktowane jako
całości i nie da się ich zredukować do
tworzących je jednostek; jednostki w grupie
zachowują się inaczej, niż zachowywałby się
poza nią
10
Co zmieniają media?


Utrata monopolu naukowców,
ekspertów na tworzenie wiedzy
Przestajemy wierzyć autorytetom a
priori
11
Pierre Levy

„nikt nie wie wszystkiego. Każdy wie
coś. Całą wiedzę ma ludzkość”
12
Edutainment



Łączenie ze sobą nauki i zabawy
Język naukowców: maksymalnie
uproszczony, pełen kolokwializmów
-> musi być przecież zrozumiały
przez masy
Naukowiec to człowiek „taki jak my”
13
Naukowiec show-man

Naukowiec powinien: „efektownie ubłocić,
wystawić na niebezpieczeństwo albo
pośmiewisko, by zbudować przesłanie o
dostępności, przystępności, potoczności właśnie
tego, co mogłoby jako wiedza naukowa
odstraszać zbytnią komplikacją i teoretycznością”
/M. Lisowska-Magdziarz/
14
Wszystko jest proste ;)


Jak zostać ekspertem od
programowania w tydzień
Studia w rok
15
Amator-naukowiec

„maski i lateksowe rękawiczki oraz
przydaje poważny sztafaż przy
pomocy prostych metaznaków,
sugerując ważność tej wiedzy, jej
powagę, oparcie na procedurach
naukowych oraz autorytetach
ekspertów" /M. Lisowska-Magdziarz/
16
Wikifikacja



Wiedza nieustannie negocjowana,
Wiedza stanowi efekt działania i
uzgodnień zbiorowej inteligencji
Zrównanie wiedzy eksperta i
amatora
17
Oddolne mechanizmy
klasyfikowania wiedzy



Folksonomia: oddolna, organiczna klasyfikacja, która
porządkuje internetowe zasoby
spontaniczne spotkanie w sieci użytkowników
informacji, którzy zastanawiają się nad opisem danego
słowa i oznaczają go określonymi etykietami /B.
Sterling/
Tagowanie: służy do klasyfikowania zawartości strony
WWW. Tagowanie elementów serwisu ułatwia
czytelnikowi szybki wybór interesujących go
informacji.
18
Chmura tagów dla terminu Web 2.0
19
Tagi dla zdjęcia Kościoła
Mariackiego w Krakowie /Flickr/

Poland, Kraków, Krakow, Cracow,
Church, UNESCO, Old Town, Gothic
20
W czym pomaga social tagging



Opanowywanie chaosu panującego
w Sieci
28% amerykanów taguje treści
dostępne online
Rekomendacja zaufanej osoby
21
Zbiorowa inteligencja ?
22