Prawo Spadkowe
Transkrypt
Prawo Spadkowe
PRAWO SPADKOWE Część I. Prawo spadkowe. Możliwość odrzucenia spadku. Dziedziczenie wprost i z dobrodziejstwem inwentarza. Część II. Testament – forma i treść. Różnica między spadkobraniem a zapisem. Zachowek. Wydziedziczenie i uznanie za niegodnego dziedziczenia. SPADEK 1. 2. 1. 2. 3. 4. 5. Co wchodzi w skład spadku? aktywa – ruchomości, nieruchomości, wierzytelności i inne prawa pasywa – długi spadkodawcy, ale także i inne. Co nie wchodzi w skład spadku? prawa i obowiązki publicznoprawne (grzywny, należności administracyjne, podatki) prawa i obowiązki osobiste (dożywocia, renta, prawo do grobu, obowiązek wykonania dzieła, prawo do zadośćuczynienia za krzywdę) prawa i obowiązki rodzinne (alimenty, w wyjątkiem tych już wymagalnych) prawo najmu lokalu mieszkalnego inne (co do zasady – uprawnienia z umowy ubezpieczenia, z rachunku bankowego) SPADEK Na jakiej podstawie można być powołanym do spadku? W którym momencie spadkobiercy nabywają spadek? Jaki sąd jest właściwy do rozpoznania spraw o spadek? KOSZTY POGRZEBU JAKO DŁUGI SPADKOWE Trzynastolatka odziedziczyła po ojcu dług. Jego rodzina żąda od dziewczynki spłaty i idzie z tym do sądu. Ojca widziała dwa razy w życiu. Zostawił rodzinę i wyjechał do Niemiec. Gdy zmarł, dziewczynka dostała po nim spadek – drewniany domek, w którym mieszka z matką, małą działkę wokół. Dostała też rachunek od rodziny ojca – 20 tysięcy złotych za transport jego zwłok do Polski i pogrzeb. To, że w ogóle taki proces dochodzi do skutku to jest jakiś skandal, to powinno być z urzędu i mocy prawa niemożliwe, żeby dziecko wstępowało w obowiązki dłużnika, zanim jeszcze osiągnęło pełnoletniość – oburza się Piotr Ikonowicz. 45-letni Jan J. po rozstaniu z konkubiną, z którą nie mógł się dogadać, postanowił wyjechać do Niemiec, gdzie podjął pracę. Zginął na skutek wypadku przy pracy – spadł z rusztowania. W związku z brakiem ubezpieczenia miał zostać pochowany przez niemiecką pomoc społeczną w tekturowej trumnie na lokalnym cmentarzu komunalnym. Żeby temu zapobiec jego siostra – Janina H. opłaciła transport jego zwłok do Polski oraz koszty jego pogrzebu, w tym także miejsce na cmentarzu oraz granitowy nagrobek. Jan J. jako spadek po sobie pozostawił tylko dom wartości około 200.000 złotych, który w całości przypadł jego córce. Teraz Janina H. domaga się, aby córka – skoro jest jedyną spadkobierczynią – zwróciła jej koszty pogrzebu. Art. 922. § 3. Do długów spadkowych należą także koszty pogrzebu spadkodawcy w takim zakresie, w jakim pogrzeb ten odpowiada zwyczajom przyjętym w danym środowisku, koszty postępowania spadkowego, obowiązek zaspokojenia roszczeń o zachowek oraz obowiązek wykonania zapisów zwykłych i poleceń, jak również inne obowiązki przewidziane w przepisach księgi niniejszej. Jan Z. 87-letni emeryt 20 maja 2014 r. podróżował po Krakowie tramwajem. Na skutek gwałtowanego hamowania pojazdu i nieprawidłowo przytwierdzonego mocowania upadł i doznał poważnych uszkodzeń ciała. 24 maja 2014 r. skierował do MPK w Krakowie żądanie zapłaty zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, natomiast dwa dni później zmarł. Do spadku po nim na mocy testamentu została powołana jego daleka krewna – Elżbieta P. Jan Z. pozostawił po sobie nadto żonę, dwie córki, sześcioro wnucząt i dziewięcioro prawnuków. Czy, a jeśli tak to komu przysługuje roszczenie za krzywdę doznaną przez Jana? Jak wyglądałaby sytuacja, gdyby 25 maja MPK skierowało do Jana Z. list w którym przeprasza za doznane cierpienia? 30-letni Adam H. zmarł niespodziewanie 10 listopada 2014 r. Pozostawił po sobie dwoje dzieci pochodzących z dwóch związków pozamałżenskich – Alicję H. i Joannę W., z tym że ta ostatnia nie była przez niego uznana. Na podstawie orzeczenia sądowego Adam H. był zobowiązany do płacenia alimentów w kwotach po 500 złotych miesięcznie na rzecz Alicji H. Nie uiszczał, ich już jednak od stycznia 2014 r. Na podstawie testamentu do spadku powołana została jego kolejna konkubina – Patrycja P. (niebędąca matką żadnego z jego dzieci). Kto jest zobowiązany do świadczeń alimentacyjnych na rzecz dzieci Adama H.? Czy Joanna W. może jeszcze zostać uznana za córkę Adama H.? KRĄG UPRAWNIONYCH SPADKOBIERCÓW W jakiej kolejności nabywa się spadek? 1) dzieci i małżonek, 2) jeśli nie ma małżonka? 3) jeśli nie ma dzieci? 4) jeżeli nie ma dzieci i małżonka? 5) jeśli nie ma dzieci i co najmniej jednego z rodziców? 6) jeśli nie ma dzieci i rodziców, a rodzeństwo już nie żyje? 7) jeżeli nie ma dzieci i rodziców, a rodzeństwo oraz ich dzieci już nie żyją? 8) jeżeli nie ma małżonka, zstępnych, rodziców, rodzeństwa i ich zstępnych? 9) jeżeli dziadkowie już nie żyją? 10) jeżeli dziadkowie już nie żyją i nie żyją żadni ich zstępni? 11) jeżeli nie ma pasierba? KAZUS, KTÓRY WYWRÓCIŁ POLSKI SYSTEM DZIEDZICZENIA USTAWOWEGO Adam A. i Beata A. byli młodym, acz bogatym małżeństwem, posiadali jedną córkę – 2-letnią Joannę A. Wskutek tragicznego wypadku samochodowego, któremu wszyscy troje ulegli Adam A. i Beata A. zginęli na miejscu, natomiast Joanna A. zmarła w dwie godziny później w szpitalu. Adam A. i Beata A. pozostawili rodziców oraz rodzeństwo. Kto został powołany do spadku? KTO JEST WYŁĄCZONY OD DZIEDZICZENIA? 1) 2) 3) 4) 5) spadkobierca ustawowy, który nie został w testamencie powołany do spadku, małżonek pozostający w separacji, małżonek przeciwko któremu wytoczono sprawę o rozwód lub separację z jego winy, a żądanie to było uzasadnione, osoba która zawarła umowę o zrzeczenie się dziedziczenia, osoba, która została uznana za niegodną dziedziczenia. NIEGODNOŚĆ DZIEDZICZENIA Uznanie za niegodnego dziedziczenia może być dokonane wyłącznie przez sąd i tylko w przypadkach, kiedy spadkobierca: 1. dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciw spadkodawcy; 2. podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z powyższych czynności; 3. umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez kogoś podrobionego lub przerobionego. 30-letni Adam H. zmarł niespodziewanie 10 listopada 2014 r. Pozostawił po sobie jedno dwuletnie dziecko – Joannę H. z Barbarą P. W lutym okazało się, że kolejna konkubina Adama H. jest ciąży. Po urodzeniu się dziecka (Franciszka H.) przeprowadzono badania DNA z których jednoznacznie wynika, że jego ojcem był Adam H. Kto będzie powołany do spadku po zmarłym? Czy sytuacja uległaby zmianie, gdyby w styczniu 2015 r. Sąd wydał prawomocne postanowienie w którym stwierdził, że wyłącznie powołanym do spadku była Joanna H.? Czy sytuacja uległaby zmianie, gdyby Franciszek H. został poczęty metodą in vitro już po śmierci Adama H.? Jan J. zmarł 10 listopada 2006 r., ale postępowanie spadkowe po nim rozpoczęto dopiero w 2014 r. W momencie śmierci pozostawił po sobie żonę – Zofię J. oraz córkę – Annę Z. Drugie z dzieci Jana J. – Władysław J. już nie żył, żyła natomiast jego żona – Janina J. oraz dzieci: Piotr i Paweł J. W 2007 r. zmarła Anna Z. Po jej śmierci spadek nabyli – jej mąż Rafał Z. oraz syn – Michał Z. W 2012 r. zmarła Zofia J. – spadek po niej na podstawie testamentu nabył jej drugi mąż – Anatol K. Na rzecz kogo stwierdzi nabycie spadku po Janie J. sąd w 2014 r.? Kto stanie się jego faktycznym właścicielem? ODRZUCENIE SPADKU Na czym polega odrzucenie spadku? Czy odrzucenie spadku jest płatne? Jaka jest różnica między odrzuceniem spadku a zrzeczeniem się dziedziczenia? Kto wtedy wstępuje do dziedziczenia? Kto odrzuca spadek w imieniu małoletnich? Jaki jest termin na dokonanie tej czynności? W jakiej formie można odrzucić spadek? Czy można odrzucić spadek przypadający z mocy testamentu? Czy i kiedy można się uchylić od skutków odrzucenia spadku? Kto nie może odrzucić spadku? Czy jest w ogóle sens odrzucania spadku? DOBRODZIEJSTWO INWENTARZA Jan J. zmarł pozostawiając po siebie niewielki majątek (1.000 złotych) i spore długi (100.000 złotych). Z tego powodu jego małżonka i dzieci przyjęli spadek po nim z dobrodziejstwem inwentarza, co też zostało stwierdzone w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku. Jakież było ich zdziwienie kiedy otrzymali pozew sformułowany przez wierzycieli zmarłego, w którym żądają oni zapłaty kwoty 100.000 złotych od spadkobierców. Czy żądanie takie zostanie uwzględnione? Jeżeli następca ponosi odpowiedzialność tylko z określonych przedmiotów albo do wysokości ich wartości, należy w klauzuli wykonalności zastrzec mu prawo powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczoną odpowiedzialność, o ile prawo to nie jest zastrzeżone już w tytule egzekucyjnym. CZY DOBRODZIEJSTWO INWENTARZA ZAWSZE SIĘ OPŁACA? Za spis inwentarza komornik pobiera stałą opłatę w wysokości 10% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego za każdą rozpoczętą godzinę plus 23% VAT. Obecnie godzina pracy komornika nad spisem inwentarza kosztuje 450 złotych brutto. Koszt spisu inwentarza zależy od wielkości majątku spadkowego, który ma być szacowany, czyli w efekcie od liczby godzin pracy komornika. Od wniosku o sporządzenie spisu inwentarza pobiera się też opłatę stałą w wysokości 50 zł. Ponadto komornik podczas spisu inwentarza może korzystać z fachowych porad, np. biegłego sądowego, który ustali wartość pozostawionych przez spadkodawcę nieruchomości lub innych cennych rzeczy. Powstałe wówczas dodatkowe koszty ponoszą solidarnie wszyscy spadkobiercy. OCHRONA WIERZYCIELI Piotr P. miał potężne długi. 20 listopada 2014 r. dowiedział się, że zmarła jego matka – Anna P., której był jedynym dzieckiem i spadkobiercom ustawowym, pozostawiając spory majątek. Piotr P. zdawał sobie jednak sprawę, że w razie przyjęcia spadku majątek ten zostanie zajęty przez komornika na poczet jego zobowiązań. Postanowił zatem odrzucić spadek, wiedząc, że w jego miejsce wejdzie jego małoletni syn Michał P., którego majątkiem przecież i tak on zarządza. Czy jest to skuteczny sposób na uniknięcie odpowiedzialności wobec swoich wierzycieli? art. 1024 k.c.